R e a liz a c ja n ow ego e k s p o rtu n a p o ty k a n a z n a n e tru d n o ś c i fo rm a listy c z n e , k tó re n ie je d n o k ro tn ie są p rz e sz k o d ą w dojściu tr a n s a k c ji z z a g ra n ic ą do s k u tk u . R ów nież is tn ie ją c y już e k sp o rt n ie m oże się poszczycić b ra k ie m ty c h u t r u d n ie ń i fo rm a ln o śc i. I w ty m w y p a d k u w ięc n ie sto su je się z a sa d h a n dlow ych. Do z b a d a n ia s p ra w y p o z o sta je zaw sze jeszcze dość czasu później. N ależy m ieć n a u w a d ze, że o d b io rca z a g ra
niczny n ie m oże i n ie b ędzie czekał d łu g o n a sfin a liz o w a n ie tra n s a k c ji, bo za p ie n ią d z e w szędzie to w a r o trzy m a . T rzeba p o za ty m dodać, że e k sp o rt w yrobów p rz e m y słu p rz etw ó rc zeg o m ógłby być z n a c z n ie w ięk szy i p rz y n ie ść P olsce p o w ażn e k o rzyści, g d yby n asz p rz e m y sł p rzetw ó rczy k o rz y s ta ł z n aszy ch su ro w có w p o c e n ach ek sp o rto w y ch . N ie ste ty w szelk ie w ty m k ie r u n k u p o d e jm o w a n e p rzez n a s s ta r a n ia w ro k u s p ra w o zdaw czy m n ie d ały d o tą d jeszcze r e z u lta tu . P rz e s ta w ie n ie n a szego e k s p o rtu z suro w co w eg o n a e k s p o rt w yrobów gotow ych m u si być n a sz y m celem i z a g a d n ie n ie m n a jp iln ie js z y m z u w a gi n a ogólne d o b ro P a ń s tw a i p o d n ie sie n ie p ro d u k c ji p rz e m y słow ej w k ra ju . N ie n a le ż y bo w iem w yw ozem n a sz y c h s u ro w ców w z m a c n ia ć k o n k u re n c y jn y p rz e m y sł z a g ra n ic z n y . O szcze
g ó ln ie u je m n y c h s k u tk a c h w yw ozu s u ro w c a np. sz m a t m ó w i
liśm y p rz y o św ie tla n iu s y tu a c ji w p rz em y śle te k tu ry su ro w e j.
45
Jeżeli w ty m w y p a d k u nie n a s tą p i szybko z m ia n a , to n a w io
snę n ie b ęd z ie m y p o sia d a ć pap y d achow ej, albo te k tu r ę su ro w ą d la p ro d u k c ji p a p y sp ro w a d z a ć b ędziem y z z a g ra n ic y .
N a sz a p o lity k a im p o rto w a n a s u w a dużo p o d o b n y ch z a s trz e żeń. W p u sz c z a się do k r a ju c a łk ie m zb yteczne w yro b y u n a s p ro d u k o w a n e , p o d c in a ją c ty m s a m y m eg zy sten cję k ra jo w y m p rz e d się b io rstw o m , ja k to w y k a z a liśm y p rzy o m a w ia n iu poło
ż e n ia p rz e m y słu k ro c h m a lu ryżow ego. P o n a d to sp ro w a d z a m y du żo zb y teczn y ch in n y c h a rty k u łó w , o g ra n ic z a ją c n a to m ia s t w w óz su ro w có w i p ó łfa b ry k a tó w n ie z b ę d n y c h do p ro d u k c ji k ra jo w e j, co w b ard zo zn a c z n y m s to p n iu w p ły w a h a m u ją c o n a n o rm a ln y rozw ój w ielu w a rs z ta tó w p ra c y . D latego sto im y na s ta n o w isk u , że k a ż d y u k ła d h an d lo w y w y m a g a b ard zo ścisłego k o n ta k tu ze s fe ra m i p rz em y sło w y m i, szczególnie w z a k re sie u s ta la n ia lis ty to w aró w , k tó ry c h p rzyw óz do P o lsk i m a być dozw olony. T em u s ta n o w is k u d a liśm y w ro k u sp ra w o z d a w czym k ilk a k ro tn ie w y raz, p o d k re ś la ją c p o n a d to konieczność p rz y z n a w a n ia p rz y d z ia łu pozw oleń p rz y w o zu i dew iz w p ie rw szym rzęd zie p rz em y sło w i, a d o p iero w d ru g ie j lin ii k u p ie c tw u , bo tego w y m a g a rozw ój p rz e m y słu , n a sz s ta n bezrobocia, n a sza p o lity k a dew izow a, oraz n a jle p sz y in te re s P a ń stw a .
