gnał zawsze anielskim uśmiechem, zalecając wytrwanie w pracy, cześć Maryi i życzenie

---» ' T

gnał zawsze anielskim uśmiechem, zalecając wytrwanie w pracy, cześć Maryi i życzenie spotkania w niebie.

Ks. Boneth, który wraz z innymi nie odstępował ukochanego mistrza i ojca, w osta- tnich tygodniach życia, polecił pożegnać, dziatwę w jego imieniu: „P o w i ć d z d z i e- c i o m, ż e czeka m na n i c h w n i e- b i e. W r o z m o w i e i k a z a nia c h n

a-1

egaj i p r z y p o m i n a j częs t e p r z y stęp y wr a 11 i c d o K o m u n i i ś w, i u a- b o ż e l i s t wo do Naj św. M a t k i Zba

w i c i e l a .

Zaświtał dzień 29 stycznia, dzień uroczy

sty świętego Franciszka Salezego. \Vr kościo

łach salezyjańskich radosne bicie dzwonów zwiastowało jutrznię jednego z tych dni bło

gich dla serca katolickiego, w którym zdaje się, że niebo nachyliło się ku ziemi, łask strumień spływa w oczyszczone naczynia dusz wiernych, a Bóg sam, jeśli nie wido- mie dla oka zmysłowego, to najściślej dla dusz udziela się tym, którzy szukają Kró

lestwa Jego.

Lecz jeśli wszystko tchnęło radością u stóp ołtarzów i z każdej piersi ulatywał hymn dziękczynny ku niebu za chwałę, której

do-r • 1

---» 4

i' ł stąpił w niem święty Franciszek Salezy, ten patron zakładów swego imienia, równocześnie zbliżała się chwila najboleśniejszej ofiary dla serc, które ojca i opiekuna ziemskiego wkrót

ce stracić miały.

Stan chorego coraz żywsze wzbudzał obawy: otoczenie jego coraz głębsza boleść ogarniała, słońce ich życia w obłoku śmierci wkrótce już zniknąć miało; serce, które jednostajnem i silnem uderzeniem do wy

trwałości i męstwa pobudzało, odzywało się coraz słabiej, a duch, który miłości powie

wem wszystkich swoich porywał do szczy

tu cnót najwznioślejszych, sam miał ule

cieć w krainę nadziemskiej radości.

Rano, po odprawionej Mszy św. w ora- toryjum, obok pokoju ks. Bosco, kapłan ce

lebrujący przystąpił do łoża chorego, poda

jąc mu Chleb żywota, ten posiłek na drogę do wieczności, togo Boskiego towarzysza dusz naszych, który od kolebki do grobu strzeże je i otacza opieką swej miłości. Ks.

Bosco miał oczy przymknięte; lecz gdy ks.

sekretarz rzekł słowa: Corpus D om ini N o

stri Jesu Christi..., spojrzał na Hostyją Prze

najświętszą, złożył ręce i z wyrazem błogiej radości połączył się po raz ostatni tu na ziemi z tym Bogiem, którego już za chwilę miał posiąść wiecznem posiadaniem miłości w niebie!

<-W ciągu dnia okazał radość swą, dowie

dziawszy się, że bardzo uroczyście obcho

dzono święto świętego Franciszka. Z uczu

ciem żywój wdzięczności wspominał wszy

stkich dobrodziejów zakładów salezyjańskich;

słysząc, że syn jednego z nich jest ciężko chory, wyraził pragnienie, aby wszystkie modlitwy, na jego własną intencyją odpra

wiane, temu młodzieńcowi zdrowie otrzymały- Prosił swego sekretarza, aby, w razie nie

przytomności, podniósł mu rękę i dał nią błogosławieństwo wszystkim, którzy pragnę

liby je otrzymać, odmówiwszy formułkę za chorego. Gdy go senność opuszczała chwi

lami, powtarzał ustępy z Pisma św.: D ilig ite inim icos vestros... Miłujcie nieprzyjaciół wa

szych. Benefacite his, qui vos persequuntur.

Czyńcie dobrze tym, którzy was prześladują.

Querite. regnum D ei. Szukajcie królestwa Bożego !

Często powtarzał: Jezus! Matko! Matko moja! Jutro!

