Polska turystyka zdrowotna, szczególnie po wejściu do Unii Europejskiej, przyciąga coraz więcej osób z zagranicy. Urlopowa moda na uzdrowiska trwa od paru lat i rozprze-strzenia się bardzo szybko. Uzdrowiska to ostatnio miejsca częściej wybierane na cel urlopu niż ośrodki wypoczynkowe nad morzem czy w górach; i to nie przez ludzi w podeszłym wieku, a przez osoby młode, wykształcone oraz dobrze sytuowane. Polskie miejscowości uzdrowiskowe i podmioty działające na ich terenie starają się przyciągnąć jak największą liczbę turystów oraz odwiedzających. W tym celu rozszerzają ofertę turystyczną, wyko-rzystując zarówno walory naturalne, historyczne, jak i kulturowe.
Wiele polskich uzdrowisk przyciąga turystów atrakcyjnymi walorami przyrodniczymi i interesującymi obiektami zabytkowymi oraz organizowanymi imprezami kulturalnymi, sportowymi i rozrywkowymi. Rewaloryzacja obiektów zabytkowych, rewitalizacja parków zdrojowych, budowa nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych, porządkowanie przestrzeni i jej nowoczesna aranżacja czynią z uzdrowisk miejsca wyjątkowe oraz niepowtarzalne, gdzie turysta spragniony wypoczynku czy sportowych wrażeń znajdzie coś dla siebie.
Polskie uzdrowiska mogą poszczycić się wieloma obiektami zabytkowymi, takimi jak np.
zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim, gotycka kolegiata, Akademia Rycerska i Stare Miasto w Kołobrzegu, papiernia i dworek Chopina w Dusznikach-Zdroju, tężnie w Ciecho-cinku, pałac Schaffgotschów i Długi Dom w Cieplicach-Zdroju, latarnia morska, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu i wiele innych. W pobliżu miejscowości uzdrowiskowych znajdują się największe i najpiękniejsze polskie miasta z zabytkami klasy światowej: Kra-ków (niedaleko Swoszowic), Toruń (niedaleko Ciechocinka), Gdańsk (niedaleko Sopotu)29. Uzdrowiska starają się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom klientów i próbują wyróżnić się swoją ofertą spośród innych. Jako przykłady miejsc, gdzie stosuje się nowatorskie rozwiązanie, można wskazać: Polanicę-Zdrój, Inowrocław, Cieplice. Zespół Uzdrowisk Kłodzkich uruchomił pierwszą w Polsce Słoneczną Plażę – imitującą plenery dalekiego egzotycznego wybrzeża i oświetloną światłem, które opala jak światło słoneczne. Plaża stanowi integralną część powstającego równolegle centrum spa z basenami rekreacyj-no-rehabilitacyjnymi. Jest to inwestycja nastawiona w znacznej mierze na pozyskanie kuracjuszy indywidualnych, pełnopłatnych.
W Cieplicach przy wykorzystaniu gorących źródeł powstaje Dolnośląskie Centrum Rekreacji Wodnej. Inowrocław wyróżnia się barwną iluminacją tężni solankowych. Inne atrakcje i imprezy przyciągające turystów to: biesiady, festyny, dni folkloru, jarmarki, plenery malarskie, koncerty, zawody sportowe. W zależności od położenia oraz hipsometrii są to np.: zawody w biegach narciarskich i przełajowych, słynny Bieg Jaćwingów (Gołdap),
28 Ibidem, s. 20–33.
29 J. Górna, Miejska turystyka uzdrowiskowa i kierunki jej ewolucji w Polsce, Wyd. UJ, Kraków 2011, s. 53–67.
zawody w kolarstwie górskim (Polanica-Zdrój), regaty żeglarskie (Polańczyk), Ogólnopol-skie Spotkania Łowieckie „Darz Bór” (Połczyn-Zdrój), turnieje tenisowe, regaty (Sopot), dni morza (Świnoujście) i wiele innych. Ośrodki rekreacji wodnej, kąpieliska, baseny, zalewy rekreacyjne, korty, sale gimnastyczne, trasy rowerowe, deptaki, parki uzdrowisko-we z różnymi atrakcjami, kręgielnie, ścieżki zdrowia, trasy hippiczne, trasy krosouzdrowisko-we dla rowerów górskich czy nawet ściany wspinaczkowe są już w polskich uzdrowiskach normą i spotkać je można prawie wszędzie. Szczególnie uzdrowiska nadmorskie oraz uzdrowi-ska górskie budują uzupełniającą w stosunku do klasycznego leczenia wielokierunkową ofertę uzdrowiskową, w której można znaleźć szlaki turystyczne, spływy kajakowe, spływy tratwami, rafting, trasy krosowe, nordic walking, trasy dla górskich rowerów, wspinaczki skałkowe i oferty dla uprawiających sporty ekstremalne. W wielu uzdrowiskach istnieją także korzystne warunki rozwoju turystyki kwalifikowanej30.
