W y d arz en ia sie rp n io w e p o n o w n ie z m u siły b e z p ie k ę d o z w e ry fik o w a n ia sw o ich p ie rw o tn y ch z a ło ż e ń o p e racy jn y ch w z g lę d e m RM P. M ło d o p o la c y w łączy li się w ak cję stra jk o w ą , sta n o w ią c z a p le cze o rg a n iz ac y jn e d la p ro te stu ją c y c h r o b o tn i ków . Z b ie ra li ży w n o ść d la strajk u jący c h , in icjo w ali sk ła d k i p ien iężn e, p rzy a k ty w n y m w sp a rc iu L e c h a B ą d k o w sk ie g o z a jm o w a li się d ru k ie m i k o lp o rta ż e m n iezależn ej p ra sy p o z a z a k ła d a m i pracy, u d zie la li w y w ia d ó w k o re sp o n d e n to m za g ran icz n y m , w resz cie o rg a n iz o w a li m sze p o lo w e d la r o b o tn ik ó w 85. W ed łu g SB to p rz e d e w szy stk im cz ło n k o w ie R M P - K o b z d e j, H a ll, A rk a d iu sz i B o ż e n a R y biccy, M o d z e le w sk a i S ło m iń sk i - „sw o im i w y stą p ie n ia m i, k o lp o rta ż e m u lo tek , o rg a n iz o w a n ie m n a teren ie S to c z n i o d p ra w ia n ia m szy w p ły w ali n a p o d tr z y m a nie stan u p o d n ie c e n ia , n a p ię c ia , ro z sz e rz e n ia listy p o stu la tó w it p .” 86 D la te g o też „z w alcz an ie d y w ersji id e o lo g ic z n o -p o lity c z n e j” p ro w a d z o n e j p rz e z R M P i inne „e le m e n ty an ty so c ja listy c z n e ” w czasie strajk u sie rp n io w e g o n a le ż a ło d o g łó w n ych z a d a ń o p e rac y jn y c h W yd ziału III i III A KW M O w G d a ń sk u 87.
W ra m a c h p la n u n a k re ślo n e g o p rz e z p łk . W ła d y sła w a Ja w o r s k ie g o z KW M O w G d a ń sk u w sie rp n iu 1 9 8 0 r. s p o r z ą d z o n o ch arak te ry sty k i czo ło w y ch d ziałaczy o p o z y c ji, w tym tak że RM P, z z a zn a cz e n ie m tzw. k o m p ro m itu ją c y c h frag m e n tó w ży c io ry su . Z m ło d o p o la k ó w n a te g o ty p u n o ta tk i „z a słu ż y li” : B o ż e n a R ybicka, A n d rzej B u tk iew icz, A rk a d iu sz R ybick i, A n d rzej i W iesła w Sło m iń scy, D ariu sz K o b z d e j, A le k sa n d e r H a ll, P io tr B y strz a n o w sk i, L e sz e k Ja n k o w sk i i J a n S a m so n o w ic z 88. P o jaw ien ie się d ziała czy R M P n a teren ie S to czn i G d a ń sk ie j im . L e n in a ju ż w p ierw sz y ch d n ia ch strajk u w y raźn ie z a n ie p o k o iło SB . W ra m a c h p r o w a d zo n ej p rzez W yd ział „ B ” K W M O w G d a ń sk u o p e ra c ji „ B r a m a ” - p o le g a ją c e j n a o b se rw a c ji b ra m sto cz n io w y ch , głó w n ie b ra m y nr 2 - sk ru p u la tn ie o d n o to w y w an o k a ż d o ra z o w e w ejście d o S to czn i zw łasz c z a „ H a k a ” (A le k san d ra H a lla ), „ S a m s o n a ” (Ja n a S a m so n o w ic z a ), „ S z c z u d ły ” (P io tra i T ad e u sz a Szczu d ło w sk ich ),
84
AIPN, 0 7 1 6 /2 1 6 , t. 2, N otatk a służbow a ppłk. Jerzego Syroczyńskiego, W arszawa, 7 VII 1980 r., k. 93 i 96.85
N a tem at udziału działaczy R M P w strajku sierpniow ym zob. m .in.: ibidem, 0754/2, Informacje sytuacyjne zastępcy kom endanta w ojew ódzkiego M O ds. SB płk. Sylw estra Paszkiewicza dla dyrek tora gabinetu MSW, G dańsk, 19, 20 i 2 6 VIII 1980 r., k. 2 1 5 , 221 i 262.86
Ibidem , 0 7 1 6 /2 1 6 , t. 1, Charakterystyka działalności RMP w czasie i po wydarzeniach sierpnio wych, W arszawa, 7 II 1981 r., k. 81.87
AIPN G d, 0 0 4 6 /3 6 4 , t. 1, Plan działania Służby Bezpieczeństwa Komendy Wojewódzkiej M ilicji Obyw atelskiej w G dańsku w zw iązku z zagrożeniem bezpieczeństwa i porządku publicznego w Trój- mieście, sporządzony przez płk. W ładysław a Jaw orskiego, G dańsk, 19 VIII 1980 r., k. 1-10.88
