Czerwiec 1999 Kwartalnik Numer S Rok 3
W d zisiejszy m n u m e r z e :
♦ informacje zarządu
• Komunikat specjalny organizacji Polskiego Towarzystwa Medycznego w Niemczech i Niemiecko-Polskiego Towarzystwa Medycznego w Berlinie
• List d r Kasiny zaw iadam iający o przyjęciu Niemiecko-Polskiego Towarzystwa w Berlinie do Federacji Polskich Organizacji Medycznych na Obczyźnie
• Sprawozdanie z zebrania Towarzystwa w dniu 2.12.98
♦ Wieści od przyjaciół zza wschodniej granicy
• Polskie Towarzystwo Medyczne w Mołdawii
• Stowarzyszenie „Dom Polski” w Bieicach
♦ Z serii Emergency room: Wpływ implantatów silikonowych na funkcję AICD;
przypadek własny d r Forycłriego
♦ Kolejni członkowie naszego Towarzystwa przedstaw iają się
♦ Anegdoty medyczne profesora J . Zierskiego
♦ Ciekawostki kulinarne dla podróżujących do Polski
♦ Christian Skrzyposzek- polski pisarz w Berlinie
Śmierć w dużym mieście, dokum entacja tragicznego przypadku. Część I
Fot. 8. Strona tytułow a „B iuletynu Niem iecko-Polskiego T ow arzystw a M edycznego”, ze zbiorów autorki
NR 5^2007
KLO N • BERLIN « T E t , MO/324-1E-32: 0 3 0 « 15-32-79 PAX: £»»417-45-391
Dużo zdrowia, szczęścia i pomyślności w N o w y m R o k u 2 0 0 8
oraz wspaniałych zimowych wypadów życzy
redakcja
Fot. 9. Strona tytułow a czasopism a „Polonez”, ze zbiorów autorki
28 M aria Kalczyńska
w w w.a k c e n t y .d e
Fot. 10. Strona tytułowa czasopisma „Akcenty” , egzemplarz w zbiorach autorki
Berlin - centrum kultury polskiej. 29
dzi sztuki, nauki i kultury. Od tego czasu m ożliwe stało się także połączenie działań instytucji zajm ujących się popularyzacją polskiej kultury w m ieście i jeg o okolicy.
W końcu XX w ieku działało tu ok. 20 organizacji i tow arzystw skupiających P ola
ków i osoby zainteresow ane w spółpracą polonijną. Berlin otw orzył się szeroko tak
że na ludzi kultury, nauki i m ediów 8. W latach 1990-2000 w N iem czech ukazyw ało się ok. 40 periodyków polskojęzycznych lub dw ujęzycznych polsko-niem ieckich9.
Początek X XI w ieku zm ienił oblicze życia polskiego w m ieście, co dało się także odczuć w rozw oju m ediów polonijnych. W ynikało to przede w szystkim z nowej sy
tuacji społeczno-politycznej w Europie. N ie notow ano ju ż intensywnej em igracji politycznej inteligencji polskiej do N iem iec. Nie istniała ju ż potrzeba prow adzenia m asowej działalności wydaw niczej. Z m alała liczba tradycyjnych w ydaw nictw polo
nijnych i polskojęzycznych. W roku 2000 w zasięgu ogólnoniem ieckim ukazyw ało się w N iem czech kilka periodyków . W W urzburgu drukow ano od 1989 roku dw u
tygodnik „N asze Słow o” - organ centralny Polskiej Misji Katolickiej (redakcję przeniesiono w 2004 roku wraz z rektoratem do H anow eru; fot. 6).
O dnotow ano też kilka niezależnych pism pryw atnych: berliński „K urier Poloni
ca” Aleksandry Proscewicz (1997-2012); dw utygodnik „Samo Życie” (Ahlen, Dort
m und). tygodnik „Info& T ips” (od 1989, Frankfurt nad M enem ) i lokalny dw uty
godnik „K urier” (1989-2012, H am burg). O sobną grupę stanow iły periodyki specja
listyczne, m.in. biuletyny organizacji branżow ych: „O św iatow e To i O w o” - organ T ow arzystw a Szkolnego O św iata z B erlina w ydaw any od 1999 roku (fot. 7), oraz
„B iuletyn N iem iecko-Polskiego T ow arzystw a M edycznego” (fot. 8).
