PRO MEMORIA
6. MINISTER SKARBU
"(Dekr. o utwórz. Min. Sk. — Dz. Pr. Kr. P. Nr. 1 f 18 poz. 1.)
(Kierownik Ignacy Matuszewski), kieruje po- . lityką finansową i skarbową państwa. Do zakr.
działania Min. Sk. należy ściąganie i rozchodo
wanie wpływów oraz prowadź, centr. księgowości, wykon, kontroli, sprawy walutowe, nadzór nad instyt. finans., giełd., t-wami ubezp. i spółdzielń.,
• opracow. preliminarza budź. państwa, spr. walut, i celne w związku z handlem zagr.
103. M in ist. S k a rb u , (org. Min. m. p. Nr.
«5|24 poz. 182.) składa się z: 1. Dep. Ogólnego, II.
Dep. Obrotu Pieniężnego, III. Dep. Budżetowego, IV. Dep. Ceł, V. Dep. Podatków i Opiat, VI. Dep.
Akcyz i Monopolów, VII. Kasowego, VIII. Likwi
dacyjnego.
Przy Min. Skarbu, jako jego organa czynne są:
104. P r o k u r a t o r ja G en. (i>z. u . r p . .Nr. 107)24 poz. 967.) kt. zajmuje się obroną i zastęp
stwem prawnem interesów skarbu państwa, udziela
•opinji i porad prawnych na żądanie władz państw, oraz współdziała z niemi przy zawieraniu umów.
Na czele Pr. Gen. Rp. 1’. stoi Prezes Pr. Gen. RP.
Prezesowi Pr. Gen. Rp. P. podlegają Oddziały Pr.
“Gen. R i’., ki. są władzą terytorjalną w okręgach
■dla nich wyznaczonych. Oddz. Pr. Gen. RP. jest 3: we Lwowie, Krakowie i Poznaniu. Na obsza
rze nie prekazanym żadnemu oddz., spełnia w. w.
«zynn. Prok. Gen. Rl\
Oddziałom Pr. Gen. podlegają Delegr:ń Pr. Gen.
105. P a ń s tw . U rząd lio iitro ls U bezpie
c z e ń ( d z . u . r p Nr. 0j28 poz.64), m a ją c y /.i\ z a d a n ie n a d z ó r n a d z a k ła d a m i u b e z p ie c z e ń .
100. Naez. k o m e n d a n t S tra ży G ra n ic z n e j (Dz. U. RP. Nr. 80121 poz. 777, Nr. 37 28 poz. 349, Nr. 8l|28 poz. 714), kt. jest org. wykon, władz celnych
■w zakresie celnej ochrony granic i zapobiegania nielegalnemu ich przekracz. oraz dochodzenia i ścigania przestępstw skarbowych.
Straż jest zorganizowana na sposób wojsko
wy. Kom. Straży Gr. podlegają O. ręgowe Inspe
ktoraty Straży Granicznej, kt. jest 5: a) Mazo
wiecki w Ciechanowie, b) Pomorski w Czersku,
■c) Wielkopolski w Poznaniu, d) Śląski w Kato- -wicacli, e) Małopolski w Sanoku.
Okr. Insp. Straży Gr. podlegają komisariaty i placówki Str. Gr.
Pozatem czynne są jako podległe Min. Skarbu:
107. In n e in s ty tu c je c e n tr a ln e , z za
kresem działania na obszarze całego Państwa, a mianowicie: a) G en. D y re k c ja L o te rji P a ń s tw o w e j, zakr. działania kt. określa M. P. Nr.
— 80
246/19, b) G en. D yr. M onopolu T ytoniow e
go, zakr. działania — Dz. U. RP. Nr. 65/23 poz.
507, ze zmianami podań, w Dz. U. RP Nr. 61/27 poz. 539, e) G en. D yr. Państw . M onopolu Spirytusow ego — Dz. U. RP. Nr. 32/27 poz. 289, d) Państw . Z ak ład y G raficzne, e) M ennica Państw .—Dz. U. RP. Nr. 55/25 poz. 395, f) U rząd P ożyczek Państw ow ych.
