KATEDRA TECHNOLOGII LEKÓW I BIOCHEMII

KIEROWNIK: PROF. DR HAB. INŻ. JAN MAZERSKI, PROF. NADZW. PG I. ZESPÓŁ CHEMII I BIOCHEMII ZWIĄZKÓW PRZECIWNOWOTWOROWYCH

Kierownik: prof. dr hab. inż. Jerzy Konopa, prof. nadzw.nadzw. PG (0,33 etatu) dr hab. inż. Zofia Mazerska, ad.

dr hab. inż. Andrzej Składanowski, ad.

dr Ewa Augustin, ad.

dr inż. Agnieszka Bartoszek, ad.

dr inż. Barbara Horowska, st. spec.(0,5 etatu)

dr inż. Barbara Wysocka-Skrzela, st. spec. (emeryt - umowa o dzieło) dr Jolanta Paradziej-Łukowicz, st. spec.

lek. wet. Grażyna Peszyńska-Sularz, spec.

mgr inż. Ewa Sadowska, spec. (do 30.04.2005.) dr inż. Aleksandra Walkowiak, spec.

Barbara Kotłowska, laborant, zatr. czasowo Doktoranci:

mgr inż. Agnieszka Chrapkowska mgr inż. Agnieszka Dyrcz

mgr inż. Joanna Grześkowiak-Lewandowska mgr inż. Magdalena Hyży

mgr inż. Krzysztof Lemke mgr inż. Anna Moś-Rompa mgr inż. Dorota Nowak mgr inż. Jakub Olewniak mgr inż. Michał Sabisz mgr inż. Anna Skwarska mgr inż. Anita Wiśniewska

Zespół realizuje dwa kierunki badań:

− otrzymywanie nowych związków, w obrębie pochodnych akrydyny, o potencjalnych wła-ściwościach przeciwnowotworowych i wstępne określenie ich aktywności biologicznej w stosunku do nowotworów przeszczepialnych u zwierząt,

− badania mechanizmów cytotoksycznego i przeciwnowotworowego działania związków otrzymanych w zespole oraz znanych leków przeciwnowotworowych.

Badania są realizowane w przeważającej części w ramach projektów badawczych Minister-stwa Edukacji i Nauki oraz częściowo innych zleceniodawców. W ramach działalności statutowej (DS) realizowane było kilka niewielkich tematów rozpoznawczych.

ARTYKUŁY W CZASOPISMACH Z LISTY FILADELFIJSKIEJ

1. Antitumour imidazoacridone C-1311 induces cell death by mitotic catastrophe in human colon carcinoma cells. Hyży M., Bożko P., Konopa J., Składanowski A. // Biochem. Phar-macol. - Vol. 69, nr 5 (2005), s. 801-809

Imidazoakrydon o aktywności przeciwnowotworowej C-1311 indukuje śmierć komórkową na drodze katastrofy mitotycznej w komórkach ludzkiego raka jelita. AF 71332 2. Comparison of the ability to induce apoptosis by acridine derivatives in solid tumor and

leu-kemia cells. Augustin E., Moś-Rompa A., Skwarska A., Konopa J. // Folia Histochemica et Cytobiologia. - Vol. 43, supl. 1 (2005), s. 49

IX Konferencja Biologii Komórki, Łódź, 15-17.09.2005

Porównanie zdolności do indukcji apoptozy przez pochodne akrydyny w komórkach

tworów litych i białaczkach. AF 70947

3. Cross-talk between DNA damage and cell survival checkpoints during G2 and mitosis:

pharmacological implications. Bożko P., Sabisz M., Larsen A.K., Składanowski A. // Mole-cular Cancer Therapeutics. - Vol. 4, nr 12 (2005), s. 2016-2025

Współdziałanie pomiędzy punktem kontrolnym cyklu komórkowego wrażliwym na uszko-dzenia DNA i regulującym przeżycie komórki w G2 i mitozie: implikacje farmakologiczne.

