Stan i rozwój ludności oraz zmiany jej struktury wywierają istotny wpływ na ogół zjawisk społecznych i gospodarczych, stymulując m.in. rozmiary potrzeb konsumpcyjnych, potrzeb w zakresie infrastruktury społecznej, poziom aktywności zawodowej itp. Zmiany liczby ludności i podstawowe czynniki tych zmian w gminach województwa jeleniogórskiego przedstawia tabl.l.
W okresie od 1990 roku do końca 1996 roku liczba ludności w województwie zwiększyła się o 1,25%. Przeciętnie w ciągu roku liczba ludności wzrastała o około 1,3 tys. osób. Podobnie jak w całym kraju, także w województwie obserwuje się jednak słabnącą dynamikę przyrostu
liczby ludności.
W ostatnim roku w województwie nastąpił spadek liczby ludności (-100 osób). Był on wyni
kiem dodatniego przyrostu naturalnego (0,28 na 1000 ludności) i ujemnego salda migracji (-0,76 na 1000 ludności). W ujęciu dynamicznym stopa przyrostu naturalnego obniżyła się od 1989 r.
z 4,70 do 0,61 w 1995 r. i 0,28 w roku 1996. Jednocześnie nastąpiło zmniejszenie natężenia ruchu wędrówkowego ludności. Jego saldo, przeliczone na 1000 ludności, zmniejszyło się z (-3,80) w 1989 roku do (-0,61) w 1995 r. i (-0,76) w 1996 roku. Procesy dynamiki zmian lud
nościowych słabną więc we wszystkich ich przejawach.
Zróżnicowanie przestrzenne dynamiki procesów ludnościowych w gminach województwa jest znaczne. Liczba ludności zwiększała się głównie w gminach miejskich. Tylko trzy gminy miejskie wykazują ubytek ludności w ciągu ostatniego roku (Kamienna Góra, Karpacz, Szklar
ska Poręba). W gminach miejsko-wiejskich zmniejszenia liczby mieszkańców zanotowano w trzech jednostkach, w grupie gmin wiejskich zmniejszenia dotyczyły pięciu gmin.
Znaczne zróżnicowanie występuje także pod względem poziomu przyrostu naturalnego.
Wśród gmin miejskich przyrost naturalny na tysiąc ludności przybierał wartości ujemne aż w ośmiu gminach: Bolesławiec, Jelenia Góra, Karpacz, Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba, Świeradów Zdrój i Zgorzelec. Większość gmin miejsko-wiejskich również wykazywała ujemny poziom przyrostu naturalnego. Ujemny przyrost wystąpił w gminach: Gryfów Śląski, Lubo
mierz, Mirsk i Węgliniec. Wśród gmin wiejskich ujemny przyrost naturalny występowa! sześciu w gminach: Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Olszyna, Platerówka, Podgórzyn i Siekierczyn.
Saldo migracji ogółem w przeliczeniu na tysiąc ludności w większości gmin było ujem
ne. Spośród 40 gmin województwa ujemne saldo migracji wystąpiło w 31 gminach (w 1995 roku w 23 gminach). W grupie gmin miejskich było takich gmin 10, w grupie gmin miejsko- wiejskich - 10 zaś w gminach wiejskich 11 jednostek wykazywało saldo ujemne.
8 Rozdział 1
Tabl. 1. Ludność w 1996 r.
Stan w dniu 31 XII
Gminy Ogółem Przyrost
naturalny
Saldo migracji
Ludność na 1 km1 1996 1990=100 na 1000 ludności
WOJEWÓDZTWO 524351 101,25 0,28 -0,76 120
GMINY MIEJSKIE
Bolesławiec 44298 100,39 -0,49 -2,21 1926
Jelenia Góra 93570 100,17 -1,31 1,94 1063
Kamienna Góra 23487 99,72 1,51 -5,09 1305
Karpacz 5567 97,44 -3,07 -1,26 147
Kowary 12855 103,76 -0,31 -0,78 338
Lubań 24451 102,57 1,30 -2,07 1528
Piechowice 7475 100,31 -1,47 0,94 117
Szklarska Poręba 8240 99,54 -1,85 -0,12 110
Świeradów Zdrój 4934 100,39 -1,00 -1,20 235
Wojcieszów 4197 101,40 2,62 -4,28 131
Zawidów 4868 105,71 1,84 -2,45 811
Zgorzelec 36665 101,56 -0,03 -1,92 2292
GMINY MIEJ.-WIEJSK.
