• Nie Znaleziono Wyników

RYS HISTORYCZNY I STYLISTYCZNY OBIEKTU:

Budynek przy ul. Kardynała Wyszyńskiego 2, będący przedmiotem niniejszego opracowania, został wzniesiony najprawdopodobniej na początku XX wieku jako dom letniskowy. Znajduje się on w bezpośrednim sąsiedztwie stacji kolejowej Józefów, co nie jest przypadkiem w związku z faktem, iż rozwój Józefowa był ściśle związany z powstaniem linii Kolei Nadwiślańskiej, łączącej Mławę, Warszawę, Lublin, Chełm i Kowel (obecna Ukraina), której budowę rozpoczęto w 1874 r., i której powstanie spowodowało, że od połowy lat 80-tych XIX wieku Otwock i jego okolice stały się dość popularnym kierunkiem letniego wypoczynku oraz kuracji zdrowotnych, szczególnie mieszkańców Warszawy. Obiekt posiada indywidulany wyraz artystyczny i jest jednocześnie przykładem zabudowy letniskowej charakterystycznej dla Józefowa i okolic doliny rzeki Świder, reprezentującej tzw. styl nadświdrzański lub inaczej „świdermajer”. Decydują o tym proporcje bryły budynku, relacje między korpusem

głównym a dwukondygnacyjnymi werandami, drewniane szalowanie, kolorystyka a także bogaty detal architektoniczny.

Wykonany został w konstrukcji szkieletowej jako dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony. Założony został na rzucie prostokąta z trzema ryzalitami otwartych, piętrowych werand oraz gankiem od strony północnej, przy wejściu głównym do budynku. Obiekt posadowiono na wysokiej ceglanej podmurówce, w części nadziemnej pokrytej fakturowaną zaprawą wapienną. Elewacje oszalowano deskami pomalowanymi na kolor jasnobrązowy, układanymi w kierunku pionowym (pod oknami oraz nad oknami korpusu głównego) oraz poziomym (między oknami oraz na pierwszej i drugiej kondygnacji antresoli). Narożniki ścian zaakcentowano pionowym szalunkiem w kolorze ciemnobrązowym, imitującym kanelowane pilastry o dekoracyjnej bazie. Analogiczny kolor wprowadzono na podwaliny, gzyms kordonowy, profilowane opaski okienne, zewnętrzne skrzydła okien oraz na listwy okiennic w obrębie parteru. Dolne krawędzie szalunku w górnej strefie posiadają dekoracyjne opracowanie w formie odwróconych cebulastych kopuł z okrągłym otworem pośrodku. Podobna dekoracja z szalunkiem zakończonym motywem zdwojonych kopuł umieszczona została na belkach łączących dolne krawędzie krokwi, które wysunięto poza lico ściany. Elewacja północna (wejściowa) pięcioosiowa, symetryczna, zaopatrzona w ganek wsparty na czterech słupach, do którego prowadzą murowane schody o pełnej balustradzie. Przestrzeń między połaciami dachu nad gankiem przesłonięta deskowaniem, w dolnej części z ażurową dekoracją o powtarzalnym motywie geometrycznym. W drugiej i piątej osi na drugiej kondygnacji oraz nad gankiem występują cztery niewielkie otwory okienne. Opracowanie elewacji wschodniej i zachodniej analogiczne. Na osiach środkowych pięcioosiowych elewacji zlokalizowane zostały dwukondygnacyjne werandy, które wsparto na sześciu słupach. Pierwotnie były one w całości otarte, obecnie dolne częściowo zabudowano przeszkleniami, dyktą lub deskowaniem. W ścianach bocznych górnych części wykonano przeszklone ścianki parawanowe. Przy stropie pierwszej kondygnacji oraz poniżej kratownicy przesłaniającej szczyt drugiej, zabudowano ażurowe panele z motywem ornamentalnym, nawiązującym do dekoracji ganku. Po obu stronach, pomiędzy skrajnymi krokwiami głównego korpusu i dachu nad werandami, znajduje się dekoracja z poprzecznych i pionowych, snycersko opracowanych belek, wydzielających trójkątne pola przesłonięte ażurową dekoracją floralną. Elewacja południowa siedmioosiowa, z dwukondygnacyjnym gankiem przekrytym dachem dwuspadowym. Wykonana na szczycie dekoracja ornamentalna jest znacznie uproszczona w stosunku do dekoracji werand bocznych.