. AF 71330

4. Down-regulation of DNA topoisomerase II α leads to prolonged cell cycle transit in G2 and early M phases and increased survival to microtubule-interacting agents. Składanowski A., Come M., Sabisz M., Escargueil A.E., Larsen A.K. // Mol. Pharmacol. - Vol. 68, nr 3 (2005), s. 625-634

Obniżenie zawartości topoizomerazy II α prowadzi do zwolnienia przejścia przez fazy G2 i M oraz do mniejszej toksyczności związków hamujących funkcje mikrotubul. AF 71331 5. Human CYP2 family of cytochrome P-450 takes part in metabolism of two acridine

antitu-mor agents, C-1311 and C-1748, selected for I phase of clinical trials. Chrapkowska A., Sa-wicka K., Klimkowska A., Konopa J., Mazerska Z. // Acta Biochim. Pol. - Vol. 52, supl. 1 (2005), s. 129,

40th Meeting of the Polish Biochemical Society, Lublin, 19-23 September, 2005

Izoenzymy z rodziny CYP2 cytochromu P-450 biorą udział w metabolizmie dwóch związ-ków przeciwnowotworowych, C-1311 - C-1748, które są wyselekcjonowane do II lub I fazy

badań klinicznych. AF 70955

6. Induction of unique structural changes in guanine-rich DNA regions by the triazoloacridone C-1305, a topoisomerase II inhibitor with antitumor activities. Lemke K., Wojciechowski M., Laine W., Baily C., Colson P., Bagiński M., Larsen A.K., Składanowski A. // Nucleic Acids Research. - Vol. 33, nr 18 (2005), s. 6034-6047 AF 70229 Wprowadzanie nietypowych zmian strukturalnych w rejonach DNA bogatych w guaniny przez traizoloakrydon C-1305 będący inhibitorem topoizomerazy II o działaniu nowotworowym.

7. Lewandowska J., Bartoszek A., Konopa J.: 32P-postabeling detection of DNA adducts formed by 4-methyl-1-nitro-9-aminoacridine C-1748 // Acta Biochim. Pol.a. - Vol. 52, supl.

1 (2005), s. 134 /por. poz. 5/ AF 70962

Powstawanie adduktów pomiędzy pochodną 4-metylo-1-nitroakrydyny, związku C-1748 a DNA.

8. Mazerska Z.: Cytochromes P-450: specyfic enzymes involved in metabolism of endogenous substances and xenobiotics // Acta Biochimica Polonica. - Vol. 52, supl. 1 (2005), s. 126

/por. poz. 5/ AF 70954

Cytochromy P-450 - specyficzne enzymy zaangażowane w metabolizm substancji endogen-nych oraz ksenobiotyków.

9. Moś-Rompa A., Augustin E., Konopa J.: Derivatives of 1-nitroacridine induce apoptosis only in a limited number of human colon adenocarcinoma cells // Acta Biochimica Polonica. - Vol. 52, supl. 1 (2005), s. 136 /por. poz. 5/ AF 70952 Pochodne 1-nitroakrydyny indukują apoptozę tylko w niewielkiej liczbie komórek ludzkiego raka okrężnicy.

10. Skwarska A., Augustin E., Konopa J.: Apoptosis of human leukemia cells induced by imida-zoacridinone derivative C-1311 (Symadex) // Acta Biochimica Polonica. - Vol. 52, supl. 1

(2005), s. 143 /por. poz. 5/ AF 70951

Apoptoza w komórkach białaczek ludzkich indukowana przez pochodną C-1311 (Symadex).

11. The interaction of antitumor 1-nitroacridines with DNA in cell-free systems. Lewandowska J., Prędkiewicz A., Konopa J., Demeunynck M., Constant J., Bartoszek A. // Acta Biochi-mica Polonica. - Vol. 52, supl. 1 (2005), s. 134 /por. poz. 5/ AF 70963 Oddziaływanie przeciwnowotworowych pochodnych 1-nitroakrydyny z DNA w układzie

bezkomórkowym.