O m a w ia ją c bolączki n aszeg o h a n d lu za g ran icz n eg o n ależy p rz y tej o k az ji zw rócić u w a g ę n a n ie z ro z u m ia łą n ie je d n o k ro t
n ie p o lity k ę celn ą. P ołożenie fa b ry k za m k ó w je s t tego n a jle p szym p rz y k ła d e m . Nie m o żn a bez u je m n y c h n a s tę p s tw dla p o l
sk ieg o p rz e m y s łu obniżać c ła n a gotow e z a m k i za g ran icz n e, sk o ro jed n o cz eśn ie n ie z n iż a się w o d p o w ie d n im s to s u n k u cła n a s u ro w e ‘k lucze, k tó re n ie s te ty trz e b a sp ro w a d z a ć z z a g ra n i
cy. T ym p o d o b n y ch p rz y k ła d ó w m o żn ab y w ięcej naliczyć.
Etatyzm.
W zeszłorocznym n a sz y m m e m o ria le szero k o w y k a z a liśm y s k u tk i p o lsk ie j p o lity k i e ta ty s ty c z n e j. Do teg o sam eg o w n io s k u do szła ró w n ie ż N a ra d a G o sp o d arcza, w w y n ik u k tó re j w y b ra n o k o m is je d la z b a d a n ia re n to w n o śc i poszczególnych p rz e d się b io rstw p ań stw o w y c h . N ie ste ty i te p ra c e n ie s ą jeszcze za
kończone, a już pow ażn ie spad ł en tu z ja z m , z k tó ry m p o czątk o w o z a b ie ra n o się do ta k w dzięczn eg o d la całości g o sp o d a rstw a n aro d o w eg o z a d a n ia . W re z u lta c ie je d n a k e ta ty z m w d alszy m ciąg u w z ra sta , co je st p o w szech n ie znane. J a k sz k o d liw ą je st to rz e c z ą d la k r a ju w y sta rc z y pow iedzieć, że z a o k re s od 1927/28 do 1936/37 s u m a d o p ła t z b u d ż e tu P a ń s tw a do p rz e d się b io rstw p a ń stw o w y c h pod ty tu łe m in w e sty c ji w y n o siła 1.300 m ilio n ó w , a s u m a w p ła t z ty c h p rz e d s ię b io rs tw do S k a rb u P a ń
-I
s tw a ty tu łe m u d z ia łó w w z y sk a c h w y n o s iła ty lk o 650 m ilio n ó w złotych. C ałe w ięc sp o łeczeń stw o m u si u trz y m y w a ć p rz e d s ię b io rs tw a p ań stw o w e . O g ra n icze n ie d z ia ła ln o śc i P a ń s tw a w ty ch d zied z in ach , -w k tó ry c h d o sta te c z n ie d z ia ła in ic ja ty w a p ry w a tn a , je s t je d n y m z p o d staw o w y c h z a g a d n ie ń o ży wienia p rz e m y słu p ry w a tn e g o , i ty m sa m y m u p rz e m y sło w ie n ia k ra ju . K a p ita ł boi się w obecn y ch w a ru n k a c h p o d ejm o w ać p r a cę tw ó rczą, bo sto i s ta łe p rz ed obawą,, że te n sa m a r ty k u ł m oże pew nego dnia* ro zp o cząć p ro d u k o w a ć P ań stw o ,
Kredyt.
N iejed n o k ro tn ie w sp o m n ieliśm y w yżej, że k a p ita ł b y n a j
m n iej nie sz u k a lo k a ty w p rz em y śle , p rz eciw n ie, o ile tylko m oże, to się z niego w ycofuje. S k ła d a się n a to cały szereg czyn
ników , k tó ry c h p o d sta w ą jest b ra k re n to w n o ści, a przede w szy stk im pew ności. W ty m n ie m a żadnej p rzesad y ,
¡jo ta k jest w rzeczy w isto ści i będzie ta k długo, d o póki nie s tw o rz y się w a ru n k ó w , za p e w n ia ją c y c h k a p ita ło w i pew ność ju tr a . T ak ie w a ru n k i d o p iero w te d y ¡nastą
pią, gdy w ejdziem y na drogę p o lity k i dłu g o falo w ej, gdy więc o p ra c u je m y p lan n a przyszłość, co w y m a g a u s ta le n ia sposobu p rz eb u d o w y naszego sy stem u gosp o d arczeg o i zm ia ny u sta w gosp o d arczy ch . K re d y t b a n k o w y d la p rz e m y s łu je s t w isto cie zu p e łn ie z a m k n ię ty . B a n k u d z ie la k re d y tu ty lk o ty m firm om , k tó re nai d ru g im k o n c ie posiadają, orszczęności, lub d a ją zabezpieczenie d o b re i p rz e k ra c z a ją c e k ilk a k ro tn ie su m ę k re d y tu . P o z a ty m k r e d y t b a n k o w y jest za drogi. W obecnych w a ru n k a c h ż a d e n z a k ła d lu b zn a czn a część p rz ed sięb io rstw p rz em y sło w y ch n ie Sjest w s ta n ie o d rz u cić ta k ie g o dochodu, k tó
ryby pozw olił na o d p łatę o d setek , n ie m ów iąc o am o rty z a c ji d łu g u . T en s ta n rzeczy oczyw iście bardzo pow ażnie u tru d n ia n ależ y ty rozw ój naszego życia gospodarczego.
Gospodarcza współpraca z W. M. Gdańskiem.
Od czasu w p ro w a d z e n ia w G d a ń sk u ogran iczeń dew izow ych ry n e k g d a ń sk i ro zp o czął się k u rc z y ć i obecnie 'nie p rz e d sta w ia dla p rz em y słu p o m o rsk ieg o d aw n ie jsz ej w a rto śc i. K on su m cja w G d a ń sk u pow ażnie sp ad la, a przede w szy stk im ¡zm ieniła się z u p e łn ie p o lity k a g o sp o d arcza W olnego M iasta, Po w p ro w ad ze
n iu bow iem o g ra n ic z e ń dew izow ych w ład z e g d a ń sk ie p o cz y n i
ły w szelkie k ro k i, ab y szereg tow arów , s p ro w a d z a n y c h z P o lsk i, za stą p ić w ła s n ą p ro d u k c ją . W ty m celu u sta lo n o ceny h u rto w e
47
i d etalicz n e p rzed e w szy stk im n a te a r ty k u ły , k tó ry c h p ro d u k c ja w ła s n a m ia ła być p o d n iesio n a, alb o k tó ry c h p ro d u k c ja m ia ła być p o d jęta. W zasadzie nie pow in n o to być p rzeszk o d ą dla p o lsk ieg o w yw ozu, lecz k u p co m g d a ń sk im albo nie u d z ie la się dew iz na z a k u p o d n o śn y ch to w aró w w Polsce, alb o , co ła tw ie j
sze, te ro ry z u je się ich ró ż n y m i sposobam i, o ile m im o ¡wszystko z a o p a try w a lib y się w ta k i to w a r w Polsce. W id z im y d lateg o ¡na te re n ie G d a ń sk a p o w ażn y rozw ój p rz em y słu . B yłoby pół z m a r
tw ien ia, g dyby o n p ra c o w a ł ty lk o n a p o trze b y G d ań sk a, lecz n ie ste ty , k o rz y s ta ją c z u s ta lo n y c h i re n to w n y c h cen n a te re n ie w ła sn y m , rz u c a sw oje w yroby n a ry n ek p o m o rsk i po k ażd ej k o n k u re n c y jn e j cenie, o s ła b ia ją c w te n spo
sób k o n k u re n c y jn y p rzem y sł p o m o rsk i b ard zo p ow ażnie. iO ile ty c h w a ru n k ó w z a sad n iczo zm ienić n ie m ożna, to należy p rz e
m y sło w i p o m o rsk ie m u u m o żliw ić tę w a lk ą k o n k u re n c y jn ą , u z n a jąc w yw óz do G d a ń sk a za e k s p o rt i p rz y z n a ją c e k sp o rte ro w i w szelkie Iprzywileje w yw ozow e, ja k to czyni W . M. G dańsk.