Mając na względzie przesłankę indywidualizacji nauczania i uczenia się, program proponuje realizację treści w obszarze zajęć technicznych w oparciu o nakreślony przez nauczyciela plan pracy. Spośród wykazu zamieszczonych poniżej treści nauczyciel wybiera w kolejnych latach wszystkie działania dostosowując je do możliwości każdego dziecka.
KLASY I – III Majsterkowanie
• Wykorzystuje różne materiały w działalności manualnej. Tworzy z klocków,
materiałów przyrodniczych, figur geometrycznych oraz innych materiałów (w tym surowców wtórnych – plastikowych pojemników, kartonowych opakowań, tekturowych rolek, zakrętek, folii itp.) płaskie i przestrzenne formy (dowolne budowle, sceny, makiety, statki, rakiety, pojazdy, mozaiki itp.).
• montuje zabawki i modele z gotowych zestawów konstrukcyjnych (drewno, karton, tworzywo sztuczne, metal).
• Posługuje się podstawowymi narzędziami (nożyczki, zszywacz, dziurkacz, młotek, nóż, igła itp.) i materiałami do obróbki (papier ścierny, pinezki, gwoździki, spinacze, klej, farba, itp.).
• Wykonuje prace konstrukcyjne z różnych materiałów według własnych pomysłów oraz instrukcji (ustnych, rysunkowych, prostych schematów), poznaje i stosuje różne sposoby łączenia elementów.
• Wykonuje różne formy użytkowe, np. pomoce dydaktyczne (np. liczmany, gry planszowe, kukiełki do teatrzyku, instrumenty muzyczne), wazoniki, ramki do obrazków itp.
• Rozróżnia, segreguje i poznaje własności najczęściej stosowanych materiałów (surowców) – papiernicze, drewniane, metalowe, włókiennicze, tworzywa sztuczne.
• Przyszywa guziki, fastryguje, zszywa materiał.
• Wykonuje plecionki ze sznurków, koralików, miękkiego drutu.
• Kucharzy: przygotowuje kanapki, sałatki, surówki, napoje owocowe, ziołowe itp.;
korzysta z przepisów kucharskich, nakrywa do stołu, posługuje się sztućcami.
Przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny przy przygotowywaniu i podawaniu posiłków.
• Przestrzega zasad dobrego planowania i organizowania pracy (planowanie kolejności działań, podział zadań przy pracach grupowych, przygotowywanie i dobieranie odpowiednich materiałów i narzędzi, racjonalne ich wykorzystanie).
• Wyrabia nawyk oszczędnego gospodarowania materiałami, przestrzega zasad właściwego i bezpiecznego posługiwania się narzędziami, stara się racjonalnie wykorzystać czas, sprząta po zakończeniu pracy – organizacja pracy).
Posługiwanie się urządzeniami technicznymi, korzystanie z audiowizualnych środków przekazu
• Bezpiecznie korzysta z urządzeń powszechnego użytku (odkurzacz, mikser, waga domowa, sprzęt RTV, komputer, telefon, kalkulator), a pod nadzorem dorosłych obsługuje, np. pralkę, kuchenkę mikrofalową, gazową, elektryczną, kamerę.); stosuje podstawowe zasady BHP.
• Poznaje działanie latarki elektrycznej – droga przepływu prądu w latarce lub w obwodzie o szeregowo połączonych elementach, w miarę możliwości buduje proste instalacje elektryczne o połączeniu szeregowym.
• Montuje proste obwody z gotowych zestawów elektrycznych zasilane z baterii (oświetlenie, dzwonek).
• Poznaje wybrane symbole techniczne, odczytuje je przy korzystaniu z instrukcji obsługi oraz informacji na metkach.
• Próbuje fotografować – dla zainteresowanych – indywidualizacja.
• Korzysta z komputera, wykorzystuje programy multimedialne.
• Poznaje historię powstania niektórych narzędzi, urządzeń oraz wynalazków technicznych (należy uwzględnić zainteresowania dzieci).
• Poznaje nazwiska ważnych polskich odkrywców, wynalazców i ich dokonania.
• Porównuje wynalazki człowieka z „wynalazkami” natury – np. ptak-samolot, ważka–
helikopter,
• Poznaje sposoby podróżowania dawniej i dziś – środki komunikacji, lot w kosmos.
• Poznaje urządzenia techniczne i obserwuje ich działanie w trakcie zwiedzania warsztatów rzemieślniczych i firm produkcyjno-usługowych (drukarnia, stolarnia, piekarnia, warsztat samochodowy itp.)
• Obserwuje działania wybranych urządzeń (np. roweru, wagi, zegarka).
• Ustala znaczenia niektórych urządzeń technicznych w życiu człowieka.
• Rozpoznaje różne maszyny i budowle i zna ich przeznaczenie, np. koparka, dźwig,
pług, siewnik, budynki mieszkalne, biurowe, tunel, most, fabryka, zapora).
• Porównuje życia człowieka dawniej i dziś.
• Docieka, co by było, gdyby np. nie wynaleziono koła (itp.).
• Wymyśla nowe urządzenia techniczne, uruchamia twórczą wyobraźnie, projektuje.
• Określa wartość urządzeń technicznych z punktu widzenia cech użytkowych, ekonomicznych, estetycznych.
