dewastacji środowiska naturalnego.
technologie
Tab. Wskaźniki środowiskowe wprowadzone w zaktualizowanej wersji normy EN 15804
Kategoria wpływu Wskaźnik Jednostka Status
Wskaźniki związane z oddziaływaniem na środowisko Potencjał ocieplenia klimatu całkowity GWP
wskaźniki obligatoryjne
Potencjał ocieplenia klimatu całkowity, wynikający
z emisji i pochłaniania węgla kopalnego GWP paliwa kg CO2 eq.
Potencjał ocieplenia klimatu całkowity, wynikający
z emisji i pochłaniania węgla biogenicznego GWP biogeniczny kg CO2 eq.
Potencjał ocieplenia klimatu całkowity, wynikający
z użytkowania i transformacji gruntów GWP użytkowanie i transformacja gruntów kg CO2 eq.
Eutrofizacja lądu Skumulowane przekroczenie, potencjał eutrofizacji, EP lądowe mol N eq.
Eutrofizacja wód morskich Frakcja składników odżywczych docierająca do końcowego
przedziału słodkowodnego, EP morskie kg N eq.
Niedobór wody Potencjał deprywacji użytkowników (konsumpcja wody ważona
deprywacją) m’ światowego eq.
deprywacji Toksyczność dla ludzi, efekt kancerogenny Potencjalna porównawcza jednostka toksyczności dla ludzi CTUh
wskaźniki dodatkowe
Toksyczność dla ludzi, efekt niekancerogenny Potencjalna porównawcza jednostka toksyczności dla ludzi CTUh Ekotoksyczność (woda słodka) Potencjalna porównawcza jednostka toksyczności dla ekosystemu CTUe Oddziaływania związane z użytkowaniem
gruntów/jakość gleby Potencjalny wskaźnik jakości gleby Bezwymiarowa
Emisja cząstek stałych Potencjalna zachorowalność spowodowana emisją PM Występowanie choroby Promieniowanie jonizujące, wpływ na zdrowie
człowieka Potencjalna skuteczność narażenia ludzi związana z U235 kBq U235 eq.
Wskaźniki opisujące pochłanianie i emisje biogennego węgla Węgiel biogenny (C) zawarty w materiałach pochodzenia biologicznego, zawartych w badanym systemie produktu,
opisujący usuwanie gazu cieplarnianego CO2 z atmosfery -kg C
wskaźniki dodatkowe
Węgiel biogenny (C) zawarty w materiałach pochodzenia biologicznego, zawartych w badanym systemie produktu,
uwalniany do atmosfery kg C
Transfer węgla biogennego (C) zawartego w materiałach pochodzenia biologicznego, pochodzącego z poprzedniego
systemu, do badanego systemu -kg C
Transfer węgla biogennego (C) zawartego w materiałach pochodzenia biologicznego, pochodzącego z badanego
systemu, do następnego systemu kg C
Węgiel biogenny (C) zawarty w materiałach pochodzenia biologicznego, zawartych w badanym systemie i
pozostających na składowisku odpadów po upływie 100 lat składowania kg C
Informacje opisujące zawartość węgla biogennego „na bramie fabryki”
Zawartość węgla biogennego w produkcie kg C
wskaźniki dodatkowe
Zawartość węgla biogennego w materiałach opakowaniowych kg C
Zgodnie z wytycznymi normy PN-EN 15804+A1:2014, obowiązującej do października 2019 r., obligatoryjne było deklarowanie w ramach EPD oddziaływań środowiskowych wyrobów wyłącznie na etapie wyrobu, tj. od pozyskania surow-ców (A1), przez ich transport do zakładu produkcyjnego (A2), aż do wytworzenia
wyrobu (A3), zwane „od kołyski do bram zakładu”. Efektem prośrodowiskowej polityki UE oraz dążenia do transfor-macji gospodarczej w kierunku GOZ są zmiany wytycznych zawarte w zak-tualizowanej przez CEN normie EN 15804:2012+A2:2019 (wersja polska PN-EN 15804+A2:2020-03 opublikowana
na stronie PKN 10 marca 2020 r.), polega-jące m.in. na obowiązku deklarowania od-działywań środowiskowych występujących na końcu życia wyrobu, tj. po zakończeniu okresu eksploatacji, czyli moduły C1-C4 i D analizy LCA (rys.). Ponadto zaktualizo-wana norma wprowadza szereg nowych wskaźników zestawionych w tabeli.