Wieczorem, gasnącym już głosem, odmó

wił jeszcze akt skruchy, a potem już tylko coraz słabiej, wznosząc ręce, szeptał: Bądź wola Twoja! Paraliż ogarniał prawą stronę;

życie zdawało się opuszczać tego, który był życiem dusz wielu! Głos umilkł na zawsze, ale serce, spragnione ofiary aż do końca, każdem uderzeniem spełniać i powtarzać y

--- ---- --- — ---—-- £■*

— 419 —

U-<---

---;---jej nie przestawało; lewa ręka, ostatnią po

ruszając się władzą, na znak poddania, ofia

rę czystego i świątobliwego żywota Stwórcy swemu składała. Następnego dnia stan nie

przytomności nie opuśeił chorego. Biskup (Jagliero, ten syn ukochany ks. Bosco, który w ostatniej chorobie najczulszą otaczał go opieką, odmówił litaniją za konających i u- dzielił mu błogosławieństwa Bractwa karme

lickiego, w obecności kilku przełożonych do

mów salezyjańskich z różnych krajów. U we

zgłowia umiłowanego mistrza czuwał nieu

stannie ks. Berto, sekretarz, podpora i wierny towarzysz jego w chwilach trudności i za

wodów; to miejsce należało się słusznie temu, do którego w ostatnich czasach ks. Bosco rzekł kilkakrotnie : T y b ę d z i e s z z a w s ze m o i m d r o g i m , k s i ę ż e B o r t o ! Dnia togo zaś, nie mogąc już mówić, otworzył oczy na chwilę i położywszy lewą rękę na głowie ks. Berto, rzewńem i do głębi serca przenikającym pożegnał go wejrzeniem.

Gdy lekarze orzekli, że życie ks. Bosco na godziny tylko liczyć już można, wszy

scy współpracownicy i uczniowie jego prosili o pozwolenie pożegnania ojca i opiekuna swego. Ks. Rua udzielił im tej ostatniej pociechy i w ciągu dnia kilkaset ust zło

żyło ostatni pocałunek miłości na ręce, która im tyle razy błogosławiła; a tymczasem

3Ht

— 420 —

j6«S--- r--- S*®

ł oczy ich nie mogły oderwać się ‘od rysówł ukochanych, które tak spokojnie na wznie

sionej nieco poduszce spoczywały. Przed samytn zachodem słońca nadszedł spowiednik ks. Bosco, ks. Giacomelli, który kilka modlitw przy nim odmówił; wszyscy obecni podda

wali choremu krótkie westchnienia, chcąc tę jedyną ulgę mu sprawie. Najczęściej sły

szeć można było te dwa westchnienia: Jesu, spes mea, miserere met... Jezu, nadziejo moja, zmiłuj się nademną. M a ria, A u x iliu m Christianorum , ora p ro nobis. M a r y j o , W s p o m o ż e n i e w i e r n y c h , módl się za nami.

Noe zaczęła się spokojnie. Ks. Rua i kilku przełożonych czuwało przy chorym; ale gdy około 2giej gasnący i przerywany oddech zdał się wskazywać chwilę konania, ks. Rua ubrał się w stułę i zaczął znowu odmawiać ostatnie modlitwy; równocześnie wiadomość ta zgromadziła wT celi umierającego kilku

dziesięciu przełożonych kapłanów, kleryków i mieszkańców zakładów salezyjańskich. Gdy przybył ks. biskup Cagliero, ks. Rua stuły mu odstąpił; sam zaś, nachyliwszy się do konającego ks. Bosco, rzekł drżącym głosem, wstrzymując łkanie, które wydzierało się z piersi, boleścią rozdartej:

„ O j c z e ! Z g r o m a d z o n e t u d z i e c i t w o j e p r o s z ą c i ę o p r z e b a c z e n i e

— 4.21 —

---ł • '

w i u . k t ó r y c h w z g l ę d e m c i e b i e k i e d y k o l w i e k d o p u ś c i ć si ę m o g ł y . W d o w ó d p r z e b a c z e n i a i o j c o w- s k i ó j ż y c z l i w o ś c i , u d z i e l i m t we g o b ł o g o s ł a w i e ń s t w a. .T a zaś, p r o- w a d z ą c r ę k ę t w o j ę , s ł o w a b ę d ę w y m a w i a ł “.