Istotne były także m edia reklam ow o-ogłoszeniow e. Jednym z pierw szych było pism o „Razem , czyli Pom óżm y Sobie” założone w 1998 roku, następnie pojaw iły się liczne bezpłatne reklam ów ki berlińskiej firm y Klon.
W śród innych popularnych w śród Polonii niem ieckiej tytułów w ym ienić m ożna ponadto: „Przegląd Tygodnia” (1983-1991), „Polonik M onachijski” (od 1986; obec
nie w Internecie) i dortm undzkie „Z bliżenia” (1 9 9 2 -1 9 9 5 )10, kolportow ane także w Berlinie.
W obieg w ielokulturow y B erlina w pisało się doskonale polsko-niem ieckie tow a
rzystw o literackie W IR z edycją periodyku o tej samej nazw ie oraz licznych dru
ków książkow ych. Było także inicjatorem w ielu cennych przedsięw zięć kultural
nych (1 9 9 5 -2 0 0 5 )".
8 Osiedliło się tu wielu polskich artystów mieszkających do tej pory poza Berlinem , m.in. A. i B. Piwars- cy z Essen, K. N iew rzęda z Bremy.
9 Zob. M. K alczyńska, Adnotow ana bibliografia polskich tytułów prasow ych w Niem czech (1989-1999), w: Instytucje literacko-wydawnicze w kontaktach polsko-niem ieckich, red. M. K alczyńska, Opole 2000, s. 252-263.
10 Więcej zob. Niem ieckie polonica prasow e: (ostatnie 20-lecie X X wieku), opr. M. Kalczyńska. L. Panek, Opole 2004.
11 Więcej zob. M. K alczyńska, K ultura książki polskiej w Niem czech, K atow ice 2004.
30 M aria Kalczyńska
N ajdłużej ukazującym się polonikiem prasow ym w Berlinie je st pisem ko „G azet
ka” , dokum entujące od 1977 roku piórem m.in. redaktora naczelnego Bonfatiusa Stopy działalność Polonii w stolicy N iem iec.
Prasa polska i polskojęzyczna ukazująca się w N iem czech w końcu X X wieku w przew ażającej w iększości w ydaw ana była w ugruntow anych trad y cją polskich ośrodkach takich jak: D ortm und, Berlin, M onachium , Frankfurt nad M enem , H am burg, Stuttgart i Hanower. Prasa ta była typow ą trybuną inform acyjną dla organiza
cji i stow arzyszeń. Przekazyw ała bieżące dane o problem ach Polonii, sytuacji polityczno-kulturalnej w kraju. Ogólnie m ożna pow iedzieć, iż - oprócz funkcji inform acyjnej - zajm ow ała się dydaktyką, popularyzow ała literaturę i sztukę oraz problem atykę społeczną.
Prasa p olonijna - po w ejściu Polski do U nii E u rop ejskiej
Po 2004 roku Polska znalazła się w strukturach Unii Europejskiej, co w pew nym sensie w płynęło na „unorm ow anie system u” prasy polonijnej. M ożna rozum ieć to jak o zw iększenie konkurencyjności tytułów polonijnych w obec siebie, ja k rów nież przejście w ielu z nich do obiegu internetow ego .12
W zasadzie w tym czasie w iększość biuletynów polonijnych organizacji została zaw ieszona, a te, które zostały, ukazu ją się nieregularnie lub przeszły do Internetu.
W iele z tytułów je st dw ujęzycznych, co zw iększa na pew no krąg ich potencjalnych odbiorców i zbliża do społeczeństw a w ielokulturow ego („K urier Polonica” - do 2012 r., „N asze Słow o”, „Zarys”) 13. Przy niektórych redakcjach zaw iązano stow a
rzyszenia, których celem je st w spieranie inicjatyw m edialnych i pozyskiw anie środ
ków na druk. Tak było np. w B erlinie, gdzie „K urier Polonica” korzystał ze w spar
cia Stow arzyszenia K ulturalnego Polonica (D eutsch-Polnischer Kulturverein - Polonica) (od 2010 r. - nieregularnie).