Ibidem , t. 1, C harakterystyki działaczy R M P [wraz z uzupełnieniam i]: Bożeny Rybickiej, An drzeja Butkiew icza, A rkadiusza Rybickiego, A ndrzeja i W iesław a Słom ińskich, D ariusza Kobzde- ja, A leksandra H alla, Piotra Bystrzanow skiego, Leszka Jan kow skiego i Ja n a Sam sonow icza, b.d., k. 6 2 -7 9 .„ S ło n ia ” (A n d rzeja i W iesła w a S ło m iń sk ic h ), „ K o b z y ” (D a riu sz a K o b z d e ja ) i „R y d z a ” (A rk a d iu sza R y b ic k ie g o )89. N a teren ie S to czn i m ło d o p o la k ó w „p rz e c h w y ty w a li” ag e n ci SB , zw łasz c z a „ A n to n i” , „ G r z e g o r z ” , „ R o b e r t” i „R y b a k ” , k tó rzy nie d o ść , że sam i zw iąz an i b y li z RM P, to n ajczę ściej d o S to c z n i w c h o d z ili w ła śn ie ra z e m z H a lle m , R y b ick im i czy K o b z d e je m . Ich u w a g a sk u p ia ła się p rzed e w szy stk im n a sto su n k u R M P d o strajk u i p o stu lató w , d ru k u u lo te k , o rg a n iz ac ji m szy św. n a teren ie S to c z n i o ra z n a sy tu acji w M ię d z y z a k ła d o w y m K o m itecie S tra jk o w y m 90. P rz y k ła d o w o „R y b a k ” b y ł z d a n ia , że d z ia ła ln o ść R M P p o d c z a s strajk u p r o w a d z o n a je st n a d w ó c h p o z io m a c h . W ed łu g n ie g o tzw. ścisłe g ro n o R u ch u (H all, G rz y w aczew sk i, A rk a d iu sz , B o ż e n a i M ir o sła w R ybiccy o ra z M o d zelew sk a) in te re su ją się p rz e d e w szy stk im p o lity k ą M K S , „ siła r o b o c z a ” zaś (m .in . S ta n isła w C z e rw ie ń sk i i S ła w o m ir R ybicki) „sz a le je n a o d c in k u w y w o ż e n ia b ib u ły ze S to c zn i G d a ń sk ie j” 91.
W yd aje się, że szcz egó ln ie d e stru k c y jn ą ro lę w R M P w sie rp n iu 1 9 8 0 r. o d gry w ał tajn y w sp ó łp ra c o w n ik „ R o b e r t” , k tó ry ra z e m z M iro sła w e m R ybickim , W iesła w em S ło m iń sk im , M a c ie je m i A n d rze je m B u tk ie w icz am i i P io tre m Szczu- d ło w sk im a n g a ż o w a ł się w d ru k i k o lp o rta ż p ra sy strajk o w e j, n ie rz a d k o „ n a r a ż a jąc się ” n a re p re sje ze stro n y M O i SB , czym zy sk iw ał so b ie p rzy ch y ln o ść k o le gów . W je d n y m z r a p o r t ó w „ R o b e r t ” ta k o p isy w a ł s w o ją ro lę p o d c z a s d ru k o w a n ia u lo te k w S to c z n i im . K o m u n y P aryskiej w G d y n i: „ D o sta łe m p rz e p u stk ę u p o w a ż n ia ją c ą d o w e jśc ia n a te ren d ru k arn i. O d M a ć k a [M a c ie ja B u t k ie w icza - S .C .] d o sta łe m p o le c e n ie , że m a m p o m a g a ć w d ru k o w a n iu . W d ru k arn i są 3 sp raw n e m aszy n y - d w ie d ru k arsk ie i je d n a o ffse to w a , a c z w a rta jest ze p su ta . P ro d u k c ja je st w y k o n y w a n a n a d w ó ch m aszy n a ch d ru k a rsk ic h i c z ę śc io w o n a o ffse c ie . M a sz y n a o ffse to w a często się p su je . W d ru k a rn i p ry m w iedzie A n d rzej K o ło d z ie j, A n d rzej B u tk iew icz, M a c ie j B u tk iew icz i o so b n ik o im ien iu W itek. W p ro d u k c ji p o m a g a W iesław S ło m iń sk i. P o stacią, k tó ra d o sk o n a le zn a się n a m aszy n a ch d ru k arsk ich , je st M a c ie k B u tk iew icz. D ru k o w aliśm y c ałą n o c, całe p rz e d p o łu d n ie i p o p o łu d n ie . Z a u w a ż y łe m , że o so b y zajm u jące się d ru k o w a n iem są w y czerp an e. O k o ło g o d z . 2 p o p o łu d n iu M a c ie k B u tk iew icz za sła b ł. O so b iście p o m a g a łe m d ru k o w a ć p rzy m aszy n ie d ru k arsk iej. W sto so w n ej sy tu acji w y jąłem sp ręży n k ę p rzy k o le zęb aty m p o d n o śn ik a p a p ie ru i tym sp o so b e m m aszy n a stała się częścio w o n ie sp raw n a. P o d a jn ik p a p ie ru nie d z ia ła m ech an iczn ie i n ależy jego p racę w y k o n y w ać ręczn ie, co zn aczn ie o b n iż a w y d ajn o ść m aszyny, k tó ra w y n o si p rzy całk ow itej sp ra w n o śc i 7 0 0 egz. n a g o d zin ę . W o p isa n y m w yżej czasie w y k o n an o o k o ło 2 0 0 0 0 » S tra jk o w e g o B iu lety n u In fo rm a c y jn e g o « ” 92.
