n a d a p a r a t e m c e n t r a l n y m
R ys. 2.
205
to id e a ln y w ó z d y w iz y jn y , — ta k im m o że b y ć je d y n ie s z y b k o b ie ż n y w ó z o p o d w o z iu c a łk o w ic ie g ą sien ico w em .
7. Ś r e d n i o w i e c z n y i n o w o ż y t n y c y k l w o j e n . — H . N ic h e rs o n (R o z d z ia ł z k s ią ż k i „ S ta n y Z je d n . w p r z y s z łe j w o jn ie " ).
8. T o w a rz y s tw o , , S p e r r y G y r o s c o p e " p r z e d s ta w ia w sw em o g ło s z e n iu w p o g lą d o w y sp o só b u ż y c ie n a jn o w s z e g o a p a r a tu c e n tra ln e g o d o c eló w ru c h o m y c h n a z ie m n y c h , n a w o d n y c h lu b p o w ie tr z n y c h (R y s. 2);
a p a r a t te n w w id o k u z e w n ę trz n y m p o d a je (R ys. 3), a w k o n s tr u k c ji w e w n ę trz n e j (R y s. 4).
R ys. 3.
206
A R M Y ORDN ANCE — lipiec, sierpień 1933 r.
1. Napaść i broń napastnicza — n ie d o rz e c z n o ś ć ro z b ro je n ia j a k o śc io w e g o . — gen. J . F u lle r .
R ys. 4.
2. Musimy szkolić się w wyrobie broni — p ro g ra m z a m ó w ień w y c h o w a w c z y c h d la p r z e m y s łu . — E. G oss.
3. H i s t o r j a a m e r y k a ń s k i e j s ł u ż b y u z b r o je n i a , cz. II. — gen. W . T c h a p p a t.
4. O b r o n a p r z e c i w n i s k o l e c ą c y m s a m o lo t o m . — A r t y k u ł z b io ro w y ze s ta n o w is k a ró ż n y c h r o d z a i b ro n i.
5. U t o ż s a m i e n i e b ro n i p a l n e j . — m jr. J . H a tc h e r , e k s p e r t k r y m i n a lis ty c z n y .
W w y p a d k a c h m o r d e r s tw a n ie ra z z d a r z a się, iż ż y c ie lu b w o l
n o ść o so b y p o d e jr z a n e j z a łe ż y ć m o że c a łk o w ic ie o d u m ie ję tn o ś c i w ł a d z y , k tó r a m a o k re ś lić , z ja k ie g o r o d z a ju b ro n i s tr z e la n o , lu b czy d a n y p o c is k w y p a d ł z d a n e j b ro n i. Z n a jo m o ś ć b ro n i p a ln e j u s z e rs z e g o o g ó łu , w ła c z a ia c n a w e t o fic e ró w c z a su p o k o jo w e g o i u o ra w n io n e w ła d z e —
207
208
209
210
6. D z ia ł a l n o ś ć o k r ę g u u z b r o je n i a w c za sie w o j n y . — W . C ow an.
S tu d ju m o rg a n iz a c y jn e , o p a r te n a p r z y k ła d z ie o k rę g u N e w -Y o rk u .
A R M Y O R D N A N C E — lis to p a d , g ru d z ie ń 1933 r.
1. „Marsz" kawał er ji na kołach — p o r. rez. H. L o d g e. O p is p rz e w o z u je d n e g o s z w a d ro n u k a w a le r ji n a sa m o c h o d a c h n a o d le g ło ś ć p rz e s z ło 1000 km .
2. Próbne doświadczenia i cechowanie fabryczne. Cz. I. B ro ń m a ło k a lib ro w a a n g ie ls k a — p p łk . rez. u z b r. C. G o d d a rd .
3. Rok 1936. — Fakty czy fantazje co do mechanizacji wojska?
— p o r. re z. R . Ick s.
4. Maski przeciwgazowe — k p t. A . W a itt. P o s tę p y w o b ro n ie p rz e c iw g a z o w e j.
5. Inspekcja wyrobu broni— k p t. R. B u rd ic k . D y s k u s ja w s p r a w ie a r ty k u ł u M illa ra : .S p ra w a ja k o ś c i s p r z ę tu u z b r." , u m ie sz cz o n e g o w n u m e rz e w rz e ś n io w y m A rm y O rd n a n c e . D o ty c z y sto s u n k ó w a m e ry k a ń s k ic h .
