Ludzie starsi adresatem pomocy charytatywnej zakonów żeńskich

Wymienione dzieła charytatywne, które siostry wypełniają w trosce o dzieci i mło-dzież pokazują bogactwo i różnorodność posługi charytatywnej zakonów żeńskich wobec najmłodszych wiernych Kościoła w Polsce. Poprzez prowadzenie domów dziecka, świe-tlic, ochronek i wielu innych ośrodków, zgromadzenia zakonne dbają o pełen rozwój psy-chofizyczny i duchowy dzieci. Dzięki temu włączają się także w posługę dla całych rodzin, starając się o to, by dzieci i młodzież miały zapewnione godne warunki do wzrastania i przeżywania młodości w atmosferze miłości, szacunku i wrażliwości na potrzeby innych.

2.3. Ludzie starsi adresatem pomocy charytatywnej zakonów żeńskich

W Piśmie Świętym w wielu miejscach możemy odnaleźć tematykę starości oraz osób w podeszłym wieku. Stary Testament mówi o dwóch obliczach starości91

. Pierwsze z nich ukazuje starość w pozytywnym świetle. Długowieczność jest znakiem Bożej łaskawości. Osobom w podeszłym wieku okazywane są szacunek, uznanie i godne miejsce w narodzie wybranym (por. Rdz 11,10-32). Starość w tym aspekcie jest koroną życia (Prz 16,31), źró-dłem mądrości i roztropności (por. Hi 12,12; 15,9-10), bogactwem doświadczenia i wiedzy (por. Hi 8,8-10). Stary Testament zwraca uwagę na to, by zwłaszcza dzieci obdarzały sza-cunkiem i czcią swoich starszych rodziców. Mają ich szanować, być wyrozumiali nawet wtedy, gdy wskutek podeszłego wieku utracą pełnię władz umysłowych (por. Syr 3,1-16).

89 M. Szymera. Działalność opiekuńczo-wychowawcza sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Cieszynie

(na przykładzie bursy dla młodzieży żeńskiej). Cieszyn 2013 mps. s. 57.

90

Tamże s. 87-88. Mieszkanka bursy prowadzonej przez siostry Felicjanki w Krakowie tak opisuje to miejsce: „Rodzinne ciepło, troska o każdą z nas, zainteresowanie naszymi sprawami i zaangażowanie w rozwijanie w nas różnych umiejętności – to tylko niektóre sprawy, jakich doświadczyłam w bursie. Spotkałam tu dziew-czyny bardzo do mnie podobne i te całkowicie różne, a tutaj nauczyłam się akceptować i otwierać się na drugiego człowieka. Bursa stała się dla mnie przystanią, gdzie zawsze mogę wrócić, gdy potrzebuję zrozu-mienia i pocieszenia”. Natasza: Dlaczego mieszkam w bursie? Bursa młodzieży żeńskiej. [online] [data do-stępu 23.08.2015] dostępny w Internecie: http://www.bursafelicjanek.pl/wyp_02.html.

91

K. Baumgartner. Alte Menschen. W: Handbuch praktische Theologie. Hrsg. von H. Haslinger. T. 2. Mainz: Grünewald 2000 s. 67.

99

Starość wypełniona błogosławieństwem jest obrazem czasów mesjańskich i wiecznej rado-ści (Iz 65, 20).

Z drugiej strony starość ma również oblicze zmierzchu życia, czasu związanego z wszelkimi udrękami ciała i duszy, którym towarzyszy lęk przed śmiercią. Trudno w po-deszłych latach mieć upodobanie, ponieważ są one dla człowieka udręką i marnością (por. Koh 12,1-8). Stary Testament pokazuje, że niestety dzieci i domownicy nie zawsze pamię-tają o osobach starszych. Czasem wręcz je znieważają i nie szanują (por. Mi 7,6). Nato-miast zawsze pośród swoich dolegliwości ludzie w podeszłym wieku mogą liczyć na Bożą pomoc i Jego obecność (por. Ps 71,9; Iz 46,4).