technologie
Wyznaczenie oddziaływań środowiskowych występujących w po-czątkowej fazie istnienia wyrobu, czyli w tzw. fazie wyrobu (A1-A3), nie stanowi większego problemu, bowiem w tym celu wykorzystu-je się uprzednio zinwentaryzowane dane ilościowe i jakościowe na temat surowców stosowanych w procesie produkcyjnym oraz informacje dotyczące funkcjonowania zakładu (m.in. konsump-cja energii elektrycznej, surowców energetycznych, wody, dane ilościowe i jakościowe dotyczące emisji do wód, gleby i powietrza czy wytwarzanych odpadów). Z kolei wyznaczenie oddziaływań środowiskowych w fazie użytkowania wyrobu (moduły B) czy na końcu jego życia (moduły C i D) często stanowi poważne wy-zwanie z powodu licznych możliwości zastosowania czy utylizacji wyrobu. Jeden z nielicznych wyjątków stanowią stalowe wyroby budowlane, w przypadku których, z uwagi na dość dobrze spre-cyzowane przeznaczenie, często zdeterminowane już na etapie wytworzenia wyrobu, stosunkowo łatwo można przewidzieć sposób eksploatacji, wymagane konserwacje czy scenariusz związany z zagospodarowaniem odpadu po zakończeniu okresu użytkowania konstrukcji. Możliwość poddawania stali wielokrotne-mu recyklingowi, bez ryzyka obniżenia właściwości nowo wytwo-rzonych wyrobów, sprawia, że stal jest postrzegana jako flagowy przykład materiału spełniającego założenia koncepcji GOZ. Świa-towe stowarzyszenie producentów stali worldsteel opracowało metodykę wyznaczania oddziaływań – korzyści – środowiskowych, wynikających z zastosowania złomu stalowego do produkcji nowej stali (closed mate-rial loop recycling methodology), w której pod uwagę brane są informacje dotyczące ilości wyrobu poddawanego recyklingowi po zakończonym cyklu życia, ilość złomu stalowego użyta w procesie produkcji, z którego wykonano oceniany wyrób, oddziaływania wyrobu w fazie wytwarzania, a także dane teoretyczne dotyczące procesu produkcji stali.
LCI dla 1 kg wyrobu stalowego
= X – (RR – S) × Y(Xpr – Xre) X – LCI dla A1-A3 wyrobu stalowego
(RR – S) ilość złomu netto:
RR – wskaźnik recyklingu na końcu życia wyrobu stalowego S – ilość złomu użyta w procesie produkcji stali
Y(Xpr – Xre) wartość złomu, gdzie:
Y – wydajność procesu EAF (i.e. > 1 kg złomu jest potrzebne do wytworzenia 1 kg stali)
Xpr – dane LCI dla 100% pierwotnej produkcji stali; wartość teoretyczna dla płyty stalowej wytworzonej metodą BF/BOF przy założeniu użycia 0% złomu
Xre – dane LCI dla 100% wtórnej produkcji stali ze złomu w pro-cesie EAF przy założeniu użycia 100% złomu
Proponowana metodyka jest powszechnie stosowana przez operatorów programu deklaracji środowiskowych III typu, w tym przez ITB, do wyznaczania oddziaływań środowisko-wych wyrobów stalośrodowisko-wych, występujących poza systemem, czyli w module D analizy LCA.
literatura
1. Closing the loop – An EU action plan for the Circular Economy COM(2015)614 final, 2015.
2. A. Mayer, W. Haas, D. Wiedenhofer, F. Krausmann, P. Nuss and G.A. Blengini, Measuring Progress towards a Circular Economy:
A Monitoring Framework for Economy-wide Material Loop Closing
in the EU28, J. Ind. Ecol., vol. 23, no. 1, pp. 62–76, 2019.
