The principles of the manufacturing organisation in a context of lean and agile at an operational level
3. Kontekst porównawczy szczupłej i zwinnej organizacji wytwarzania
Analiza wzajemnych relacji pomiędzy szczupłym a zwinnym zorganizowaniem wytwarzania wymaga w pierwszej kolejności zdefiniowania kontekstu porównania.
Szczupłe wytwarzanie z reguły jest utożsamiane z działaniami na poziomie operacyj-nym19. Jak wskazuje literatura20, jest ono podejściem właściwym do zarządzania na tym poziomie, gdyż podstawowy zestaw metod i narzędzi, mających na celu redukcję strat i maksymalizację wartości dla klienta, jest wykorzystywany w bieżącym zarządzaniu operacyjnym21. Określenie zatem wzajemnych relacji pomiędzy szczupłym a zwinnym wytwarzaniem powinno dotyczyć tylko poziomu operacyjnego. Zwinne wytwarza-nie rozpatrywane może być w zależności od poziomu otwartości systemu wytwa-rzania i poziomu jego zakładanej zwinności, stąd preferowany jej podział na cztery
16 Na podstawie 39 definicji – szerzej w M. Dudek, Struktura…, op.cit., s. 446–449.
17 B. Sherehiy, W. Karwowski, op.cit., s. 466.
18 S. Brown, J. Bessant, The Manufacturing Strategy-Capabilities Links in Mass Customization and Agile Man-ufacturing – an Exploratory Study, “International Journal of Operations & Production Management” 2003, vol. 23, iss. 7, s. 712.
19 Np.: M. M. Naim, J. Gosling, On Leanness, Agility and Leagile Supply Chains, “International Journal of Pro-duction Economics” 2011, vol. 131, iss. 1, s. 349; J. R. Kroes et al., Operational Leanness and Retail Perfor-mance Since 1980, “International Journal of Production Economics” 2018, vol. 197, s. 262274; F. De Felice, A. Petrillo, Optimization of Manufacturing System Through World Class Manufacturing, “Proceedings of IFAC” 2015, vol. 48, no. 3, s. 741–746.
20 Np.: I. Belekoukias et al., The Impact of Lean Methods and Tools on the Operational Performance of Manu-facturing Organizations, “International Journal of Production Research” 2014, vol. 52, no. 18, s. 5347–5362;
S. Taj, C. Morosan, The Impact of Lean Operations on the Chinese Manufacturing Performance, “Journal of Manufacturing Technology Management” 2011, vol. 22, iss. 2, s. 223.
21 P. Hines et al., Learning to Evolve. A Review of Temporary Lean Thinking, “International Journal of Opera-tions & Production Management” 2004, vol. 24, iss. 10, s. 1007.
190 Marek Dudek
Część 2. Nowe koncepcje i pola badawcze w naukach o zarządzaniu
poziomy: podstawowy, mikrozwinność, makrozwinność i zwinność totalną (rzeczy-wistą)22 (rysunek 2.6.1).
Rysunek 2.6.1.
Poziomy zwinnego wytwarzania
RAM
ZWINNOŚĆ PODSTAWOWA MIKROZWINNOŚĆ MAKROZWINNOŚĆ
ZASOBY KOMPETENCJE KLUCZOWE KOMPETENCJE
OTWARTOŚĆ SYSTEMU WYTWARZANIA
POZIOM ZWINNOŚCI SYSTEMU WYTWARZANIA
DOMENA SYSTEMU WYTWARZANIA
DOMENA SIECI WYTWÓRCZEJ DOMENA SIECI PRODUKCYJNEJ
DOMENA SIECI KOLABORACYJNEJ
Źródło: opracowanie własne na podstawie: L. Jin-Hai et al., The Evolution of Agile Manufacturing, „Business Process Management Journal” 2003, vol. 9, no. 2, s. 177.
Elementarny poziom zwinności (zwinność podstawowa) wykorzystuje przede wszyst-kim zasoby systemu i na ich podstawie buduje układy realizacji wytwarzania. Poziom mikro odnosi się do współpracy przedsiębiorstw przy wykorzystaniu kluczowych zaso-bów, natomiast poziom makro przekracza granice organizacji, wykorzystując wszystkie kluczowe kompetencje zaangażowane w danej organizacji. Najwyższym poziomem zwin-ności jest tzw. RAM (Real Agile Manufacturing)..Wymienione poziomy zwinności kore-spondują z rodzajem ujęcia otoczenia systemu (systemowe, sieciowe) oraz z rodzajem preferowanej formy współpracy. Poziom operacyjny związany jest więc ze zwinnością podstawową, której domeną jest system wytwarzania oparty na zasobach podstawowych.
W dalszej części rozważań przyjęto zatem założenie, że przedmiotem analizy porów-nawczej będzie tylko poziom zwinności podstawowej (poziom operacyjny), korespon-dujący z poziomem operacyjnym szczupłego wytwarzania. Biorąc pod uwagę operacyjny aspekt szczupłego wytwarzania i zwinności podstawowej, a także kryterium
zorgani-22 L. Jin-Hai et al., The Evolution of Agile Manufacturing, “Business Process Management Journal” 2003, vol. 9, no. 2, s. 177.
2.6. Zasady organizacji wytwarzania w kontekście integracji szczupłego i zwinnego wytwarzania... 191
Część 2. Nowe koncepcje i pola badawcze w naukach o zarządzaniu
zowania wytwarzania, do określenia wzajemnych relacji pomiędzy szczupłym a zwin-nym wytwarzaniem wykorzystano m.in. zdefiniowane w literaturze: zasady organizacji wytwarzania, modele systemów wytwarzania oraz struktury organizacji wytwarzania23.
Rysunek 2.6.2.
Wzajemne zależności szczupłego i zwinnego wytwarzania
ZWINNE WYTWARZANIE
SZCZUPŁE WYTWARZANIE
WZAJEMNE WYKLUCZENIEWZAJEMNE WSPÓŁISTNIENIEWZAJEMNE UZUPEŁNIANIE
SZCZUPŁOŚĆ ZWINNOŚĆ
SZCZUPŁOŚĆ ZWINNOŚĆ SZCZUPŁOŚĆ ZWINNOŚĆ
REWOLUCJAEWOLUCJA
R-EX E-SP E-VO
Źródło: opracowanie własne na podstawie: R. Krishnamurthy, C. A. Yauch, Leagile Manufacturing: a Proposed Corpo-rate Infrastructure, “International Journal of Operations & Production Management” 2007, vol. 27, no. 6, s. 588–604;
A. R. Inman et al., Agile Manufacturing: Relation to JIT, Operational Performance and Firm Performance, “Journal of Ope-rations Management” 2011, vol. 29, iss. 4, s. 344–346.
Przeprowadzona analiza literatury w zakresie współistnienia dwóch podejść do organizacji wytwarzania wykazała także, że istnieją trzy główne sposoby pojmowa-nia zależności szczupłego i zwinnego wytwarzapojmowa-nia, a mianowicie24: 1) są to wzajem-nie wykluczające się podejścia (R-EX), które wzajem-nie mogą współistwzajem-nieć; 2) są to wzajemwzajem-nie wspierające się podejścia (E-SP) oraz 3) zwinne wytwarzanie jest naturalnym rozwi-nięciem szczupłego wytwarzania (E-VO). Ewolucyjne przejście ze szczupłego do zwin-nego wytwarzania realizowane może być przy założeniu naturalzwin-nego następstwa obu podejść (E-VO), jak i przy założeniu odrębności podejść, ale uzupełniających się wza-jemnie (E-SP). Jak wskazują liczne badania literaturowe25, trudno jednoznacznie opo-wiedzieć się za jednym sposobem wzajemnego pojmowania podejść do doskonalenia
23 Szerzej w: M. Dudek, Struktura…, op.cit., s. 57, 293.
24 R. Krishnamurthy, op.cit., s. 588–604.
25 Np.: L. Purvis et al., The Development of Lean, Agile and Leagile Supply Network Taxonomy Based on Differ-ing Types of Flexibility, “International Journal of Production Economics” 2014, vol. 151, iss. 5, s. 100–111;
R. Narasimhan et al., op.cit., s. 442.
192 Marek Dudek
Część 2. Nowe koncepcje i pola badawcze w naukach o zarządzaniu
organizacji wytwarzania, gdyż granice między nimi są ciągle niejasne26. Więcej jednak opracowań sugeruje, że zwinne wytwarzanie powinno być ewolucyjnym rozwinięciem szczupłego wytwarzania27 (rysunek 2.6.2).
W związku z powyższym wzajemne relacje rozpatrywano także w kontekście zależ-ności podejść względem siebie (R-EX, E-VO, E-SP).