Nowy Testament w wielu sytuacjach podkreśla wielką godność osób w podeszłym wieku. Dzieje Elżbiety i Zachariasza oraz Symeona i Anny ukazują wkład ludzi starszych w tworzenie historii zbawienia. W Ewangeliach niejednokrotnie można dostrzec obecność osób starszych wokół Pana Jezusa. Są wśród nich matka młodzieńca z Nain (por. Łk 7,11-17) oraz kobieta cierpiąca od dwunastu lat na krwotok (por. Mk 5,21-34). Jezus intereso-wał się ludzką niedolą, uzdrawiał na ciele, przywracał moc ducha, odpuszczając grzechy. Św. Paweł w Pierwszym Liście do Tymoteusza zalecił adresatowi szacunek należny oso-bom starszym: „Starszego wiekiem nie strofuj, lecz nakłaniaj prośbą jak ojca (…) starsze kobiety – jak matki” (1 Tm 5,1-2). W Kościele pierwszych wieków zwracano uwagę na pomoc i troskę o wdowy (por. 1 Tm 5,3-16). Aby usprawnić posługę charytatywną wobec wdów i innych potrzebujących, apostołowie powołali pierwszych diakonów (por. Dz 6,1-6).

Z chrześcijańskiego punktu widzenia ludziom w podeszłym wieku przysługuje god-ność osoby stworzonej i odkupionej przez Boga. Stąd samo bycie człowiekiem, czy to młodym czy starszym, więcej znaczy niż jakiekolwiek ludzkie osiągnięcia lub bogac-twa. Ziemski czas jest Bożym darem i zobowiązaniem. Przeżycie każdego z jego odcinków stanowi krok w przybliżaniu się człowieka do ostatecznego wypełnienia w wieczności92

. Starość pozwala w wielu aspektach doświadczyć kondycji bytu stworzonego przez Boga. Z jednej strony składają się na nią dojrzałość, wypełnienie, doskonałość, z drugiej nato-miast kondycja ta wyraża się także poprzez doświadczenie skończoności, zależności od innych, pożegnań i rozstań93

. Z tego powodu ludzie w podeszłym wieku powinni otrzymać

92

M. Ostrowski. Duszpasterstwo turystyczne na terenie diecezji ełckiej. „Studia ełckie” 9:2007 s. 325.

100

ze strony innych grup wiekowych należny im szacunek, towarzyszenie w cierpieniu oraz niezbędną opiekę94

.

Nauczanie Kościoła na temat godności osób starszych jest głęboko zakorzenione w Piśmie Świętym. Odwołując się do tekstów biblijnych starano się godność tę chronić, ukazując rolę społeczną seniorów i potrzebę zabezpieczania ich życia na płaszczyźnie psy-chofizycznej i duchowej⁹⁵. W XX wieku w sposób szczególny św. Jan Paweł II zwracał uwagę na godność osób starszych. W wielu dokumentach pisał o osobach w podeszłym wieku⁹⁶. Warto wymienić jego List do osób w podeszłym wieku z 1999 roku97. Także za jego pontyfikatu, w 1998 roku, Papieska Rada ds. Świeckich wydała specjalny dokument w całości poświęcony osobom starszym pt. Godność i posłannictwo ludzi starszych w

Ko-ściele i świecie98

. Należy także zauważyć inicjatywy Kościoła dotyczące ludzi starszych.

W dniach 28-31 października 1998 roku Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdro-wia zorganizowała w Watykanie konferencję Kościół a ludzie starzy. Natomiast w Polsce w 2007 roku miał miejsce III Kongres Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich, który przebie-gał pod hasłem: Ludzie starsi – nadzieją Kościoła i społeczeństwa99

.

94

K. Baumgartner, jw. s. 68.

95 Zob. N. Pikuła. Etos starości w aspekcie społecznym. Gerontologia dla pracowników socjalnych. Kraków: Wydawnictwo WAM 2011.