Wewnątrz budynku, w znacznym stopniu, zachował się oryginalny układ funkcjonalno-przestrzenny, z ulokowaną osiowo od strony północnej dwubiegową, zabiegową, drewnianą klatką schodową o balustradzie z toczonych, asymetrycznych tralek, komunikującą ze sobą poziomy dolnej i górnej kondygnacji. Do piwnic prowadza proste i strome schody policzkowe. Ściany na poziomie obu kondygnacji nadziemnych są w części murowane, a w części drewniane. Stropy wykonane zostały jako drewniane belkowe ze ślepym pułapem i podsufitką, którą wykończono tynkiem wapiennym układanym na trzcinie. Zachowały się posadzki z desek oraz wtórne ceramiczne. Stolarka drzwiowa w większości oryginalna, drewniana, ramiakowo-płycinowa, jedno- i dwuskrzydłowa, w części z naświetlem górnym. Cześć drzwi zaopatrzona w oryginalne mosiężne klamki o historyzującej lub modernistycznej formie. Oryginalna stolarka okienna o konstrukcji skrzynkowej, jedno- i dwudzielna, dwurzędowa na dolnej kondygnacji, jedno- i dwudzielna, jednorzędowa na kondygnacji górnej, zamykana zwrotnicami o dekoracyjnej rączce. Wewnątrz pomieszczeń zachowały się drewniane parapety o profilowanych krawędziach, wsparte na dekoracyjnych wspornikach. W pomieszczeniach mieszkalnych znajdują się piece ceramiczne z białych kafli, zabudowane we wtórnych lokalizacjach, zaopatrzone w drzwiczki żeliwne o floralnej lub ażurowej dekoracji.

Pierwotnie, w okresie gdy budynek miał przeznaczenie letniskowe, kwatery wynajmowane były od kwietnia do września, a w okresie zimowym budynek zamieszkiwał stróż z rodziną. Najprawdopodobniej w I połowie lat 30-tych XX wieku obiekt wewnątrz przebudowano na mieszkania pod wynajem przynoszące dochód całoroczny.

Przebudowa zasadniczo nie objęła sfery zewnętrznej budynku, który w swej formie pierwotnej, za wyjątkiem zamknięcia werand oknami, przetrwał do czasów współczesnych. Jak wiadomo z opisu pochodzącego z 1933 roku, już po przeprowadzonej przebudowie wnętrz, na pierwszej kondygnacji budynku znajdowało się 8 pokoi (pomieszczeń) z 3 piecami i 3 kuchniami, a na drugiej 9 pokoi (pomieszczeń) z 4 kuchniami. Ściany pomieszczeń były tynkowane, podłogi wykonano z desek. Budynek był też wyposażony w kanalizację.

W tej formie budynek był zamieszkiwany do 1939 roku, kiedy to właściciele posesji zostali wysiedleni do getta, a dom zajęli nowi lokatorzy, obecni tu też w okresie powojennym i zamieszkujący pięć wydzielonych lokali mieszkalnych. W 1960 roku właścicielem posesji stał się Skarb Państwa, a w 1994 r. gmina Józefów. Od 2017 roku budynek jest nieużytkowany i zabezpieczony przed dostępem osób trzecich.

Widok elewacji południowej w stanie istniejącym

Widok elewacji północno-zachodniej w stanie istniejącym

Widok elewacji północnej w stanie istniejącym

Widok elewacji południowo-wschodniej w stanie istniejącym

Powiązane dokumenty