Linie kolei miejskiej należą do najszybszych i naj-punktualniejszych środków transportu w Berlinie.
Pociągi poruszają się wyłącznie po własnych, wy-dzielonych torowiskach, osiągając na odcinkach poza ścisłym centrum miasta prędkość do 80 km/h. Pięt-naście linii obsługiwanych jest przez S-Bahn Berlin GmbH, spółkę-córkę należącą w 100 procentach do koncernu kolei niemieckich Deutsche Bahn AG.
Pociągi kursują według cyklicznego rozkładu jazdy, z minimum 20-minutową częstotliwością ruchu.
Na wielu odcinkach linie wzmocnione są jednak dodatkowymi kursami, a wzajemnie skoordynowane rozkłady zapewniają na głównych trasach odjazdy nawet co 3-5 minut.
Dzięki imponującej inwestycji w kwocie 1,2 miliarda euro w latach 1996-2004 park taborowy zasiliło aż tysiąc nowych wagonów. Pozwoliło to na zreduko-wanie średniego wieku taboru z 43 do około 9 lat.
Oprócz najnowszej generacji BR481, eksploatowane są obecnie pojazdy z przełomu lat 80. i 90. (serie BR480 i BR485). Te ostatnie spotkać można głównie na liniach peryferyjnych.
komunikacja publiczna F
Największe miasto współczesnych Niemiec (jako stolica ponownie od 1991 roku). W strukturze administracyjnej funkcjonuje na prawach kraju związkowego (landu).
Rozciąga się na powierzchni 892 km2 i liczy 3,4 miliona mieszkańców (region metropolitalny Berlin –Brandenburgia – ponad 4,2 miliona).
Istotny węzeł komunikacji lotniczej, drogowej i kolejowej. Miasto posiada największą w Niemczech sieć transportową, obejmującą kolej miejską, metro, tramwaje, autobusy i promy.
BERLIN
Jeden z czternastu autobusów napędza-nych wodorem, sta-cjonujący w zajezdni Spandau
Zmodernizowany tramwaj Tatra KT4D na „metrolinii” M4
Fot. Krzysztof BojdaFot. Krzysztof Bojda
61
p rezentacje
Podjęte po zjednoczeniu Niemiec prace remontowe oraz odtworzeniowe, a także rozbudowa sieci o no-we odcinki, pozwoliły na przestrzeni kilkunastu lat niemal podwoić liczbę przewożonych co roku pasażerów (z 193 milionów w roku 1991 do 371 mi-lionów w roku 2007).
Metro (U-Bahn)
Pierwsze pociągi zelektryfikowanego berlińskiego metra ruszyły już w 1902 roku. Poruszały się jednak nie w tunelach, lecz po estakadach nad ulicami. Te historyczne trasy do dziś służą mieszkańcom (ob-sługiwane przez linie U1 i U2). Współczesna sieć to około 144 km torów, w tym najdłuższy w pełni podziemny odcinek szynowy w Niemczech (linia U7, 32 km). W godzinach szczytu przewozowego pociągi dziewięciu linii kursują co 4-5 minut, w pozostałych okresach co 10 minut. W weekendowe noce metro obsługiwane jest przez całą dobę, z 15-minutową częstotliwością ruchu.
Berlińskie metro składa się z technicznego punktu widzenia z dwóch różnych systemów – tzw. „wą-skiego” i „szerokiego” profilu. Różnice związane są z odmiennymi rozmiarami wydrążonych tuneli oraz szerokością i wysokością pudeł wagonów. Najstarsze eksploatowane dziś wagony pochodzą z 1964 roku
(tabor wąskoprofilowy). Ostatnie dostawy nowe-go taboru miały miejsce w latach 2000 (szeroki profil, seria H) oraz 2007 (wąski profil, seria HK).
Pojazdy z najnowszych dostaw charakteryzują się możliwością przejścia przez całą długość pociągu (w przypadku wagonów serii H daje to imponującą długość 98 m), co w zamierzeniu ma poprawić po-czucie bezpieczeństwa wśród pasażerów.
Wszystkie stacje metra wyposażone są w system elektronicznej informacji pasażerskiej, o wdzięcznej nazwie DAISY (Dynamisches Auskunfts- und In-formationssystem). Oprócz aktualizowanej w czasie rzeczywistym informacji o czasie oczekiwania na najbliższy pociąg system przekazuje także na bie-żąco komunikaty o zakłóceniach w ruchu. Tablice informacyjne instalowane są obecnie także na coraz większej ilości węzłowych przystanków autobuso-wych i tramwajoautobuso-wych.
