Kandydaci na burmistrzów (prezydentów miast)

W 2006 roku po raz drugi lokalna społeczność mogła w wyborach bezpośred-nich wybierać wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Podmiotami uprawnionymi do zgłaszania kandydatów były te komitety wyborcze, które zarejestrowały listy wyborcze do rad gmin w co najmniej połowie okręgów wyborczych danej gminy. Wybory prze-prowadzono w 2135 gminach do 20 000 mieszkańców oraz 325 gminach powyższej 20 000 mieszkańców (w tym 64 miastach na prawach powiatu).

Tabela II.14

Kandydaci na burmistrzów (prezydentów miast) w gminach powyżej 20 000 mieszkańców w 2006 roku (%)

Komitet wyborczy Polska Województwo

Wielkopolskie

Południowa Wielkopolska

Partie polityczne i koalicje 44,43 38,30 53,85

PSL 3,24 2,84 0,00

LPR 3,42 0,71 0,00

KPEiR 0,18 0,00 0,00

PiS 12,85 8,51 3,85

PO 10,25 10,64 15,38

LiD 9,37 9,93 23,08

Samoobrona RP 5,13 5,56 11,54

Pozostałe (w tym ugrupowania lokalne) 55,57 61,70 46,15

Źródło: zestawienie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

W skali kraju, w gminach liczących powyżej 20 000 mieszkańców (w tym w miastach na prawach powiatu) najwięcej kandydatów zgłosiły ugrupowania lokal-ne (55,57 %). Wskaźnik dla całego województwa wielkopolskiego był jeszcze wyższy i wyniósł ponad 60 %. Jednakże na analizowanym terenie południowej Wielkopolski to partie polityczne wykazały się większą aktywnością (53,85 %). Odsetek ten był znacznie wyższy również od średniej ogólnokrajowej. Szczególnie aktywne okazały się struktury Lewicy i Demokratów, Platformy Obywatelskiej RP oraz Samoobrony RP. Niższy był odsetek kandydatów Prawa i Sprawiedliwości, natomiast kandydatów oficjalnie nie wy-stawiło Polskie Stronnictwo Ludowe.

Na 48 komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy wyborcze do rad miej-skich w południowej Wielkopolsce, kandydatów na burmistrza (prezydenta miasta) zgłosiło 26 komitetów (54,17 %). W 2002 roku przy takiej samej liczbie komitetów wy-borczych kandydatów na burmistrza (prezydenta miasta) było aż 36 (75 %).

Tabela II.15

Liczba kandydatów na burmistrzów (prezydentów miasta) w wyborach w roku 2002 i 2006

Lp. Gmina Liczba kandydatów

2002 2006

1. Jarocin 5 4

2. Kalisz 9 5

3. Kępno 4 3

4. Krotoszyn 4 5

5. Ostrów Wlkp. (m.) 5 3

6. Ostrzeszów 4 2

7. Pleszew 5 4

RAZEM 36 26

Źródło: zestawienie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

W pierwszych bezpośrednich wyborach burmistrza (prezydenta miasta) najwięcej kandydatów zgłoszono w Kaliszu (9 osób), a następnie Jarocinie, Ostrowie Wielkopol-skim i w Pleszewie (po 5 osób). W pozostałych gminach w rywalizacji wyborczej brało udział po 4 kandydatów.

Po pierwszej czteroletniej kadencji burmistrzów (prezydentów miast) dość zna-cząco zmniejszyła się liczba kandydatów. Zjawisko to wystąpiło we wszystkich, poza Krotoszynem, gminach. Największy spadek liczby kandydatów zanotowano w Kaliszu, Ostrowie Wielkopolskim oraz Ostrzeszowie.

Tabela II.16

Kandydaci na burmistrzów (prezydentów miasta) w wyborach w 2006 roku

Jarocin

1. M. Drzazga Wspólnota Samorządowa Ziemi Jarocińskiej 2. A. Mejdzińska Jarociniacy

3. M. Kostka SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci 4. A. Pawlicki Ziemia Jarocińska

Kalisz

1. W. Muth Prawo i Sprawiedliwość 2. E. Bąkowska Samoobrona RP 3. W. Sitarz Platforma Obywatelska RP 4. J. Pęcherz Samorządny Kalisz

5. A. Ordziejewski SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci Kępno

1. W. Mazurkiewicz Wspólnota Samorządowa Powiatu Kępińskiego 2. K. Dąbrowski Forum Społeczno-Gospodarcze

3. P. Psikus Porozumienie Samorządowe Kępno 2006 Krotoszyn

1. J. Jokś Samorządowe Porozumienie Ludowe

2. K. Krysztofiak Czas na Krotoszyn 3. M. Urbaniak Samoobrona RP 4. P. Ratajczak Platforma Obywatelska RP

5. Z. Brodziak SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci Ostrów Wielkopolski

1. R. Torzyński Platforma Obywatelska RP

2. J. Świątek SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci 3. M. Klósak Blok „Nowy Ostrów”

Ostrzeszów

1. S. Wabnic Blok Gospodarczy

2. G. Więcek SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci Pleszew

1. M. Sitnicki Platforma Obywatelska RP

2. S. Wojtczak SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci 3. S. Cierniak Samoobrona RP

4. M. Adamek Towarzystwo Miłośników Pleszewa

Źródło: zestawienie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

Przedmiotem poniższej analizy jest stopień, w jakim komitety wyborcze tworzą-ce wspólną grupę list w wyborach do rady miejskiej zdecydowały się na wystawienie wspólnego kandydata na burmistrza (prezydenta miasta). Z analizowanych gmin zna-nych jest jedynie 8 takich przypadków (30,77 %). W aż 5 przypadkach wspólnym kan-dydatem byli urzędujący burmistrzowie miast.