Wtedy nastąpiła bolesna i rozrzewniająca chwila, wszystkie głowy nachyliły się, oczy zalały się łzami, a serca niewypowiedziana boleść przejęła, gdy ks. Rua, ostatniem mę

stwa i spokoju wysileniem, podniósł bezwła

dną już dłoń ks. Bosco, wzywając na wszy

stkich obecnych i po świecie rozproszonych Salezyjanów opieki Matki Boskiej Wspomo

życielki, opiekunki sierót i Pocieszyciel ki stapionych.

O godzinie Bciej przyszła depesza z Rzy

mu, następującej treści:

O j c i e c św. p r z e s y ł a z g ł ę b i s e r c a u d z i e l o n e b ł o g o s ł a w i e ń s t w o a p o s t o l s k i e c h o r e m u k s. B o s c o .

kard. Ram polli.

O 4tej, w kościele Najśw. Panny Wspo

możenia, dzwon wezwał wiernych na Anioł Pański; wszyscy zgromadzeni około ks. Bo

sco odmówili tę modlitwę wspólnie; potem ks. biskup Oagliero, głosem pełnym nama

szczenia, wymówił słowa tego ostatniego polecenia duszy chrześcijańskiej: J e z u s ,

---L-_

⁴²² ^—

M a r y j a , J ó z e f , W a m o d d a j ę s e r c e i d u s z ę m o j ę ! J e z u s , M a r y j a , J ó- z e f b ą d ź c i e p r z y m ni e w o s t a t n i ej c li w i 1 i ż y c i a m e g o . J e z u s , M a r y- j a , J ó z e f , n i e c h o d d a m w s p o k o j u d u s z ę m o j e w r ę c e W a s z e.

Nastąpiła chwila milczenia; wszyscy wpa

trywali się w ukochane oblicze, z którego życie coraz widoczniej ustępywało; wreszcie oddech stał się coraz słabszy, coraz rzadszy, w końcu uleciało jedno dłuższe westchnie

nie i duch tego, który zaufał, wbrew wszel

kiej nadziei, wzniósł się w krainę swych pragnień, gdzie nagrodę i spełnienie obie

tnic Chrystusowych, uczynionych słudze wiernemu, w całej pełni otrzymał !....

Ks. Rua, boleścią złam any, zaczerpnął w synowskiem przywiązaniu siłę, aby w kil

ku wyrazach przedstawić obecnym piękną i wzniosłą śmierć, która tak przykładny ży

wot uwieńczyła.

Biscup Cagliero zaintonował drżącym gło

sem : Subvenite Sancti D e i i pobłogosła

wił czcigodne zwłoki; potem ubrał zmar

łego w własną stułę, włożywszy mu w ręce krzyż, który tyle razy z miłością do ust swoich przyciskał. Zmrok nocy zimowej ogarniał jeszcze ziemię, gdy w żałobnej celi brzmiało, płaczem przerywane i z głębi serc płynące: D e profundis.

®h£--->11

->*

My zaś wznieśmy się duchem w świat zagrobowy i przeniknąwszy zaporę niebie

skich bram, starajmy się wpatrzeć w jasną chwilę rozkoszy nadprzyrodzonej, gdy dusza taka jak ta, która wtedy uleciała z ziemi, znalazła się w obecności Pana Zastępów, przed którą korzą się aniołowie. Starajmy się pojąć chociaż w części, jeśli zdołamy, całą potęgę i bezmiar tej miłości, z jaką zatonęła w sercu Boga, do którego najczystszemi po

rywami uczuć i najwznioślejszym cnót wy

konaniem , w ciągu żywota dążyła. Staraj

my się odczuć to serca dziecięcego odda

nie i stworzenia spragnionego upojenie, gdy w całej pełni i rzeczywistości uczuło i zawołać m ogło: B ó g m ó j ! i P a n m ó j !

A jeśli dusza nasza pielgrzymką życia znękana, lub serce walką stargane, ten je

den błysk nadziemskich sfer miłości rozja

śni codzienny zmrok zawodów i upadków naszych; wzmocniwszy nas tą ufnością, któ

re, wbrew wszelkiej ufa nadziei, zaprowadzi nas kiedyś do tego raju wiecznej radości, gdzie ks. Bosco. żegnając dziatki swoje, wy

raził pragnienie spotkania ich u tronu Bo

żego i połączenia się z niemi na zawsze.

(1). n.)

—i •

- m ^_

---1

Rozmaitości.