Inne, ja k np. „G łos Polski” - organ Z Pw N (zaw ieszony), czy „Słow o” - organ KIK-u z Berlina (w 2011 r. rozw iązane), zakończyły sw oją misję. Zdaniem w spółpracow ników tych m ediów w ynika to z kurczenia się rynku czytelniczego i braku stałej dotacji na druk poloników niem ieckich.
R enom ą cieszą się periodyki reklam ow e, rozdaw ane bezpłatnie w śród Polaków, najczęściej przy polskich kościołach. O prócz reklam zam ieszczają one rów nież m a
teriały z życia Polonii oraz porady praw ne i inform acje z N iem iec i Polski. W ym ie
nić warto m iesięcznik berliński „K ontakty” oraz ogólnoniem iecki „Polonez” (fot. 8), obydw a w ydaw ane przez firm ę berlińską Klon (w łasność m ałżeństw a M arianny i A ndrzeja K lonów ). Z ich inicjatyw y ukazują się także adresow e inform atory po lo
12 Szacuje się, że z m edialnych nośników internetowych, w tym także prasy, korzysta jednorazow o ok.
5 min odbiorców.
13 Zob. N iem ieckie polonika prasow e..., passim; A. Marcol, „Dialog je st m ożliw y / D ialog ist m oglich” . Polsko-niem iecka prasa dw ujęzyczna publikow ana po roku 1989, Katowice 2012, praca doktorska napisana pod kierunkiem M. K alczyńskiej, W ydział Filologiczny U niw ersytetu Śląskiego w Katowicach.
Berlin - centrum kultury polskiej. 31
nijne, organizow ane są rozm aite im prezy, akcje charytatyw ne Polonii, prow adzony je st k olportaż14.
Znany je st także m iesięcznik „A kcenty”- bezpłatne pism o społeczno-kulturalne w ydaw ane od 2004 roku przez Filipa G erm ana z Berlina, od 2010 roku ukazuje się sporadycznie (fot. 9). Do gazety pisali berlińscy autorzy em igracyjni, m.in.: Regina M ikielew icz, Ewa M aria Slaska, Andrzej N iew iadom ski, Leszek O św ięcim ski, M a
gda Potorska, W ojciech D rozdek, K rystyna Koziew icz. R e d a k c ja - ja k w iele innych jej podobnych - boryka się z brakiem lokalnych abonentów , konkurencyjnością ze strony m ediów polskich oraz niedofinansow aniem ze strony adm inistracji polskiej i niem ieckiej15 (fot. 9). O kazjonalne dochody z pozyskiw anych projektów nie za
pew niły stałej edycji nie tylko tego pism a. Potrzebne byłoby stałe w sparcie ze stro
ny adm inistracji niem ieckiej w myśl um ów polsko-niem ieckiego traktatu z 1991 ro k u 16.
M imo iż w niem al każdym w iększym skupisku polonijnym w N iem czech m edia polonijne są obecne (coraz częściej tylko internetowe), to obserwuje się z jednej stro
ny powolny spadek inicjatyw w ydawniczych starej Polonii, a z drugiej - pojaw iają się nowe - związane ju ż na trwałe z wirtualnym społeczeństwem globalnym 17.
Z tytułów , które zachow ały sw oją ciągłość i tradycyjną form ę, najw iększy zasięg m a prasa społeczno-inform acyjna: „Info& T ips” z Frankfurtu nad M enem (własność Stanisław a W ęgłorza) i „Sam o Ż ycie” (1995) z D ortm undu (w łasność koncernu M atuszczak& H iibsch: „A ngora”, „Sam o Ż ycie” i „PL M arkt”). Pism o od początku prow adzi red. Henryk Kollar, a w spółpracują z nim m.in.: A ndreas Htibsch, K ata
rzyna D om agała, A gnieszka Hreczuk, W ojciech Zaborow ski, W aldem ar M aszecki i Leonard Paszek.
14 Tam że, s. 4 2 ^ t3 .
15 W ydawcy stale podkreślają, że do tej pory nie m a rów now agi w przestrzeganiu traktatu polsko-niem iec
kiego z 1991 r., czego dowodem była dyskusja podczas berlińskiej prom ocji książki Ludzie polonijnych me
diów w Berlinie 9 kw ietnia 2011 r.