89
Ibidem , t. 1, K om unikat z przeprow adzonej obserw acji obiektu krypt. „ B ra m a ” w dniu 15 VIII 1980 r. od godz. 6 .00 do godz. 6.00 dnia 16 V III1980 r., sporządzony przez mjr. Jan a N yka, Gdańsk, 21 VIII 1980 r., k. 1 2 7 -1 2 9 .90
Ibidem , t. 1, Inform acja tajnego w spółpracow nika ps. „G rzegorz” przyjęta przez por. Antoniego D om ańskiego, G dańsk, 16 VIII 1980 r., k. 2 1 7 -2 1 9 . Z ob . także: O saczanie rewolucji. Z Krzyszto fem Wyszkowskim, w spółtw órcą WZZ Wybrzeża, rozm aw ia Waldemar Zyszkiewicz, „Tygodnik Soli darność” , 10 X 200 3 .91
AIPN G d, 0 0 4 6 /3 6 4 , t. 1, Inform acja tajnego w spółpracow nika ps. „Rybak” przyjęta przez kpt. W aldemara M isiew icza, G dańsk, 22 VIII 1980 r., k. 292.92
Ibidem , t. 1, Inform acja tajnego w spółpracow nika ps. „R o bert” przyjęta przez por. Antoniego D om ańskiego, G dańsk, 2 0 VIII 1980 r., k. 242.Sluźba Bezpieczeństwa w w alce z Ruchem Młodej Polski 1979-1988 Po zak oń czen iu strajku m ło d o p o la cy dążyli d o u m o cn ien ia i rozszerzen ia sw o ich w p ły w ó w w stru k tu rach k ierow n iczych „S o lid a rn o śc i” . A ż p ięciu człon k ó w R M P n ależało d o p erso n elu ad m in istracy jn ego M ię d zy z ak ład o w e g o K o m itetu Z a łożycielskiego N S Z Z „S o lid a r n o ść ” w G d ań sk u . B o ż e n a R ybicka zo stała sek retark ą L e c h a W ałęsy, M a g d a le n a M o d z e le w sk a także zn alazła zatrudn ien ie w sekretariacie P rezyd ium M K Z , p o d o b n ie A rk ad iu sz Rybicki, któ ry p rzez p ew ien czas w y stę p o w a ł n aw et jak o rzecznik p raso w y g d ań sk iego M K Z . A lek sa n d ra H a lla zatru d n io n o przy P rezydium M K Z n a p ó ł etatu w ch arak terze d o rad cy Z w iązk u , M aciej G rzy- w aczew sk i k iero w ał k an celarią M K Z (a późn iej B iu rem K rajow ej K o m isji P o ro zu m iew aw czej N S Z Z „S o lid a r n o ść ” ). W późn iejszym okresie w stru ktu rach zw iąz k o w ych w G d ań sk u p raco w a li także G rz e g o rz G rzelak , Ja n Sam so n o w icz, A n ton i W ręga, Z b ig n iew D ulkiew icz, A ndrzej Ja rm a k o w sk i i L eszek Ja n k o w sk i93.