0 pierwszym Biskupie Towarzystwa Sa- lezyjanów, msgr. Janie Cagliero, czytamy, co następuje:

Urodził się r. 1838 w Chateauneuf d’Asti, a mając lat 13, wstąpił do szkoły w Tury

nie, będącej pod kierownictwem słynnego ze swojej świętości i pobożności ks. Bosco, którego ulubionym stał się uczniem.

Znakomity ten mąż tylu rozmaitemi od- znticza się wiadomościami, iż zyskał sobie nazwę „żywej encyklopedyi“, ale wszech

stronna ta wiedza nie przeszkadza mu by

najmniej w uprawianiu sztuk pięknych z naj- większem powodzeniem.

Zawdzięczają mu znakomite kompozyeyje muzyczne, bogaty zbiór muzyki kościelnej, a nawet poezyje, z wielkim napisane wdzię

kiem.

Będąc jeszcze zupełnie młodym uczniem, zdradzał swój gust do muzyki kościelnej

U - - - - ³

— 425 —

# :< -... - ...-><6

A . &

grywaniem na lichym instrumencie, na któ

rym się ćwiczył z zapałem, po kilka godzin dziennie.

To nareszcie nudziło i do pasyi. dopro

wadzało matkę jego Małgorzatę, która pe

wnego poranku nawet miotłą groziła mło

demu pianiście.

Obrażony w swej godności, jako artysta, Cagliero postanowił Turyn opuścić; ale od

szukano go, zanim zamiar swój w czyn wprowadził i stawiono przed Don Bosco.

— Nierozsądne dziecię — rzekł tenże do niego — dlaczegóż chcesz uciekać ? Czy nie wiesz, że jeśli przy mnie zostaniesz, będziesz kiedyś biskupem?

Mając lat 15, młody Cagliero ciężko za

chorował na tyfus, połączony z zapaleniem mózgu, i znajdował się między życiem a śmiercią. Don Bosco nie opuszczał go pra

wic, choroba jednak coraz groźniej się roz

wijała, aż jednego dnia lekarz ze smutkiem rzekł do Ojca Bosco: „Już niema nadziei;

trzeba to dziecko na śmierć przysposobić11.

Z tego powodu opatrzono młodego Cagliero św. Sakramentami i z dnia na dzień ocze

kiwano śmierci.

Pewnego poranku Ojciec Bosco z ciężkićm I sercem wchodzi do pokoju umierającego : ucznia i widzi latającego nad łóżkiem jego gołąbka, niosącego w dzióbku gałązkę

drze-ł

--- ł-- —

,

---- i*®^x

A <

⁴

v

wa oliwnego. Wreszcie gołąbek zbliżył się do dziecka i złożył tę gałązkę na jego czoło, pokryte już śmiertelnym potem.

Don Bosco, myśląc, że jest ofiarą jakie

goś złudzenia, przybliża się do łóżka, .lecz jeszcze inne spostrzega rzeczy: Naokoło łóżka, nawet pod firankami osłaniającemi je, widzi pełno obcych twarzy. Pyta się sam siebie w duchu: czy to rzeczywiście są ludzkie postacie, ale im więcej i dłużej się przypatruje, zaczyna rozróżniać dwa wyda

tniejsze typy, które jakoby obejmowały wszy

stkie inne postacie. Jeden z nich zwinięty w kłębek, stulony, odrażający, miedzianej cery; drugi wysokiej postawy z miną wo

jowniczą, ale z wyrazem dobroci. Obydwaj pochyleni z trwogą nad twarzą umierającego, jak gdyby coś śledzili.

W tej chwili łaska Boża oświeciła Don Bosco ; nie mogąc powstrzymać łez, on także pochyla się nad dzieckiem, a przypatrzyw

szy mu się przez chwilę, mówi do niego:

„Cagliero, powiedz mi — chcesz ty iść do nieba, czy chcesz wyzdrowieć ?“

Jeśli Don Bosco uważa za dobre, to clicę j iść do nieba i to zaraz.

Wtenczas Don Bosco, do głębi wzruszo

ny, spogląda na dziecko z najczulszą miło

ścią i rzecze: Nie, drogie dziecko, nie; je

szcze nie jest czas na ciebie. Nie umrzesz, w

■M--- --- 5*

r

ale wyzdrowiejesz, obleczesz sukienkę du427

^t

chowną, będziesz księdzem, potem misyjo- narzem i z brewijarzem w ręku obejdziesz świat, aby dusze Bogu zyskać, chrzcząc je, a potem... zostaniesz... biskupem.

