Uczenie siê osób doros³ych jêzyka obcego ma szczególne znaczenie, ponie-wa¿ pos³ugiwanie siê jêzykami obcymi, a zw³aszcza jêzykiem angielskim, umo¿li-wia aktywne podnoszenie kompetencji zawodowych, warunkuje elastycznoœæ w zakresie szukania miejsca zatrudnienia (praca w kraju lub za granic¹), pozwala na podejmowanie systematycznych kontaktów spo³ecznych z ró¿nymi osobami – nawi¹zywanie znajomoœci, wymianê informacji i budowê sieci wsparcia. Jest te¿ wa¿nym czynnikiem zwiêkszaj¹cym szanse na udzia³ osób z wad¹ s³uchu we wspó³czesnej kulturze. Komunikowanie siê w jêzykach obcych jest jedn¹ z kom-petencji kluczowych wymienionych w rezolucji Rady Europy ze wskazaniem ko-niecznoœci jej rozwijania na ka¿dym etapie edukacji, tak¿e w edukacji doros³ych.
Wyniki referowanych badañ przynosz¹ wa¿ne praktyczne implikacje dla surdoglottodydaktyki. Przede wszystkim wskazuj¹ na koniecznoœæ organiza-cji lekorganiza-cji i lektoratów jêzyka obcego dla doros³ych osób nies³ysz¹cych i s³abos³y-sz¹cych. Zajêcia takie powinny mieæ charakter specjalistyczny i byæ w pe³ni dostê-pne dla uczestników z wad¹ s³uchu. Jeœli uczestnikiem jest osoba pos³uguj¹ca siê g³ównie jêzykiem migowym, wa¿ne jest, aby lektor zna³ ten jêzyk i korzysta³ z niego w komunikacji. Jeœli uczestnik mówi w jêzyku polskim – konieczne jest oferowanie zajêæ æwicz¹cych wymowê i poprawne mówienie.
Badane osoby wskaza³y, ¿e istotne jest dla nich nabywanie wszystkich kom-petencji jêzykowych, a wiec nie tylko czytania i pisania, ale tak¿e mówienia, po-prawnej wymowy i odczytywania z ust mowy obcojêzycznej. Nie powinno zatem byæ usprawiedliwiane nauczanie jêzyka obcego tylko w formie pisemnej, ale prze-znaczanie odpowiedniej iloœci czasu na æwiczenia mówienia i prawid³owej wy-mowy. Badane osoby wskaza³y tak¿e, ¿e w ocenie lektoratu du¿e znaczenie ma dla nich nie tylko skuteczny przekaz wiedzy, ale przede wszystkim dobra, bezpieczna atmosfera praz poczucie akceptacji w kontakcie z lektorem. Osoby nies³ysz¹ce i s³abos³ysz¹ce ucz¹ce siê mówiæ w jêzyku obcym maj¹ œwiadomoœæ pope³nianych przez siebie b³êdów, dlatego potrzebuj¹ pe³nej akceptacji i zrozu-mienia, poniewa¿ tylko wtedy czuj¹ siê bezpieczne i odwa¿ne, by ponawiaæ pró-by uczenia siê mówienia i prawid³owej wymowy.
Uczenie siê osób doros³ych pe³ni jednak nie tylko funkcjê podnoszenia pozio-mu zatrudnialnoœci (employability), ale pe³ni te¿ wa¿ne funkcje spo³eczne, zw³asz-cza dla osób zagro¿onych wykluczeniem spo³ecznym [por. Domaga³a-Zyœk 2008]. Proces nabywania nowych kompetencji jest bowiem nie tylko dzia³aniem intele-ktualnym, ale zawsze zwi¹zany jest z poszerzaniem zakresu doœwiadczeñ i budo-waniem kompetencji spo³ecznych. Zawsze oznacza te¿ szansê na przerwanie okresu samotnoœci i izolacji oraz pe³niejszy udzia³ w ¿yciu spo³ecznym i kultural-nym.
Bibliografia
Baran J., Olszewski S. (2006), Œwiat pe³en znaczeñ – kultura i niepe³nosprawnoœæ, Oficyna Wy-dawnicza „Impuls”, Kraków.
Bartnikowska U., Wójcik M. (2006), Osoba nies³ysz¹ca jako twórca i odbiorca kultury [w:] Œwiat pe³en znaczeñ – kultura i niepe³nosprawnoœæ, J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 117–124.
Domaga³a-Zyœk E. (2008), Uzdolnienia m³odzie¿y a jej szanse na kulturow¹ samorealizacjê [w:] M³odzie¿ a kultura ¿ycia w kontekstach spo³ecznych, W.F. Wawro, RW KUL, Lublin, s. 181–198. Domaga³a-Zyœk E., Karpiñska-Szaj K. (2011), Uczeñ z wad¹ s³uchu w szkole ogólnodostêpnej.
Podstawy metodyki nauczania jêzyków obcych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, ss. 92. Domaga³a-Zyœk E. (2011), Kompetencje uczniów nies³ysz¹cych i s³abo s³ysz¹cych w zakresie
pos³ugiwania siê jêzykiem angielskim w szko³ach podstawowych, gimnazjach i szko³ach ponad-gimnazjalnych, „Neofilolog” – Czasopismo Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, 36 (Niezwyk³y uczeñ – indywidualne potrzeby edukacyjne w nauce jêzyków obcych, K. Karpiñ-ska-Szaj (red.)), s. 91–110.
