Branżawyrobówmedycznychrozwijasięszczególnies z y b k o
wwysokouprzemysłowionychkrajachokon-kurencyjnejgospodarceiwysokichwartościachPKBnam
2011 40 8,6 3429,8 886,9
dużychimałychpodmiotówgospodarczychwytwa- rzającychw y r o b y m e d y c z n e i m a t e r i a ł y niezbędn
edoichfunkcjonowania,takiejakelektrody,cewniki,zes tawyinfuzyjneitp.Wpolskiejgospodarceprze-mysłw y r o b ó w medycznychn ie odgrywaj a k dotądi s t o t n e g o znaczenia.Firmyprodukcyjnetegosektora
tonaogółmałeiśrednieprzedsiębiorstwa.Rocznawa r t o ś ć produkcjiwtych firmachwynosi średniook.5
mlnzł.Potencjałtechnologiczno-produkcyjny
tychfirmj estzróżnicowany,aleś r e d n i o n i e j estw y s o k i (ObserwatoriumMedyczne,2015).Podobniejestzpo-z i o m e m konkurencyjności.
Wpolskiejbranżywyrobówmedycznychdziałan i e -wielefirm,którezatrudniająwięcejniż9pracowników(t abela4).Firmytejednakrozwijająsięwstałymtem-
pie.Wokresie2011-2014odnotowanowzrost:liczbyf i r m tejbranżyo15%;zat rudnieniao27%;wynagrodzeńo 13%;kapitalizacjio76%o
razwartościprodukcjisprze- danejo65%.Kapitalizacjabranżyorazwielkośćproduk- cjiwykazywałyszybkiwzrost,cokontrastujezmale-jącymiwartościamitychparametrówobserwowanymiw branżyfarmaceutycznej(zob.podrozdział2.1).Do2014 rokuistniało4 6 f i r m
branżywyrobówmedycz-nych,którezatrudniałyłącznie11tysięcypracowników,
(Danedotycząpodmiotówgospodarczych,w którychliczbapracującychprz ekracza9osób).
Podw zględemwielkościr y n k u głównymsegmen-temtejbranżyjestprodukcjaurządzeń,instrumentóworaz wyrobówmedycznych,włączającdentystyczne.Firmyproduk ująceurządzenian a p r o m i e n i o w u j ą c e , sprzęte l e k t r o m e d y c z n y i e l e k t r o t e r a p e u t y c z n y ge-nerowałymniejniż4%całkowitejwartościprodukcjis p r z e d a n e j całejbranżyw2014roku(tabela5).
Tabela5.Wartośćsprzedażybranżywyrobówmedycz-nych(wcenachproducenta,mlnzł).
Wyszczególnie-nie 2011 2012 2013 2014
Produkcjaurzą-dzeń,instrume
n-(środkitrwałe)o wartości1 , 6 mldz ł , produkujących ętuelektro-m edycznego ielektroterapeu-tycznego
1783,5 2323,3 2546,7 2957,1
76,6 88,8 94,9 117,5
Ogółem 1860,12 412,12641,63 074,6
Źródło:GłównyUrządStatystyczny,od2013do2016,Rocznikstaty-stycznyprzemysłu2015,s.135,137;Rocznikstatystycznyprzemysłu
2012 42 9,3 3634,6 993,7
2013 45 10,6 3741,2 1398,3
2014 46 10,9 3889,9 1563,8
2014,s.135,137;Rocznikstatystycznyprzemysłu2013,s.136,137;Rocznikstatysty
cznyprzemysłu2012,s.139,141.(Danedotycząpodmiotówgo-spodarczych,wktórychliczbapracującychprzekracza9osób).
Jednymzgłównychczynnikównapędzającychwyż-sząsprzedażw branżyw y r o b ó w medycznychj este ksport,k t ó r y w 2014rokuosiągnąłw a r t o ś ć 2,5m l d zł.KrajeUEsągłównymiodbiorcamipolskiegoekspo rtutejbranży,którywzrósłponad trzykrotniew ci ąguostatnichkilkulat(ObserwatoriumMedycz-ne,2015).DoNiemiec,DaniiorazFrancjitrafia60%całe goeksportu.Głównymip r o d u k t a m i eksporto-wanymisą:m e b l e s z p i t a l n e , p r e c y z y j n e n a r z ę d z i a c h i r u r g i c z n e , m e d y c z n e m a t e r i a ł y z używalnei i m
-p l a n t y . Potwierdzajątoobserwacjeiinformacjezt DostępnośćśrodkówwramachEuropejskiejPolity-kiSpójnościi krajowychprogramówoperacyjnychwpły wazjednejstronynarosnącezapotrzebowanienanarzędzia
snychpracbadawczo-rozwojowych(zob.Za-ł ącznik1.ListaprojektówSTRATEGMED).