I tak się też stało! Młodzieniec wyzdro

wiał, został księdzem, doktorem teologii, misyjonarzem, aż nareszcie w 1884 r. wy

święcony na Biskupa Magidy.

Wychodząc z kościoła po wspaniałej tej ceremonii i uściskawszy matkę swoję, nowy Biskup skierował kroki swoje naprzód do Don Bosco, który oczekiwał go z odsłoniętą głową.

Monsignor Cagliero miał schowane ręce we fałdach szaty swojej, i nie pozwolił ni

komu, nawet matce swojej, pocałować bi

skupiego pierścienia.

Don Bosco chciał schwycić tę rękę, aby ją ucałować, ale monsignor Cagliero rzucił się w jego objęcia. Ojciec i syn długo po

zostawali w tym słodkim uścisku ze łzami w oczach i wtenczas to pierwszy Don Bo

sco ucałował biskupi pierścień.

Mój synu, drogi synu mój, mówił Ojciec Bosco, ja dobrze wiedziałem, że będziesz Biskupem. Don Bosco wiedział także, że msgr. Cagliero będzie przy nim w ostatnich chwilach jego. Już w r. 1885 nowy Biskup wyjechał był do południowej Ameryki i

- 128

— ---;--- --- ■>■»

A /{v

w chwili, kiedy Don Bosco tak ciężko cho

rował — in.sgT. Cagliero byt na drugim krańcu świata. Nieszczęście chciało, że na

wet 3 marca 1887 r. okropny miał wypa

dek z koniem, co go wskazało na dłuższy wypoczynek. Przejeżdżając przez 'Kordylije- ry, spadł z konia pomiędzy skały i przepa

ści — i cudowi przypisać można, że się na miejscu nie zabił. Kiedy go podniesiono, miał kilka żeber wytłoczonych i kilka cięż

kich kontuzyj. Położenie było tom kryty- czniejsze, że miejsce to znacznie oddalone było od mieszkań ludzkich, a chcąc mieć jakąkolwiek pomoc lekarską, trzeba było jej szukać o jakie kilkaset mil. Kiedy wiado

mość ta doszła do Towarzystwa, ogólna w niem zapanowała trwoga. Jedyny Don Bosco wcale się nią nie przeraził.

Niedługo potem Ojciec Bosco coraz stra

szliwsze przechodził przesilenia, tak, iż oba

wiano się, aby lada chwila nie skończył.

Lecz gdy widział przerażenie, malujące się na twarzach otaczających go, powtarzał za

wrze : jeszcze nie. Oczekiwał widocznie ulu

bionego syna swego, który też rzeczywiście przybył do Turynu w dniu 7 grudnia 1887.

Kiedy msgr. Cagliero się ukazał, Don Bosco swobodnie odetchnął z radości i tak jak przeczuł i przepowiedział — właśnie to dziecko jego, wyświęcone na Biskupa,

opa-I i

«Kg---X »

- 429 —

»•<•--- — ----

---A

1

trzyło go ostatniemi Sakramentami, odmó

wiło nad nim modlitwy za konających i przyjęło ostatnie tchnienie. Don Bosco po

zostawił jeszcze ważne przepowiednie, doty

czące pierwszego Biskupa Salezyjanów, które, jak poprzednie, niezawodnie się sprawdzą.

Kroniczka.

K z y m . „ Moniteur de Home “ zamieszcza w numerze z dnia 25 października r. z. brewe O j

ca św. do kardynała Lavigerie, w którem Leon X III dodaje otuchy znakomitemu księciu Kościoła xv walce przeciwko niewolnictwu i przeznacza kwotę 300 tysięcy franków na instytucyje misyjonarskie, założone przez kardynała, które wzięły sobie za szczytne zadanie wytępienie haniebnego niewolni

ctwa w Afryce.

2. O. O. Redemptoryści, załóż, w 1732 roku w królestwie Neapolitańskićm, stanowią obecnie 12 prowincyj, któremi gienerał z Rzymu zarządza.

Osady ich klasztorne, choć nie gęste, znajdują się po całym świecie. W ostatnim czasie udało się czterech ojców na nową placówkę do Australii.

