Niskie zapotrzebowanie na energiê

• niskie zu¿ycie pierwiastka wêgla • ekonomia i finanse

• aspekty spo³eczne • zachêcanie do innowacji.

Niskie zapotrzebowanie na energiê

Cel ogólny Opracowanie polityki obni¿ania zapo-trzebowania odbiorców koñcowych na energiê w ca³ej gospodarce.

Uzasadnienie Dziêki rozwijaniu gospodarki o niskim zapotrzebowaniu na energiê Polska zbuduje bardziej konkurencyjny prze-mys³, osi¹gnie lepszy bilans p³atniczy, mniejsz¹ zale¿noœæ od importu i bêdzie w mniejszym stopniu negatywnie od-dzia³ywaæ na œrodowisko.

Cele bezpoœrednie Za³o¿yæ cel zmniejszania energoch³on-noœci o 0,5% rocznie wiêcej ni¿ cel okreœlony w scenariuszu odniesienia. Cel jest realistyczny i wykonalny, mimo i¿ stanowi wyzwanie.

Korzyœci Zu¿ycie paliw pierwotnych w roku 2030 by³oby o 13 Mtoe mniejsze ni¿ bez za-³o¿enia takiego celu. Mog³oby to zmniej-szyæ emisjê CO₂ o oko³o 50 Mt o rocz-nej wartoœci 250 mln euro.

Zarz¹dzanie popytem, dotychczas ubogi krewny polskiej polityki energetycznej, musi staæ siê jej podstawowym fila-rem. Dlatego te¿ planiœci i decydenci w dziedzinie energii musz¹ równie g³êboko rozwa¿yæ oszczêdnoœci energetycz-ne i zwiêkszenie wolumenu produkcji ciep³a i eenergetycz-nergii elek-trycznej. Poziom wysi³ków zwi¹zanych z polityk¹ i finanso-waniem oszczêdnoœci energetycznych powinien byæ wspó³-mierny do poziomu wysi³ku i finansów wk³adanych w wy-twarzanie i przesy³ – zarówno dla Ÿróde³ odnawialnych jak i konwencjonalnych. Wielkoœæ, ranga i poziom zatrudnienia instytucji odpowiedzialnych za sprawnoœæ energetyczn¹ powinny co najmniej odpowiadaæ instytucjom zajmuj¹cym siê wytwarzaniem i przesy³em. Mamy te¿ do czynienia ze zwyk³¹ zmian¹ podejœcia, pozwalaj¹c¹ jednak na zaoszczê-dzenie setek milionów euro rocznie.

Jeœli instytucje zajmuj¹ce siê sprawnoœci¹ energetyczn¹ otrzymaj¹ odpowiednie finansowanie, zakres mo¿liwych do opracowania we wspó³pracy z sektorem przemys³u i grupa-mi obywatelskigrupa-mi programów polityki energetycznej znacz-nie siê poszerzy o coraz to nowe najlepsze œwiatowe prakty-ki i w³asne nowatorsprakty-kie rozwi¹zania. Wysi³prakty-ki te by³yby finan-sowane w zasadzie przez handel emisjami, poprzez sprzeda-wanie AAU w ramach Protoko³u z Kioto, lub przyznasprzeda-wanie w ramach przydzia³ów w unijnym systemie handlu emisjami. Polityka energetyczna dzieli siê na szeœæ obszarów: prze-mys³, mieszkalnictwo i us³ugi komunalne, sektor energe-tyczny, strona poda¿y, edukacja i transport. Transport wy-mieniono jedynie ze wzglêdu na jego wagê, ale szczegó³o-we zalecenia dotycz¹ce tego zagadnienia wykraczaj¹ poza zakres tego raportu.

Przemys³. Oszczêdnoœci energetyczne mog¹ byæ zreali-zowane poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na ciep³o i elektrycznoœæ w procesach przemys³owych w nastêpstwie zmiany projektu instalacji lub modernizacji, stosowania sil-ników elektrycznych i uk³adów energetycznych o wy¿szej sprawnoœci, odzyskania energii z procesów technologicz-nych, lepszego zarz¹dzania energi¹ w budynkach; oraz sto-sowania kot³ów o wy¿szej sprawnoœci i szerszego stoso-wania produkcji skojarzonej.

Korzyœci ekonomiczne zachêcaj¹ce do oszczêdzania obej-mowa³yby ca³y zakres: od norm w niektórych przypadkach, do mechanizmów typu rynkowego, pozwalaj¹cych firmom na czerpanie korzyœci z „wêglowych papierów wartoœciowych”. Szczególnie u¿yteczny mo¿e okazaæ siê program EU ETS.

Wa¿niejsze œrodki podano poni¿ej.

