Nagranie partii fortepianu

Rozwiązaniem częściowo zastępującym bezpośredni kontakt jest dokonanie przez nauczyciela nagrania partii fortepianu umożliwiającego uczniowi ćwiczenie z takim podkładem. Stosuję to jako metodę dodatkową, zawsze po przej ściu przez dwa pierwsze, wyżej opisane etapy. Uważam, że jest to element pomoc -ny w budowaniu kondycji wykonawczej całego utworu, co — zwłaszcza przy du żych formach i utworach wirtuozowskich — jest bardzo istotne.

Po okresie pracy zdalnej przychodzi czas na osobisty kontakt w szkole.

Z ra dością i uznaniem dla uczniów stwierdziłam, że wszyscy byli gotowi do prób z fortepianem w kontakcie bezpośrednim. Zaskakująco szybko udało się uzys -kać swobodę wspólnego wykonania. Oczywiste jest, że uczniowie równolegle pracowali pod okiem swoich pedagogów wiolonczelistów.

Zwieńczeniem przygotowań do konkursu online jest nagranie materiału do pre zentacji konkursowej, które jest obarczone nie tylko wymaganiami meryto -rycz nymi, lecz także trudnościami organizacyjno-logistycznymi. Z racji ob ostrzeń pandemicznych nie można było liczyć na pomoc specjalisty ob słu gu ją ce go sprzęt nagrywający, na obecność publiczności stymulującej estra do wo ani na po moc rodziców. Zdarzało się, że na nagraniach pojawiali się pe da go dzy wio -lon czeli, przyczyniając się do znacznego usprawnienia procesu na gra nio we go i wsparcia uczniów. Nagrania trwały cztery dni po 8 –10 godzin.

Dokonując nagrań z uczniami, odczułam istotny brak treningu estradowego i ogrania. Kamera zamiast publiczności wyzwalała szczególny rodzaj tremy. Emo cje towarzyszące nagraniom były namiastką tych konkursowych i ge ne ro wa ły re akcje zbliżone do obserwowanych przeze mnie na wielu konkursach. Ujawniały się pewne cechy osobowości, nie zawsze tak czytelne w codziennym kontakcie.

Dla dopełnienia obrazu podaję listę utworów przygotowanych opisaną me -to dą i nagranych na potrzeby konkursowe w czasie sześciu tygodni pracy zdalnej:

— K. Wiłkomirski, Poemat (siedmiokrotnie), Aria, Wokaliza

— S. Prokofiew, Concertino op. 132, cz. 1, 2, 3

— E. Lalo, Koncert wiolonczelowy d, cz. 1

— D. Kabalewski, Koncert wiolonczelowy op. 49, cz. 1, 2, 3

— G. Goltermann, Koncert h op. 51, cz.1

— C. Saint-Saëns, Koncert wiolonczelowy a op. 33, cz. 2 i 3

— C. Stamitz, Koncert wiolonczelowy G, cz.1

— D. Popper, Polonez koncertowy d op. 14

Z satysfakcją informuję, że w wyniku przesłuchań konkursowych czworo uczniów uzyskało nagrody, a jeden — wyróżnienie na dwóch międzynaro-dowych konkursach.

Poprosiłam trzy uczennice o podzielenie się wrażeniami z pracy nad reper-tuarem konkursowym. Poniżej przytaczam te opinie.

WOKÓŁ KONKURSÓW, PRZESŁUCHAŃ I PRZEGLĄDÓWSZKOŁA ARTYSTYCZNA1(13)/2021— SERIA WYDAWNICZA CEA

120

Zajęcia zdalne przy pracy nad utworami z towarzyszeniem fortepianu po czątkowo wydawały mi się zupełnie nie do zrealizowania. Jednak, wbrew pozo -rom, pomimo naprawdę okropnej jakości dźwięku i braku możliwości wykonywa-nia obydwu partii jednocześnie, praca ta okazuje się efektywna. Zajęcia w formie zdalnej wymagają dużo większego skupienia, ale dzięki szczegółowym wskaza -niom na co w którym takcie należy zwrócić uwagę, naprawdę dużo dają i wiele rzeczy się rozjaśnia. Pozytywnym aspektem jest lepsza znajomość „czystej” partii fortepianu. Podczas wspólnej gry często umykają nam szczegóły partii naszego partnera. W momencie, gdy z przyczyn technicznych wiolonczelista gra jedynie lewą ręką, poza kształtowaniem wyobraźni muzycznej i świadomego wykony wa nia swojej partii, zwraca dużo większą uwagę na zależności między nim a forte pia -nem. Ćwicząc w ten sposób, dużo łatwiej jest się również zgubić w swojej partii, co trenuje skupienie uwagi i refleks. Punkty odniesienia w partii fortepianu, dzię ki którym w sytuacjach stresowych łatwiej będzie się odnaleźć, są bardziej wyeks -ponowane. Tego typu ćwiczenia wykonywane „na żywo” byłyby oczywiście lepsze, ale różnica nie jest może aż tak bardzo znacząca w tego typu przypadkach.