6. Miniaturowa armata frc. 75 mm. — inż. D. G o rn e y i in ż. T.
C o n lo n . D z ia ło ć w icz eb n e M 2, k a lib r u 1“ im itu ją c e s tr z e la n ie a rm . p o lo w e j, p rz y d o n o śn o ś c i sk ró c o n e j 100 ra z y . (p. P rz e g l. A rt. X I/33 r.
s tr. 1237).
7. „ S z e r o k a s t r z a ł a " — p o c h o d z e n ie i u ż y c ie z n a k u p r z y d a tn o ś c i b ro n i — m jr. w. an g . O. Hogg.
W . V.
S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E ,
B A D A N IA OPORÓW, W ZB U D ZA N Y C H PRZEZ POCISKI W P O W IE TR Z U P R Z Y SZ YBKO ŚCIACH B A L IS T Y C Z N Y C H M N I E J SZYCH O R AZ RÓ W N YC H I WYŻSZYCH, NIŻ SZYBKOŚĆ D Ź W IĘ KU. — n iż . F, B u rz io . (Riv. d i A rtig l. e G en io . IX — X/31 r.).
C Z ĘŚ Ć I I * ) .
Badanie oporu powietrza, wywołanego ruchem pocisku, oś którego nachylona jest względem stycznej do toru pocisku.
B a d a n ia te p r z e p r o w a d z ił a u to r p r z y p o m o cy u r z ą d z e n ia , o p i
sa n e g o w p ie rw s z e j czę śc i z t ą je d n a k ż e ró ż n ic ą , że oś m o d e lu p o c is k u n ie b y ła s ty c z n a d o to r u p o c is k u , a n a c h y lo n a d o te j s ty c z n e j p o d k ą te m o — 11°, z p o w o d u czego n a p ó r p o w ie trz a — p d z ia ła ł n ie w z d łu ż osi p o c is k u , a sk o śn ie.
W p ie rw s z y m p r z y p a d k u a u to r r o z p a tr y w a ł z a g a d n ie n ie z a s a d n iczeg o ru c h u p o c is k u , c zy li g łó w n e z a g a d n ie n ie b a lis ty k i, w d ru g im z a ś — w p ły w n a r u c h p o c is k u n a p o ró w b o c zn y c h , c zy li w tó rn e z a g a d n ie n ie b a lis ty k i.
P rz e p ro w a d z o n e b a d a n ia m a ją d w o ja k ie z n a c z e n ie d la b a lis ty k i:
1) p o m ia ry o p o ru p o w ie trz a , cisn ą c eg o n a p o c is k w k ie r u n k u u k o śn y m m a ją p o d s ta w o w e z n a c z e n ie d la is to tn e g o (n ie ty lk o a n a lity c z n e g o lecz ró w n ie ż liczb o w eg o ) ro z w ią z a n ia w tó rn e g o z a g a d n ie n ia b a lis ty k i, c zy li ru c h u p o c is k u w z g lęd e m jeg o ś r o d k a c ię żk o ś c i; w iad o m o , że w e w z o ra c h , r o z w ią z u ją c y c h to z a g a d n ie n ie , is tn ie ją o z n a c z e n ia / i k; l— je s t to o d le g ło ś ć ś r o d k a c ię żk o ś ci G od p u n k tu z a c z e p ie n ia n a p o ru *) C (p rz e
-*) p. W ia d . T ech n . U z b r. N r. 23, s tr. 78.
*) t. zw . w a e ro d y n a m ic e „ ś r o d k a p a r c ia " .
8 . W i a d . T e c h . U z b .
212
o
p -
<0 c r 'P
P
-P
30»
<xc
o
— a o rr • o x ~
F
213
214
N a tu ra ln ie , z p o w o d u is tn ie n ia p ła s z c z y z n y s y m e trji, o k re ś lo n e j p rz e z oś p o c is k u i k ie r u n e k ru c h u (s ty c z n a d o t o r u w p u n k c ie G ) i z a w ie ra ją c e j tw o rz ą c e I i IV , w s z y s tk ie o tw o ry po je d n e j s tr o n ie te j p ła s z c z y z n y p o w in n y d a ć te sa m e r e z u lta ty , co s y m e try c z n e o tw o ry p o d ru g ie j je j s tro n ie ; w rz e c z y w is to ś c i p rz e p ro w a d z o n e b a d a n ia p o tw ie r d z a ją to z a ło ż e n ie z z a d a w a ln ia ją c e m p rz y b liż e n ie m . D la k a ż d e g o b a d a n e g o o tw o ru p r z e p ro w a d z o n o 9 o d c z y tó w n a m a n o m e trz e p rz y s z y b k o ś c ia c h .z w ię k s z a ją c y c h się sto p n io w o o d 60— 120— 160— 200— 240 m /sek . i n a s tę p n ie w te n ż e sp o só b m a le ją c y c h , p o c ze m o d c z y ty te z b ie r a n o w p o s ta c i k rz y w e j z m ia n c iś n ie n ia w z a le ż n o ś c i o d sz y b k o śc i.