Porównaniebranżywyrobówmedycznychw P
olscezkrajamiśrodkowo-wschodniejc z ę ś c i U n i i Europejskiej Wtympodrozdzialeporównanopolskąbranżęwy-robówmedycznychzwynikamiinnychkrajówEŚW.Głó wnymikryteriamiporównaniabyły:liczbaprzed-s i ę b i o r wnymikryteriamiporównaniabyły:liczbaprzed-s t w , liczbaownymikryteriamiporównaniabyły:liczbaprzed-sóbzatrudnionychwbranży orazw a r t o ś ć dodanawkosztachczynnikówprodukcji.
Wzrostliczbyfirmbranżywyrobówmedycznychjestobs erwowanywwiększościkrajówEŚW(wykres9).W y j ą t e k w t ymw z g l ę d z i e s t a n o w i ą C h o r w a c j a , W ęg
Prawidłowościąśrodkowo-wschodniejc z ę ś c i UniiEuropejskiejjestdominując aliczbaproducentówurządzeń,instrumentóworazwyrob ówmedycznych,w ł ą c z a j ą c dentystyczne(wykres10,
„Instrumentym e d y c z n e i m a t e r i a ł y eksploatac yjne”),w s t o s u n
-kudoproducentówurządzeńnapromieniowujących,s p r z ę t u elektromedycznegoielektroterapeutyczne-go(wykres10,„Wyposażeniemedyczne”).W2014
Wykres9.DynamikaindeksuzmianliczbyfirmbranżywyrobówmedycznychwwybranychkrajachEŚW(2012=100).
130
120 118 117
114
ŁOTWA RUMUNIA LITWA POLSKA ESTONIA SŁOWENIA CZECHY BUŁGARIACHORWACJAWĘGRYSŁOWACJA
2012 201 3 2014
Źródło:Eurostat,2017a,Annualenterprisestatisticsbysizeclassforspecialaggregatesofactivities,Eurostatdatabase[dostęp:30.10.2017].
5,8% 94,2%
4,8% 95,2%
4,7% 95,3%
4,6% 95,4%
1,5% 98,5%
1,5% 98,5%
rokunajwiększyodsetek firmprodukującychsprzętn apromieniowujący,e l e k t r o m e d y c z n y i elektrote ra-p e u t y c z n y odnotowanonaWęgrzech–
5,8%,pod-czasgdywPolscebyłotozaledwie1,5%
(najniższapozycjawśródkrajówEŚW).
Wykres10.ZróżnicowanieprofiluprodukcjifirmbranżywyrobówmedycznychwwybranychkrajachEŚWw2014roku.
WĘGRY
CHORWACJA
ESTONIA
RUMUNIA
LITWA1,6% 98,4%
BUŁGARIA
POLSKA
Wyposażeniem e dyczne Instrumentymedyczneimateriałyeksploatacyjne
Źródło:Eurostat,2017a,Annualenterprisestatisticsbysizeclassforspecialaggregatesofactivities,Eurostatdatabase[dostęp:30.10.2017].
Wo d n i e s i e n i u dol i c z b y mieszkańców,s p o ś r ó d w s z y s t k i c h krajówEŚWnajwięcejfirmzbranżyw y-robówmedycznych
produkowałourządzenia,instru-m entyorazinnewyrobyprodukowałourządzenia,instru-medyczne,włączającdenty- entyorazinnewyrobymedyczne,włączającdenty-styczne,wCzechach(wykres11).W2014rokuPolska
zajęłaczwartąp o z y c j ę , bardzobliskotrzeciejSło-w e n i i . Wprzeliczeniuna1mlnmieszkańcóbardzobliskotrzeciejSło-wWęgry zajmowałyp i e r w s z e miejscew zakresiel i c z b y firm produkującychsprzętnapromieniowujący,e l e k t r o - m edycznyielektroterapeutyczny.
20
Innowacyjnośćwbranżachfarmaceutycznejiwyrobów medycznychwPolsceWykres11.Liczbafirmbranżywyrobówmedycznychna1mlnmieszkańcówwwybranychkrajachEŚW.
(a) Produkcjaurządzeń,instrumentówo r a z wyrobów
(b)Produkcjaurządzeńnapromieniowujących,medycznych,włączającdentystyczne sprzętuelektromedycznegoi elektroterapeutycznego
CZECHY
218 226
233 WĘGRY 8,8
9,9
180 CZECHY
ESTONIA
ESTONIA 58
62
48
CHORWACJA 46
47 38
RUMUNIA 41
45
35
ŁOTWA 36
41
2012 201 3 2014
Źródło:Eurostat,2017a,Annualenterprisestatisticsbysizeclassforspecialaggregatesofactivities,Eurostatdatabase[dostęp:30.10.2017].
26.2 25.0 26.0
17.4 16.7 17.1
12.9 14.2 15.0
9.8 9.2 8.4
7.6 7.7 7.8
7.2 6.7 7.3
5.1 5.4 6.3
Wykres12.Liczbazatrudnionychwbranżymedycznejna10000pracownikówzatrudnionychwcałejgospodarcew wy branychkrajachEŚW.