Bogatynia 26847 103,15 1,09 5,21 197
Bolków 11781 102,13 1,60 0,17 77
Gryfów Śląski 11160 100,88 -1,96 -1,60 169
Leśna 11115 101,43 1,06 -2,22 106
Lubawka 12427 101,08 0,31 -2,04 90
Lubomierz 6572 100,15 -1,20 -1,95 51
Lwówek Śląski 19405 101,02 3,00 -1,34 81
Mirsk 9598 101,15 -4,81 2,35 51
Nowogrodziec 14726 103,35 3,18 -2,23 84
Pieńsk 9811 98,30 0,61 -2,43 88
Świerzawa 8207 98,96 0 -4,31 52
Węgliniec 9490 101,88 -0,42 -0,83 28
Wleń 50 47 99,06 0,99 -0,99 59
GMINY WIEJSKIE
Bolesławiec 11146 108,57 6,02 1,71 39
Janowice Wielkie 4191 103,61 -5,54 -0,96 72
Jeżów Sudecki 5788 100,54 -3,27 -2,58 62
Kamienna Góra 8545 101,48 3,95 -3,37 54
Lubań 6357 100,02 4,20 -0,47 45
Marciszów 5031 102,42 6,34 -6,74
61
I Mysłakowice 10183 98,19 2,05 -3,52 114
Olszyna 7057 99,86 -0,42 -5,64 150
Osiecznica 5786 114,17 2,42 -1,38 13
Platerówka 1771 98,17 -2,32 -1,16 37
Podgórzyn 8041 98,89 -1,37 5,12 97
Siekierczyn 4692 100,15 -0,85 0,85 94
Stara Kamienica 5336 103,55 0,56 -3,37 49
Sulików 5990 99,09 1,83 3,15
Zgorzelec 7644 106,08 1,44 -0,26 6356 fl
Gminy według przyrostu liczby ludności w latach 1990-1996
(1990 = 100)
Jelenia Góra Bolesławiec Kamienna Góra Karpacz Kowary Lubań Piechowice Szklarska Poręba Świeradów Zdrój Wojcieszów Zawidów Zgorzelec
Bogatynia Bolków Gryfów Śląski Leśna Lubawka Lubomierz Lwówek Śląski Mirsk Janowice Wlk.
Jeżów Sudecki Kamienna Góra Lubań Stara Kamienica Sulików
10 Rozdział 1
Przeciętna liczba ludności na 1 km2 powierzchni województwa wynosiła 120 osób i nie zmieniła się w porównaniu z rokiem ubiegłym. Najmniejszy poziom zaludnienia występował w gminach Osiecznica - 13 i Węgliniec - 28 osób na 1 km2.
Największa gęstość zaludnienia występuje w gminach miejskich, wśród nich dominuje Zgo
rzelec z liczbą ludności na 1 km2 wynoszącą 2292.
W strukturze ludności według wieku dominuje produkcyjna grupa społeczności wojewódz
twa (59,7% ogółu) (tabl.2.).
Ludność w wieku nieprodukcyjnym stanowi 40,3% całej zbiorowości. Warto dodać, że w 1990 roku proporcje te wynosiły odpowiednio: 58,1% oraz 41,9%. Rośnie zatem, także w ujęciu relatywnym, zbiorowość ludności w wieku produkcyjnym. Jednocześnie zmniejsza się tzw. "obciążenie" ludności w wieku produkcyjnym jej nieprodukcyjną częścią. Odpowiedni wskaźnik wynosił w 1990 roku - 72,0, natomiast w 1995 r. - 68,8, a w 1996 - 67,4. Odnotowu
jąc jednak zmiany w strukturze ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz rosnącą liczebność roczników poprodukcyjnych można przewidywać odwrócenie dotychczasowych tendencji w zakresie wskaźników "obciążenia". Wszystkie prognozy zapowiadają stopniowy wzrost licz
by ludności w wieku nieprodukcyjnym w relacji do produkcyjnej części społeczeństwa.