U w a g a . K rz y w e te w y k a z u ją is tn ie n ie le k k ie j a n o m a lji, n a d k tó r ą n a r a z ie n ie z a trz y m a m y się, p o z o s ta w ia ją c s p ra w d z e n ie jej do p ró b p r z y w ię k sz y c h sz y b k o śc ia c h .
N a p o d s ta w ie o trz y m a n y c h k rz y w y c h , (a u to r w s z y s tk ic h ich n ie p o d a je ) sk o n tro lo w a n o p o sz c z e g ó ln e o d c z y ty i w y k o n a n o w y k re s y w a r to śc i c iś n ie n ia p d la tr z e c h sz y b k o śc i 60, 150 i 240 m /sek , p rz e d s ta w io n e n a ry s. 2. N a w y k re s a c h ty c h r z ę d n e p, z n a jd u ją c e się p o n a d o sią o d c ię ty c h , w y r a ż a ją n a d c iś n ie n ia , a p o d o sią — d e p r e s je w s to s u n k u d o o ta c z a ją c e j a tm o s fe ry .
W y k r e s y s u r o w e i w y k r e s y p o p r a w i o n e . B a d a ją c k rz y w e , p o d a n e n a ry s. 2 (n a R y s. 2 a z n a jd u ją się k rz y w e , o trz y m a n e w tu n e lu a e ro
-Rys. 2 a.
215
d y n a m ic z n y m p r z y s z y b k o śc i 35 m /sek ) w id zim y , że p rz e b ie g k rz y w y c h , o trz y m a n y c h o b e cn ie je s t a n a lo g ic z n y d o k rz y w y c h z tu n e lu a e r o d y n a m iczn eg o , a n a jw ię c e j są z b liż o n e k rz y w e d la 60 m / s e k . B lis k o ść r a m ie n ia, p o d trz y m u ją c e g o m o d e l p o c is k u , p r z e s z k o d z iła p o m ia ro m p rz y o tw o ra c h 10 i 11 tw o rz ą c e j IV i w p ły n ę ła u je m n ie n a p o m ia ry s ą s ie d n ic h o tw o ró w z p o w o d u t. zw, ^ c ie n ia a e ro d y n a m ic z n e g o " , p o c h o d z ą c e go do ra m ie n ia ; w c /a s ie p ró b w k a n a le a e ro d y n a m ic z n y m u s u n ię to tę n ie d o g o d n o ś ć p rz e z o b cięcie ra m ie n ia i p rz e z z a w ie sz e n ie m o d e lu n a d r u ta c h do śc ian k a n a łu .
O p ie r a ją c się n a o trz y m a n e j a n a lo g ji, a u to r u z u p e łn ił i p o p ra w ił c o k o lw ie k k rz y w e , o trz y m a n e p r z y d u ż y c h s z y b k o śc iac h , d o d a ją c im b r a k u ją c e części i e lim in u ją c w id o c zn e a n o m a lje , p o c h o d z ą c e od „ c ie n ia a e ro d y n a m ic z n e g o " . W te n sp o só b p rz e s z e d ł a u to r o d w y k re só w „ s u ro w y c h " (ry s. 2) do p o p ra w io n y c h , z k tó r y c h n a r y s u n k u 3 -im p r z e d s ta w io n o k rz y w ą , o d p o w ia d a ją c ą s z y b k o śc i V — 240 m /s e k .
S u m o w a n i e c iś n ie ń i o k r e ś l e n i e n a p a ru p o w i e t r z a na p o c is k.
