Identyfikacja sytuacji problemowej do określenia Innowacyjnej Wielkopolski

Dwa komponenty: jasno ustalony cel i analiza stanu istniejącego są niezbędnymi założeniami dalszego działania, czyli nakreślenia obrazu sytuacji problemowej. W przypadku projektu „Foresight »Sieci Gospodarcze Wielkopolski« – scenariusze transformacji wiedzy wspierające innowacyjną gospodarkę” identyfikacja sytuacji problemowej polega na analizie określenia „Innowacyjna Wielkopolska”.

Innowacyjność gospodarki należy rozumieć, jako zdolność i motywację

przed-siębiorstw do ustawicznego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce wyników prac badawczych i rozwojowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków. In-nowacyjność oznacza również doskonalenie i rozwój istniejących technologii pro-dukcyjnych, eksploatacyjnych i dotyczących sfery usług, wprowadzanie nowych rozwiązań w organizacji i zarządzaniu, doskonalenie i rozwój infrastruktury, zwłasz-cza dotyczącej gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji [2].

Regionalna Strategia Innowacji wyznacza priorytety polityki innowacyjnej w Wielkopolsce na następne kilka lat. Jej wdrożenie ma służyć ekonomicznemu rozwojowi Regionu oraz umiejętnemu wykorzystaniu posiadanego potencjału. Do-kument, z punktu widzenia innowacji, formułuje następującą wizję Wielkopolski [9]:

 wykorzystującej tradycję oraz współczesny potencjał intelektualny i gospodarczy, dla tworzenia innowacyjnych podstaw rozwoju,

 uznającej innowacje za główny czynnik regionalnego wzrostu gospodarczo- -społecznego,

 tworzącej środowisko przyjazne innowacjom poprzez wspieranie: powstawania i rozwoju firm innowacyjnych, tworzenia nowoczesnych technologii w jednost-kach sektora B+R i ich komercjalizacji, powstania płaszczyzny współpracy sekto-ra nauki i edukacji z gospodarką, zdolną konkurować z innymi regionami euro-pejskimi,

oraz formułuje następujące cele [9]:

 integracja środowisk społeczno-gospodarczych na rzecz innowacji,

 zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do wprowadzania innowacji,

 wykorzystanie potencjału badawczego Wielkopolski dla wzrostu konkurencyjno-ści gospodarki,

 budowa nowoczesnej infrastruktury innowacyjnej.

Innowacyjny potencjał Wielkopolski i jego dotychczasowe wykorzystanie

nale-ży ocenić, jako odzwierciedlający sytuację i kondycję polskiej gospodarki. Wielko-polska należy do przodujących regionów, jednak nie istnieje wyraźnie określony,

petencji tych, którzy w praktyce tę wiedzę powinni wykorzystywać, ale nie jest ele-mentem wystarczającym. Wydaje się niezbędne doprowadzenie tej wiedzy do świa-domości wszystkich, którzy w jakikolwiek sposób mogą i powinni działać na rzecz innowacji: przedsiębiorców działających i potencjalnych (uczących się, studiujących, bezrobotnych), badaczy i wynalazców, polityków, samych konsumentów wreszcie, którzy mogą wywierać istotny wpływ na rynek nowych technologii i produktów. Na tę niezbędną wiedzę składają się: elementarna znajomość mechanizmów gospodarki rynkowej, przedsiębiorczości, w tym innowacyjnej oraz ochrony własności intelek-tualnej. Integralną jej częścią jest wiedza dotycząca innowacji, wyjaśniająca, że dro-ga od pomysłu do jego realizacji jest złożona i nie zawsze skuteczna; że wkraczający na tę drogę podejmują ryzyko, które powinno być akceptowane; że nie od dobrej woli naukowców, twórców zależy komercyjny sukces produktów ich myśli i pracy, ale od specyficznych warunków rynkowych, które nie podlegają kontroli. Szanse Wielkopolski na spożytkowanie wiedzy na rzecz budowania wzorcowego systemu innowacji tkwią w jej podstawowych zasobach ludzkich, z jednej strony szeregu kreatywnych jednostek, które tworzą rynek nowych idei i produktów, z drugiej do-świadczenia i umiejętności pracy zespołowej, która jest istotnym warunkiem budo-wania efektywnych struktur innowacyjnych [3].

