Muzyka towarzyszy człowiekowi od dawnych czasów i pełni w jego życiu ważną rolę. Jest przekaźnikiem emocji i wrażeń. Towarzyszy w porozumiewaniu na odległość, w pracy, dla rozrywki, a także pełni rolę formy edukacji. Na współczesnym rynku muzycznym pojawia się coraz więcej utworów i zespołów, które swoim przekazem propagują historię. Jest to bardzo dobra idea i sposób nauki szczególnie dla młodych ludzi. Dzięki muzycznym utworom historycznym pojawia się szansa na nowy sposób nauki historii. Jest ona przekazywana nie tylko w szkole na lekcjach, lecz także po przez utwory muzyczne. Jest to połączenie pożytku i przyjemności. Dodatkowym atutem jest łatwa dostępność do takich materiałów. W dzisiejszych czasach szuka się nowych sposobów dla łatwego przyswojenia wiedzy przez młodych ludzi. Muzyka, która mówi o wydarzeniach historycznych jest właśnie taką możliwością.
Celem artykułu jest przedstawienie roli muzyki w mediach jako przekaźnika i edukatora historycznego. Głównym problemem tekstu są zagadnienia historyczne poruszane w utworach muzycznych. Przykładem omawianym w pracy będzie twórczość szwedzkiego zespołu Sabaton. Jest to zespół, który stanowi dobry przykład jak w prosty i przyjemny sposób za pomocą muzyki można uczyć się nowych rzeczy. Od wielu lat w swoich utworach mówią o historii wojennej, pokazując wydarzenia ważne dla dziejów.
Obecnie media przekazują użytkownikom wiele różnorakich treści. Każdy z odbiorców znajduje w nich coś dla siebie. Jednak w całym szumie informacji trzeba umieć znaleźć wartościowe i interesujące rzeczy. Często jednak pojawiają się nieistotne wiadomości, niczego nie uczące i nic nie zmieniające w życiu. W
78
obecnym czasie z mass mediów korzystają najczęściej dzieci i młodzież. Należy więc wziąć pod uwagę potrzeby edukacyjne i emocjonalne tych grup wiekowych. Osoby przygotowujące programy telewizyjne, audycje radiowe, strony internetowe czy projektujące reklamy powinny pomyśleć co zrobić aby w prosty i przyjemny sposób przyciągnąć i zachęcić młode pokolenia do nauki historii. Są to przekaźniki, które najczęściej wpływają na postrzeganie świata przez człowieka. Media pełnią funkcje wychowawczą i edukacyjną, które powinny wzajemnie się łączyć, a nie wykluczać.
Obserwując poziom wiedzy historycznej dzieci, młodzieży czy dorosłych, można stwierdzić, że nie jest on wysoki. Pytając o podstawowe daty, wydarzenia czy osoby związane z historią naszego kraju czy z historią światową wielu z nich nie umie udzielić poprawnej odpowiedzi. Jest to niepokojący problem obserwowany od wielu lat. W pewnym sensie jest to kwestia nauczania w szkołach, gdzie nauczyciel nie potrafi przekazać uczniom wiedzy i materiału czy niedokładnego przygotowania zajęć. Lekcje w większości są przygotowywane według wytycznych nowych podstaw programowych, które nie zawsze są w pełni trafione1. Z drugiej strony ważne jest również nastawienie uczniów. Tu często pojawia się brak chęci i negatywny stosunek do nauki tego przedmiotu. Młodzież twierdzi, że „to nudne, stare po co uczyć się o czymś co już minęło.2” Taki wniosek
można wyciągnąć na podstawie rozmów z uczniami gimnazjum oraz szkoły średniej przeprowadzonych przez autorkę artykułu na potrzeby zobrazowania sytuacji. W rozmowach pojawiały się także pozytywne słowa dla sposobów nauki oraz prowadzenia lekcji tego przedmiotu w szkołach. Jednak większość zdań była negatywna. Dla młodzieży nie jest ważna przeszłość bo liczy się tu i teraz. Warto zauważyć, że jest to błędne, a nawet krzywdzące stwierdzenie i należy to zmieniać. Powinno się znaleźć sposoby, aby jak najbardziej zainteresować uczniów nauką w szkole. Mogą w tym pomóc nowinki techniczne czy mas media. W programach telewizyjnych, radiu i Internecie można znaleźć ogromną ilość muzyki popularnej co może sugerować jej ważną rolę w kulturze. Jednak
1 Obserwacja własna
79
często nadmiar utworów, które nie prezentują tematów skomplikowanych związanych z nauką i kulturą, a które mają charakter rozrywkowy nie posiadają głębszego sensu i nie przekazują treści wartościowych. Mass media przeładowane są treściami, które w praktyce nie mają za wiele do powiedzenia w sferze kultury czy edukacji. Oczywiście i taka różnorodność jest potrzebna, jednak warto odnajdować w muzyce coś więcej niż tylko ulubionego wokalistę i rytm wpadający w ucho.