Mimo że podczas zajęć zdalnych da się pracować nad świadomą grą i inter pre tacją, nigdy nie zrekompensują one żywej interakcji. Myślę, że takie roz wią za -nie doskonale sprawdza się w początkowej fazie nauki utworu oraz przy ustalaniu ogólnej jego koncepcji. Jednak doprowadzenie go do ostatecznej formy nie jest możliwe za pośrednictwem Internetu z oczywistych względów, takich jak słaba jakość przekazu czy wyżej wspomniana wzajemna interakcja, za pomocą której możliwe jest nadanie ostatecznego kształtu dziełu. Chociaż ciężko mówić o two -rze niu sztuki zdalnie, to z pewnością taka forma pracy prowadzi do -rzetelne go przygotowania utworu od strony technicznej, co jest przecież niezwykle istot nym, jeśli nie głównym elementem procesu pracy nad utworem. Myślę, że w obec nej sy -tuacji praca zdalna, choć uciążliwa i męcząca, daje i tak spore możliwości rozwoju.

(Konstancja Śmietańska, lat 18)

Przygotowanie do konkursu online w trakcie pracy zdalnej jest oczywiście bar -dzo utrudnione ze względu na brak możliwości zrobienia próby i ćwiczenia w cza-sie rzeczywistym. Jednak mimo wszystkich tych trudności udało się wspólnymi siłami bardzo dobrze dostosować do nowych okoliczności i zapewnić uczniom najlepsze przygotowanie do konkursu. Poza nagraniami partii fortepianowej, które dostaliśmy i z którymi mogliśmy ćwiczyć, aby lepiej przygotować się do nagrań, mieliśmy także lekcje online. Na zajęciach tych dostawaliśmy dużo teoretycznej wiedzy, którą mogliśmy wykorzystać przy ćwiczeniu, a także wiele wytycznych, czego należy być świadomym przy graniu danych utworów z fortepianem. Wszyst -kie te informacje pomogły mi przygotować się do prób i nagrań, a także ułatwiły mi pracę nad utworami w domu (wiedziałam, jak wygląda partia fortepianu i jak się łączy z partią wiolonczeli). Oprócz tego na lekcjach, podczas gdy Pani Pro-fesor wykonywała partię fortepianu danego utworu, ja grałam swój głos samymi

SZKOŁA ARTYSTYCZNA1(13)/2021— SERIA WYDAWNICZA CEA WOKÓŁ KONKURSÓW, PRZESŁUCHAŃ I PRZEGLĄDÓW

121

palcami lewej ręki, bez smyczka, żeby wyobrazić sobie ostateczny obraz utworu i wiedzieć, kiedy należy wejść. Bardzo mi to pomogło, ponieważ gdy już spot -kałam się z Panią Profesor na nagraniach, nie musiałam się uczyć wejść od samego początku, co znacznie usprawniło tok próby i ułatwiło wspólną pra cę. Uważam, że wyniosłam z tych lekcji bardzo dużo i pomimo trudnej sytuacji w związku z pandemią udało mi się wiele nauczyć.

(Hanna Szczęsna, lat 16)

Praca zdalna pozwala na więcej rozmów o utworze, kontekście, kompozy-torze, przez co późniejsze granie jest bardziej uporządkowane i przemyślane.

Gdy przychodzi do „żywego” zagrania utworu, większa jest świadomość in stru -men ta li sty, co w danym mo-mencie dzieje się w partii fortepianu. Jednak praca zdalna wymaga poświęcenia większej ilości czasu na własną pracę, zagłębienie się w utwór i jego analizę. Niezwykle brakuje możliwości wpisania się we wspólną

„poetykę” czy odnalezienia odpowiednich emocji.

(Amelia Chmielewska, lat 17)

Niniejszy tekst poświęcony jest przygotowaniu ucznia do konkursu online i dotyczy wąskiej grupy najzdolniejszych. Opisana przeze mnie metoda do sko na le sprawdza się w codziennej pracy, w odniesieniu do znacznie mniej wy -ma ga ją ce go repertuaru. Stosuję ją w pracy z każdym uczniem, dostosowując tem po pracy, stopień wymagań i zakres oczekiwań do poziomu zdolności, stop -nia zaawansowa-nia, inteligencji i pracowitości każdego ucz-nia. Mam na dzie ję, że podsycanie głodu poznawczego uczniów będzie owocować w ich rozwoju nie zależnie od tego, czy będą stawać w konkursowe szranki, pracować zdalnie czy w kontakcie bezpośrednim. Każda metoda pedagogiczna ma na celu kon kretny efekt, ale każda jest tylko cząstką procesu, odcinkiem drogi w dążeniu do odkrywania piękna w muzyce.

WOKÓŁ KONKURSÓW, PRZESŁUCHAŃ I PRZEGLĄDÓWSZKOŁA ARTYSTYCZNA1(13)/2021— SERIA WYDAWNICZA CEA

122 Fot. Anna Jarecka-Bala