Wielkopolska należy do największych, tak pod względem powierzchni, liczby

ludności, jak i potencjału gospodarczego, regionów kraju. Obszar obecnego woje-wództwa wielkopolskiego daje mu drugie miejsce w kraju. W rankingach atrakcyj-ności wszystkich regionów Polski, dokonywanych na podstawie wielu czynników, Wielkopolska zajmuje czołowe miejsca. Podobnie usytuowany jest Region w ran-kingu sukcesu rozwojowego, pod względem napływu inwestycji zagranicznych oraz atrakcyjności inwestycyjnej. W Poznaniu, jako stolicy Regionu, zlokalizowane są fabryki dużych światowych koncernów, jak Volkswagen, Bridgestone, Beiersdorf, Glaxo. Gospodarkę Regionu na tle kraju charakteryzuje wysoki potencjał i poziom rozwoju. Wielkość wytworzonego produktu krajowego brutto – 9,1% w skali kraju, jak też w przeliczeniu na 1 mieszkańca, umiejscawia województwo wielkopolskie na trzecim miejscu w kraju. W Wielkopolsce, która jest czołowym proinwestycyjnym regionem w Polsce, bezrobocie jest najniższe w Polsce, także w okresie obecnego spowolnienia gospodarczego. Około 58% ludności mieszka w miastach. Poznań, stolica Regionu, to silny ośrodek akademicki – 22 uczelnie wyższe, ponad 120 tys. studentów. Samorządy wielkopolskie utrzymują ożywione kontakty partnerskie z wie-loma regionami i miastami w Europie [1].

W historii Polski Wielkopolska zajmuje miejsce szczególne – to historyczna ko-lebka państwa polskiego. Dwa miasta Wielkopolski Gniezno i Poznań, w przeszło-ści były stolicami Polski. W okresie zaboru pruskiego, jako wyraz konfrontacji narodowej i gospodarczej z zaborcą, ukształtował się etos Wielkopolan

przejawia-westorów zagranicznych (obecnie jest ok. 4,5 tys. przedsiębiorstw z udziałem kapita-łu obcego). W branżowej strukturze zainwestowania dominują sektory: spożywczy, chemiczny i farmaceutyczny, środków transportu oraz maszyn i urządzeń. Znaczący jest także udział sektora finansowego oraz rosnący udział handlu. Wśród inwestycji zagranicznych dominuje kapitał niemiecki. Znaczący jest także udział kapitałów: brytyjskiego, amerykańskiego, irlandzkiego, holenderskiego i szwedzkiego. Ponad 80% podmiotów z kapitałem zagranicznym jest zlokalizowane w Poznaniu i subre-gionie poznańskim, natomiast w większej części gmin ich liczba nie przekracza 10. Poznań uzyskał wysoką ocenę rankingową wydaną przez Moody’s Investors Service – Baa1. Do pełnego wykorzystania potencjału Regionu samorządy lokalne stworzyły specjalne strefy ekonomiczne i parki inwestycyjne [1].

Zgodnie ze strategią rozwoju Wielkopolski do 2020 r. do najmocniejszych stron Regionu należą: korzystne położenie na osi wschód-zachód, dobrze rozwinięta i wykształcona, wielofunkcyjna aglomeracja poznańska, wysoki poziom wykształce-nia siły roboczej, wysoka aktywność społeczna, zróżnicowana i dynamiczna gospo-darka, potencjał naukowo-badawczy, dobrze rozwinięta infrastruktura czy wreszcie dużo obszarów chronionych i terenów o niskim poziomie degradacji środowiska [1].

