Harmonogram zaprzestania wydobycia węgla brunatnego i wytwarzania energii elektrycznej

odbioru, efektywniejszej konwersji i dystrybucji oraz efektywniejszemu przesyłowi energii, a przy tym nadal osiągać cele tych decyzji”. Art. 2 pkt 18 rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną (UE) 2018/1999.

34 Wymóg ujęcia tego elementu wynika z projektu rozporządzenia ustanawiającego FST, Załącznik II – Wzór terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, pkt 1.1.

23

Na obszarze Wielkopolski Wschodniej zlokalizowane są 22 udokumentowane złoża węgla brunatnego³⁵. Funkcjonujące w subregionie dwie kopalnie: PAK Kopalnia Węgla Brunatnego Adamów SA, będąca w stanie likwidacji oraz PAK Kopalnia Węgla Brunatnego Konin SA eksploatują obecnie 4 odkrywki. W przypadku pierwszej z ww. kopalń wydobycie węgla z odkrywki Adamów, jedynej eksploatowanej odkrywki w tej kopalni zakończy się w pierwszym kwartale 2021 r. W przypadku kopalni Konin (zaopatrującej elektrownie Konin, Pątnów I i Pątnów II) eksploatowane są odkrywki Drzewce, Joźwin oraz Tomisławice. Obszar zajęty obecnie pod działalność odkrywkową, jak również będący w procesie rekultywacji zajmuje blisko 7,5 tys. hektarów. Posiadane obecnie zasoby węgla brunatnego w eksploatowanych odkrywkach umożliwiają pracę kopalni – przy obecnym poziomie wydobycia – maksymalnie do końca 2030 r. Eksploatacja odkrywki Jóźwin zakończy się w 2021 r., w przypadku odkrywki Drzewce wydobycie węgla zakończy się najpóźniej w 2022 r., natomiast z odkrywki Tomisławice do 2030 r.

Wykres. Wydobycie węgla brunatnego w ramach KWB Konin od 2021 r. wg nowej Strategii ZE PAK (mln ton).

Źródło: Fundacja Instrat. 2021. Analiza gospodarcza regionu Wielkopolski Wschodniej pod kątem realizacji procesu sprawiedliwej transformacji, w tym transformacji energetycznej

Na działalność Grupy ZE PAK w zakresie wytwarzania energii z węgla brunatnego składają się 3 czynne elektrownie³⁶:

o Elektrownia Konin, najstarsza elektrownia opalana węglem brunatnym w Polsce, która jest też dostawcą ciepła dla miasta Konina oraz okolic. Przy pracy 3 kotłów posiada ona nominalną moc cieplną 391 MWt, w tym kocioł biomasowy o mocy nominalnej 169 MWt, a pozostałe

35 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. 2020. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2019 r.

36 Warto zaznaczyć, że w styczniu 2018 r. została wygaszona praca jedynej elektrowni należącej do Grupy ZE PAK, tj. Elektrowni Adamów, której moc zainstalowana wynosiła 600 MW

24

każdy po 111 MWt. Wyłączenie z eksploatacji 2 bloków węglowych zaplanowane jest na 31 grudnia 2022 r. Natomiast po zakończeniu przebudowy kotła K-7, która ma się zakończyć do końca 2021 r., Elektrownia wykorzystywać będzie biomasę jako paliwo podstawowe³⁷. Warto zaznaczyć, że zgodnie z decyzją z 30 czerwca 2020 r. wyłączone zostały 93 MW zainstalowanej mocy generowanej z pracy kotłów węglowych Elektrowni;

o Elektrownia Pątnów II Spółka EP II wyposażona w jeden blok energetyczny o nominalnej mocy cieplnej 1080 MW. Blok ten jest pierwszą jednostką prądotwórczą na parametry nadkrytyczne w krajowym systemie elektroenergetycznym, charakteryzującą się wysoką sprawnością energetyczną. Cechuje się on wysoką sprawnością wytwarzania energii, co wiąże się z mniejszym zużyciem paliwa i obniżoną ilością odpadów poprodukcyjnych. Został też wyposażony w najnowocześniejsze instalacje ochrony atmosfery – mokrego odsiarczania spalin i redukcji emisji związków azotu³⁸. Zakończenie działalności Elektrowni planowane jest w 2030 r.;