96

Zob. Jan Paweł II. Familiaris consortio. Posynodalna adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześci-jańskiej w świecie współczesnym. 22.11.1981. W: Adhortacje Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków 1996. T. 1 s. 65-160; tenże. Laborem exercens. Encyklika o pracy ludzkiej z okazji 90. rocznicy encykliki Rerum

nova-rum. 14.09.1981. W: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. T. 1. Kraków 1996 s. 101-154.; tenże. W do-świadczeniach starości łączcie się z Chrystusem na krzyżu. Spotkanie z ludźmi starymi w katedrze w Mona-chium. 19.11.1980. W: Nauczanie papieskie. Red. E. Weron, A. Janoch. T. 2, cz. 2. Poznań-Warszawa 1986

s. 699-704; tenże. Skierujmy nasze myśli ku najstarszym. 31.12.1978. W: Nauczanie papieskie. Red. E. We-ron, A. Janoch. T. 1. Poznań-Warszawa 1987 s. 210-211; tenże. Christifideles laici. Posynodalna adhortacja apostolska o powołaniu i misji świeckich w Kościele i świecie. 30.12.1988. W: Adhortacje Ojca Świętego Jana

Pawła II. T. 1 s. 269-377; tenże. Pochylmy głowy przed ludźmi starymi. Anioł Pański. W: Nauczanie papieskie.

Red. E. Weron, A. Janoch. T. 5, cz. 1. Poznań 1993 s. 9; tenże. Szczególna misja starszych w życiu rodziny

ludzkiej. Do uczestników międzynarodowego forum poświęconego aktywności ludzi starych. 05.09.1980.

W: Nauczanie papieskie. T. 3, cz. 2. Dz. cyt. s. 291-293; tenże. Poparcie roli osób starszych w rodzinie i

społe-czeństwie. W: Nauczanie papieskie. T. 5, cz. 1. Dz. cyt. s. 612-614; tenże. Środki przekazu społecznego a problem ludzi starszych. Orędzie na Światowy Dzień Środków Przekazu Społecznego. W: Nauczanie papie-skie. T. 5 cz. 1 s. 668-671; tenże. Wielkość cywilizacji mierzy się postawą wobec osób starszych. Przemówie-nie do Ruchu Emerytów i Starców. 21.05.1982. W: NauczaPrzemówie-nie papieskie. T. 5 cz. 1 s. 774-776; tenże. Cenna rola osób starszych w Kościele. 07.09.1994. OsRomPol 15:1994 nr 11 s. 38-39; tenże. Encyklika Evangelium vitae. 25.03.1995. W: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. T. 2 s. 751-822.

97

Jan Paweł II. List do osób w podeszłym wieku. 01.10.1999. OsRomPol 20:1999 nr 12 s. 4-11.

98 Papieska Rada ds. Świeckich. Godność i posłannictwo ludzi starszych w Kościele i świecie. 01.10.1998. W: W trosce o życie. Red. J. Brusiło. Tarnów: Biblos 2012. T. 2 s. 499-516.

99

W. Przygoda. Wyzwania duszpasterskie wobec osób w podeszłym wieku. „Polonia Sacra” 19:2015 nr 1 s. 71-72.

101

Temat osób starszych jest nadal ważny w myśli Kościoła. Stale przewija się w na-uczaniu papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Kościół w swych dokumen-tach podkreśla, iż osoby starsze są bogactwem rodziny. Wnoszą istotny wkład w rozwój dzieci, kształtowanie osobowości, hierarchii wartości czy stylu życia. Z tego powodu obecność w rodzinie osób starszych jest wyjątkowo cenna i ma realny wpływ na rozwój psychofizyczny i religijny dzieci¹⁰⁰. Osoby w podeszłym wieku są „skarbem”, którego nie można odebrać nowym pokoleniom101. Są bogactwem „dla wszystkich części składowych rodziny, zwłaszcza dla młodych małżeństw i dzieci, które znajdują u nich zrozumienie i miłość”. Ludzie starzy przyczyniają się do umocnienia rodziny, a przez modlitwę i wiarę duchowo wspierają wszystkich członków swojej rodziny102. Są także podmiotem wspólno-ty a w rodzinie mają niepodważalne znaczenie103

.