Związek między zgłaszaniem kandydata na burmistrza (prezydenta miasta) a two-rzeniem wspólnej grupy list można ująć w 3 mechanizmy.

Pierwszy to tworzenie grupy list wyłącznie przez partie polityczne i wystawianie wspólnego kandydata. Sytuacja taka wystąpiła jedynie w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie wspólną grupę list utworzyły Platforma Obywatelska RP, Prawo i Sprawiedliwość oraz Liga Polskich Rodzin. Ich kandydatem na prezydenta miasta był przedstawiciel PO – R. Torzyński.

Drugi mechanizm to grupowanie się wyłącznie lokalnych komitetów wyborczych wystawiających jednego kandydata na burmistrza (prezydenta miasta). Zjawisko to wystąpiło w Kaliszu (macierzysty komitet wyborczy prezydenta J. Pęcherza utworzył wspólną grupę list z Wszystko dla Kalisza oraz Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Kali-skiej), w Kępnie (komitet wyborczy burmistrza P. Psikusa utworzył grupę list z komi-tetem wyborczym Kobiety w Samorządzie) oraz w Krotoszynie (burmistrz J. Jokś był

kandydatem ugrupowań: Samorządowe Porozumienie Ludowe, Samorządowa Inicjaty-wa ObyInicjaty-watelska oraz Moje Miasto Krotoszyn).

Trzeci mechanizm to zgłaszanie kandydata na burmistrza (prezydenta miasta) przez ugrupowania lokalne i partie polityczne tworzące wspólną grupę list. Zjawisko ta-kie wystąpiło w Kaliszu, Ostrowie Wielkopolskim, Ostrzeszowie oraz w Pleszewie. Poza Ostrzeszowem kandydatami na burmistrza (prezydenta miasta) byli przedstawicielami partii politycznych, a nie ugrupowań lokalnych. W Kaliszu i Pleszewie byli to kandydaci reprezentujący Platformę Obywatelską RP (W. Sitarz, M. Sitnicki), w Ostrowie Wiel-kopolskim zaś koalicyjny komitet wyborczy SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci (J. Świątek).

W 4 przypadkach ugrupowania, mimo że utworzyły wspólną grupę list do rady miejskiej, wystawiły własnych kandydatów na burmistrzów. Było tak w Jarocinie (Wspól-nota Samorządowa Ziemi Jarocińskiej i Jarociniacy), w Kaliszu (Prawo i Sprawiedliwość i Samoobrona RP), w Kępnie (Wspólnota Samorządowa Powiatu Kępińskiego i Forum Społeczno-Gospodarcze) oraz w Pleszewie, gdzie 3 ugrupowania tworzące wspólną gru-pę list wystawiły własnych kandydatów na burmistrza (SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci, Samoobrona RP, Towarzystwo Miłośników Pleszewa). Dotyczyło to 9 komitetów (34,61 %). Taka sama liczba kandydatów została zgłoszona przez komitety wyborcze, które nie tworzyły wspólnej grupy list.

Inne ciekawe zjawisko to działania ugrupowań opozycyjnych wobec urzędują-cych burmistrzów (prezydentów miast). W dwóch miastach, Ostrowie Wielkopolskim oraz w Pleszewie, wystąpiło wyraźne zjawisko zorganizowanej opozycji wobec urzędu-jącego burmistrza (prezydenta miasta). Tworzyły ją ugrupowania posierpniowe, koja-rzone z tak zwaną prawą częścią sceny politycznej. Natomiast urzędujący burmistrz (prezydent miasta) wywodził się lub był kojarzony z lewicą. W miastach tych wspól-nego kandydata zgłosiły Platforma Obywatelska RP oraz Prawo i Sprawiedliwość (wraz z innymi ugrupowaniami). Natomiast w 3 miastach – Krotoszynie, Jarocinie i Kępnie – antyburmistrzowska opozycja była zdekomponowana i wystawiła wielu kontrkandydatów.

Z 26 kandydatów 14 zostało zgłoszonych przez komitety wyborcze partii politycz-nych (53,84 %). We wszystkich miastach, oprócz Kępna, kandydatów zgłosił Komitet Wyborczy SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci. W 4 miastach swoich kandy-datów miała Platforma Obywatelska RP (Kalisz, Krotoszyn, Ostrów Wielkopolski, Pleszew), w 3 – Samoobrona RP (Kalisz, Krotoszyn, Pleszew), a w 1 – Prawo i Sprawie-dliwość (Kalisz).

Średnia wieku kandydatów na burmistrzów (prezydentów) wynosiła 48 lat i była zbliżona do średniej z 2002 roku (49 lat).

Rysunek II.1

Średni wiek kandydatów na burmistrzów (prezydentów miast) w wyborach w roku 2002 i 2006

Źródło: zestawienie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

W 3 miastach średni wiek kandydatów w 2006 roku był niższy niż w roku 2002 (Jarocin, Krotoszyn, Ostrów Wielkopolski). Z kolei w Kaliszu, Ostrzeszowie oraz w Pleszewie średni wiek kandydatów był wyższy w 2006 roku. Na tym samym poziomie pozostał jedynie w Kępnie.

Kandydaci na burmistrzów (prezydentów miast) byli osobami lepiej wykształco-nymi. W 2002 roku z wyższym wykształceniem było 86,1 % kandydatów, natomiast w wyborach w 2006 roku tylko jeden kandydat posiadał wykształcenie średnie. Zatem w analizowanych wyborach aż 96,1 % kandydatów legitymowało się wykształceniem wyższym, niektórzy również stopniem naukowym doktora.

ROZDZIAŁ III