ARTYKUŁY W INNYCH CZASOPISMACH RECENZOWANYCH

− Charakterystyka polifenoli: występowanie, właściwości, przegląd metodyk analitycznych.

Kusznierewicz B., Wolska L., Bartoszek A., Namieśnik J. // Bromat. Chem. Toks. - Vol. 38,

nr 1 (2005), s. 81-92 /por. poz. I.5/ AR 69338

1. Koba M., Konopa J.: Aktynomycyna D i mechanizmy jej działania // Postępy Higieny i

Me-dycyny Dośw. - Vol. 59 (2005), s. 290-298 AR 71821

ROZDZIAŁY W MONOGRAFIACH I PODRĘCZNIKACH AKADEMICKICH

1. Składanowski A, Lemke K.: Regulacja topologii DNA przez topoizomerazę typu II, czyli jak struktura DNA wpływa na funkcjonowanie genów // W: Na pograniczu chemii i biologii / red. H. Koroniak i J. Barciszewski, tom XII. Poznań: Wydaw. Nauk. UAM, 2005. - S.

289-311 MCK 72577

PROJEKTY BADAWCZE KBN Projekty zakończone:

„Imidazoakrydony jako potencjalne inhibitory angiogenezy oraz nowy sposób ich zastoso-wania w terapii przeciwnowotworowej jako implikacje mechanizmu działania tej grupy związków”

Kierownik i główni wykonawcy badań: J. Paradziej-Łukowicz, G. Peszyńska-Sularz, B. Ho-rowska, A. Gorlewicz, A. Moś-Rompa, J. Konopa, J. Kotusiewicz, T. Czarnomska

(Projekt badawczy nr 3 P05A 117 24)

„Badanie zdolności 4-metylo-1-nitro-9-aminoakrydyny C-1748 do tworzenia adduktów DNA w komórkach nowotworowych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: J. Grześkowiak (Projekt badawczy nr 2 P05F 117 27)

Projekty realizowane:

„Metaboliczne przemiany in vitro przeciwnowotworowej pochodnej imidazoakrydonu, C-1311, w aspekcie jej badań przedklinicznych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: Z. Mazerska, J. Konopa, E. Augustin, A. Klimkow-ska, A. SkwarKlimkow-ska, T. Czarnomska

(Projekt badawczy Nr 2 P05A 052 26, termin realizacji 2006)

„Badania nad właściwościami przeciwrakotwórczymi wykazywanymi przez wybrane skład-niki żywności będące tradycyjnym elementem polskiej diety”

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Bartoszek, E. Szukalska, M. Tynek, R. Kotłow-ski, L. Wolska, H. Szaefer, J. Konopa

(Projekt badawczy nr 2 P06T 085 26, termin realizacji 2007)

“Określenie molekularnego mechanizmu hamowania aktywności katalitycznej izoformy alfa DNA topoizomerazy II przez pochodną triazoloakrydonu, związek C-1305”

Kierownik i główni wykonawcy badań: K. Lemke, A. Składanowski, M. Bagiński, M. Woj-ciechowski, B. Kotłowska

(Projekt badawczy nr 2 P05F 015 27, termin realizacji 2006)

„Badanie wpływu 4-metylo-1-nitroakrydyny C-1748 i 1-nitroakrydyny C-857 na cykl życio-wy oraz indukcję apoptozy komórek nowotworożycio-wych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: J. Konopa, A. Moś-Rompa (Projekt badawczy promotorski, nr 2 P05A 117 28, termin realizacji 2006)

„Badanie zdolności leków i związków przeciwnowotworowych do sieciowania DNA mito-chondrialnego w komórkach nowotworowych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Dyrcz (Projekt badawczy nr 2 P05F 065 28, termin realizacji 2006)