P o cząw szy o d listo p a d a 1 9 8 0 r. d z iała ln o ść R M P b y ła ro z p ra c o w y w a n a przez SB ró w n ież w ram ach sp raw y o b iek to w ej o k ry p to n im ie „ K la n ” („Z w ią z e k ” ) sk ie ro w an ej p rzeciw k o „ S o lid a r n o śc i” . Je d n y m z celó w „ K la n u ” b y ła elim in a cja tzw. ek strem y sp o d zn ak u K S S „K O R ” , RM P, K P N i R O P C iO 94. B e z p ie k a o d p o c z ą t k u z w r a c a ła u w ag ę n a „n e g a ty w n y w p ły w ” ś r o d o w isk a R M P (g łó w n ie H a lla , R ybickiej i G rz y w aczew sk ieg o ) n a „ S o lid a r n o ść ” 95. Ó w „n eg a ty w n y w p ły w ” w i d zian o zw łasz cza w „ o sa c z a n iu ” W ałęsy o ra z za a n g a ż o w a n iu się w d z iała ln o ść wy- d a w n iczo -d ru k arsk ą. P o w o d o w a ło to zre sz tą k o n flik ty w łon ie sa m e g o M K Z , co sk rzętn ie w y k o rzy sty w a ła SB . T ajny w sp ó łp ra c o w n ik „R y b a k ” , k tó ry w tym cza sie b ył b lisk im zn ajo m y m B o żen y R ybickiej, ju ż 18 w rz e śn ia 1 9 8 0 r. z saty sfak c ją d o n o sił, że „ w a ło w ic z e ” - czyli stro n n icy W ałęsy - z R M P k o lp o rtu ją w M K Z „ B r a tn ia k a ” , co w y w o łu je „sp o ry h a ła s” i o p ó r p o stro n ie gru p y zw iązan ej z K SS „K O R ” , p rz e d e w szy stk im Jo a n n y D u d y -G w iaz d y i B o g d a n a B o ru se w icza . ,W ła ściw ie to ty lk o »B ra tn ia k « jest sek o w a n y p rzy k o lp o rta ż u . W ydaje m i się, że o d b y w a się to d la te g o , że R M P zaczy n a tro ch ę w k rac z ać n a teren M K Z . J e s t to b a r d zo n iek o rz y stn e, szczegó ln ie d la d aw n y ch d ziałaczy W Z Z ” - p isa ł „R y b a k ” 96.
Je d n o c z e śn ie je d n ak „R y b a k ” p rzek o n y w ał sw oich m o co d aw có w , że z a a n g a ż o w an ie m ło d o p o la k ó w w d ziała ln o ść so lid a rn o śc io w ą będ zie ich n a tyle a b so rb o w a ło, iż n a stą p i sto p n io w y o d p ły w „a k ty w u R M P ” d o p racy zw iązk o w ej. „O b słu g a
93 K. Ławrynowicz [P Adamowicz], H istoria gdańskiego środowiska RMP, „A B C ” 1988, nr 6. Sytua cja w kraju w yglądała podobnie, np. Tomasz Wołek był szefem Biura Inform acji Prasowej N S Z Z „Solidarno ść” w W arszawie.
94 Por. S. Cenckiewicz, O d „K la n u ” do „R en esan su” . Operacje Służby Bezpieczeństwa wobec kie row nictw a „S o lid arn o ści” w latach 1 9 8 0 -1 9 8 2 , „Biuletyn Instytutu Pamięci N aro d o w e j” 2 0 0 2 , nr 12, s. 3 5 -3 8 ; idem, Służba Bezpieczeństwa wobec I Krajow ego Z jazdu D elegatów N SZ Z „S o lid ar n ość” , „A rcan a” 2 0 0 3 , nr 5 1 , s. 95.
95 AIPN G d, 00 /1 6 6 , t. 16, Inform acja mjr. A. Cierluka z rozm ow y z tajnym w spółpracow nikiem ps. „R o n so n ” , G dańsk, 30 IX 1980 r., k. 12; ibidem, t. 10, Pismo naczelnika Wydziału III A KW M O w G dańsku ppłk. Ja n a Ciechanow icza do naczelnika Wydziału II D epartam entu III A M SW w W arszawie, G dańsk, 17 XII 1980 r., k. 57. Z ob . też: AIPN, 0 3 9 7 /5 4 0 , R. Sobierajski, Ośrodek regionalny N SZ Z „So lid arn o ść” w G dańsku - niektóre aspekty operacyjnej ochrony w okresie sier pień 1980 - grudzień 1 9 8 1 , praca dyplom ow a przygotow ana pod kierunkiem mjr. Jó zefa Zepy, Wyższa Szkoła O ficerska im. F. D zierżyńskiego, Legionow o, czerwiec 1984 r., s. 2 5 ; S. Cenckie wicz, O d „ K la n u ” do „R en esan su”..., s. 36.