Z biegiem czasu na rynku muzycznym polskim czy zagranicznym pojawia się coraz więcej utworów i zespołów, które w swojej twórczości wykorzystują tematykę historyczną. Jest to przejaw zainteresowania oraz chęci propagowania tej tematyki na przykład w mediach, aby mogła dotrzeć do większego grona odbiorców. Tworzą dzięki temu nowy sposób edukacji społeczeństwa. Powszechnie uważa się, że to przede wszystkim szkoła jest miejscem, które ma uczyć i wychowywać, gdzie uczniowie mają zdobywać wiedzę i umiejętności, z którymi idą w dalsze życie. Jest to prawda choć coraz częściej w przekonaniu nauczycieli to właśnie media są wychowawcą dzieci i młodzieży3. Skoro tak jest to warto byłoby aby środki masowego przekazu, z których tak często korzystamy były także historycznym wychowawcą i edukatorem. Muzyka jest popularnym środkiem przekazu i mass media oraz szkoły powinny zadbać aby młodzież poznała ją z perspektywy historycznej. Dzieci i młodzież najwięcej czasu spędzają na edukacji i rozwijaniu swoich pasji. Należy zadbać, aby szkoły ukazywały im jak najlepszy kierunek i wspierały w dalszym rozwoju.
Dzięki rozwojowi techniki i mediów odbiorca ma łatwiejszy dostęp do prezentowanych treści. W wolnym czasie młodzież nie chętnie sięga po utwory mówiące o takiej tematyce, wyjątek stanowią fani twórczości danego zespołu. Szkoła jest miejscem, gdzie w czasie lekcji historii można zaznajamiać uczniów w taki sposób. Można pokazać, że poprzez zabawę i przyjemność również istnieje możliwość przyswajania nowej wiedzy, czy utrwalanie już posiadanej. Jest to przystępne rozwiązanie i ciekawe. Dzięki prostym słowom i melodii pojawia się możliwość zapamiętania i przyswojenia wielu ważnych treści. Jest to też
80
przerywnik w czasie lekcji, który na pewno zaciekawi uczniów, a zarazem przekaże im potrzebne wiadomości. Możliwe, że przyswojone w ten sposób mogłyby zostać w pamięci na dłużej, niż poznawane tylko z zeszytu czy książki. Oczywiście patrząc z drugiej strony słuchanie muzyki na lekcjach może przynieść odwrotny skutek. Utwory i melodie w połączeniu ze słowami niosą ze sobą wiele emocji i przemyśleń. Skupiając się na tych treściach uczniowie mogą się w pewnym sensie zamknąć w świecie danej piosenki i kolejna porcja wiedzy będzie dla nich trudniejsza do zrozumienia. Na pewno na każdego z osobna będzie działało to inaczej. Zależy to jeszcze od treści i gatunku muzycznego utworu. Może on być spokojny i przyjęty w sposób neutralny, z mniejszymi emocjami. Zarazem może to być muzyka z pogranicza cięższych brzmień, która może pozytywnie lub negatywnie naładować dzieci i młodzież. Można wnioskować, ze istnieje możliwość braku skupienia uczniów na innych kwestiach oraz mogą być rozemocjonowani i nie kontrolować swojego zachowania. Obrazy oglądanych filmów zrealizowanych do utworów mogą zapaść w pamięć i bardzo dobrze obrazować realia i przedstawione sytuacje lub wydarzenia.
„Można zauważyć plusy jak i minusy tego sposobu przyswajania wiedzy.
Warto jednak spróbować takiego rozwiązania, gdyż jest to coś zupełnie nowego. Powinno to bardziej zainteresować młodych i na dłużej zostanie im w pamięci. Decyzja co do prezentowanych treści powinna należeć do nauczycieli. To oni powinni dokonać wyboru dla jakiej grupy wiekowej należy pokazywać muzyczną zawartość, gdyż niektóra z nich nie powinna być ukazywana wszystkim”4.