Minister Skarbu ma władzę nadzorczą nad:
108. B ank ie m P o lsk im (statut b. p. D z .
U. RP Nr. 113(27 poz.Hw, zat.), kt. jest spółką akc., wy
posażoną przez Państwo w przywilej emisji bi
letów bankowych, będących prawn. środkiem płatniczym.
Władzami B. P. są: walne zebr., Rada B., Prezes B., Dyrekcja i Kom. Rewiz.
109. Poczt. K. Oszczędn. ( d z . u. r p Nr. 55|24 poz. 545, z o zmianami podań, w Dz. U. RP Nr. 15|27 poz.
n i i Nr. 18(28 poz. 154), mającą za zad. przyjmow.
wkładów oszczędn. na oprocentow., przekazowy obrót czekowy, wykon, zleceń członków obrotu w przedni, zakupu, sprzedaży i przechow. papie
rów wart., inkasa weksli i frachtów. Władze P.
K. O. stanowią: Prezes P.K.O. (dr. Henryk Gruber) i Rada Zawiadowcza. Pr. P. K. O. mianuje Prez.
Rp. P. na zasadzie uchwały Rady Min., powziętej na wniosek Min. Skarbu, wobec kt. Prezes PKO.
ponosi odpowiedzialn. za działaln. PKO.
110. B ankiem G ospodarstw a K rajów .
(Dz. U. RP Nr. 46J24 poz, 478, ze zmianami w Dz. U. RP Nr, 32|2(> poz. 105 i 5()|28 poz, 532). Zad. B. jest udziel, kredytu długoiermin. przez emisję listów zastawn., zabezpiecz, hipotecznie, obligacji komunału., po
pierania samorząd. Inst. oszczędn., popier. ruchu budowl. oraz wykon, wszelk. czynn. bankowych, ze szczególn. uwzględn. potrzeb Państwa, przed
siębiorstw państw, i samorządów. Władzami B.
G. K. są: Prezes, Rada Nadz. i Dyrekcja. Prezesa
B . G. IC. mianuje Pr. R. P. na wniosek Rady Min.
na okres lat 5. Prezes składa Min. Sk. raz na miesiąc sprawozd. z działaln.
Organami Min. Skarbu w sprawow. Zarządu Skarb, w poszczeg. częściach obszaru państw, są:
kt. wykonują nadzór nad podległ, im urzędami, spełniają ezynn. połącz, z wykon, budżetu, orzekają w drugiej instancji w spr.
należ, do podległ, im urz. i w pierwszej w spr.
nienależ. do tych urz., ani też do Min. Sk. Na czele Izb Skarb, stoją Prezesi.
Izb Sk. jest 13: I. w Warszawie, II. w Łodzi, III. w Kielcach, IV. w Lublinie, V. w Białymsto
ku, VI. w Toruniu, VII. w Poznaniu, V III. w Ka
towicach (Wydz. skarb, wojew.), IX w Krakowie, X. we Lwowie, XI. w Łucku, XII. w Brześciu n.Bug., XIII. w Wilnie.
Izbom Sk. podlegają: a) urzędy skarbowe podatków i opłat skarb., b) urzędy skarbowe akcyz i monopolów państw., c) kasy skarbowe, a w b. zaborach austr. i niem. ponadto: d) Urzędy katastralne (w niem.) i Ewid. katastru podatku gruntów, (w austr.).
112. D y r e k c je C e ln e (d z. u.r p 9i|22 poz. 84c)
do kompet., kt. należy załatw, spr. celnych i nad
zór nad podległ, urz. celn., oraz orzekanie w I inst. w spr. nienależ. do Min. Sk. i urzędów celn., w II inst. w spr. należ, do podwładn. im urz.
Dyrekcyj celnych jest 6: w Warszawie, My
słowicach, Poznaniu, Gdańsku, W ilnie i Lwowie.
Dyr. Celnym podlegają Urzędy celne.
7. M IN IS T E R S P R A W IE D L IW O Ś C I
(Dekr. o utw órz. Min. Spr. — Dz. U. K r. P. Nr. 1)18poz. 1.)