16 Traktat zaw arty m iędzy Rzecząpospolitą Polską a R epubliką F ederalną N iemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej w spółpracy z 17 czerw ca 1991 r. Po jeg o ratyfikacji przez oba państw a - po raz pierw szy w histo
rii stosunków polsko-niem ieckich - zaistniały sprzyjające w arunki do wzajem nego popierania tożsam ości kul
turowej obu wym ienionych w traktacie grup narodowościowych. Po raz pierw szy wskazano w traktacie prawo nieskrępow anego dostępu do kultury rodzimej osób związanych z kulturą polską, zamieszkałych w N iem czech. Jednakże ja k w ykazały kolejne lata, strona niem iecka - zdaniem wielu obserw atorów - nie wywiązuje się należycie z respektow ania przepisów traktatowych. Traktat je st asym etryczny, szczególnie w obszarze do
stępu do m ediów i oświaty. Zob. D ie deutsch-polnischen Vertage vom 14.11.1990 und 17.6.1991 / Traktaty polsko-niem ieckie z 14.11.1990 i 17.6.1991 r., Bonn [1990].
17 W latach 2003-2007 pojaw iło się znow u kilka now ych tytułów. W ym ienić tutaj m ożna tygodniki: „Fak
ty”, „G azeta Śląska”, „T ydzień”, „7 Dni”. Związany był z nimi redaktor W. Kutz z Katowic. N iestety żaden z periodyków nie ukazyw ał się dłużej niż 2 -3 lata. W szystkie zam ieszczały w 90% przedruki oraz materiały z agencji prasowych. Rów nież inne inicjatywy wydaw nicze o znaczeniu lokalnym nie przetrw ały próby czasu.
Z ważniejszych w ym ienić należy: „Pol Echo” i „K alejdoskop” z Ham burga oraz „T w oją G azetę” z H anow e
ru, w ydaw aną przez J. i S. K rajewskich. Zob. więcej Niem ieckie polonika prasowe...
32 M aria Kalczyńska
N a tle prasy polonijnej „Sam o Ż ycie” w yróżnia się pozytyw nie. W celu podtrzy
m ania swojej kondycji wydaw niczej korzysta coraz częściej z różnych form poza- prasow ych, prow adzi np. kiosk internetow y oferujący m .in. m ultim edia, artykuły spożyw cze, także z Polski, oraz p ra sę 18. P ozw ala to firm ie uatrakcyjnić zasięg działalności oraz zachęcić do abonam entu now ych czytelników , także z Berlina.
N ow e m edia w obiegu p olonijnym
W e w spółczesnym sposobie kom unikow ania w ażną m isję spełniają dzisiaj nowe m edia. Dzięki nim szczególnie m łodsi odbiorcy m ają nieskrępow any dostęp do za
sobów globalnej wiedzy. W sieci znajdujem y program y radiow e i telew izyjne oraz dane pochodzące z tradycyjnych mediów.
W XXI w ieku Internet zdom inow ał m edialną kom unikację społeczną. Pom ocny je st szczególnie w łączności diaspory polskiej ze so b ą oraz z krajem swego pocho
dzenia. „W sieci internetowej osiągalnych je st ponad 50 polskich stron W W W reda
gow anych przez Polaków w N iem czech. Poza tym codziennie m ożna przez co naj
mniej godzinę odbierać 8 polskich stacji radiow ych, w tym jed en program w języku polskim o zasięgu ogólnokrajow ym , kiedyś w RBB, a od stycznia 2009 roku w Funkhaus Europa Berlin. R ozgłośnia Deutsche W elle nie em ituje ju ż polskiego program u radiow ego, oferuje natom iast od czerw ca 2011 roku m ultim edialną stronę internetową. Pojaw iają się także program y telewizji internetowej i inne m ultim edial
ne now inki” 19.
Pierw sze oznaki przekazu inform acji przez Internet w obiegu polonijnym poja
w iły się w 1998 roku, kiedy to z inicjatyw y działaczy Polonii niem ieckiej Z bignie
w a K osteckiego i Jana W rońskiego pow stał internetow y bank danych o Polonii (w w w .polonia.org). Strona ta działa do dziś i je st to m iejsce, w którym „m ożna po polsku się m odlić, kupić polską książkę, trafić na zebranie organizacji polonijnej, zjeść w polskiej restauracji, odw iedzić polskiego lekarza i adw okata, bez kłopotu znaleźć polską placów kę dyplom atyczną i polskich znajom ych 20. Polacy w N iem czech korzystają obecnie z kilku portali internetow ych, „w ychodzących” ze środo
w iska Polonii berlińskiej. N ajbardziej znane są: w w w .polregio.eu; w w w .polonia.
viva.eu; w w w .kongres.de
Od 2012 roku w B erlinie działa także Biuro Polonii, w spierane niem ieckim i do
tacjam i. Jak w ynika z danych K ongresu Polonii niem ieckich, biuro to spełnia także rolę inform acyjno-m edialną w obec Polonii21. L ider K ongresu W iesław Lew icki in
form ował: „N a dzień dzisiejszy stw orzyliśm y «telefony zaufania» i m ożem y zaofe
18 Przeciętnie oferuje 300 tytułów gazet („Polityka” , „W prost”, „Pani Dom u”, „Film ”, „Sport”, „Tina”,
„Gość N iedzielny”).
19 B. Collen, ww w .polregio.eu [sierpień 2012].
20 [Z. Kostecki], A pel, „Biuletyn Stow arzyszenia W spólnota Polska” 1998, nr 12.
21 Zob. inform acje na ten temat: Raport M inisterstwa Spraw Zagranicznych o sytuacji P olonii i Polaków za granicą z 2012 r., W arszawa 2013, s. 177-186.
Berlin - centrum kultury polskiej. 33
rować naszym rodakom w N iem czech fachow e poradnictw o praw ne, psychologicz
ne i społeczne. Z apraszam także do aktywnej w spółpracy w kształtow aniu platform y internetow ej P olonia V iva, która stoi do waszej dyspozycji. Piszcie i przesyłajcie inform acje do w szystkich działów , inform ujcie o festivalach kultury, nauce języka, konkursach inicjatyw m łodzieżow ych, galach sylw estrow ych... rów nież o ciekaw ostkach historycznych, o ludziach, którzy w N iem czech zasłynęli, o polskich sukcesach, problem ach i w szystkich ważnych w aszym zdaniem spra
wach. N iech Polonia V iva stanie się platform ą jednoczących Polonię celów i zainte
resow ań, niech inspiruje do działań i rozw ija nas”22.
Te i inne inicjatyw y pozw alają m ieć nadzieję na dalszy rozwój m ediów elektro
nicznych w obszarze kom unikacji polskiej diaspory w N iem czech. Tym bardziej że adm inistracja niem iecka zobow iązała się do stałego ich w spierania.
P od su m ow an ie
W N iem czech w ydaw nictw a periodyczne ukazyw ały się sukcesyw nie od XIX wieku. Przełom lat 80. i 90. XX w ieku był szczególnie w ażny dla ich rozwoju.
W proces ich funkcjonow ania angażow ały się środow iska em igracji świeckiej i du
chownej. C elem nadrzędnym ich popularyzatorów stało się przejęcie funkcji pol
skich ośrodków kulturalnych poza krajem , dostarczanie infonnacji i konsolidow a
nie życia w ychodźczego oraz zaspokajanie potrzeb intelektualnych Polonii.
N a początku XXI w ieku zm ieniły się sposoby i warunki prow adzenia inform acji m edialnej także przez Polonię. W e w spółczesnym sposobie kom unikow ania w ażną misję do spełnienia m ają nowe media, Internet osiągalny ju ż niemal z każdego m iej
sca i o każdej porze, oferujący najszybszy przekaz danych ze świata.
Żyjący w N iem czech polskojęzyczni tw órcy i w spółpracow nicy m ediów dobrze wypełnili sw oją misję. Berlin - jak o pozakrajow e centrum kultury polskiej i ośro
dek rozw oju m ediów polonijnych - na trw ałe w pisuje się w tradycje ich pow staw a
nia. W ydaje się jednak, że z biegiem czasu punkt ciężkości będzie przesuw ał się w kierunku budow y internetow ych platform m ediów w ielokulturow ych o specyfice inform acyjnej.
Jak w ynika z inform acji instytucji polonijnych, Polonia niem iecka stale boryka się z brakiem odpow iednich środków na działania m edialne. Od lat dom aga się m oż
liwości realizow ania przepisów traktatow ych, w obszarze dotow ania przez N iem cy organów prasow ych i em isji polonijnych program ów telew izyjnych i radiow ych’ 1.
N a zakończenie prezentuję w ykaz w ażniejszych tytułów prasy polskiej w B erli
nie (1989-2012) oraz berlińskich portali internetow ych:
- „A kcenty” - ukazyw ały się w latach 2 0 0 4-2009 nakładem pryw atnym , z ini
cjatyw Filipa G erm ana (obecnie w ydanie internetow e);
22 W. Lewicki, Przem ówienie, Berlin 8.12.2012 r. W śród tych, którzy społecznie pracują w m ediach polo
nijnych, jest m.in. K.. K oziew icz z Berlina.
23 Zob. Raport M inisterstwa Spraw Zagranicznych..., s. 186.
34 M aria Kalczyńska
- „A rchipelag” - ukazywał się w latach 1983-1987 z inicjatywy A ndrzeja W ięc
kow skiego;
- „B iuletyn Federacji Polonijnych O rganizacji M edycznych” - ukazuje się od 1997 roku nakładem Polonijnych O rganizacji M edycznych w świecie;
- „B iuletyn N iem iecko-Polskiego Tow arzystw a M edycznego” - ukazyw ał się w latach 1997-2000 nakładem N iem iecko-Polskiego T ow arzystw a M edycznego / D eutsch-Polnische M edizinische G esellschaf Berlin;
- „B iuletyn Polskiej Rady w N iem czech” - ukazyw ał się w latach 1996-1999 nakładem Polskiej Rady w N iem czech;
- „B iuletyn Zrzeszenia Federalnego Polskich Inżynierów i Techników w N iem czech” - w ydaw any od 1997 roku nakładem Zrzeszenia Federalnego Polskich Inży
nierów i Techników w N iem czech;
- „G azetka” - ukazuje się od 1988 roku nakładem Polskiego Zw iązku K ultural
nego i Z jednoczenia Polaków w Berlinie;
- „K olano. M agazyn półliteracki i niekulturalny” - ukazyw ało się w latach 1995-2001 nakładem Zw iązku Polskich N ieudaczników ;
- „K ontakty” - ukazu ją się od 1995 roku nakładem firm y Klon;
- „K urier Polonica” - ukazyw ał się w latach 1997-2010 nakładem N iem iec
ko-Polskiego Stow arzyszenia K ulturalnego Polonica (D eutsch-Polnischer Kultur- verein-Polonica), z inicjatyw y A leksandry Proscew icz;
- „Pogląd. M agazyn polityczny” - ukazyw ał się w latach 1982-1990 z inicjaty
w y Edw arda K lim czaka i Tow arzystw a „Solidarność” z B erlina Zachodniego;
- K w artalnik europejski „PO LO N EZ - ABC E uropejczyka” ukazuje się od 2006 roku nakładem firm y Klon;
- „PL M arkt” - ukazuje się 2008 roku nakładem firm y Klon;
- „Razem , czyli Pom óżm y Sobie. B ezpłatny m iesięcznik ogłoszeniow y w B erli
nie” - w ydaw any w 1998 roku nakładem pryw atnym ;
- „Słow o / Das W ort” - ukazyw ał się w latach 1988-2011 nakładem Klubu In
teligencji K atolickiej;
- „W IR. Edycja L iteracka / L iteraturedition” - ukazyw ał się w latach 1995—
2000 nakładem W IR Polsko-N iem ieckiego T ow arzystw a Literackiego / V erein zur Förderung der D eutsch-Polnischen L iteratur Berlin;
- w w w .p o lre g io .e u ,w w w .p o lo n ia .v iv a .e u ,w w w .kongres.de, w w w .poloniaber- lin.de;
- w w w .b e rlin c z y k .p l,w w w .m ypolacy.de/m iasto/B erlin
Bibliografia
C złowiek wiary konsekwentnej. Ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987), Lublin 1997.
Ilu Polaków w Niem czech? Ilu w Berlinie?, http://w ww.berlinczyk.p1/0,1 18-ilu.polakow ,w,niem czech,ilu,w, berlinie.htm l [1.07.2013].