Turystyka uzdrowiskowa stanowi jeden z priorytetowych polskich produktów mar-kowych. Polska zajmuje wysokie miejsce w rankingu europejskim pod względem liczby uzdrowisk, co stawia ją na dobrej pozycji startowej, jeśli chodzi o możliwość konkurowania o zagranicznego klienta. W tej rywalizacji istotne znaczenie ma zróżnicowanie poszcze-gólnych uzdrowisk, co stwarza korzystne warunki dla zaspokojenia potrzeb różnorodnych grup klientów. Uzdrowiska w Polsce bogate są w atrakcje krajoznawcze, jak: muzea, parki, zabytki sakralne i rezydencjonalne oraz obfitują w stałe imprezy artystyczne, zwłaszcza muzyczne, także o randze międzynarodowej. Dużą atrakcją wielu kurortów jest także specyficzna infrastruktura zdrojowa i lecznicza, niespotykana w innych miejscowościach wypoczynkowych. W uzdrowiskach znajdują się pijalnie wód mineralnych, zakłady przyro-dolecznicze, przychodnie zdrojowe, termalne baseny kąpielowe, tężnie solankowe, a także piękne parki zdrojowe i specjalne plenerowe tereny spacerowe, szeroko wykorzystywane zarówno przez kuracjuszy, jak i turystów. Niektóre miejscowości mają rozbudowaną in-frastrukturę sportową i rekreacyjną, co czyni je popularnymi centrami sportów zimowych i wodnych oraz bazami górskiej turystyki kwalifikowanej31.
Podsumowanie
Turystyka uzdrowiskowa w Polsce stale się rozwija, a proponowane programy lecz-nictwa są dostosowane do potrzeb kuracjusza, przy czym jakość zabiegów stale wzrasta.
Założenia tych programów preferują czynności mające duży wpływ na racjonalne odży-wianie, zdrowy styl życia, równowagę psychiczną, zgrabną figurę i ładny wygląd, co pro-wadzi do dobrego samopoczucia jednostki. Istotna jest również prowadzona w ośrodkach uzdrowiskowych profilaktyka oraz edukacja zdrowotna pacjentów. Przyjazna atmosfera, która panuje w wielu uzdrowiskach, to także jedna z przyczyn szybszego powrotu do zdrowia kuracjuszy.
30 Ibidem, s. 63.
31 J. Krupa, T. Wołowiec, Uzdrowiska Polski Wschodniej…, op. cit., s. 22.
Turystyka uzdrowiskowa ma sprzyjający wpływ na zdrowie człowieka poprzez dostępne zabiegi dostosowane do potrzeb kuracjuszy. Jest ona dobrą formą profilaktyki zdrowotnej, gdyż korzystnie wpływa na stan psychofizyczny kuracjusza. Dodatkowo dzięki dobrze przygotowanej ofercie zabiegowej może pomóc kuracjuszowi wrócić do zdrowia lub za-pobiegać powstawaniu chorób.
Turystyka uzdrowiskowa jest aktualnie coraz chętniej wybieraną formą odpoczynku i przypuszcza się, iż w przyszłości również taką będzie.
Bibliografia
Dryglas D., Kształtowanie produktu turystycznego uzdrowisk w Polsce, Wyd. UJ, Kraków 2006.
Górna J., Miejska turystyka uzdrowiskowa i kierunki jej ewolucji w Polsce, Wyd. UJ, Kraków 2011.
Koźmiński C. et al., Turystyka zdrowotna, uzdrowiskowa i uwarunkowania bioklimatyczne, Wyd.
Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
Krasiński Z., Rynek usług uzdrowiskowych w Polsce, Holding Edukacyjny – Paweł Pietrzyk, Poznań 2001.
Krupa J., Wołowiec T., Uzdrowiska Polski Wschodniej wobec wyzwań rozwojowych – turystyka zrównoważona, [w:] Współczesne trendy funkcjonowania uzdrowisk – klastering, red. J. Herma-niuk, J. Krupa, Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, Rzeszów 2010.
Lewandowska A., Turystyka uzdrowiskowa. Materiały do studiowania, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007.
Panasiuk A., Miejsce turystyki uzdrowiskowej w strukturze rynku turystycznego, [w:] Ekonomiczne problemy turystyki, nr 3 (23), seria Zeszyty Naukowe, nr 784, Wyd. US, Szczecin 2013.
Ponikowska I., Kompendium balneologii. Kierunki i wskazania do leczenia uzdrowiskowego, Wyd.
Adam Marszałek, Toruń 2010.
Ponikowska I., Lecznictwo uzdrowiskowe. Poradnik dla chorych, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1996.
Rydz E., Ekonomiczne i organizacyjne aspekty funkcjonowania polskich uzdrowisk, Wyd. Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk 2012.
Słownik języka polskiego, t. 5, PWN, Warszawa 1989.
Turystyka a uzdrowiska, red. A. Gotowt-Jeziorska, J. Wyrzykowski, Polskie Stowarzyszenie Turystyki, Warszawa 2005.
Węcławowicz-Bilska E., Uzdrowiska polskie. Zagadnienia programowo-przestrzenne, Wyd. Poli-techniki Krakowskiej, Kraków 2008.
Streszczenie
W pracy przedstawiono zasady funkcjonowania turystyki uzdrowiskowej w Polsce. Omówiono zadania lecznictwa uzdrowiskowego oraz profile lecznicze. Przedstawiono rolę kształcenia i szkolenia kadry pracującej w lecznictwie uzdrowiskowym oraz formy świadczonych w nim usług.
Słowa kluczowe: turystyka uzdrowiskowa, zadania, profile lecznicze, usługi
Abstract
The paper has the functioning of health tourism in Poland. They discuss the role and tasks of the spa treatment and therapeutic profiles. The role of education and training for staff working in the spa treatment and the form of services in the health treatment.
Keywords: health tourism, tasks, medical profiles, services
NOTKA O AUTORCE
Dr inż. Halina Makała, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie; zainteresowania naukowe: kuchnie narodowe i regionalne, dziedzictwo kulinarne w Polsce i na świecie, turystyka kulinarna, trendy w gastronomii i hotelarstwie; autorka i współautorka publikacji książkowych, monografii i artykułów w czasopismach naukowych z zakresu żywności i żywienia w turystyce, gastronomii.
MAREK KUŹMICKI
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej