W la ta c h sied em d z iesią ty ch i o s ie m d z ie s ią ty ch zainstalow ano w k op alniach w ęgla k am ien nego znaczną Ilo ś ć kom puterow ych system ów k on troli i stero w an ia. System y te zrealizow an o r.a b azie m inikom p utera P R S - 4 , produkowanego p rz e z Z E G Tychy. Każdy z kom puterów r e a l i z u jąc sw ój alg ory tm k o n tro ln o -ste ru ją c y , r e je s t r u je tak że dane pom iarow e z czujników . Ze względu na o g ra n icz e n ia p am ięciow e tych s y s t e mów /" o k r o jo n e " p a m ięci o p era cy jn e , b ra k p a m ię c i z e w n ę trzn y ch /, o k re s przechow yw ania danych J e s t k ró tk i, c o utrudnia lub uniem ożliw ia prow adzenie an a liz długoterm inow ych. W p rz y padku system ów n ad zo ru jący ch b ezp ieczeń stw o kop alni, nied op u szczalne je s t zak łó can ie r e a l i z a c ji ich fu n k cji p o p rzez rozbudow ę k on fig u racji o p a m ię c i zew n ętrzn e i odpowiednie o p ro g ram o w anie p rz e tw a rz a ją c e . R o z s z e rz e n ie m o żliw o ś
c i funkcjonalnych tych sy stem ów je s t m ożliw e p o p rzez ic h In te g r a c ję za pom ocą L o k a ln ej S ie c i K om puterow ej L S K . k tó ra w zbogaca je w no
we fu n k cje, nie in g e ru ją c praw ie w Ich wewnę
tr z n ą stru k tu rę . ^Elem enty układowe i o p ro g r a m ow anie sie cio w e dla kopalnianych system ów cz a su rz e cz y w iste g o zo sta ły opracow ane w C N -P EMAG, p rzy w spółpracy ZSAK PAN. w /ra m a c h problem u w ęzłow ego 06. 4 w la ta ch 1982-
- 8 5 / . n a to m iast p ilo tu ją ca s ie ć obiektowa w m i
n im a ln e j k o n fig u ra cji p ra c u je od w ielu m ie się c y w KWK LEN IN w M ysłow icach. E tap badań o- biektow ych je s t dla tw órców s ie c i b ard zo anga
żu jący e m o cjo n a ln ie , bow iem LSK o b ję ła Bwoim d ziałan iem jed en z n a jb a rd z ie j n ew ralgiczn y ch sy stem ów k ontrolnych kopalni, m ianow icie - me- ta n o m e trię .
Pod s tawowe p a ra m e t ry s i e c i L SK
Z punktu w idzenia sprzętow ego s ie ć L S K tw o
r z ą u rząd zen ia system ów obiektow ych dodatko
wo w yposażone w k o n tro le ry s i e c i lo k a ln e j, p o
łą cz o n e ze sobą k ablem koncentrycznym p o
p rz e z moduły n ad aw czo -o d b iorcze. O p ro g ra
m ow anie sie cio w e , stano w iące o o rg a n iz a c ji lo g ic z n e j L S K , je s t ro zło żo n e pom iędzy u rz ą d z e nia tw o rz ą ce s ie ć L SK . O program ow anie n a jn iż
sz e g o poziom u zlok alizow ane je s t w k o n tro le rz e kom unikacyjnym . P oziom w yższy o p ro g ram o w ania z n a la z ł s ię w m inik om p u terze P R S -4 , p e łn iący m podwójną r o lę ; jed n o stk i c e n tra ln e j sy stem u obiektow ego o ra z hosta s ie c i.
W z a le ż n o ś c i od nadzorow anego p ro c e su d zia
ła on pod k on tro lą innego sy stem u o p e ra c y jn e
-go. Je d en z nich to w leloprogram ow y sy ste m cz a su rzeczy w istego', w którym zarz ą d z a n ie p ro c e sa m i aktyw izow ane je s t zd arzen iam i zew nętrznym i, a p rzy d ział cz a su p r o c e s o r a odbywa s ię według regulam inu cyklicznego,..
D rugi to rów nież w leloprogram ow y sy stem cz a su rz e cz y w iste g o z p odziałem czasu . C zas p r o c e s o r a dzielony je s t pom iędzy dwa p r o c e -
By; p r o c e s pom iarow y i p ro c e s o p e ra to rsk i.
A lgorytm podziału cz a su działa na dwu p o zio m ach. n ajp ierw ro z d z ie la ją c c z a s pom iędzy p ro c e sy , a n astęp n ie pom iędzy zadania w yko
nywane w ra m a c h p ro cesu o p era to rsk ieg o . P r o je k t oprogram ow ania L S K bazow ał na k on cep cji podziału lo g iczn eg o zadań siecio w y ch na w arstw y. P orów n u jąc p ow stałe w arstw y *z m odelem sieciow ym Open Sy stem In te rc o n n e c
tion /I S O /, m ożna zauważyć pewne ró żn ice.
W ra m a ch w arstw y L IN IO W EJ p o jaw iła s ię do
datkowa podw arstw a D O STĘPU DO ŁĄ C ZA , k tó ra p r z e ję ła w ię k sz o ść funkcji w arstw y lin io w ej. a m ianow icie:
- o zn aczan ie flBgam l początku, i końca ra m k i, - lic z e n ie i uzupełnianie ram k i o su m ę kon
tro ln ą .
W arstw a ta jed nak p rzed e w szystkim r e a l i zu je ro z sz e rz o n y o p rio ry te ty alg ory tm CSM A/
CD, Dokonuje ponadto k o n w e rsji z p o s ta c i ró w n o le g łe j na szereg o w ą i odw rotnie, koduje ra m k ę kodem M a n ch e ster, g en eru je rów nież sek w en cje sy n ch ro n iz u ją ce. W arstw a liniow a o g ran iczo n a z o s ta ła do zapew nienia buforow a
n ia pakietów w ychodzących 1 nadchodzących z lin ii, rozpoznaw ania p rio ry tetów i w ysyłania pakietów zgodnie z nim i. W arstw a S IE C I zn ik n ę
ła . J e ś l i pojaw iłby s i ę p roblem łą c z e n ia z inny
mi s ie c ia m i lok aln y m i, bed zie m ożna do n ie j w ró cić, ponieważ w stru k tu rz e ra m k i z o sta ło to p rzew id ziane. O becnie, c z ę ś ć fu n k cji w a r s t
wy s ie c io w e j p r z e ję ła w arstw a liniow a / m e ch a nizm p rio ry te tó w /, a fu n k cje k on tro li p rz e p ły wu o raz d zielen ia p r z e s y łk i na pakiety p r z e ję ła w arstw a TRANSPORTOW A.
W arstw a tran sp o rto w a um ożliw ia b e z p o łą cz e - niowy i połączeniow y p r z e s y ł danych. P o naw ią
zaniu p o łączen ia w arstw a tran sp o rto w a zapew nia bezbłęd ną tr a n s m is ję p rz e sy łe k , w popraw n e j k o le jn o ś c i, bez u traty lub p ow ielenia 1 w o k reślon y m c z a s ie , ograniczonym tim e-o u tem . W arstw a ta r e a liz u je n a stę p u ją c e fu n k cje : - m u ltip lek 8owanie p ołączeń .
34
- segm entow anie p rz e sy łe k i badanie ich se k - geologicznych o dużym zagrożeniu metanowym i wyposażona je s t w sy stem m etanom etryczny,
A M EPRO D A C -9 8 5 . Tygodniow ą bazę danych m e tan o m etry czn y ch stanow ią p om iary ze w szyst-
stk ich czujników podłączonych do s t a c ji C M C -], nadsyłane do zd aln ej bazy danych w p o sta c i w e
k to ra pom iarow ego co 4 m inuty, to je s t z c z ę s to ś c ią zgodną z cy k lem pom iarow ym s t a c ji m e ta n o m e try cz n e j, Dane grom adzone s ą ch ro n o lo
g iczn ie. P o upływie tygodnia dane tr a c ą w aż
n o ść i z o s ta ją zastąp ion e nowymi. O p rogram o
w anie, zn ajd u jące s ię w w arstw ie UŻYTKOWNI
KA h o s ta -k o n tro le r a bazy danych, pozw ala a n a lizow ać pom iary dowolnych czujników z dowol
n ej chw ili cz a so w e j w ciągu tygodnia i p re z e n to w ać g ra fic z n ie na e k ra n ie m o n itora i d ru k arce w p o sta c i diagram ów . O program ow anie a n a lity czn e produkuje k ilk a typów raportów . Jed n ym z nich je s t "P r z e g lą d pom iarów czu jn ik ów "^
U m ożliw ia on wydruk pom iarów czujników r ó ż nych typów, o różn ych z a k re s a c h w a rto śc i m ie rzonych. P rzew id zian o dwa tryby wydruku:
a / od chw ili b ie ż ą c e j,
b / od żadanego m omentu czasow ego.
T ry b " a " podaje wyniki pom iarów za o k re s godziny, lic z ą c w ste cz od chw ili b ie ż ą c e j, na
to m ia st try b " b " podaje wyniki za jed n ą godzi
nę, lic z ą c wprzód od w skazanego m omentu c z a sow ego. R ap o rt pozw ala w y św ietlić dane p o m ia
row e na e k ra n ie m o n itora w fo rm ie p seu d ogra- fic z n e j. p rzy czy m jednorazow o m ożna p rz e d staw ić do 5 czujników .
R ap o rt "P rz e g lą d pom iarów ze zw iększoną d okład nością wydruku" um ożliw ia jed n o cz e sn e zobrazow anie na ek ra n ie m o n ito ra dwu czuników sk a la g ra fic z n e j p r e z e n ta c ji je s t w ięk sza niż w r a p o r c ie poprzednim . R ap o rt " P o m ia r b ie ż ą c y "
u m ożliw ia c ią g łe śled z en ie na e k ra n ie m on ito
ra lub d ru k a rce rozw oju s y tu a c ji m etanow ej w ybranego rejo n u kopalni, R ap o rt ten m oże b y ć powołany w try b ie n o rm a ln e j i zrwiększonej dokładności.
Oddzielny blok program ów służy dla obsłu gi dodatkowego m o n ito ra in ż y n ie ra w en ty la cji. P o p rz e z ten m o n itor m ożna rów nież k o rz y sta ć z dodatkowej bazy danych, k tó ra z a w ie ra in fo rm a c je o położeniu p o szczeg ó ln y ch czujników w wy
ro b isk a ch .
W nioski e k sp lo a ta ćyjn e
W d rożenie nowego sy stem u ma o b ie k c ie po
p rzed za zwykle o k re s prób ' la b o ra tp ry jn y c h . Tak b y ło i w przypadku s ie c i L S K . ch o ciaż w arto -ści ty ch prób nie m ożna by ło p rz e c e n ia ć , gdyż zasym ulow anie dynam iki obiektu w w arun
kach la b o ra to ry jn y ch nie było m ożliw e. P r z e n o sz en ie sp rzętu i oprogram ow ania siecio w eg o na p ra c u ją c e sy ste m y obiektowe odbywało s ię etap am i tak , by w żadnej m ie rz e nie obniżać
poziom u b ezp ieczeń stw a, gwarantowanego p rz e z te sy stem y . W przypadku c e n tr a li m etan o m e try cz n e j C M C -1 u łatw ienie stw a rz a ł fakt, iż dwa p ra c u ją c e je d n o cz e śn ie podsystem y dublu
ją swa p r a c ę i je s t m ożliw e p rz e n o sz e n ie u r z ą dzeń obiektow ych /c z u jn ik i i u rząd zen ia w yłą
c z a ją c e / z jed n e j c e n tr a li na drugą.
O bciążen ie system ów o p eracy jn y ch dodatko
wymi zadaniam i spowodowało, że sy stem y o- biektow e p rzy p e łn e j obsad zie czujników p ra c u ją na g ran icy m o żliw ości czasow ych. Tak e k s tre m a ln e warunki spowodowały, iż o k re s w stęp nego testow ania s ie c i L S K trw a ł w iele m ie s ię cy. W o k r e s ie tym w yelim inow ano nie tylko błędy w nowo d ołączanych p ro g ram ach , le c z rów nież "p lu sk w y", k tó re nagle ujaw niły s ię w eksploatow anych dotąd p ak ietach użytkowych i sy ste m a ch o p eracy jn y ch . R e a liz a c ja s ie c i wy
m ag ała zain stalow an ia dodatkowego kom putera ' obsłu g u jąceg o dyskową b a z ę danych. K om puter
ten zainstalow ano początkow o w p o m ieszczen iu o bard zo złych p a ra m e tra c h k lim aty czn y ch , w y
sokim zapyleniu i p o zio m ie w ib ra c ji. T e trud^
ne w arunki spowodowały, że po kilku m ie s ią ca c h pow ażnej aw arii u leg ła p a m ięć dyskowa M ERA 9425, zastapiona p óźn iej p rz e z dysk W in c h e ste r A C -985.
K abel L SK , stanow iący p o łą cz en ie CM C - l z k o n tro le re m dyskow ej bazy danych o d łu góści 550 m , poprowadzono kanałem kablowym p r z e znaczonym dla s ie c i e n e rg e ty cz n e j. P o zio m z a k łó ceń okazał s ię zbyt w ysoki dla L SK , powodo
w ał bow iem okresow e p rzerw y w tr a n s m is ji, zakończone ro z łą c z e n ie m p o łączen ia. P r z e ło ż e
n ie kabla m a g istra ln e g o w inne m ie js c e zd ecy dowanie popraw iło niezaw odność tr a n s m is ji, n ie zm ien ia to jed nak faktu, że moduł nadaw
cz o -o d b io rc z y L SK w o b ecn ej p o sta c i odpowia
da k la s ie u rząd zeń o p rzezn aczen iu biurow ym .
Obecny stan w drożenia s ie c i L S K w KWK " L E NIN" m ożna nazw ać etapem rozw oju fu n k cji uży
tkowych. P o u sunięciu w szy stk ich słabych punk
tów sp rzętu i op rogram ow ania i p rzeło żen iu n ie u fn ości obsłu gi, ro z p o cz ą ł s ię o k re s "p rz y sw a ja n ia " sy stem u p rz e z służby m etan o m etry czn e kopalni. Można naw et zaryzykow ać opinię, że k o n cep cja sie c io w e j in te g r a c ji kopalnianych s y stem ów k on troli i stero w an ia zdobyła ważny p rz y cz ó łe k i to w n a jtru d n ie jsz y m s e k to rz e z a
stosow ań. R e a liz a c ja s ie c i LSK odpowiada.też światow ym trendom w d zied zinie au to m aty zacji p ro cesó w , gdyż p o ten taci w d ziedzinie s ie c i lo k alnych w sy ste m a ch autom atyki p rzem y sło w ej u p atru ją o lb rz y m ie, trudne je s z c z e do o s z a c o w ania. źródło zysków.
36
001a H I OOLG
r to z<
oLU
o
I
Z
1—LU
U~>
$5
3<
cc
£
o<
Z
1“o “ I
i 1
> i L _ A _ >