96 AIPN G d, 00 /1 6 6 , t. 3, Inform acja kpt. W aldem ara M isiew icza z rozm ow y z tajnym w sp ółpra cow nikiem ps. „Rybak” , G dańsk, 18 IX 1980 r., k. 11-12.
p o lig ra fic z n a M K Z o d c ią g a zn aczn e ilo ści d ziałaczy z RM P. N a razie R M P nie jest w stan ie za p ew n ić fro n tu ro b ó t d la sw o ich człon ków . W yd aje m i się, że n iek tórzy z n ich nie w ró c ą ju ż z p o w ro te m d o p racy w RM P. D o tak ich n ależy n a p ew n o L e sze k Ja n k o w sk i, M ic h a ł W ojciech o w icz, częśc io w o tak że S tan isła w C z e rw iń sk i” - r a p o r to w a ł97. In n ym raz em , p o sp o tk a n iu z B o ż e n ą R yb ick ą, „R y b a k ” z n ie p o k o je m o d n o to w y w a ł p ró b y w y e lim in o w an ia m ło d o p o la k ó w z ad m in istracji M K Z p rzez k o ro w c ó w : „G rzy w acz e w sk i jest w tej chw ili w sk o m p lik o w a n e j sytuacji. Szefem c a łe g o b iu ra je st B o ru sew ic z, k tó ry p rzy sz ed ł d o p ra c y w M K Z w tedy, gdy G rz y w aczew sk i b ył ju ż za sied ziały m u rzęd n ik iem . G rz y w aczew sk i u w aż a, że to on p o w in ie n p ełn ić fu n k cję o b ję tą p rzez B o ru se w icza . Z a r ó w n o G rzy w aczew sk i, jak i B o ż e n a R y b ick a u w aż ają, że B o ru se w icz nie n ad a je się n a d y re k to ra b iu ra M K Z , p o n ie w a ż w o g ó le go tam nie m a, stale jest zajęty in nym i sp raw am i. P o d o b n e o p i nie w y g ła sz a ją inni czło n k o w ie RM P. N ie jest to ta je m n ic ą tak że d la B o ru se w ic z a i G w iazd ó w . R y b ick a n arz e k ała, że G w ia z d o w ie , szcz egó ln ie Jo a n n a , stale ją szy k an u ją , że sta ra ją się szk o d zić R M P n a teren ie M K Z . W ydaje m i się, że ta sy tu acja m a p o w aż n y w p ły w n a nie n ajlep sze p o d o b n o sto su n k i m ięd zy G w ia z d a m i a W a łęsą. Z a r ó w n o R ybicka, ja k i G rz y w aczew sk i sta ra ją się n astaw ić W ałęsę p rze ciw k o K O R , a tym sam y m p rze ciw k o m ałżeń stw u G w iazd ó w . O b o je m a ją ku tem u w y ją tk o w o sp rz y ja ją c e w a ru n k i. P rz e d e w sz y stk im R y b ic k a ja k o se k re ta rk a , a G rz y w aczew sk i ja k o selek cjo n er p ism i d o k u m e n tó w p rze d staw ian y ch W ałęsie. W ałęsa z racji sw ych k leryk aln ych i religian ck ich m an ier chętnie słu ch a lu d z i d e m o n stru jący ch sw o je katolicyzm y, a d o tak ich n ale ż ą d ziałacze R M P ” 98. „R y b a k ” b y ł p ew ien , że n o w a sy tu acja, w jakiej zn alazł się RM P, d o p ro w a d z i w k ró tce d o o sła b ie n ia je g o ak ty w n o ści. P rzew id y w ał ró w n ież „p e w n e p ro c e sy p o la ry z u ją c e ” , k tó re z a o w o c u ją „p o rz ą d k a m i w sz e re g a c h ” RM P. O p ie ra ją c się n a relacjach R y bick iej i W ojciech o w icza, tw ierd ził, że n ieb aw em z re d ak cji „ B ra tn ia k a ” u sun ięty zo stan ie Ja c e k B arty zel, k tó ry „n ic nie ro b i, a za ch o w u je się ja k p a n icz y k ” , d ra ż n iąc „sw o im i eleg an ck im i m a n ie ra m i” d ziałaczy „ S o lid a r n o śc i” . P o d o b n y lo s m iał też sp o tk a ć W iesław a P a rch im o w icz a99.