Rodzaj regulacji Proponowane œrodki

Normy i regulacje – Ustalenie minimalnych norm sprawnoœci energetycznej dla kot³ów przemys³owych i urz¹-dzeñ energetycznych

– Szybsze przydzielanie zezwoleñ i szybsze okreœlenie zasad pla-nowania produkcji skojarzonej i wysokosprawnych inwestycji energetycznych

Wspieranie – Programy informacyjne dla ma-³ych i œrednich przedsiêbiorstw dotycz¹ce podnoszenia spraw-noœci energetycznej

– Finansowanie wybranych pilo-ta¿owych lub demonstracyj-nych programów

Podatki i subwencje – Pozwolenie na wysoki poziom odliczeñ inwestycyjnych dla in-westycji o wysokiej sprawnoœci energetycznej

– Finansowanie pokrywaj¹ce koszty inwestowania w najlep-sze dostêpne technologie, w po-równaniu do utrzymania status quo (finansowanie z nadwy¿ki wynikaj¹cej z pu³apów okreœlo-nych w Kioto lub z op³at z tytu-³u zmian klimatycznych) – Niskie obci¹¿enia podatkowe

dla firm ESCO

Mechanizmy rynkowe Stosowanie mechanizmów EU ETS do promowania wysokosprawnych energetycznie rozwi¹zañ, w³¹cznie ze zwiêkszeniem dostêpu do pro-gramu dla ma³ych instalacji pracu-j¹cych w skojarzeniu; stworzenie rezerwy dla u¿ytkowników ciep³a odpadowego

Mieszkalnictwo i us³ugi komunalne. Oszczêdnoœci ener-getyczne s¹ w tym przypadku bardzo rozproszone. Czêsto wystêpuj¹ trudnoœci w skoncentrowaniu oszczêdnoœci ener-getycznych w stopniu pozwalaj¹cym ka¿demu u¿ytkowni-kowi odczuæ korzyœæ. Skuteczna polityka musi albo pozwa-laæ na koncentracjê tych korzyœci, tak by oszczêdzanie przysporzy³o zauwa¿alnych korzyœci ekonomicznych – lub by oszczêdnoœci energii nie by³y czynione z pobu-dek ekonomicznych.

Rodzaj regulacji Proponowane œrodki

Normy i przepisy – Ustalenie efektywnych minimal-nych norm sprawnoœci dla ko-t³ów domowych i ma³ych koko-t³ów – Ustalenie efektywnych minimal-nych norm sprawnoœci dla izo-lacji w nowych budynkach, itp. – Minimalne normy urz¹dzeñ do produkcji skojarzonej dla bu-downictwa mieszkaniowego – Minimalne normy zarz¹dzania

energi¹ dla budynków admini-stracji pañstwowej

Wspieranie – Programy informacyjne dla ma-³ych i œrednich przedsiêbiorstw dotycz¹ce podnoszenia spraw-noœci energetycznej

– Prowadzenie wspó³zawodnic-twa w oszczêdzaniu energi¹ w szko³ach, szpitalach i budyn-kach publicznych

– Finansowanie wybranych pro-gramów pilota¿owych i pokazo-wych

– Nagrody dla projektantów i ar-chitektów za wprowadzanie sprawnoœci energetycznej Podatki i subwencje – Subwencje na modernizacjê

systemów centralnego ogrze-wania i steroogrze-wania

– Finansowanie rekompensuj¹-ce dodatkowe nak³ady inwe-stycyjne zwi¹zane z wdra¿a-niem najlepszych dostêpnych technologii w miejsce dotych-czasowych technologii (finan-sowanie przez nadwy¿kê wy-nikaj¹c¹ z ustaleñ z Kioto lub op³at z tytu³u zmian klimatycz-nych)

– Niskie obci¹¿enia podatkowe dla firm ESCO

Mechanizmy rynkowe – Programy pozwalaj¹ce sektoro-wi pomocniczemu (np. szpita-le, szko³y) uzyskiwaæ korzyœci z oszczêdnoœci zu¿ycia pier-wiastka wêgla (wymiana AAU za zdrowie lub AAU za kszta³-cenie)

– Wprowadzenie kot³ów dla sek-tora pomocniczego (tj. mocy rzêdu setek kW) do polskiego programu ETS dla SO_x i NO_x Sektor zawodowych producentów ciep³a i elektrycz-noœci. Sektor zawodowych producentów ciep³a i elek-trycznoœci mo¿e, a nawet powinien byæ zachêcony do uczestniczenia w wysi³kach na rzecz oszczêdnoœci ener-gii poprzez zmniejszenie strat i podniesienie sprawnoœci w miejskich/osiedlowych systemach centralnego ogrze-wania, poprzez odpowiednie sformu³owanie umów do-stawy dla klientów, w których obydwie strony odnosz¹ korzyœci z tytu³u uzyskanych oszczêdnoœci, poprzez uczestnictwo w programach zmniejszenia szczytowego i minimalnego poboru mocy, a tym samym utrzymanie ogólnej sprawnoœci wytwarzania na najwy¿szym pozio-mie. Równie¿ poprzez obowi¹zek inwestowania pewnej czêœci zysków w przedsiêwziêcia w zakresie zarz¹dza-nia popytem.