(Stanisław Car), jest naczeln. prokuratorem RP., sprawuje zarz. władz i urz. wymiaru spra- wiedl., ma za zadanie przygotow. projektów ustaw i rozporządz. z zakresu sądown. i dziedzin po
krewnych (adwokatura, notarjat), zarządza więzie
niami.
113. M in is te r s tw o S p r a w ie d l. (org. Min.
S p r. — M. p . Nr. 2(5124 poz. 88) dzieli się na: I. Dep Ustawodawczy, II. Dep. Administr., III. Dep. Karny, IV. Nadzór Prokuratorski, V. Red. Dziennika Ustaw.
Przy Ministrze Spr. znajduje się:
— 82 —
114. K o m is ja K o d y f ik a c y jn a R P . (d z. u. r p. Nr. 44)19 poz. 315), kt. przygotowuje projekty jednolitego ustawod. dla wszyst. ziem w skład państwa wchodzących, w dziedzinie prawa cywil
nego i karnego. Składa się z Prezydenta Komisji, trzech wiceprez. i 40 członków, mianow. przez Prez. RP. na wniosek Min. Spr.
Ministrowi Spr. podlegają:
115. P r e z e s S ą d u N a jw y ż s z e g o w zakr.
adininistr. (p. pkt. 55).
116. P r e z e s i S ą d ó w A p e l a c y j n y c h w zakr. adm. (p. pkt. 55). W b. zaborze austr.
Prezesi Sądów Apel. są władzą bezpośr. przełóż, dla więzień państw.
117. P r o k u r a t o r o w i e p r z y S ą d z ie N a jw . i S ą d a c h A p e la c . (d z . u . R. p . Nr. 12|28 poz. »3 i Nr. 4«|29 poz. 382), k t . są organami Min.
Spr. w spr. dotycz, adininistr. wymiaru sprawiedl.
Urz. prokurat. mają prawo wydaw. bezpośr. zle
ceń policji. W b. zaborze prus. prokurat. Sąd Ap.
sprawują bezpośr. władzę nad więzieniami państw.
Prokur. Sąd. Ap. podlegają:
118. P r o k u r a t o r o w ie S ą d ó w O k r ę g o w y c h .
119. W ię z ie n ia p a ń s tw o w e (org. w ię z ie ń .—
Dz. u. R P . Nr. 28|28 poz. 272), służą do wykon, kar pozbaw, wolności, oraz do pomieszcz. osób tymczas.
aresztowanych. Więzienia dzielą się na 3 klasy:
I o pojemn. ponad 450, II od 150 450, III do 150 osób. Na czele więzień stoją naczelnicy więzień, mianowani przez Min. Sprawiedl.
8. M IN IS T E R P R Z E M Y S Ł U i H A N D L U
(D ekr. o utw órz. M. P. i H .—Dz. U. Kr. P. Nr. 118 poz. l)
(inż. Eugenjusz Kwiatkowski), do zakr. działania kt., należy organ, przemysłu, nadzór nad wykon, ustaw przemysł, i handl. i ochr. handlu, sprawy górnictwa i hutnictwa, legalizacja miar i wag, spr. przemysł, i handl. spółek akc., spr. związane z marynarką handlową, rybołówstwo morskie, probiernictwo.
120. M in is te rs tw o P r z e m . i H a n d lu
(O rg. Min. P. i H.—M. P. Nr. 2S(»|2łi poz. 717), dzieli s ię
na: I. Dep. Organizacyjny, II. Dep. Górniczo-Hut
niczy, III. Dep. Przemysłowy, IV. Dep. Handlowy, V. Dep. Morski.
Przy Min. Prz. i H. czynne są urzędy centr.:
121. G łó w n y U rząd M ia r (d z. u. r p. Nr. 74|i9
poz. 42n), utworzony dla spr. legaliz. narzędzi mler- nicz. Na czele Gł. Urz. M. stoi dyrektor Gl. U. M.