Wizja rozwoju Innowacyjnej Wielkopolski zakłada dialog społeczny, szeroki konsensus, w budowę, którego zaangażowani będą przedstawiciele sektora B+R, przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje otoczenia biznesu. Dzięki takiemu podejściu oraz szczególnemu zaangażowaniu subregionów udało się uzyskać efekt „poczucia współtworzenia” wśród wielu instytucji i osób. Innowacyjna Wielkopolska powinna zostać zbudowana w oparciu o zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw poprzez dyfuzję wiedzy w sieciach, wzrost konkurencyjności nauki, zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym, zwiększenie udziału innowacyj-nych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym, a także tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy [4].

Regionalna Strategia Innowacji „Innowacyjna Wielkopolska” zakłada budowanie trwałego partnerstwa między przemysłem, samorządami regionów i administracją rządową oraz partnerami społecznymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi i infra-strukturą biznesową. W efekcie takiego partnerstwa ma powstać silnie działający system – regionalny system innowacyjny. Formą realizacji trwałego partnerstwa dla innowacji są wszelkiego rodzaju sieci gospodarcze i gospodarczo-społeczne, które stają się katalizatorami dyfuzji wiedzy od jednostek B+R do przedsiębiorstw. Trans-formacja wiedzy (innowacji) od pomysłu do wdrożenia nie jest możliwa bez wspar-cia doradczego świadczonego przez organizacje otoczenia biznesu oraz bez udziału jednostek administracji terytorialnej [4].

Zastosowanie metodyki myślenia sieciowego do opracowania scenariuszy trans-formacji wiedzy w Wielkopolsce w ramach Projektu wymaga identyfikacji interesa-riuszy wspierających innowacyjną gospodarkę w Wielkopolsce.

Województwo w Polsce jest to jednostka podziału administracyjnego wyższego stopnia oraz jednostka samorządu terytorialnego. Ma dość duży zakres autonomii, jest instytucją i można przyrównać je do organizacji. Można więc rozważać problem działania grup interesów w województwie. Interesariusze (ang. stakeholders) są to grupy (społeczności, instytucje, organizacje, urzędy) lub osoby pośrednio lub bezpo-średnio zainteresowane funkcjonowaniem organizacji, pobezpo-średnio lub bezpobezpo-średnio włączone w procesy realizowane przez nią. Interesariusze są zaangażowani na wej-ściu (oferując pracę, kapitał, technologie i informacje), jak i na wyjwej-ściu (korzystają z produktów i usług, z osiąganych przez organizację celów). Można wyróżnić dwie główne grupy interesariuszy: wewnętrzni i zewnętrzni. W odniesieniu do wojewódz-twa interesariuszami wewnętrznymi będą: mieszkańcy wojewódzwojewódz-twa, jednostki sa-morządu terytorialnego, władze województwa, przedsiębiorcy prowadzący działal-ność w województwie, media regionalne, regionalne instytucje naukowo-badawcze. Interesariuszami zewnętrznymi województwa są: przedsiębiorcy, potencjalni inwe-storzy, pracownicy firm, potencjalni mieszkańcy, samorządy gospodarcze i zawodo-we, instytucje rynku pracy, organizacje pozarządozawodo-we, związki zawodozawodo-we, stowarzy-szenia, władze państwowe, międzynarodowe organizacje gospodarcze, media i opi-nia publiczna, instytucje naukowo-badawcze, inne województwa, inne regiony na świecie [8].

W związku z powyższym Zespół Realizatorów Projektu postawił sobie pytanie: „Kto jest zainteresowany podniesieniem innowacyjności Wielkopolski?” Wskazał również medium, które jest nośnikiem innowacyjności, czyli wiedzę. W wyniku dyskusji i przy zastosowaniu metody burzy mózgów Zespół zidentyfikował i sklasy-fikował 19 głównych interesariuszy, którzy będą oddziaływać na innowacyjną gospo-darkę w Wielkopolsce, a uwzględniając podział szczegółowy, wyróżniono 37 interesa-riuszy (rysunek 3.1).