o Elektrownia Pątnów I, największa elektrownia w Grupie ZE PAK, wyposażona w 6 kotłów energetycznych o nominalnej mocy cieplnej 604 MWt każdy. Wyłączone zostały kotły 3, 4 i 6, natomiast kotły 1, 2 i 5, zgodnie z pozwoleniem zintegrowanym, zostaną wycofane z eksploatacji do 31 grudnia 2030 r.³⁹. Pomimo możliwości eksploatacji części kotłów do 2030 r. Grupa ZE PAK planuje zakończenie działalności Elektrowni w 2024 r.

Wielkość wyprodukowanej energii osiągnęła w 2019 r. poziom 6,6 TWh, zużywając 7,3 mln ton węgla brunatnego. Ilość wyemitowanego (w procesie produkcji energii) do atmosfery dwutlenku węgla (CO2) wyniosła w 2019 r. 6,61 mln ton. Tak znaczące emisje powodują, że Grupa stanowi od lat największe źródło emisji CO2 w województwie – w 2019 r. odpowiadała za ponad 60% emisji CO2 w regionie i prawie 90% jego emisji w subregionie. Zakończenie działalności kotłów węglowych przełoży się więc

37 W marcu 2020 r. ZE PAK SA podpisał umowę na zaprojektowanie i wykonanie przebudowy kotła K-7 na kocioł fluidalny pracujący w technologii BFB. Zmodernizowana instalacja o mocy 50 MWe będzie produkowała energię elektryczną oraz pełniła funkcję rezerwową dla działającego już obecnie bloku biomasowego zasilającego w ciepło miasto Konin.

Po modernizacji kotła K-7, która ma nastąpić do końca 2021 roku w elektrowni Konin dostępna będzie generacja mocy ok. 100 MWe (2 x 50MWe) z wykorzystaniem biomasy jako paliwa podstawowego.

38 Elektrownia Pątnów II uzyskała czasowe zezwolenie na odstępstwo od granicznych wielkości emisyjnych w zakresie emisji tlenków azotu, pyłu, rtęci oraz dwutlenku siarki do 17 sierpnia 2024 r. Uzasadnieniem odstępstwa czasowego dla Elektrowni Pątnów II zgodnie art. 204 ust 2 ustawy Prawo ochrony środowiska jest dotrzymanie wymagań dotyczących jakości powietrza. Zaproponowane przez ZE PAK wielkości stężeń średniodobowych w zakresie emisji tlenków azotu (sumy tlenków azotu (NO) i dwutlenku azotu (NO2), wyrażonej jako dwutlenek azotu (NO2)), pyłu i dwutlenku siaki, w okresie udzielonego odstępstwa nie będą powodować przekroczeń standardów emisyjnych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 1 marca 2018 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów, czyli będą zgodne z wymogami prawa. Decyzja jest prawomocna.

Przy wydawaniu decyzji miały zastosowanie przepisy prawa unijnego, jak i polskiego.

39 W pozwoleniu zintegrowanym udzielono odstępstw od granicznych wielkości emisyjnych określonych w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2017/1442 i zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska. Odstępstwami zostały objęte następujące emisje: Hg i SO2 dla bloków nr 1, nr 2 i nr 5, do terminu wycofania ich z eksploatacji tj. maksymalnie do 31 grudnia 2030 r. Uzasadnieniem udzielonego odstępstwa czasowego dla Elektrowni jest spełnienie warunku nieproporcjonalności korzyści do kosztów, dotrzymanie wymagań dotyczących jakości powietrza a także czynnik położenia geograficznego. Decyzja w tym zakresie jest nieprawomocna. Przy wydawaniu decyzji miały zastosowanie przepisy prawa unijnego, jak i polskiego.