To właśnie na rodzinę spada obowiązek troski o ludzi starych. Papieże w minionych dwóch dekadach dosyć często wzywali pozostałych członków rodziny do otoczenia babć i dziadków należytym szacunkiem. Obowiązek ten wypływa z czwartego przykazania De-kalogu, które nakazuje okazywanie czci rodzicom. Jest ono źródłem miłości dzieci do ro-dziców i podstawą silnych więzi między pokoleniami. Szczególnym sprawdzianem reali-zacji tego wymagania jest czas starości rodziców. Młodzi ludzie często wiele zawdzięczają swoim rodzicom, przede wszystkim zrodzenie, wychowanie, wykształcenie, status spo-łeczny. Dlatego nakazem sprawiedliwości powinna być wdzięczność dzieci wobec rodzi-ców wyrażana czynami dobra, służby i miłości. Św. Jan Paweł II podkreśla, że szacunek wobec osób starszych w rodzinie powinien przejawiać się w akceptowaniu ich obecności, pomaganiu im i docenianiu ich zalet¹⁰⁴.

Na podstawie czwartego przykazania Benedykt XVI stwierdza, że „Bóg pragnie, aby godność, wartość, zdrowie i dobrobyt osób starszych były należycie szanowane, a Kościół poprzez swoje instytucje charytatywne (…) stara się wypełniać przykazanie Pana, ukazu-jąc szanowanie życia bez względu na wiek czy stan zdrowia”105. Z kolei papież Franciszek

100 R. Ceglarek. Miejsce i rola ludzi starszych w rodzinie w nauczaniu papieskim w XXI wieku. „Studia nad Rodziną” 19:2015 nr 2 s. 51.

101

Benedykt XVI. Dziadkowie są cennym skarbem każdej rodziny. Przemówienie do uczestników XVIII Zgro-madzenia Plenarnego Papieskiej Rady ds. Rodziny. 05.04.2008. OsRomPol 29:2008 nr 5 s. 28.

102 Benedykt XVI. Africae munus. Posynodalna adhortacja apostolska o Kościele w Afryce, w służbie pojed-nania, sprawiedliwości i pokoju. Watykan 2011 nr 48.

103

Franciszek. Najcięższą chorobą, na jaką są narażone osoby starsze, jest opuszczenie. Przesłanie z okazji 20-lecia Papieskiej Akademii „Pro Vita”. 19.02.2014. OsRomPol 35:2014 nr 3-4 s. 21.

104

Jan Paweł II. List do osób w podeszłym wieku nr 12.

105

Benedykt XVI. Każdy z nas jest kochany i niezbędny. Wizyta w Domu św. Piotra w Londynie. 18.09.2010. OsRomPol 31:2010 nr 11 s. 35.

102

zauważa, że taka postawa, zgodna z przesłaniem tekstów biblijnych, może być wynagro-dzona przez Boga błogosławieństwami, jeśli tylko będzie właściwie wypełniona106

.

Według św. Jana Pawła II ludzie w podeszłym wieku są wyzwaniem nie tylko dla ro-dziny, ale także dla społeczeństwa i Kościoła. Analizując nauczanie Kościoła, można stwierdzić, że szacunek do osób starszych w rodzinie czy poza nią powinien przejawiać się w modlitwie za nich, a także w działaniach zabezpieczających ich godne życie, byt mate-rialny, opiekę medyczną, które zagwarantują im aktywność społeczną, będą sięgały po ich doświadczenie zawodowe i fachową wiedzę oraz umożliwią podjęcie różnych form aposto-latu. Św. Jan Paweł II, Benedykt XVI jak i Franciszek zgodnie twierdzą, że sposób, w jaki osoby starsze są otaczane opieką, świadczy o jakości rodziny, społeczeństwa a nawet cywi-lizacji¹⁰⁷.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż obecnie w społeczeństwach wysoko rozwiniętych sukcesywnie przybywa osób starszych. Także w Polsce wydłuża się przeciętny wiek życia. W końcu 2014 roku liczba ludności Polski wynosiła 38,5 mln, w tym ponad 8,5 mln sta-nowiły osoby w wieku 60 lat i więcej (co stanowi ponad 22% ludności). W latach 1989-2014 liczba osób w podeszłym wieku wzrosła o ponad 2,9 mln, w tym największy wzrost, o 1 milion, odnotowano dla grupy 60-64 lata. Zwiększył się również udział osób w wieku co najmniej 60 lat w ogólnej populacji o 7,5 %, tj. z 14,7% w 1989 roku do 22,2% w 2014 roku¹⁰⁸.