W następstwie utworzenia mapy interesariuszy, Zespół Realizatorów przystąpił do charakterystyki poszczególnych grup interesu (tabela 3.1), przy uwzględnieniu trzech aspektów:

 oczekiwań interesariuszy wobec innowacyjnej gospodarki w Wielkopolsce,

 dążeń, czyli co dany interesariusz wnosi do innowacyjnej gospodarki w Wielko-polsce,

 przeszkód, czyli, w jakim stopniu dany interesariusz hamuje tworzenie innowa-cyjnej gospodarki w Wielkopolsce.

kątem ich siły sprawczej w kontekście innowacyjności gospodarki opartej o wiedzę.

Rys. 3.1. Mapa interesariuszy. Źródło: opracowanie własne

interesariusza Innowacyjnej Wielkopolski Interesariusza wobec Innowacyjnej Wielkopolski Interesariusza wobec Innowacyjnej Wielkopolski rozwoju Innowacyjnej Wielkopolski 1. Przedsiębiorcy 1a. Przedsiębiorcy indywidualni

Postrzegają innowacje jako narzędzie walki konkuren-cyjnej. Zależy im na informacji o regionalnych innowacjach i prostych procedurach pozyskiwania środków na innowacje. Oczekują, że innowacja pociągnie za sobą możli-wość ograniczenia kosztów pracy, ponieważ nowsza technologia oznacza mniej-sze zatrudnienie.

Rolnicy oczekują nowych technologii, ale barierą są środki finansowe. Brakuje im pewności i wiedzy co do ceny zbytu swoich produktów.

Dążą do zyskowności swojej firmy oraz do wdra-żania nowych rozwiązań przy minimalnych kosztach i ryzyku.

Chcą pozyskiwać profesjo-nalnych, kompetentnych, tanich pracowników, nie tracąc środków na ich szkolenie.

Postrzegają Innowacyjną Wielkopolskę, jako dobry wskaźnik do oceny warunków społeczno-gospodarczych. Ambitni przedsiębiorcy sami poszukują nowości, nie ufając nie zlecają często tego procesu firmom ze-wnętrznym, samodzielnie analizują, osobiście uczest-niczą w targach. Wnoszą na rynek kompe-tentną kadrę (zatrudniają wykwalifikowanych pra-cowników), ale z drugiej strony nie znają jej umiejęt-ności i nie wykorzystują w 100% tego, co ona potrafi. Rolnicy w sposób widoczny dążą do innowacyjnych metod uprawy i hodowli.

Nie mają zaufania do świata nauki, nie chcą tworzyć lokalnych poro-zumień i związków, nie zlecają badań naukowych. Tworząc „własną” inno-wację nie będą chcieli się nią dzielić, muszą mieć wyraźny cel wdrożenia danej innowacji (czy zmiana będzie opłacalna). W związku z brakiem środków finansowych zmniejsza się ich zaintere-sowanie działaniami inno-wacyjnymi.

Boją się dzielić wiedzą, są nieufni, gdyż w ten sposób chcą uzyskać przewagę konkurencyjną. Postrzegają często inno-wacyjność, jako produkt w postaci: systemu, licencji, certyfikatu, nagrody –wychodzą z założenia, że np.: posia-danie certyfikatu ISO już świadczy o ich profesjo-nalizmie i innowacyjnym podejściu.

Innowacyjność technolo-gii nie idzie w parze z innowacyjnym zarzą-dzaniem (brak dokształ-cania się przez właścicieli firm), właściciele boją się zatrudniać wykwalifiko-wanych menedżerów, którym zlecą prowadzenie przedsiębiorstwa.

Wielkopolski

1a. Przedsiębiorcy

indywidualni

Nadal istnieją przedsię-biorcy, którzy nie są zainteresowani długofa-lową strategią rozwoju przedsiębiorstwa i inwe-stycją w technologie (krótki okres życia firmy ale szybki i duży zysk). Brak chęci finansowania przez rolników czegoś „ponadstandardowego”, czyli innowacji. Strach przed innowacją powoduje wśród nich obawę bycia pierwszym i testowania nowych rozwiązań.