Kalczyńska M., Adnotow ana bibliografia polskich tytułów prasow ych w Niem czech (1989-1999), w: Instytu
cje literacko-wydawnicze w kontaktach polsko-niem ieckich, red. M. K alczyńska, Opole 2000.
Berlin - centrum kultury polskiej. 35
K alczyńska M., K ultura książki po lskiej w Niem czech, K atowice 2004.
[Kostecki Z.], Apel, „B iuletyn Stow arzyszenia W spólnota Polska” 1998, nr 12.
Leksykon P olactw a w Niem czech, Opole 1982 [wyd. fototypiczne z 1939 r.].
Marcol A „ „D ialog je st m ożliw y / D ialog ist m öglich” . Polsko-niem iecka prasa dwujęzyczna publikow ana po roku 1989, Katowice 2012, praca doktorska napisana pod kierunkiem M. Kalczyńskiej, W ydział Filologicz
ny U niw ersytetu Śląskiego w Katowicach.
Niem ieckie polonica prasowe: (ostatnie 20-Iecie X X wieku), opr. M. Kalczyńska. L. Panek, Opole 2004.
Praszalow icz D., Polacy w Berlinie. Strum ienie m igracyjne i społeczności imigracyjne. P rzegląd badań, K ra
ków 2010.
Poniatowska A., Zarys dziejów ,,D ziennika Berlińskiego”, „Przegląd Z achodni” 1977, n r 5/6.
R aport M inisterstwa Spraw Zagranicznych o sytuacji Polonii i Polaków z a granicą z 2012 r., W arszawa 2013.
Smółka L., P rasa polska w N iem czech w okresie międzywojennym, „K om unikaty M azursko-W arm ińskie”
1983, nr 1.
Die deutsch-polnischen Vertage vom 14.11.1990 und 17.6.1991 / Traktaty polsko-niem ieckie z 14.11.1990 i 17.6.1991 r., Bonn [1990].
R O C Z N IK B IB L IO T E K I G Ł Ó W N E J U N IW E R S Y T E T U O P O L S K IE G O , R. X, 2014
U rszu la JA N K O W S K A
Polska prasa p olon ijn a w A ustralii
Abstract: The article presents the story o f the Polish press issued since the beginning o f the 20th century, as well as W eb portals published since 2000 on the A ustralian continent. The m ain focus is on the Polish journals available on the W eb and portals, which are part o f the cultural and intellectual heritage. Australian nationals o f Polish origin differentiated in terms o f ideas, attitudes, interests and lifestyles. H ow ever the media, as a social com m unication medium, aim at prevention o f the loss o f national identity.
Keywords: Polish press published, Polish em igration newspapers and portals, magazines com ing out in A ustralia, Poles in Australia
W p row ad zen ie
Prasa od zaw sze była czynnikiem kulturo- i opiniotw órczym . Jako takie m edium 1 służyła początkow o zarów no organom rządzącym , ja k i niew ielkiej liczebnie elicie odbiorców . Celem niniejszego artykułu je st ukazanie australijskich czasopism polo
nijnych dostępnych w Internecie oraz portali internetow ych w pow iązaniu z dzieja
mi historii prasy polskiej w Australii.
Pow stanie m ediów (prasy, radia, telew izji), obejm ujących zasięgiem A ustralię i w spółtw orzonych przez jej m ieszkańców , m a sw oje podłoże w krótkiej, acz intry
gującej historii kraju. Społeczeństw o kontynentu tw o rzą potom kow ie w przew a
żającej części brytyjskich osadników. Istotna część mieszkańców miast X V lII-wiecz- nej A nglii była bez pracy i nie było rokow ań na jej zdobycie. W ysoka stopa bezro
bocia przyczyniła się do w zrostu przestępczości, której nie zniw elow ało naw et su
row e prawo. „W m yśl X V III-w iecznych kodeksów kara śm ierci groziła aż w 160 przypadkach”2. W ięzienia oraz „galery”3 były przepełnione. Jako środek roz
row e prawo. „W m yśl X V III-w iecznych kodeksów kara śm ierci groziła aż w 160 przypadkach”2. W ięzienia oraz „galery”3 były przepełnione. Jako środek roz