Gł. Urz. Miar podlegają Okręgowe Urzędy Legali
zacji Narzędzi Mierniczych, kt. jest 6: w War
szawie, Lublinie, Lwowie, Poznaniu, Kr. Hucie i Wilnie, a tym podlegają Miejscowe Urzędy Miar.
122. U rząd P a te n to w y R P (d z. P. r. p. Nr.39j28poz.:«ł), mający za zadanie ochronę wy
nalazków, wzorów i znaków towarowych.
Terytorjalnemi Organami Min. Pr. i H. są:
a) władze administr. I i II inst. (Wydziały prze
mysłowe), b) Wyższe Urzędy Górnicze, jako władze górnicze II inst. i (podlegające mu Okręgowe Urzędy Górnicze, c) Okręgowe Urzędy Probiercze, d) Urząd Marynarki Handlowej i podlegające mu Kapitanaty Portów.
9. M INISTER W Y Z N . REL. I O ŚW . PUBL.
(Dekr. o utwórz. Min. W . i O.—Dz.P.Kr.P. Nr. 1118 poz. 1).
(Sławomir Czerwiński), zarządza szkolnictwem różn. typów i stopni. Do zakr. działania Min. na
leży popieranie i rozwój nauki, literatury i sztuki, nadzór nad archiwami, bibl. publ., czytelniami i muzeami, wykon, praw, wynikających ze sto
sunków wyznaniowych wyznań uznanych.
123. M in is te rs tw o W . R. i O św . P . (org.
M. P.Nr. 212(28 poz. 488) składa się z: I. Dep. Ogól
nego, II. Dep. Szkoln. [Ogólno-Ksztalc.. III. Dep.
Szkoln. Zawodowego, IV. Dep. Nauki i Szkół Wyższ., V. Dep. Wyznań. VI. Dep. Sztuki, VII. Wydz.
Archiwów Państw.
Przy Min. W. R. i O. P. czynne S}: a) Biblio
teka Narodowa, b) Państw. Muzeum Zoologiczne, c) Państw. Muzeum Archeologiczne.
— 84 —
Min. W. R. i O. P. podlegają bezpośr. jako jego organy terytorjalne:
124. K u r a to r ja O k r ę g ó w S z k o ln y c h
(d z. U. R. P. 50120 poz. 304), administr. inst. wychów, i ośw., oraz państw, szkołami ogólno-kształc.
i zawód, i spraw, nadzór, opiekę i kontr, nad wy
chów. przedszkoln., pozaszkoln. i oświatą w Okr.
Na czele K. O. S. stoją Kuratorowie O. S., mia
nowani przez Pr. R. P. na wniosek Min. W. R.
i O. P. Państwo jest podzielone na 10 O. S., z siedzibami w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Lu
blinie, Lwowie, Toruniu, Poznaniu, Wilnie, Brze
ściu n. B. i Równem Woł. Ponadto w Katowicach istnieje osobny Wydz. Ośw. Publ. przy urz. Wo
jewódzkim.
Kuratorom O. Sz. podlegają:
125. In s p e k to ro w ie s z k o ln i oraz szkoły średnie, zaw. i in. Insp. szkolni, mianowani przez Kuratorów O. S., mają za zadanie nadzór nad szkołami powszechnemi w poszczególnych powiat.
Min. W. R. i O. P. podlegają ponadto:
126. A r c h iw a p a ń s tw o w e (d z. u. r.p. 14:i»
poz. 182), kt. są przeznacz, do przechow. aktów i dokum., powstałych wskutek urzędowania władz, urzędów i organów państwa, władz kościelnych, istytut. pryw. i publ., do gromadź, i przechow.
zabytków rękopiśmien., dotycz, kultury i dziejów państwa lub jego części. Na czele archiwów państw, stoją dyrektorowie archiwów, mianowani przez Min. W. R. i O. P.
Arcli. państw, jest 19: w Warszawie — I) Główne Akt Dawnych, 2) Skarbowe, 3) Akt Dawnych, 4) Oświecenia, 5) Wojskowe, pozatem Archiwa państw, 6) w Lublinie, 7) w Płocku, 8) w Piotrkowie, 9) w Radomiu, 10) w Kielcach, II) w Łomży, 12) w Grodnie, 13) w Wilnie, 14 i 15) we Lwowie Państwowe i ziemskie, 16) w Krakowie, 17) w Poznaniu, 18) w Bydgoszczy, 19) w Gdańsku.