Domaga³a-Zyœk E. (2012), Strategie nauczania jêzyka angielskiego jako obcego uczniów z uszkodze-niami s³uchu w szko³ach podstawowych, gimnazjach i szko³ach ponadgimnazjalnych, „Cz³owiek– Niepe³nosprawnoœæ–Spo³eczeñstwo”, vol. 3(17), s. 67–86.
Domaga³a-Zyœk E. (2003), Czy istnieje ju¿ polska surdoglottodydaktyka?, „Jêzyki Obce w Szkole” nr 4, s. 3–7.
Domaga³a-Zyœk E. (2013a), Wielojêzyczni. Studenci nies³ysz¹cy i s³abos³ysz¹cy w procesie uczenia siê nauczania jêzyków obcych, Wydawnictwo KUL, Lublin, ss. 420.
Domaga³a- Zyœk E. (red.), (2013b), English as a foreign language for DHH persons in Europe, Wydawnictwo KUL. Lublin, ss. 220.
Domaga³a-Zyœk E. (2013c), Deaf and hard of hearing primary school pupils’ motivation to learn English as a foreign language [w:] Socio-pedagogical contexts of social marginalization, S. Byra. E. Chodkowska (red.), UMCS, Lublin, s. 159–176.
Domaga³a-Zyœk E. (2013d), Written English of Polish deaf and hard of hearing grammar school students [w:] English as a foreign language for the deaf and hard of hearing persons in Europe, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 163–180.
Domaga³a-Zyœk E. (2013e), Kompetencje m³odzie¿y gimnazjalnej z uszkodzeniami s³uchu w zakre-sie pisania w jêzyku angielskim [w:] Teoria i praktyka oddzia³ywañ profilaktyczno-wspieraj¹cych rozwój osób z niepe³nosprawnoœci¹, Baran J., Gunia G. (red.), t. 2, vol. 1, Wydawnictwo UP, Kraków, s. 155–175.
Domaga³a-Zyœk E., Rosowicz. M. (2013). Udzia³ w kulturze studentów nies³ysz¹cych i s³abo-sysz¹cych- rzeczywistoœæ i obszary wsparcia [w:] Kompetentne wspieranie osób z niepe³nospraw-noœci¹, B. Sidor-Piekarska (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 171–187.
Eckert U. (2006), Ekspresja artystyczna osób z wad¹ s³uchu [w:] Œwiat pe³en znaczeñ – kultura i nie-pe³nosprawnoœæ, J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 69–74. Grzebinoga A. (2006), Czytelnictwo czasopism wœród m³odzie¿y nies³ysz¹cej [w:] Œwiat pe³en
zna-czeñ – kultura i niepe³nosprawnoœæ, J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 189–200.
Korzon A. (2006), Literatura piêkna w rehabilitacji nies³ysz¹cych [w:] Œwiat pe³en znaczeñ – kultu-ra i niepe³nospkultu-rawnoœæ, J. Bakultu-ran, S. Olszewski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kkultu-raków, s. 263–271.
Plutecka K. (2006), Telewizja jako forma uczestnictwa uczniów z wad¹ s³uchu w kulturze [w:] Œwiat pe³en znaczeñ – kultura i niepe³nosprawnoœæ, J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydaw-nicza „Impuls”, Kraków.
Podlewska, A. (2013), The use of cued speech within an empirically-based approach to teaching English as a foreign language to hard of hearing students [w:] English as a foreign language for deaf and hard of hearing persons in Europe, E. Domaga³a-Zyœk (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 181–196.
Nabia³ek A. (2013), From a blackboard to an interactive whiteboard: Teaching English as a foreign language to deaf and hard of hearing students at Adam Mickiewicz University in Poznan [w:] English as a foreign language for DHH persons in Europe, E. Domaga³a-Zyœk, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 197–206.
Harañ B., Gulati S.(2005), Teaching English to Deaf Students. Nauczanie jêzyka angielskiego nies³ysz¹cych studentów w Akademii Podlaskiej [w:] Kszta³cenie studentów niepe³nosprawnych w zakresie jêzyków obcych, B. Harañ (red.), Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce, s. 93–106.
Rezolucja Rady w sprawie odnowionej europejskiej agendy w zakresie uczenia siê do-ros³ych, 2011/C 372/01, Dz. U. UE C z dnia 20 grudnia 2011 r.
Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kszta³cenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 186). Rozporz¹dzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie
warun-ków i sposobu oceniania, klasyfikowania promowani uczniów i s³uchaczy oraz prze-prowadzania egzaminów i sprawdzianów w szko³ach publicznych (§ 10 ust. 1 i 2, Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 562 ze zm.).
Szczepankowski B. (2006), Nies³ysz¹cy twórcy kultury – wybitni malarze XIX i XX wieku [w:] Œwiat pe³en znaczeñ – kultura i niepe³nosprawnoœæ, J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydaw-nicza „Impuls”, Kraków, s. 57–68.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o jêzyku migowym i innych œrodkach komunikowania siê (Dz. U. z dnia 3 paŸdziernika 2011 r.).
Niepe³nosprawnoœæ. Dyskursy pedagogiki specjalnej Nr 17/2015
Disability. Discourses of special education No. 17/2015
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________