106 Franciszek. Ewangelia spotkania młodych i starszych. Homilia podczas Mszy Świętej dla ludzi w pode-szłym wieku. 28.09.2014. OsRomPol 35:2014 nr 10 s. 40.

107

R. Ceglarek, jw. s. 53; zob. Jan Paweł II. Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List papieski do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludzi. 03.04.2002. OsRomPol 23:2002 nr 6 s. 8-9; tenże. Bo tu jest twoje życie i długie trwanie twego pobytu na ziemi. Orędzie na Wielki Post 2005. 08.09.2004. OsRomPol 26:2005 nr 3 s. 6; Benedykt XVI. Do pensjonariuszy rzymskiego domu spokojnej

sta-rości: ludzie w podeszłym wieku są cenni dla społeczeństwa i Kościoła. [online] [data dostępu: 5.01.2015]

dostępny w Internecie: http://pl.radiovaticana.va/storico/2012/11/12/benedykt_xvi_do_pensjonariuszy_ rzymskiego_domu _spokojnej_starości/pol-638136.; tenże. Chrześcijańska nauka o cierpieniu. Przemówie-nie do uczestników międzynarodowej konferencji Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia i Cho-rych. 17.11.2012. OsRomPol 34:2013 nr 1 s. 28-30; Franciszek. Miłość cierpliwa, która rodzi radość. Homilia Ojca Świętego podczas Mszy Świętej dla rodzin. 27.10.2013. OsRomPol 34:2013 nr 12 s. 12; tenże. W

rodzi-nie uczymy się kochać i bronić życia. Audiencja dla uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady

ds. Rodziny. 25.10.2013. OsRomPol 34:2013 nr 12 s. 27-29.

108

Dla porównania odsetek dzieci i młodzieży w latach 1989-2014 zmniejszył się o ponad 12% – z prawie 30% do 18%. Główny Urząd Statystyczny. Ludność w wieku 60+. Struktura demograficzna i zdrowie. War-szawa 2016 s. 3. Warto także zwrócić uwagę na prognozy Głównego Urzędu Statystycznego. Według rapor-tu GUS do 2050 roku wystąpi znaczne zmniejszenie liczby dzieci (w wieku do 14 lat) i osób dorosłych (w wieku 15-59 lat), a zwiększy się liczba osób w wieku powyżej 60 lat. O prawie 19% ma zwiększyć się przy-rost odsetka ludności w wieku 60 lat i więcej, co w rezultacie sprawi, że udział osób starszych w populacji mieszkańców Polski wzrośnie w 2050 roku do 40,4% (13,7 mln ludności). Główny Urząd Statystyczny.

Lud-ność w wieku 60+. Struktura demograficzna i zdrowie. Warszawa 2016 s. 9. [Publikacja dostępna w

103

Ludziom starszym nieustannie potrzebna jest opieka. Stąd zadaniem Kościoła jest tro-ska o nich, towarzyszenie im w cierpieniu i szacunek. Instytuty życia konsekrowanego w swojej działalności charytatywnej zauważają osoby w podeszłym wieku, otaczając je niezbędną opieką w wielu prowadzonych placówkach. Obecnie w Polsce około 1500 osób starszych znajduje pomoc w dziełach żeńskich zgromadzeń zakonnych. Specjalnie dla nich prowadzone są domy pomocy społecznej, domy opieki, domy spokojnej starości, domy seniora, domy dziennego pobytu, świetlice, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze oraz ośrod-ki wsparcia. W sumie osoby starsze mogą znaleźć pomoc w 40 różnych placówkach na terenie całej Polski.