Przestrzenne zróżnicowanie struktury ludności według wieku nie jest radykalne. Istnieją wprawdzie gminy, zwłaszcza wiejskie, o niskim odsetku ludności w wieku produkcyjnym (Platerówka-51,8%, Siekierczyn - 54,8%). Różnice między najwyższym w tej dziedzinie udziałem (Zgorzelec (M)- 63,4%) sięgają prawie 12 punktów.
Podobna sytuacja charakteryzuje wskaźniki "obciążenia ekonomicznego".
Największa liczba ludności nieprodukcyjnej na 100 osób w wieku produkcyjnym występuje w gminach: Platerówka (92,9), Siekierczyn (82,4) i Sulików (80,3). Najniższe wartości wskaź
nik ten osiąga w gminach miejskich: Zgorzelec (57,8), Bolesławiec (59,4) i Jelenia Góra (61,3).
Warto dodać, że przeciętna wartość wskaźnika w 1996 roku w województwie wynosiła 67,4 i w porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszyła się o 1,4.
LUDNOŚĆ - STAN I STRUKTURA 11
Tabl. 2. Struktura ludności według wieku w 1996 r.
Stan w dniu 31 XII
WOJEWÓDZTWO a 524351 136963 17297 25843 669521 268715 313158 74230 67,4
b 100 26,12 3,30 4,93 12,77 5,12 59,72 14,16
GMINY MIEJSKIE
Bolesławiec a 44298 10944 1267 1908 5480 2289 27791 5563 59,4
b 100 24,71 2,86 4,31 12,37 5,17 62,74 12,56
Jelenia Góra a 93570 21313 2552 3696 10504 4561 58003 14254 61,3
b 100 22,78 2,73 3,95 11,23 4,87 61,99 15,23
Kamienna Góra a 23487 5857 775 1070 2823 1189 14242 3388 64,9
b 100 24,94 3,30 4,56 12,02 5,06 60,64 14,43
Karpacz a 5567 1357 155 223 681 298 3443 767 61,7
b 100 24,38 2,78 4,01 12,23 5,35 61,85 13,78
Kowary a 12855 3200 381 613 1533 673 7903 1752 62,7
b 100 24,89 2,96 4,77 11,92 5,23 61,48 13,63
Lubań a 24451 6316 777 1164 3013 1362 14955 3180 63,5
b 100 25,83 3,18 4,76 12,32 5,57 61,16 13,01
Piechowice a 7475 1889 212 311 952 414 4538 1048 64,7
b 100 25,27 2,84 4,16 12,74 5,54 60,71 14,02
Szklarska Poręba a 8240 2056 217 346 1058 435 5046 1138 63,3
b 100 24,95 2,63 4,20 12,84 5,28 61,24 13,81
Świeradów Zdrój a 4934 1242 165 244 621 212 2967 725 66,3
b 100 25,17 3,34 4,94 12,59 4,30 60,13 14,69
Wojcieszów a 4197 1162 144 205 584 229 2376 659 76,6
b 100 27,69 3,43 4,89 13,92 5,46 56,61 15,70
Zawidów a 4868 1481 179 297 744 261 2833 554 71,8
b 100 30,42 3,68 6,10 15,28 5,36 58,20 11,38
Zgorzelec a 36665 8895 1083 1604 4309 1899 23230 4540 57,8
b 100 24,26 2,95 4,37 11,75 5,18 63,36 12,38
GMINY MIEJSKO-WIEJSKIE
Bogatynia a 26847 7661 947 1438 3782 1494 16081 3105 66,9
b 100 28,54 3,53 5,36 14,09 5,57 59,90 11,57
Bolków a 11781 3203 426 610 1571 596 6746 1832 74,6
b 100 27,19 3,62 5,18 13,34 5,06 57,26 15,55
Gryfów Śląski a 11160 2957 388 571 1444 554 6478 1725 72,3
b 100 26,50 3,48 5,12 12,94 4,96 58,05 15,46
Leśna a 11115 3125 463 604 1466 592 6216 1774 78,8
b 100 28,12 4,17 5,44 13,19 5,33 55,92 15,96
Lubawka a 12427 3256 437 655 1627 537 7317 1854 69,8
b 100 26,20 3,52 5,27 13,09 4,32 58,88 14,92