Rolnicy stosując przesta-rzałe technologie wydłu-żają proces produkcyjny co powoduje opóźnienia (obniżenie jakości) w całym cyklu aż do produktu finalnego.

Nieznajomość lub trudno-ści w dotarciu do infor-macji oraz biurokracja blokują możliwość (chęci) do pozyskiwania przez nich funduszy (np. UE) na wdrażanie innowacji.

1b. Przedsiębiorcy

korporacyjni

Absorbują nowe rozwiąza-nia z „centrali”. Interesują się elastycznymi ludźmi, którzy są profesjonalistami, ale też podporządkują się procedurom narzuconym odgórnie.

Innowacje są dla nich motorem działalności, bardzo często są „dostar-czane” przez „centralę”. Innowacje traktują jako główny czynnik konkuren-cyjności i przetrwania na rynku.

Dążą do zapewnienia zyskowności firmy przy ochronie własnego know- -how i optymalnego wyko-rzystania kapitału ludzkiego (również lokalnego). Zależy im na prezentacji w praktyce funkcjonowania innowacyjnych (na wielko-polskim rynku) rozwiązań. Wnoszą innowacyjność organizacyjną, kulturę organizacyjną oraz rozwija-ją szkolenia.

Wykazują brak zaintere-sowania dyfuzją wiedzy poza sieć dostawców, dyktują warunki funkcjo-nowania sieci logistycz-nych, blokują inicjatywy dostawców.

Wykazują większe zaufa-nie do know-how z zagra-nicy niż do lokalnego, nie mają przekonania do stosowania rozwiązań lokalnych (zaufanie do sektora nauki).

Wielkopolski

1b. Przedsiębiorcy

korporacyjni

Innowacja jest dla nich także narzędziem walki konkurencyjnej. Pozyskują oni ludzi mających wiedzę. Dzięki temu mogą sprze-dawać dużo droższe pro-dukty (propro-dukty nasycone wiedzą).

Zależy im na optymalizacji kosztów lub zwiększaniu przychodów oraz uzyskaniu monopolu. Zgłaszają zapo-trzebowanie na najnowsze (często kosztowne) rozwią-zania celem zdobycia przewagi konkurencyjnej.

Wykorzystują nowe techno-logie informacyjne i infor-matyczne.

Posiadają wypracowane standardy działania, pracy, postępowania, co wyklucza powstawanie błędów, a w przypadku ich pojawienia się, zapewniają szybkie rozwiązanie.

Wprowadzają często żargon zakładowy będący zazwyczaj mieszaniną języka polskiego i obcego; wymuszają niejednokrot-nie stosowaniejednokrot-nie fachowego nazewnictwa w języku obcym, co rodzi nieporo-zumienia i może bloko-wać inicjatywy polskiej kadry.

Zasysają wiedzę z pol-skich firm i przenoszą ją do „centrali”. Wykupują patenty oraz potrafią wykorzystać w znacznej mierze środki unijne, gdyż są lepiej zorganizowani od drob-nych przedsiębiorców. Mimo częściej podejmo-wanej współpracy z jednostkami B+R nie są zainteresowani dyfuzją innowacji do innych jednostek (lepsza ochrona patentowa).

Stosowane przez nich standardy postępowania oraz systemy zarządzania dość często ograniczają możliwość wdrażania innowacyjnych rozwią-zań.

Często narzucają pracow-nikom kulturę korpora-cyjną przez co mogą oni zatracić część swojego potencjału (postępowanie szablonowe).

Preferowanie pracowni-ków pokornych, spolegli-wych „mierny ale wierny” – osoba z pomysłami może być traktowana jako problemowa wprowadza-jąca zamęt.