„Charakteryzacja molekularnego mechanizmu oporności na specyficzny inhibitor DNA to-poizomerazy II α, triazoloakrydonu C-1305)”

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Składanowski, K. Lemke, B. Kotłowska (Projekt badawczy promotorski nr 2 P05F 014 29, termin realizacji 2006)

„Możliwość zastosowania interwencji żywieniowej przy użyciu buraka ćwikłowego w celu zmniejszenia skutków ubocznych chemoterapii nowotworów spowodowanych indukcją reak-tywnych form tlenu”

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Bartoszek, J. Paradziej-Łukowicz, G. Peszyńska-Sularz

(Projekt badawczy zamawiany nr PBZ-KBN-094/P06/2003, termin realizacji 2006)

PRACE BADAWCZO-ROZWOJOWE ZLECONE PRZEZ PODMIOTY LUB INSTYTUCJE INNE NIŻ KBN

„Badanie mechanizmu programowanej śmierci komórki (apoptozy) indukowanej przez triazoloakrydony – nową grupę związków o właściwościach przeciwnowotworowych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: E. Augustin, J.M. Witkowski, A. Skwarska, A. Moś (Projekt badawczy Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny)

„Nowe związki przeciwnowotworowe, selektywnie hamujące funkcje telomerowego DNA:

badania na testowej grupie związków i racjonalne zaprojektowanie nowych pochodnych o pożądanych właściwościach chemoterapeutycznych”

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Składanowski, M. Bagiński, M. Wojciechowski, B. Banecki, J. Jakóbkiewicz-Banecka, M. Hyży, K. Lemke

(Projekt badawczy Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny)

PRACE BADAWCZO-ROZWOJOWE REALIZOWANE I FINANSOWANE W CAŁOŚCI LUB CZĘŚCIOWO ZE ŹRÓDEŁ ZAGRANICZNYCH

“Molecular Properties of Complexes Formed by Ligands with Telomeric DNA”

Kierownik i główni wykonawcy badań: M. Bagiński, A. Składanowski, M. Wojciechowski, K. Lemke

(Nato Collaborative Linkage Grant No LST CLG 978849) Projekty realizowane:

„Biochemia farmakologiczna imidazoakrydonu C-1311”

Kierownik i główni wykonawcy badań: J. Konopa, B. Horowska, B. Wysocka-Skrzela, E.

Augustin, M. Koba, J. Paradziej-Łukowicz, G. Peszyńska-Sularz, A. Skwarska, A. Dyrcz

(Projekt badawczy - dotacja Xanthus Life Science Inc., Cambridge, MA, USA, termin realizacji 2006)

"Changes in gene expression profiles in human lung carcinoma cells induced by tria-zoloacridone C-1305, a specific inhibitor of topoisomerase IIalpha with unusual biological properties"

Kierownik i główni wykonawcy badań: A. Składanowski, A.K. Larsen (Collaborative Project finansowany przez EORTC-PAMM Group)

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

1. Biomedical Research Centre, Ninewells Hospital & Medical School, Dundee, Great Britain 2. Laboratorium Molecular and Clinical Cancer Therapeutics, Hôpital Saint-Antoine, Paris, France 3. New York Medical College, Valhalla, USA

4. University Oslo, Dept. of Nutritional Biochemistry, Sweden 5. Université J. Fouriera Grenoble, France

CZŁONKOSTWO Z WYBORU W ORGANIZACJACH NAUKOWYCH I KOMITETACH REDAKCYJNYCH CZASOPISM NAUKOWYCH O ZASIĘGU ŚWIATOWYM

1. Składanowski A., dr hab. inż.

- Polskie Towarzystwo Cytometrii, Przewodniczący Oddziału Gdańskiego

- PAMM Group (European Organization for Research and Treatment of Cancer), członek International Advisory Board