S p o só b p r z e p r o w a d z a n ia p ró b y b y ł a n a lo g ic z n y z p o p rz e d n io z a sto so w a n y m , lecz w y p a d ł n a tu r a ln ie w ięcej s k o m p lik o w a n y , bo w ó w c z a s, g d y d la o — 0° p rz e b ie g c iś n ie ń p b y ł id e n ty c z n y d la w s z y s tk ic h tw o rz ą c y c h , tu ta j, p r z y p o c is k u n a c h y lo n y m , o trz y m y w a n o ró ż n e w y k r e s y d la tw o rz ą c y c h I, II — V I, I I I — V i IV .
216
P o w ie rz c h n ia p o c is k u p o d z ie liła się n a s tre fy , k tó r e p o w s ta ły p rz e z p o c ię c ie je j p ła s z c z y z n a m i, p r o s to p a d le m i do o si p o c is k u i k tó r e m ia ły ja k o m e d ja n y w ie ń ce o tw o ró w , le ż ą c y c h n a ty m sa m y m rów*
n o le ż n ik u (np, p u n k ty 6] 6j] 6jjj 6IV 6V 6VI),
J e ż e l i p rz e z a-i o z n a c z y m y p o c h y le n ie p ro filu w ro z p a tr y w a n y m p u n k c ie (rys. 4), je ż e li p ;- p- są to c iś n ie n ia n a o d p o w ie d n ic h c z te re c h tw o rz ą c y c h , a o; je s t '/o p o w ie rz c h n i r o z p a try w a n e j s tr e
-217
R o p . 4 . . W a c i a k , p o u r i e t n a a a p o c i s k , .
218
fy, to o trzy m am y , o c z y w iś c ie , d la s k ła d o w y c h o sio w y c h p- i p r o s to p a d ły c h pi n a p o ru p o w ie trz a n a s tę p u ją c e w z o ry :
p rz y jm u ją c z n a k + d la p(- , k ie d y c h o d z i o s k ła d o w e , s k ie ro w a n e od g ło w icy d o d n a , a d la p;- d la s k ła d o w y c h s k ie ro w a n y c h n a z e w n ą trz d ro g i p u n k tu G (a w ię c w k ie r u n k u c z ę ś c i le ż ą c e j n a p rz e c iw k o ra m ie n ia , n io są c e g o m o d e l p o c is k u ).
O tr z y m u je się n a s tę p n ie :
i = 1 7 i — 17
P a — P ‘ a ' P n ~ 2 . J P ‘ „ '
i = 0 i= 0
R e z u lta ty w y lic z e ń p r z y ta c z a a u to r w p o n iż s z e j ta b lic y : T A B L IC A I,
n a p ó r o sio w y n a p ó r p r o s to p a d ły
t- P«« w g ra m a c h Póz w g ra m a ch
o
5 S z y b k o ś ć m /s e k S z y b k o ść m /s e k
O 60 150 240 60 150 240
1 0 + 17,7 + 59,5 + 3,8 + 21,9 + 59,7
2 — 3 + 1,5 + 9,2 + 58,0 + 2,9 + 9,2 + 42,7
4 — 2,2 + 6,7 + 31,0 + 7,9 + 48,3 + 142,0
5 — 4,2 + 1,4 + 26,6 + 12,2 + 89,3 + 237,0
6 — 11,0 — 26,8 — 27,6 + 19,7 + 124,2 + 342,0
7 — 12,5 — 45,5 — 64,0 + 21,2 + 104,9 + 346,0
8 — 15,1 — 64,4 — 120,4 + 24,7 + 191,8 + 516,0
9 — — — + 35,8 + 278,4 + 895,0
10 — — — + 11,5 + 7 6 6 + 266,6
11 — — — + 22,8 + 116,0 + 318,0
12 — — + 8,7 — — — 8,64
13 — — — + 1.4 + 18,1 + 68,4
14 + 21 + 80,0 + 126,0 + 6,9 — 8,2 — 25,6
15 + 29,2 + 84,0 + 168,0 — — —
16 + 28,0 + 97,4 + 181,0 — — —
17 + 4.1 + 13,9 + 30,9 — — —
219
220
221
222
223
-224
O — ... ..--C
^ l U e i M a r a
” IV /
k a p tu - r e m ,
4 ^n IV] ^ /I >
<5kal a cij. a ie ii: 1 m/mzZ 0 KS/m* /
Wpływ kapt
u r a .225
Rys,6 a. Rys.b. Rys,
226
C c
-4 CO
l>
o
? c • (O
? ' s p M
P P
- er-O-* n
<*a FP o
5
Q C
r i
3
, ? rP
227
228
p l o o z c z ^ z n a n o a r i o . j l r r z i j o i l o .