Je d n ą z p ierw szy ch , a z a raze m n ajb ard zie j sp ek tak u larn y ch in icjaty w R M P w o k resie legaln ej d z ia ła ln o śc i „S o lid a r n o śc i” b y ło p o w o ła n ie K o m ite tu O b ro n y W ięzio n ych z a P rz ek o n an ia. P ro jek t u tw o rze n ia K o m itetu zg ło sili H a ll i K o b zd ej p o d c z a s o b r a d K ra jo w e j K o m isji P o ro z u m ie w a w c z e j N S Z Z „ S o lid a r n o ś ć ” 1 3 6 10 g ru d n ia 1 9 8 0 r. J e g o celem b y ła p rze d e w szy stk im o b ro n a i d o p ro w a d z e n ie d o
u w o ln ien ia W ojciech a Z ie m b iń sk ie g o o ra z sie d m iu a resz to w a n y ch d ziałaczy K P N (L esz k a M o c z u lsk ie g o , Z y g m u n ta G o ła w sk ie g o , K rz y sz to fa B zd y la, T ad e u sz a Ja n - d ziszak a, T a d e u sz a S ta ń sk ie g o , Je r z e g o Sych u ta, R o m u a ld a S zerem ietiew a). Przy w ó d c ą K o m ite tu , k tó re g o o d d ziały p o w sta w a ły tak że p rzy reg io n aln y ch stru k tu rach „ S o lid a r n o śc i” w k raju , b y ł D a riu sz K o b zd ej. Z d a n ie m b e z p ie k i K o b zd ej
97 Ibidem , k. 12.
98 Ibidem , t. 3, Inform acja kpt. W aldemara M isiew icza z rozm ow y z tajnym w spółpracow nikiem ps. „Rybak” , G dańsk, 2 7 X 1980 r., k. 93.
99 Ibidem , k. 94. Z adan ia „R ybaka” sprow adzały się przede w szystkim do podsycania sporów w e w nątrz M K Z , zw łaszcza pom iędzy Lechem W ałęsą, Bogdanem Lisem , gru pą A ndrzeja Gw iazdy i działaczam i R M P (ibidem, t. 3, Inform acja kpt. W aldem ara M isiew icza z rozm ow y z tajnym w sp ół pracow nikiem ps. „Rybak” , G dańsk, 2 6 X 1980 r., k. 93).
Służba Bezpieczeństwa w w alce z Ruchem Młodej Polski 1979-1988 w y k o rzy sty w a ł stru k tu ry „ S o lid a r n o ś c i” d o p o sz e r z a n ia w p ły w ó w RM P. W lu ty m 1 9 8 1 r. m ia ł n aw et u zy sk a ć z g o d ę w ła d z re g io n aln y c h Z w ią z k u n a k o rz y sta nie z je d n e g o z p o m ie sz c z e ń w sie d zib ie M K Z N S Z Z „ S o lid a r n o ś ć ” w G d a ń sk u W rzeszczu w y łączn ie p rzez R M P 100. K o b zd ej o rg a n iz o w a ł tak że liczn e ak cje u lot- k o w e , w y sy łan ie p ety cji d o Sejm u P R L , p rz e w o d n ic z ą c e g o R a d y P a ń stw a i o r g a n izacji m ię d z y n a ro d o w y c h , w sp ó łtw o rz y ł ró w n ie ż stru k tu ry te re n o w e O g ó ln o p o lsk ie g o K o m ite tu O b ro n y W ięzio n y ch z a P rz e k o n a n ia . SB u b o le w a ła p ó źn iej, że b ra k z d e c y d o w a n e g o p rz e c iw d z ia ła n ia d o p ro w a d z ił d o n ie sk rę p o w a n e g o r o z w o ju re g io n aln y c h k o m ite tó w 101.
W io sn ą 1 9 8 1 r. SB sz a c o w a ła liczb ę c z ło n k ó w R M P n a o k o ło trz y stu . Z a n a j b a rd z ie j p rę ż n y u z n a n o o ś r o d e k g d a ń sk i, ale w y r ó ż n io n o ró w n ie ż S z c z e c in , K ra k ó w , P o zn ań , W arszaw ę, L u b lin , Ł ó d ź , W rocław , B y d g o sz c z , R a d o m , K ielce, S ie d lce , T o ru ń , G o r z ó w W ie lk o p o lsk i i B ie ls k o - B ia łą 102. I ch o ć tzw. k o n ta k t o p e racy jn y S B „ Z y g m u n t” , k tó ry b y ł c z ło n k ie m r e d a k c ji „ B r a tn ia k a ” i n a le ż a ł d o b lisk ic h w sp ó łp r a c o w n ik ó w R y b ick ich , G rz y w a c z e w sk ie g o i G rz e la k a , tw ie r d ził, że ro z w ó j liczeb n y R M P n ie p r z e k ła d a się w c ale n a ro z w ó j stru k tu ra ln y o r g an iz a cji, to b e z p ie k a b y ła in n eg o z d a n ia 103. D o b a rd z ie j „ sz k o d liw y c h ” ak cji R M P w ty m czasie SB z a lic z a ła : z a m ia ry u tw o r z e n ia w z a k ła d a c h p ra c y w o je w ó d z tw a g d a ń sk ie g o R o b o tn ic z e g o R u ch u M ło d e j P o lsk i; p o w o ła n ie k o m ite tó w o b ro n y w ię z io n y