127 P a ń s tw o w e U c ze ln ie W y żs z e (d z. u. r. o,.N r. 72(20, poz.4M), na czele kt. stoją rektorowie,
-wybierani przez zebranie ogólne profesorów lub senat uczelni. Rektorom przysługuje tytuł Magni
ficencji.
Min. W. R. i O. P. podlegają również : 128. W o je w o d o w ie (Wydziały dla spraw wyznaniowych) w sprawach wyznaniowych, oraz w sprawach sztuki i kultury.
10. M IN IST ER R O L N IC T W A
(Dz. U. RP. Nr. 38|27 poz. 337).
(Karol Niezabitowski) kieruje polityką rolną państwa, zakres działania jego obejmuje opiekę nad rolnictwem i leśnictwem, meljoracje rolne, sprawy hodowli zwierząt i weterynaryjne, zarząd niższ. i średn. szkoln. roln., nadzór nad przemy
słem roln., zarząd lasami i rolnemi majątkami państwowemi.
129. M in is te rs tw o r o ln ic tw a (m. p.Nr. ioł|26 poz. 307), składa się z: I. Dep. Ogólnego, II. Dep.
Rolnictwa, III. Dep. Chowu koni, IV. Dep. Wete- rynarji, V. Dep. Leśnictwa, VI. Wydz. Wojskowego.
Przy Min. Roln. czynne są:
130. P a ń s tw o w y In s ty tu t M e te o r o lo g ic z n y (Dz. u. r p. Nr. 44|22 poz. 373) do zadań kt.
należy organ, i prowadź, spostrzeżeń oraz spec.
badań nauk. z zakr. meteorologii, nadzór nad st.
i zakł. meteorol., popieranie badań i prac m-nych i ogł. wyników badań i spostrzeż, m-nych.
Na czele Insi. stoi Dyrektor P. 1. M., miano
wany przez Pr. RP. na wniosek Min. Iłol.
131. In s ty tu t N a u k . G osp. W ie js k ie g o w P u ła w a c h (d z. u. r p. Nr. (i0|27 poz. nsti), ma za zadanie prowadź, badań nauk. nad rozwojem go
spodarstwa wiejsk., gałęzi produkcji z niem związ.
i rybactwa morsk. i śródląd. Na czele I. N. G. W.
stoi Dyrektor, powołany przez Min. Roln, z pośród kandydatów przedstawionych przez Rudę Naukową I. N. G. W.
132. P a ń s tw . Z a k ła d y C h o w u k o iii, k t istnieje 10: w Janowie Pódl., Kozienicach,
Bpgu-— 86 Bpgu-—
sławicach, Łącku, Gnieźnie, Sierakowie, Staro
gardzie, Drogomyślu i Sądowej Wiśni.
Min. Roln. podlegają bezpośr.:
133. P a ń s t w o w e S z k o ł y R o l n i c z e
(l)z. U. R. P. Nr. G2|22 poz. 348).
Organami Min. Roln. są:
134. D y r e k c je L asów P a ń s tw , (d z. u.u.p. Nr. 119(22 poz. 1079, Nr. fi|25 poz. 62, Nr. 38|22 poz. 273).
do zakr. działania kt. należy admin. lasami pań- stwowemi i zawier. umów na sprzedaż mat. leś
nych. Na czele Dyr. L. P. stoją Dyrektorowie.
Dyr. L. P. istnieje 10: w Warszawie, Siedlcach.
Wilnie, Białowieży, Łucku, Radomiu, Lwowie, Poznaniu, Bydgoszczy i Toruniu.
Dyr. L. P. podlegają:
135. N a d le śn ic tw a (m .p. Nr. 24|25 poz. 93), kt.
są organami Dyrekcyj Lasów Państw., pośredniczą- cemi w wykon, zadań na Dyr. złożonych. Nad
leśnictw jest 370.