Poznawanie wybranych zjawisk fizycznych i chemicznych oraz zachodzących między nimi związków przyczynowych
• Obserwuje i bada efekty związane z cieniem, odbiciem i barwą światła – sprawdza, przez jakie materiały światło przechodzi, a przez jakie nie, od jakich powierzchni odbija się (zabawa w „puszczanie zajączków”), docieka, jak powstaje tęcza.
Wykorzystuje efekty świetlne np. w teatrzyku cieni.
• Obserwuje zjawiska akustyczne, nadaje sygnały dźwiękowe, bada głośność – mówienie przez tubę, odbicie dźwięku – echo, wykonuje doświadczenia pokazujące, że dźwięki powstają z drgań.
• Obserwuje zachowania się ciał w powietrzu, docieka, skąd bierze się wiatr, dlaczego balon unosi się do góry. Obserwuje i wykorzystuje zastosowanie wiatru (poruszanie się wiatraków, puszczanie latawców). Dowiaduje się, co to jest zielona energia.
• Obserwuje pływanie i tonięcie różnych ciał. Sprawdza, co pływa, co tonie, co rozpuszcza się w wodzie.
• Bada i porównuje rodzaje, właściwości i zachowanie się różnych cieczy, docieka, skąd się biorą krople.
• Sprawdza właściwości magnesu (kiedy magnesy przyciągają/odpychają się, co do siebie przyciągają); proponuje, do czego można wykorzystać właściwości magnesu, dowiaduje się, że największym znanym magnesem jest Ziemia.
• Obserwuje zjawiska elektryczności np. burza; robi doświadczenia typu:
elektryzowanie przedmiotów (bursztyn, grzebień z tworzywa, balon).
• Bada zachowanie się rzeczy pod wpływem ciepła (np. topnienie lodu, smażenie lub gotowanie jajka). Sprawdza temperaturę ciała człowieka, wrzenia i zamarzania wody.
• Bada zachowanie się przedmiotów w ruchu, docieka i wyjaśnia, jak i kiedy poruszają się przedmioty, sprawdza, od czego zależy prędkość ich poruszania się.
• Obserwuje pracę urządzeń opartych na działaniu maszyn prostych: (równia pochyła, winda, dźwig).
Dociekanie, realizowanie własnych zainteresowań
• Proponuje tematykę zajęć – wspólnie ustala, co go interesuje i czego chce się uczyć.
• Stawia pytania i docieka (Jak to powstało/działa/jest zrobione? Po co? Dlaczego?).
Wie, że dociekanie jest jedną z dróg prowadzącą do odkryć, wiedzy, postępu.
• Korzysta z różnych źródeł informacji (zbiorów bibliotecznych, programów multimedialnych, Internetu) w celu zaspokojenia swojej ciekawości na temat wynalazków, odkryć, osiągnięć nauki i techniki, sposobu działania lub powstania czegoś, np. Kto wynalazł żarówkę? Jak powstał bursztyn? Dlaczego woda jest słona?
Itp.
• Indywidualnie zdobywa informacje na interesujące tematy, np. gromadzi wycinki z prasy, kolekcjonuje zdjęcia itp.
UWAGI O REALIZACJI Majsterkowanie
Nauczyciel wspólnie z uczniami wybiera lub wprowadza takie formy i techniki, jakie leżą w kręgu możliwości i zainteresowań dzieci (przesłanka elastyczności). Nauczyciel dba o to, by uczniowie mieli okazję poznać jak najszersze spektrum technik, materiałów i narzędzi.
Zajęcia poświęcone majsterkowaniu mogą obejmować:
- proste majsterki z papieru, drutu, drewna, materiałów przyrodniczych, tkanin, włóczki itp.;
- bardziej złożone typu: zabawki bądź rekwizyty potrzebne do zabaw tematycznych, majsterki wykonane igłą i nitką, szycie, proste hafty lub tkanie;
- kucharzenie;
- obsługiwanie prostych urządzeń technicznych.
Zdobywanie praktycznych umiejętności
Zdobywanie praktycznych umiejętności, jak sama nazwa wskazuje, to okazja do nauczenia się czegoś pożytecznego, czegoś, co można wykorzystać w codziennym życiu. Lista tych umiejętności nie jest zbiorem zamkniętym i w znacznym stopniu jej kształt uwarunkowany jest potrzebami konkretnego środowiska. Tutaj wiele do powiedzenia mają rodzice, którym może zależeć na zdobyciu przez dziecko konkretnej umiejętności lub rozwijaniu jego predyspozycji w konkretnym kierunku, np. aby dzieci posługiwały się aparatem fotograficznym lub komputerem. Podkreślić należy, że program w wielu miejscach wskazuje na treści typu posługiwanie się (np. matematyką, tekstem, narzędziem) w praktyce. Istotą tych zajęć jest nadanie teorii wymiaru użyteczności.
Opowieść ani demonstracja nie jest zajęciem praktycznym. Zdobywanie praktycznych umiejętności, w przeciwieństwie do zabawy tematycznej, to zajęcia, w czasie których czynność wykonywana jest „naprawdę”, a nie „na niby”. Dziecko naprawdę szyje, kupuje, telefonuje, naprawia zepsutą zabawkę, przyrządza posiłek, oprawia książkę, powiela kartkę w kserokopiarce.