« #Kr

430

--- ---— —■

ł_' 3. Zakonnicom od nieustannej adoracyi, których klasztor (fundacyj Sabaudzkiego domu królew

skiego) stał na Kwirynale, rozkazano poszukać so

bie innego mieszkania w przeciągu 14 dni. Burzy

ciele dopilnowali terminu, klasztor i kościół już w gruzach..., a to wszystko do rozszerzenia ulicy (już 30 stóp szerokiej) i zwiększenia ogrodów!

4. (Leon X III a niepodległość Stolicy św.). Świć }.o wydany pod tym tytułem Zbiór dokumentów Leona X III w sprawie władzy świeckićj cjjjwrbdzi w spo

sób jasny i niezbity, że w tej ważnej kwestyi świeckie

go pryncypatn papieżów Leon X III nic nie zmienił.

Jestto niejako nić złota, snująca się przez cały jego pontyfikat i całą karyjerę biskupią. Począwszy od listów pasterskich, jako Arcybiskupa perużyjań- skiego, aż do jego przemówienia do pielgrzymów neapolitańskich, zawsze, bez najmniejszej przerwy, ta sama jednolitość zapatrywań, ta sama podwójna inspiracyja: Leon X III uważa władzę świecką jako konieczny warunek prawdziwej i skutecznej nie

podległości Stolicy św.; Leon X III widzi w zgodzie i harmonii Włoch ze Stolicą św., na podstawie prawnego i koniecznego zadosyćuczynienia, jedyny żywioł wielkości i powodzenia Włoch. W swych stanowczych żądaniach Leon X III nie przestał ni

gdy łączyć tych dwóch pojęć, które są niejako I wątkiem wszystkich jego odezw, wszystkich allo-

kucyj i natchnieniem wszystkich jego czynów.

Zbiór ten rozpoczyna się wspaniałym listem o władzy świeckiej, który Leon XIII przesłał w r.

1800 swoim dyjecezyjanom w Perudżyi, ośmnaście lat przed wyniesieniem swojem do godności Głowy Kościoła. W tym liście Leon X III wymienia

naj-I' świętsze i najuroczystsze prawa, które przed trybuĄ

nałem historyi, tradycyi i rozsądku potwierdzają słuszność' i potrzebę własności terytoryjalnej Na- ) miestników Chrystusa. Wykazuje stopniowy rozwój

! tej potęgi świeckiej, najczcigodniejszej i najstarszej, I jaką świat widział, dochodzącśj do pełnego i wspa-

| małego .rozkwitu przez pobożność książąt i świata [ katolickiego i przez wolną pracę wieków. „Ci, któ

rzy dążą do .ograbienia papieża z władzy świeckićj, pisał wówczas energiczny Leon X III — chcą, aby Kościół powrócił do okresu swego dzieciństwa, pierw

szych lat swego istnienia*. Ten list pastćrski z r.

1800, zdając sprawę z różnicy czasów i położenia, jest jakoby szkicem listu kardynała Rampolli’ego z ze

szłego roku, listu, streszczającego w dokładnej i harmonijnej całości wszystkie przemówienia Ojca św. w tej ważnćj kwestyi.

Gdy Leon X III zostaje papieżem, w pićrwszej allokucyi do świętego kolegijum 25 marca 1878 protestuje przeciwko nad wyraz przykremu stano

wisku — asperrima conditio — Stolicy św. w Rzy

mie i oświadcza, że „bronić będzie wiernie" praw Kościoła i Stolicy św.

W miesiąc później ogłasza swoję encyklikę Inscrutabili, w której po mistrzowsku rozbiera wielkie przyczyny religijna, moralne i historyczne, które przemawiają za władzą świecką papieżów rzymskich.

vV r. 1879 w audyjencyi, której.udziela dzien

nikarzom katolickim, przemawia do nich temi sło

wy : „Mówcie i powtarzajcie, że Włochy nigdy nie zakwitną, nie będą się cieszyły nigdy ładem i po

kojem, jeżeli Stolicy św. nie przywrócą praw jej słusznych, godności i wolności”. W r. 1881 Leon X III przyjmuje pielgrzymów włoskich „Należycie do tych mówi im — którzy z miłością kraju rodzinnego umieją połączyć miłość religii i

papie-432

W dokumencie Echo Trzeciego Zakonu Św. o. Franciszka. R. 6, nr 7 (1889) (Stron 34-50)

gnał zawsze anielskim uśmiechem, zalecając wytrwanie w pracy, cześć Maryi i życzenie