3. OECD (online), available: https://www.oecd.org/ (accessed: 22-Apr- -2020).
4. Eurostat (online), available: https://ec.europa.eu/eurostat (accessed:
15-Nov-2019).
5. Statistics Poland (online), available: https://stat.gov.pl.
6. G.L.F. Benachio, M. do C.D. Freitas and S.F. Tavares, Circular economy in the construction industry: A systematic literature review, J. Clean. Prod., vol. 260, p. 121046, Jul. 2020.
7. G. Clark, Evolution of the global sustainable consumption and produc-tion policy and the United Naproduc-tions Environment Programme’s (UNEP) supporting activities, J. Clean. Prod., vol. 15, no. 6, pp. 492–498, Jan.
2007.
8. M. Piasecki, Metoda oceny budynku pod kątem zrównoważonego rozwoju, Mater. Bud. no. 5, pp. 34–36, 2010.
9. Ellen MacArthur Foundation, Circular Academy, 2012 (online), availa-ble: http://www.circular.academy/circular-economy-some-definitions/
(accessed: 19-Sep-2019).
10. M. McDonough, W. Braungart, Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Thing, 1st editio, New York, 2003.
11. EC, Towards a circular economy: Closing the loop of the products lifecycle (online), available: https://ec.europa.eu/commission/prio-rities/jobs-growth-and-investment/towards-circular-economy_en (accessed: 17-Apr-2020).
12. EC, Circular Economy Package (online), available: https://ec.europa.
eu/commission/publications/documents-strategy-plastics-circular-e-conomy_en (accessed: 17-Apr-2020).
13. EC, Implementation of the Circular Economy Action Plan, 2019. ◄
REKLAMA
technologie
B
udynki niskoenergetyczne to obiekty o wysokiej charakterysty-ce energetycznej, które powinno cechować znacząco niskie i ograniczo-ne do ok. 30–50% zapotrzebowanie na ciepło w stosunku do budynków tradycyjnych, wznoszonych zgodnie z obowiązującymi przepisami [2], [3].W art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego [3]
zapisano, że obiekt budowlany należy projektować i budować w sposób okre-ślony w przepisach, w tym techniczno--budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając mu w przewidywanym czasie użytkowania m.in. oszczędną gospodarkę energią i wysoką izolacyjność cieplną. W ust.
2 tego samego artykułu ustawodawca wymaga, aby wspomniany obiekt był użytkowany w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywany w należy-tym stanie technicznym i estetycznym, tak aby nie dopuścić do nadmiernego pogorszenia właściwości użytkowych obiektu i sprawności technicznej. Zastosowanie nowoczesnych materiałów w
rozwiąza-niach przegród budowlanych powinno zapewnić im nie tylko pożądane para-metry ciepłochronne, ale jednocześnie sprawność techniczną w jak najdłuższym okresie eksploatacji.
W budownictwie niskoenergetycznym i powszechnym nie należy rozpatrywać przegród pionowych wyłącznie w aspek-cie ich wymaganej aspek-ciepłochronności oraz nośności, ponieważ sprawność techniczna tych elementów będzie zależała również od innych czynników i uwarunkowań.
Obecnie, pomimo ułatwionego dostępu do zaawansowanych narzędzi projektowych oraz nowoczesnych technologii wykonaw-czych, nowo powstające obiekty budow-lane, a tym samym ich części składowe, nadal obarczone są wieloma wadami, powszechnie utożsamianymi z niedbal-stwem wykonawczym, natomiast dopiero w dalszej kolejności z błędnym ich zapro-jektowaniem. Bardzo często się zapomina o najdłuższym i najcięższym okresie próby, jakim dla nich jest etap eksploatacji, niejednokrotnie w skrajnych warunkach klimatu zewnętrznego i wewnątrz obiektu.
Na równi ze spełnieniem wymagań stanu
Dariusz Bajno