Wielkopolski Często nie zatrudniają specjalistów w danej dziedzinie tylko ze wzglę-du na to, iż potrzebny jest pracownik z perfekcyjną znajomością języka obcego (np. germanista zostaje planistą produkcji lub logistykiem). Utrzymują ciągle przewa-gę przemysłu ciężkiego nad high-tech. 2. Instytucje otoczenia biznesu Zależy im na rozpowszech-nianiu własnych pomysłów. Podejmują próby zarobko-wania na transferze innowa-cji.

Ich celem działalności jest przekazywanie i pomoc we wdrażaniu innowacji. Oczekują większego zna-czenia oraz szybszego rozwoju.

Chcą być brokerami infor-macji.

Zależy im na dyfuzji inno-wacji do jak największej liczby przedsiębiorstw, wspierają przedsiębiorczość i transfer technologii oraz wiedzy.

Oczekują informacji o nowościach w branży i praktycznej pomocy w ich wdrażaniu.

Integrują różne firmy, dając możliwość szybkiego dotarcia do relatywnie licznej rzeszy odbiorców. W większym stopniu chcą popierać rozwiązania lokal-ne.

Pomagają w realizacji zadań. Integrują środowiska biznesu.

Dążą do uzasadnienia zasadności funkcjonowania IOB.

Selekcjonują informacje oraz przekazują je dalej do zainteresowanych, organi-zują spotkania, ułatwiają integrację. Stwarzają możliwość współpracy i kooperacji przedsiębiorców zaintere-sowanych innowacyjnością. Wnoszą pozytywny PR do danej branży (mało widocz-ne czyny) – medialni ale nie praktyczni.

Istnieje wśród nich dążenie do większej współpracy z naukowcami niż w przy-padku przedsiębiorców (np. Izba Inżynierów Budownic-twa).

Konkurują między sobą o wpływy i blokują prze-pływ informacji. Wysokie składki za członkostwo i ogranicza-nie dostępności do IOB. Zdarza się, że próbują uzależnić od siebie człon-ków, poprzez segmenta-cje, budowanie barier wejścia na dany rynek firm, które mogą wnieść nowe technologie. Postulaty innowacyjności, stanie na straży interesów danej branży, lobbing, często są tylko ich celami statutowymi. W praktyce tworzenie przez nie korporacji branżowych (stowarzyszeń) sprowadza się do pobierania składek i organizacji imprez oko-licznościowych. Uzurpowanie sobie prawa do wiodącej pozycji w sieciach gospodarczych.

Wielkopolski Pomagają innowacyjnym osobom niezorientowanym w przepisach otwierać działalność (Inkubatory Przedsiębiorczości). 3. Rynek Finansowy 3a. Rynek finansowy – banki

Udzielają jak największą ilość kredytów i podobnych produktów bankowych rozwijającym się, zyskow-nym firmom.

Wychodzą z założenia, że innowacja pozwala na osiągnięcie zysków, ale jej zastosowanie musi być poparte idealnym bizne-splanem.

Przeprowadzają ewolucję systemów bankowych np. teleinformatycznych. Wprowadzają nowe produk-ty bankowe.

Innowację traktują jako podstawową działalność – szczególnie bankowość elektroniczną, rynek e-usług bankowych. Dążą do lokowania kapitału w pewne innowacje. Przekazują środki finanso-we na wdrożenie innowacji. Wdrażają nowoczesne technologie (sprzedaż internetowa, electronic banking, banki wirtualne). Wspierają rozwój przedsię-biorstw oraz wdrażanie innowacji. Ich kapitał finansowy, wspiera rozwój inwestycji.

Przekonują klientów do większej wygody i bezpie-czeństwa w e-bankowości. Dążą do osiągnięcia zysku przy minimalizacji ryzyka.

Nie wspierają kredytami niepewnych i ryzykow-nych innowacji, zwłaszcza zgłaszanych przez sektor MSP.

Ustalają bardzo wysokie wymagania związane ze składanymi dokumentami, wykazują niewielkie zainteresowanie finanso-waniem rzeczy niepew-nych.