c h z a p r z e k o n a n ia ; u tw o rz e n ie p rz e z g ru p ę d z ia ła c z y R M P z P o z n an ia - n a czele z M a r k ie m Ju r k ie m i P io tre m M ie re c k im - zw iąz k u a k a d e m ic k ie g o „P ro P a tria ” ; sto p n io w e o p a n o w y w a n ie N ie z a le ż n e g o Z rz e sz e n ia S tu d e n tó w w G d a ń sk u , P o zn an iu i K ra k o w ie ; ro z w ó j k ó łe k sa m o k sz ta łc e n io w y ch (p rz e d e w sz y stk im w G d a ń sk u ); tw o rz e n ie b ib lio te k i p u n k tó w k o n su lta cyjn ych R M P (za n a jb a rd z ie j p rę żn y u z n a n o p u n k t w Ł o d z i p ro w a d z o n y p rzez M a łg o r z a tę i J a c k a B a rty z e ló w ); k o lp o r ta ż p ra sy („ B r a tn ia k a ” , „ M ło d e j P o lsk i” , „W ęzła” , „ Ś c ia n y ” , „ O d n o w y ” i „U c z n ia P o lsk ie g o ” ) i o p r a c o w a ń n iezależn y ch ; k o n ta k ty ze S tro n n ic tw e m N a r o d o w y m (z A lb in e m T y b u le w icze m ) i P o lsk im S tro n n ic tw e m L u d o w y m (z F r a n c isz k ie m W ilk iem ) w L o n d y n ie ; o rg a n iz a c ję p a r la m e n tó w u cz n io w sk ic h w sz k o ła c h śre d n ich z p e rsp e k ty w ą z jaz d u o g ó ln o - k r a jo w e g o 104.
100
Ibidem , t. 17, Inform acja Ryszarda Jek a uzyskana od tajnego w spółpracow nika na tem at działal ności R M P w strukturach N S Z Z „Solidarność” , luty 1981 r., k. 3.101
Ibidem , t. 28, Inform acja z przebiegu obrad gdańskiego Kom itetu Obrony Więzionych za Przeko nania, G dańsk, 10 III 1981 r., k. 8 4 -8 9 ; AIPN, 0 7 1 6 /2 1 6 , t. 1, Inform acja dotycząca RMP, W arsza w a, 30 IX 1981 r., k. 126; ibidem , t. 2, Pismo płk. T. Z aw adzkiego do naczelnika W ydziału III KW M O w Bielsku-Białej, W arszawa, 21 VII 1981 r., k. 168.102
Ibidem , t. 1, Inform acja Jó zefa N adw orskiego dotycząca sytuacji w RMP, W arszawa, 4 IV 1981 r., k. 89.103
Ibidem , t. 2, N otatk a kpt. W aldem ara M isiew icza ze spotkania z kontaktem operacyjnym ps. „Z ygm u nt” , W arszawa, 4 IV 1981 r., k. 35.104
12-13 IX 1981 r. w G dańsku - w dużej mierze z inspiracji RMP, przy pom ocy N iezależnego Z rze szenia Studentów i „Solidarności” - zorganizow ano O gólnopolskie Spotkanie Przedstawicieli Środ o wisk Uczniowskich pod hasłem „Ż ądam y nauczania bez kłam stw ” . Celem m łodopolaków było p o w ołanie niezależnej od w ładz organizacji reprezentującej m łodzież szkół ponadpodstaw ow ych. I tak też się stało. Zgrom adzeni w Gdańsku uczniowie pow ołali N iezależną Federację M łodzieży Szkolnej. W spotkaniu w zięło udział 110 uczniów z całej Polski oraz zaproszeni goście - Borusewicz, Gw iaz da, Anna W alentynow icz i H all. Przew odniczącym N F M S zo stał G rzegorz Bierecki z G dańska.N a p o c z ą tk u 1 9 8 1 r. w M S W z a sta n a w ia n o się n a d ty m , ja k o g ra n ic z y ć r o z w ó j RM P, z w ła sz c z a je g o w p ły w n a m ło d z ie ż sz k o ln ą i a k a d e m ic k ą , o ra z p o w strz y m a ć w y k o rz y sty w a n ie stru k tu r N S Z Z „ S o lid a r n o ś ć ” d o p r o w a d z e n ia d z ia ła ln o śc i leg aln ej. P ro p o zy cje nie w y ch o d ziły w za sad z ie p o z a o p ra c o w a n y w cześn iej k a ta lo g p rz e d się w z ię ć , co n ie znaczy, że SB n ie m o g ła p o szcz y cić się su k c e sa m i w zw a lcz an iu RM P. R o z sz e rz o n o jed y n ie d z ia ła n ia w sz k o ła ch śr e d nich - lo k o w a n o ag e n tu rę w śr ó d n au czy cieli, b a rd z iej n iż d o ty c h c z a s w y k o rz y sty w a n o k u ra to ria ośw iaty, d y rek cje szk ó ł i k o m ite ty ro d z ic ie lsk ie . D o ść n ie p o w a ż n ie b rz m ia ły n a to m ia st p r o p o z y c je n a w ią z a n ia d ia lo g ó w o p e ra c y jn y c h z c z o łó w k ą RM P, p rz e d e w szy stk im z H a lle m i G rz y w a c z e w sk im 105.