Lubomierz a 6572 1725 212 342 855 316 3727 1120 76,3
b 100 26,25 3,23 5,20 13,01 4,81 56,71 17,04
Lwówek Śląski a 19405 5652 715 1098 2705 1134 11097 2656 74,9
b 100 29,13 3,69 5,66 13,94 5,84 57,19 13,69
12 Rozdział 1
Tabl. 2. Struktura ludności według wieku w 1996 r. (dok.) Stan w dniu 31 XII
Mirsk a 9598 2531 342 513 1238 438 5396 1671 77,9
b 100 26,37 3,56 5,34 12,90 4,56 56,22 17,41
Nowogrodziec a 14726 4669 633 971 2286 779 8288 1769 77,7
b 100 31,71 4,30 6,59 15,53 5,29 56,28 12,01
Pieńsk a 9811 2804 354 551 1357 542 5758 1249 70,4
b 100 28,58 3,61 5,62 13,83 5,52 58,69 12,73
Świerzawa a 8207 2364 275 469 1164 456 4595 1248 78,6
b 100 28,80 3,35 5,71 14,18 5,56 55,99 15,21
Węgliniec a 9490 2703 326 588 1310 479 5349 1438 77,4
b 100 28,48 3,43 6,20 13,80 5,05 56,36 15,15
Wleń a 5047 1394 159 288 692 255 2820 833 79,0
b 100 27,62 3,15 5,71 13,71 5,05 55,87 16,50 GMINY WIEJSKIE
Bolesławiec a 11146 3445 511 727 1649 558 6391 1310 74,4
b 100 30,91 4,58 6,52 14,80 5,01 57,34 11,75
Janowice Wielkie a 4191 1082 130 240 520 192 2418 691 73,3
b 100 25,82 3,10 5,73 12,41 4,58 57,70 16,49
Jeżów Sudecki a 5788 1508 172 304 714 318 3354 926 72,6
b 100 26,05 2,97 5,25 12,33 5,49 57,95 16,00
Kamienna Góra a 8545 2516 330 539 1227 420 4811 1218 77,6
b 100 29,44 3,86 6,31 14,36 4,91 56,30 14,25
Lubań a 6357 1912 270 384 933 325 3593 852 76,9
b 100 30,08 4,25 6,04 14,68 5,11 56,52 13,40
Marciszów a 5031 1393 211 246 679 257 2855 783 76,2
b 100 27,69 4,19 4,89 13,50 5,11 56,75 15,56
Mysłakowice a 10183 2547 368 466 1233 480 6004 1632 69,6
b 100 25,01 3,61 4,58 12,11 4,71 58,96 16,03
Olszyna a 7057 1893 249 379 888 377 4011 1153 75.9
b 100 26,82 3,53 5,37 12,58 5,34 56,84 16,34
Osiecznica a 5786 1772 254 431 814 273 3397 617 70,3
b 100 30,63 4,39 7,45 14,07 4,72 58,71 10,66
Platerówka a 1771 515 59 105 238 113 918 338 92,9
b 100 29,08 3,33 5,93 13,44 6,38 51,84 19,09
Podgórzyn a 8041 2037 253 346 1042 396 4773 1231 68,5
b 100 25,33 3,15 4,30 12,96 4,92 59,36 15,31
Siekierczyn a 4692 1343 186 259 684 214 2572 777 82,4
b 100 28,62 3,96 5,52 14,58 4,56 54,82 16,56
Stara Kamienica a 5336 1406 201 278 667 260 3153 777 69,2
b 100 26,35 3,77 5,21 12,50 4,87 59,09 14,56
Sulików a 5990 1694 232 327 809 326 3322 974 80,3
b 100 28,28 3,87 5,46 13,50 5,44 55,46 16,26
Zgorzelec a 7644 2144 287 433 1056 368 4391 1109 74,1
b 100 28,05 3,75 5,66 13,82 4,81 57,44 14,51
Gminy według liczby ludności w wieku
nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 1996 roku
Jelenia Góra Bolesławiec Kamienna Góra Karpacz Kowary Lubań Piechowice Szklarska Poręba Świeradów Zdrój Wojcieszów Zawidów Zgorzelec
Bogatynia Bolków Gryfów Śląski Leśna Lubawka Lubomierz Lwówek Śląski Mirsk Janowice Wlk.
Jeżów Sudecki Kamienna Góra Lubań Stara Kamienica Sulików