W większości posiadają kapitał zagraniczny, dzięki czemu niejedno-krotnie występuje zasysa-nie wiedzy do „centrali”. Narzucają ostre procedury udzielania kredytów oraz wysokie ich oprocento-wanie.

Utrudniają dostęp do kapitału firmom sektora MSP, rozwiązania inno-wacyjne w tym sektorze traktują jako wysoce niebezpieczne i ryzykowne. Stwarzają problemy z uzyskaniem finansowania inwestycji w nowe tech-nologie. Nie generują informacji, przejrzystych reguł co do kryteriów wyznaczających w ich ocenie poziom innowa-cyjności danego przed-sięwzięcia.

Wielkopolski 3b. Rynek finansowy - instytucje parabankowe

Są zainteresowane jak naj-większym zyskiem z inno-wacyjnych rozwiązań przed-siębiorców, których wspiera-ją.

Wspierają rozwój rozwią-zań technologicznych przez co ich znaczenie rośnie.

Oferują znaczący kapitał, ale obarczony wysoką stopą zwrotu.

Częściej niż banki wspierają pomysły- kopie z innych regionów lub państw, także pochodzące z sektora MSP. Zatrudniają osoby o odpo-wiednich kwalifikacjach. Dążą do osiągnięcia ponad-przeciętnego zysku z inwe-stycji.

Ich współpraca z bankami stwarza możliwości ograni-czania kosztów związanych z funkcjonowaniem banku na rynku detalicznym oraz szanse ograniczania ryzyka bankowego.

Oferują proste procedury wsparcia finansowego, często brak zabezpieczeń oraz doświadczenie (prze-kazane przez inwestora lub anioła biznesu).

Wnoszą podobne produkty co banki, ale o niższym stopniu innowacyjności (większa dostępność za wyższą cenę).

Wpierają wybrane inwe-stycje przy dużej ingeren-cji nawet w procedury wdrożeniowe lub zarzą-dzanie instytucją (zwłasz-cza aniołowie biznesu). Ograniczają poziom świadomości innowacyj-nej do realizacji planu sprzedaży.

Tworzą „supermarkety finansowe” posiadające w swojej ofercie produkty wielu banków i instytucji finansowych.

Przejawiają chęć osią-gnięcia dużego zysku, który utrudnia rozwój firmy. Często ich rada nadzorcza wywiera bar-dzo dużą presję na osią-gnięcie dobrego wyniku finansowego.

Wspierają tylko wybrane inwestycje, partycypując w zyskach nie są zaintere-sowane rozprzestrzenia-niem się innowacji. Z jednej strony szkodzą poprzez udzielanie kredy-tów tym, których nie stać na ich spłacenie, ale z drugiej strony pożyczone środki finansowe mogą być przeznaczone na zakup nowoczesnego sprzętu, który zwiększy technologiczny poziom życia danej rodziny, osoby itd.

Wielkopolski 4. Firmy ubezpieczeniowe Przejawiają zainteresowanie przedsięwzięciami, których realizatorzy chcą się ubez-pieczyć lub ubezubez-pieczyć jakieś działanie.

Rozpoznają nowe kategorie ryzyka i decydują, które objąć (i na jakich warun-kach) ubezpieczeniem. Ubezpieczają wszystko, pod warunkiem opłacalności. Wykazują potrzebę ubez-pieczenia nowych rozwią-zań.

Aspirują do nadania im większego znaczenia ryn-kowego.

Są zainteresowane jak największą ilością rozwią-zań innowacyjnych podle-gających ubezpieczeniom. Postrzegają innowacje jako nowe rodzaje ryzyk które należy ubezpieczać. Wdrażają nowe produkty ubezpieczeniowe – co jednak nie zawsze świadczy o ich innowacyjności.

Zapewniają poczucie względnego bezpieczeństwa realizatora innowacji. Gwarantują, że w przypad-ku zdarzeń losowych przed-siębiorca będzie mógł nadal