Plany dalszej rozbudowy sieci metra zahamowane zostały w ostatnich latach przez gigantyczne zadłu-żenie miejskiego budżetu. W chwili obecnej realne jest oddanie do ruchu jedynie krótkiego, 1,4-kilome-trowego odcinka, łączącego nowy dworzec główny (Hauptbahnhof) z placem przed Bramą Branden-burską. Niewielki, odcięty w dodatku od reszty
sieci fragment funkcjonować ma „tymczasowo” jako F
komunikacja publiczna
62
p rezentacje
linia wahadłowa U55. Dalsze prace – połączenie z linią U5 – mają się rozpocząć nie wcześniej niż w roku 2010.
„MetroNetz” (magistralne linie autobusowe i tramwajowe)
Wraz z nowym rozkładem jazdy w grudniu 2004 ro-ku w berlińskiej sieci autobusowej i tramwajowej wprowadzono istotne zmiany. Trasy linii dublują-cych metro i kolej miejską zostały zmodyfikowane, uruchomiono także sieć „metrolinii” – wybranych połączeń obsługujących silnie obciążone relacje, uzupełniających sieć S+U. Linie te wyróżnione są prefiksem „M” – cechuje je prosty, czytelny przebieg trasy i wysoka częstotliwość ruchu (w ciągu dnia co 10 minut lub częściej). Od 2006 roku linie kursują przez całą dobę. Wraz z wprowadzeniem nowej oferty w istotny sposób ograniczono liczbę nume-rów linii (np. z kursujących na podobnej trasie linii:
podstawowej 141, uzupełniających 241, 341 i nocnej N41 – stworzono jedną magistralną linię M41).
Wprowadzone zmiany w swych założeniach miały uatrakcyjnić sieć autobusowo-tramwajową i uczynić ją bardziej przejrzystą.
Tramwaje
Historia berlińskiej sieci tramwajowej sięga ro-ku 1881, kiedy to w Berlinie uruchomiono pierwszy na świecie tramwaj elektryczny. Dynamicznie rozwi-jająca się sieć pod koniec lat 20. XX wieku osiągała długość aż 630 km. W wyniku przemian politycznych po zakończeniu II wojny światowej rozległa sieć podzielona została na część zachodnią i wschodnią.
Zachodni fragment do roku 1967 został zupełnie zlikwidowany (linie zastępowano autobusami oraz metrem). Za wyjątkiem dwóch odbudowanych po zjednoczeniu odcinków tramwaj do dziś kursuje niemal wyłącznie po wschodniej części miasta, stanowiąc wciąż jedną z największych sieci tramwa-jowych na świecie.
Na co dzień eksploatowanych jest około 550 wago-nów, w tym 150 przegubowych tramwajów niskopo-dłogowych (produkcji AdTranz w latach 1995-2001, model GT6N). Pozostały tabor to pojedyncze oraz jednoprzegubowe wagony czeskie (ČKD Praga, modele T6A2 i KT4D), dostarczane począwszy od lat 70. ubiegłego wieku. Wszystkie egzemplarze poddane zostały w połowie lat 90. gruntownej
mo-dernizacji, wyposażone m.in. w nowoczesne sterowa-nie, komfortowe siedzenia oraz automaty biletowe.
Nie wszystkie wagony są jednak wykorzystywane.
W związku z dostawami niskopodłogowców część taboru odstawiona została zaledwie po kilku latach od modernizacji i wystawiona na sprzedaż.
Sieć tramwajowa składa się dziś z 22 linii (w tym 9 w standardzie „MetroTram”). Podstawowe trasy tworzą magistralę, rozchodzącą się promieniście od centrum w stronę północno-wschodnich dzielnic, dopełnioną przez trzy linie obwodowe. Relacje te obsługiwane są przez „metrolinie”. Pozostałą część sieci tworzą linie zwykłe, uzupełniające podstawo-we kierunki oraz kursujące na mniej obciążonych odcinkach.
Kolej miejska
Liczba linii 15
Długość sieci 331 km
Liczba stacji 166
Liczba eksploatowanych wagonów 1380 Metro
Liczba linii 9
Długość sieci 144,2 km
Liczba stacji 170
Liczba eksploatowanych wagonów 1312 Tramwaje
Liczba linii 22
w tym linie w standardzie
„MetroTram” 9
Długość sieci (torowisk) 189,4 km w tym na wydzielonym torowisku 108 km Liczba zespołów przystankowych 377 Liczba eksploatowanych wagonów 542
Autobusy
Liczba linii 148
w tym linie w standardzie
„MetroBus” 17
Liczba przystanków 2625
Długość wydzielonych pasów
autobusowych 101,4 km
Liczba eksploatowanych pojazdów 1333 Promy
Liczba linii 6
w tym linie sezonowe (marzec
– październik) 3
Tabela 1. Charakterystyka sieci komunikacyjnej (wybrane wartości)
Uwaga: wg stanu na dzień 31.12.2007 (kolej miejska: 2006); źródło: [1], [2]
F
63