25

na znaczące ograniczenie emisji CO2, co stanowić będzie istotny wkład do osiągnięcia celu redukcji emisji tego gazu na poziomie krajowym do 2030 r.

Grupa ZE PAK, uwzględniając nową strategię na rzecz wzrostu Europejski Zielony Ład oraz wyzwanie globalne jakim są zmiany klimatu, zmieniła dotychczasową strategię biznesową i zrezygnowała z eksploatacji złoża Ościsłowo na rzecz transformacji działalności w kierunku zeroemisyjnej produkcji energii, co skutkować będzie zakończeniem wydobycia węgla do 2030 r. Istotnymi okolicznościami rezygnacji z eksploatacji złoża Ościsłowo były również czynniki zewnętrzne negatywnie oddziaływujące na zyskowność produkcji energii elektrycznej z węgla brunatnego, a w szczególności rosnące ceny uprawnień do emisji CO2, jak również rosnący import energii elektrycznej do Polski, wywierający presję na poziom cen energii elektrycznej na hurtowym rynku energii w Polsce⁴⁰. Zrezygnowano także z eksploatacji złóż: Piaski i Dęby Szlacheckie. Po zaprzestaniu wydobycia węgla z eksploatowanych odkrywek zakończona zostanie działalność Elektrowni Pątnów I i Pątnów II, natomiast Elektrownia Konin, niezwykle istotna dla Miasta Konina oraz okolic, zostanie dostosowana do produkcji energii opierającej się w całości na wykorzystaniu alternatywnych źródeł energii. Do 2030 r. planuje się także odejście od stosowania węgla w całym sektorze ciepłowniczym na obszarze Wielkopolski Wschodniej.

Zakończenie wydobycia węgla nie oznacza jednak zakończenia działalności Grupy ZE PAK w segmencie biznesowym związanym z energetyką i ciepłownictwem. Na podstawie przeprowadzonych przez Grupę analiz, w kontekście kształtowania polityki energetycznej na szczeblu zarówno międzynarodowym (UE), jak i krajowym, które dążą do stopniowej eliminacji udziału paliw kopalnych w miksie energetycznym, a przez to do redukcji źródeł emisji zanieczyszczeń, Grupa ZE PAK podjęła decyzję o transformacji głównych obszarów dotychczasowej działalności operacyjnej. Obecne plany zakładają szeroką dywersyfikację działalności poprzez wykorzystanie innych technologii, bazujących zwłaszcza na odnawialnych źródłach wytwarzania energii. Jednocześnie, wykorzystując dodatkowo doświadczenie i wiedzę oraz posiadaną infrastrukturę, Grupa ZE PAK planuje również rozwój działalności w nowych obszarach. Wyznaczone przez nią kluczowe cele strategiczne obejmują produkcję energii z OZE oraz produkcję i dystrybucję produkowanego zielonego wodoru. Wg planów Grupy ZE PAK w 2030 r. produkowana będzie energia z OZE o mocy zainstalowanej 1 232 MW (630 MW fotowoltaika, 438 MW turbiny wiatrowe⁴¹ i 150 MW biomasa i 14 MW biogazownie), co istotnie wpłynie na osiąganie innego celu określonego w KPEiK, tj. osiągniecia 23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii. Wyznaczone cele stanowią podstawę do osiągnięcia przez Grupę ZE PAK wymiernych korzyści w obszarach: klimatycznym, gospodarczym oraz społecznym.

Wykres. Struktura mocy zainstalowanej ZE PAK w przeszłości, obecnie i w 2030 r. (wg nowej Strategii ZE PAK)

40 Raport bieżący ZE PAK nr 45/2020.

41 O ile zostanie usunięta tzw. regulacja odległościowa, wprowadzająca wymóg zachowania minimalnej odległości elektrowni wiatrowych na poziomie dziesięciokrotności całkowitej wysokości urządzenia od zabudowy oraz wybranych form ochrony przyrody

26

Źródło: Fundacja Instrat. 2021. Analiza gospodarcza regionu Wielkopolski Wschodniej pod kątem realizacji procesu sprawiedliwej transformacji, w tym transformacji energetycznej