Spośród żeńskich zakonów zinstytucjonalizowaną działalnością charytatywną wobec osób starszych zajmują się Zgromadzenie Sióstr Albertynek Posługujących Ubogim (alber-tynki), Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza (boromeuszki trzebnic-kie), Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety III Zakonu Regularnego św. Franciszka (elżbietan-ki cieszyńs(elżbietan-kie), Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety (elżbietan(elżbietan-ki), Zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Sera-fickiego (felicjanki), Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Maryi Nieustającej Pomocy, Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej, Zgromadzenie Sióstr Pielęgniarek III Zakonu Regularnego św. Franciszka (franciszkanki szpitalne), Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi od Niepokalanej Dziewicy Bogarodzicy Maryi (jadwi-żanki), Zgromadzenie Sióstr Kanoniczek Ducha Świętego de Saxia (duchaczki), Zgroma-dzenie Sióstr Karmelitanek Instytut Naszej Pani z Karmelu, ZgromaZgroma-dzenie Sióstr św. Kata-rzyny Dziewicy i Męczennicy (katarzynki), Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Loretańskiej (loretanki), Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu (nazaretanki), Zgroma-dzenie Sióstr Wynagrodzicielek Najświętszego Oblicza (obliczanki), ZgromaZgroma-dzenie Sióstr Małych Misjonarek Miłosierdzia (orionistki), Zgromadzenie Sióstr Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa (pasjonistki), Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, Zgro-madzenie Córek Matki Bożej Bolesnej (serafitki), ZgroZgro-madzenie Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego (sercanki), Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Bogarodzicy Dziewicy Niepokalanie Poczętej (służebniczki dębickie), Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Naj-świętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej (służebniczki starowiejskie), Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej – śląskie (służeb-niczki śląskie), Unia Rzymska Zakonu Świętej Urszuli (urszulanki Unii Rzymskiej) oraz

104

Zgromadzenie Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych (wspomożycielki). W sumie jest to 25 zgromadzeń zakonnych¹⁰⁹.

Wśród wymienionych wyżej form pomocy osobom starszym świadczonej przez żeń-skie zgromadzenia zakonne należy wyróżnić domy pomocy społecznej (DPS)110

. Obecnie do żeńskich zgromadzeń zakonnych należy 17 DPS-ów. Jeden z najstarszych tego typu ośrodków prowadzą siostry franciszkanki szpitalne (Zgromadzenie Sióstr Pielęgniarek III Zakonu Regularnego św. Franciszka). Ich Dom Pomocy Społecznej „Aleksy” w Opolu swoją genezą sięga 1421 roku, kiedy to ustalono na naradzie u ks. bpa Jana z Leslau, że należy wybudować nowy szpital wraz z kaplicą z przeznaczeniem dla ludzi w podeszłym wieku¹¹¹. Siostry franciszkanki posługują ludziom starszym w Opolu od 1906 roku. W ośrodku osoby starsze otoczone są profesjonalną opieką. Personel świadczy usługi w zakresie potrzeb bytowych, usługi opiekuńcze i zdrowotne. Prowadzona jest także reha-bilitacja: gimnastyka lecznicza, fizykoterapia i masaż leczniczy. Warto dodać, że osoby starsze mieszkające w domu pomocy społecznej odwiedzają wolontariusze z Ośrodka In-terwencji Kryzysowej i studenci oraz cztery kobiety odbywające kary więzienia w opol-skim areszcie śledczym. Te ostatnie wykonują prace porządkowe przy ośrodku. Codzien-nie do dyspozycji mieszkańców jest także rehabilitant oraz terapeutka zajęciowa, która prowadzi zajęcia z muzykoterapii i ergoterapii, gimnastykę, biblioterapię, gry i zabawy¹¹².