W p o ło w ie k w ie tn ia 1 9 8 1 r. d w aj fu n k c jo n a riu sz e W yd ziału V D e p a rta m e n tu III M S W z a a n g a ż o w a n i w sp raw ę o p e ra c y jn e g o r o z p ra c o w a n ia „ A r k a ” , m jr A n d rzej Iw an iu k i p p o r. J ó z e f N a d w o r sk i, p rze b y w ali w G d a ń sk u . C e le m w izy tacji w KW M O w G d a ń sk u b y ło z a p o z n a n ie się n a m iejscu z sy tu a c ją o p e ra c y j n ą i p ro w a d z o n y m i w o b e c R M P d z ia ła n ia m i SB . Z ich r a p o r tu d o w ia d u je m y się, że w io sn ą 1 9 8 1 r. ro z p ra c o w a n ie m R M P w G d a ń sk u z a jm o w a ł się z e sp ó ł o śm iu fu n k c jo n a riu sz y Sek cji III W yd ziału III, k tó ry m d o w o d z ił p o r. A n to n i D o m a ń sk i. S e k c ja III p ro w a d z iła w tym czasie 5 2 sp raw y o p e ra c y jn e , w ty m 2 3 d o ty c zą ce RM P, w k tó ry ch w y k o rz y sty w a n o sze sn astu tajn y ch w sp ó łp ra c o w n ik ó w (do r o z p ra c o w a n ia b azy p o lig rafic z n e j d w ó ch , d o k o n ta k tó w i r o z p ra c o w a n ia H a lla p ię ciu, d o r o z p ra c o w a n ia A rk a d iu sz a , B o że n y i M ir o sła w a R y b ick ich d w ó ch , d o ro z p ra c o w a n ia D a riu sz a K o b z d e ja , J a n a S a m so n o w ic z a , M a g d a le n y M o d z e le w sk iej, L e c h a B ą d k o w sk ie g o , A n d rz e ja i W iesła w a S ło m iń sk ic h p ię c iu ). W edług Iw a n iu k a i N a d w o r sk ie g o , k tó rzy sk o n tro lo w a li w szy stk ie sp raw y o b e jm u jąc e m ło d o p o la k ó w o r a z p rz e jrz e li te c z k i w y k o rz y sty w a n y c h ź r ó d e ł in fo rm a c ji, w śró d o só b o d g ry w a ją cy c h z n a c z ą c ą ro lę w R M P b y ło d w ó c h tajn y ch w s p ó łp r a cow n ik ów , z czeg o „je d e n z n a jd o w a ł się w ścisły m g ro n ie 12 o só b ak ty w n ie z a an g a ż o w a n y c h w d z ia ła ln o ść p ro g ra m o w o -o r g a n iz a c y jn ą ” . N a to m ia s t czterech tajn y ch w sp ó łp r a c o w n ik ó w „w y k a z y w a ło p re d y sp o z y c je i m o ż liw o śc i ich w y k o rz y sta n ia ja k o ź r ó d ła m a n e w ro w e ” 106. „W yk orzystując b e z p o śre d n ie d o ta rcie k il ku t[ajn ych ] w [sp ó łp r a c o w n ik ó w ], d o p r o w a d z o n o d o tak iej sy tu acji, że p rz e rz u tem n ielegaln ej p ra sy za jm o w a ły się n asze o so b o w e ź r ó d ła - ch w alili się p o
N a zjeździe przyjęto program w dużej mierze zbieżny z koncepcjam i RM P; za najważniejsze uzna no m.in. obronę podstaw ow ych w olności obywatelskich, dążenie do praw dy w życiu publicznym, organizację kół sam okształceniow ych, niezależnych pism , bibliotek uczniow skich, obiektywizację p rogram ów nauczania i św iętow anie rocznic narodow ych . Z o b . A IPN G d, 0 2 8 /1 1 5 , A. Ju sta, Z . K opciuszuk, O peracyjna n eutralizacja antykom unistycznej..., s. 1 9 - 2 1 ; A IPN , 0 7 1 6 /2 1 6 , t. 1, Charakterystyka działalności RMP w czasie i p o wydarzeniach sierpniowych, W arszawa, 7 II 1981 r., k. 8 3 -8 5 ; ibidem , t. 1, Inform acja dotycząca RMP, Warszawa, 30 IX 1981 r., k. 1 2 6 -1 3 0 .