Rodzaj regulacji Proponowane œrodki

Obowi¹zki – Stworzenie obowi¹zku inwesto-wania pewnej czêœci zysków w dzia³ania podnosz¹ce spraw-noœæ po stronie klientów – Wymaganie uzasadniania

ze-zwolenia na dodatkow¹ moc w œwietle wysi³ków podejmo-wanych dla uzyskania oszczêd-noœci energetycznych

Wspieranie – Zachêta dla wytwórców ener-gii elektrycznej do wspó³pracy z klientami dla zmniejszenia szczytowych i minimalnych po-borów mocy z sieci

– Zachêta dla wytwórców ener-gii w skojarzeniu do wspó³pra-cy z odbiorcami ciep³a dla zwiêkszenia sprawnoœci dystry-bucji energii

Umowy Zezwalaæ i zachêcaæ producentów o œwiadczenie us³ug ciep³a i energii elektrycznej do przy-stêpowania do d³ugoterminowych umów, których formu³a zachêca za-równo klientów jak i odbiorców do oszczêdzania energii i inwestowa-nia w sprawnoœæ energetyczn¹ (us³ugi ESCO)

Regu³y rynkowe Zachêcanie producentów ciep³a i elektrycznoœci do inwestowania w zarz¹dzanie popytem jako alter-natywa dla dzia³añ bezpoœrednie-go zmniejszania emisji (np., przez usprawnienia w systemie sieci cen-tralnego ogrzewania)

EU ETS – Zapewnienie producentom energii skojarzonej pe³nej korzy-œci z „premii cieplnej” przy alo-kacji uprawnieñ EU ETS, co bê-dzie odzwierciedleniem ich wy-¿szej sprawnoœci energetycznej w porównaniu do producentów samej energii elektrycznej – Stworzenie rezerwy

pozwala-j¹cej firmom energetycznym na korzystanie z pod³¹czenia nowych odbiorców do sieci cieplnej i elektrycznej w przy-padkach, gdy prowadzi to do mo¿liwego do wykazania ogólnego wzrostu sprawnoœci Strona dostawy. Osoby odpowiedzialne za zarz¹dzanie energi¹ i za podejmowanie decyzji dotycz¹cych energii musz¹ byæ wspierane w swoich dzia³aniach. Obejmuje to osoby zarz¹dzaj¹ce energi¹ w firmach lub budynkach, architektów, projektantów, budowniczych i przedsiêbiorców.

Pe³ne wykorzystanie kompetencji zawodowych tych osób zaowocuje podniesieniem sprawnoœci energetycznej ca³e-go sektora.

Rodzaj regulacji Proponowane œrodki

Szkolenie, edukacja – Sta³e programy szkoleniowe i podnoszenie zawodowych kwalifikacji osób odpowiedzial-nych za zarz¹dzanie energi¹, ar-chitektów, projektantów, bu-downiczych

– Sprzeda¿ i marketing, plano-wanie dzia³alnoœci gospodar-czej, jêzyk i obce szkolenia techniczne dla przedsiêbior-ców dzia³aj¹cych w dziedzinie sprawnoœci energetycznej, dla firmy ESCO

– Programy wymiany z innymi krajami w ramach promocji przep³ywu wiedzy

Wspieranie – Nagrody za sprawnoœæ energe-tyczn¹ dla projektantów, archi-tektów

– Stosowanie projektów pilota¿o-wych i pokazopilota¿o-wych

Finansowanie – Promowanie programów gwa-rancyjnych typu IFC dla po¿y-czek ESCO

Mechanizmy rynkowe – Skonstruowanie programu po-zwalaj¹cego firmom ESCO na korzystanie z programu EU ETS lub na otrzymywanie korzyœci „wêglowych” z tytu³u oszczêd-noœci energetycznych

Szkolenie i informacja. Celem jest zaszczepienie w uczniach g³êbokiej rozwagi w zarz¹dzaniu energi¹, tak aby z biegiem czasu, gdy stan¹ siê doroœli i bêd¹ podejmo-waæ decyzje, kwestia oszczêdzania energii i zasobów by³a dla nich priorytetowa. S¹ to stosunkowo niskonak³adowe dzia³ania pozwalaj¹ce na uzyskanie znacznych korzyœci d³u-goterminowych.

Rodzaj regulacji Proponowane œrodki

Edukacja w szko³ach – Modu³ poœwiêcony energii i sprawnoœci energetycznej or-ganizowany od szko³y podsta-wowej wzwy¿; wspó³zawod-nictwo szkó³ w oszczêdzaniu energii

Szkolenie doros³ych – Promowanie szkolenia dla doro-s³ych w zakresie dobrego go-spodarowania energi¹ na po-trzeby domowe, „zrób to sam” w zakresie oszczêdnoœci ener-getycznych