Siostry ze Zgromadzenia Sióstr Małych Misjonarek Miłosierdzia (orionistki) w 1993 roku w Kole (woj. wielkopolskie) założyły Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych. Ośro-dek jest przeznaczony dla osób w podeszłym wieku, wymagających całodobowej i kom-pleksowej opieki, pielęgnacji i zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w środowisku. Dom dysponuje 53 miejscami dla kobiet i mężczyzn. Jest to placówka własna zgromadzenia. Spełnia wszystkie standardy zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Dom funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej. By pomoc osobom starszym była pełniejsza sio-stry orionistki współpracują ze starostwem, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie

109 Dane zebrane przez autora rozprawy.

110

Brakuje danych odnośnie liczby domów opieki społecznej wyłącznie dla osób starszych na przestrzeni lat 1989-2015. Statystyski ujmują w sumie wszystkie domy pomocy społecznej (DPS) dla dorosłych, w tym dla starszych, chorych i niepełnosprawnych. Do 1989 roku istniało 58 DPS dla dorosłych, w 1994 – 67, w 2011 – 56 domów, a w 2013 – 61 domów, w których posługiwało 345 sióstr opiekując się 3744 osobami.

111

Dom Pomocy Społecznej Sióstr Pielęgniarek III Reguły św. Franciszka. Szpital św. Aleksego. [online] [da-ta dostępu: 15.09.2016] dostępny w Internecie: https://dolny-slask.org.pl/538878,Opole,Dom_Pomocy _Spolecznej_Siostr_Pielegniarek_III_Reguly_sw_Franciszka.html.

112

Z. Zalewski. Rodzinna i ciepła atmosfera. W Domu Pomocy Społecznej u św. Aleksego. „Gość Niedzielny” (Gość Opolski) 2006 nr 8/728 s. III.

105

w Kole oraz z Ośrodkami Pomocy Społecznej, które kierują podopiecznych do placów-ki¹¹³. Jednocześnie 1.04.2009 roku siostry otworzyły Niepubliczny Zakład Opieki Zdro-wotnej „Pallium”, który ma za zadanie zapewnić opiekę pielęgniarską podopiecznym DPS oraz potrzebującym w środowisku.

Siostry Urszulanki Unii Rzymskiej, mimo iż ich charyzmatem jest głównie praca wy-chowawcza, także zajmują się działalnością charytatywną wśród osób starszych114

. W Po-znaniu prowadzą Dom Pomocy Społecznej dla kobiet w podeszłym wieku, „które ze względu na trudną sytuację życiową, a także stan zdrowia mogą zamieszkać w tej placów-ce”. W DPS znajdują się także siostry urszulanki, które ze względu na wiek i niepełno-sprawność powinny mieć zapewnioną profesjonalną opiekę. Dom istnieje od 1963 roku, ale dopiero od 1997 roku stał się jednostką niepaństwową115

.

Personel stara się zapewnić całodobową opiekę dla kobiet w podeszłym wieku. Dbają o zaspokojenie niezbędnych potrzeb zdrowotnych, bytowych, społecznych, religijnych, kulturalno-oświatowych pensjonariuszom ośrodka¹¹⁶. Kobiety mieszkające w placówce mają różne schorzenia, najwięcej z nich cierpi na choroby somatyczne. Ale pojawiają się także zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia świadomości, choroba Alzhe-imera, choroba Parkinsona i demencja starcza. Z tego względu mieszkanki mają zapew-nioną opiekę lekarza rodzinnego, a także lekarzy specjalistów117. Siostry zakonne dbają, aby czas przeżywany w domu pomocy społecznej był atrakcyjny. Zwracają także uwagę na potrzeby religijne osób starszych. Możliwość uczestnictwa we Mszy Świętej, pora posił-ków oraz zajęcia terapeutyczne i rehabilitacyjne są stałymi punktami planu dnia118

. Pod-opieczne ośrodka same podkreślają dużą wartość modlitwy w ich życiu i cierpieniu, a tak-że troskę duchową księży sprawujących funkcję kapelanów w DPS. Według personelu DPS-u „panie chętnie włączają się w prawie wszystkie organizowane dla nich rekolekcje, dni skupienia, adoracje, nabożeństwa, różaniec, Drogi Krzyżowe. Wiele z nich docenia

113 ArPrA. Informacje – Dom Pomocy Społecznej Zgromadzenia Sióstr Małych Misjonarek Miłosierdzia.