(a)Produkcjaurządzeń,instrumentówo r az wyrobów
(b)Produkcjaurządzeńnapromieniowujących,medycznych,włączającdentystyczne
sprzętuelektromedycznegoi elektroterapeutycznego
CZECHY
WĘGRY
SŁOWENIA
SŁOWACJA
POLSKA
CHORWACJA
BUŁGARIA
30.7 30.8 31.5
31.3 31.6 31.1
WĘGRY
BUŁGARIA
CZECHY
CHORWACJA
POLSKA 0,30,3 0,4
0,7 0,7 0,7
0,9 1,0
1,1
0,9 0,9 1,0
1,8 2,0
2,2
ŁOTWA
RUMUNIA
RUMUNIA
SŁOWACJA
0,3
0,2 0,2 0,3
0,5 0,5
0 5 10 15 20 25 30 35 0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5
2012 201 3 2014
Źródło:Eurostat,2017a,Annualenterprisestatisticsbysizeclassforspecialaggregatesofactivities,Eurostatdatabase[dostęp:30.10.2017].
Innowacyjnośćwbranżachfarmaceutycznejiwyrobów medycznychwPolsce
pozosta-j e relatywniebezwiększychzmian.Napozosta-jwięcepozosta-josó bz a t r u d n i o n y c h jestwCzechach,naWęgrzecho razS ł o w e n i i . WprzypadkuPolski,jakiinnychkrajówre- gionu,odsetekosóbpracującychwtejgrupieprzed-siębiorstwt e c h n o l o g i c z n y c h j estniski(wykres12 ).
NajwiększywzrostodnotowanowPolsceiRumunii,a na jbardziejzauważalnyspadekwChorwacji.We- długdanychza2014rok,wPolsce0,15%zatrudnio-nychwew s z y s t k i c h sektorachgospodarkipracuj ew omawianejbranży,wCzechachjestto0,32%,naW ę g r z e c h 0,31%,awSłowenii0,26%.
Wykres13.Wartośćdodanabruttowkosztachczynnikó wprodukcji(mlneuro)wbranżywyrobówmedycznychw wybranychkrajachEŚW.
(a)Produkcjaurządzeń,instrumentówo r az wyrobów (b)Produkcjaurządzeńnapromieniowujących,medyczn ych,włączającdentystyczne
sprzętuelektromedycznegoi elektroterapeutycznego
POL
H ESTONIA
Ł O T W A
2 5 , 6 2 0 , 9 2 0 , 4
2 0 , 2
7 , 0 8 , 4 5 5
C
2, 4 2, 3
1 , 1 0 , 9 1 , 9 3,1
0 50 100 1 5 0 2 0 0
2 5 0
3 0 0
35 04 0 0
0 5
10 15 20 25
2012 2 01 3
2014
Źródło:Eurostat,2017a,Annualenterprisestatisticsbysizeclassforspeciala ggregatesofactivities,Eurostatdatabase[dostęp:30.10.2017].
W2014rokuPolskabyłakrajemonajwiększejwy-t w o r z o n e j warW2014rokuPolskabyłakrajemonajwiększejwy-tościdodanej bruW2014rokuPolskabyłakrajemonajwiększejwy-tW2014rokuPolskabyłakrajemonajwiększejwy-towśródkraj ówE Ś W (wykres13),którawyniosła403,6mlneuro.Za PolskąuplasowałysięCzechyzwynikiem300,9mlneuroi Węgry275,3mlneuro.
Podwzględemwydajnościpracypolska branżawy-robówmedycznychp l a s u j e s i ę naj e d n y m z ostat-n i c h miejscwśródkrajówEŚW.Wobszarzeprodukcjiu rządzeń,instrumentóworazwyrobówmedycznych,w ł ą c z a j ą c dentystyczne,w y d a j n o ś ć p r a c y w 2014rokuw
krajachobjętychanaliząpozostawałanazbli-żonympoziomieikształtowałasięwprzedzialeod25tys.euron azatrudnionego(Słowenia)do16tys.euro(Chorwacja).
W tym przedzialeznajdowałysiękolej-n o poSłoweprzedzialeznajdowałysiękolej-nii:Słowacja(22tys.),Węgry(21tys.),Cz echy(19tys.),Łotwa(18tys.)orazPolska(17tys.).W przypa
dkuprodukcjiurządzeńnapromieniowują-c y dkuprodukcjiurządzeńnapromieniowują-c h , s p r z ę t u e l e kt r o m e d y dkuprodukcjiurządzeńnapromieniowują-c zn e g o i e l e k t r o t e r a p e u
-t ycznegow a r -t o ś ć analizowanejcechyb y ł a jeszcze mniejzróżnicowanaiwynosiłaodok.21tys.
(Czechy,C ho r w a c j a , Węgry,Polska)dook.18tys.
(Estonia).
ro zd zi ał
3
INNOWACYJNOŚĆPRZEDSI ĘBIORSTWPRZEMYSŁOWY CHSEKTORAOCHRONYZDRO WIA
Celemrozdziałuj esti d e n t y f i k a c j a k i e r u n k u i d y n a
-m i k i z-mianpozio-muinnowacyjnościprzedsiębiorstwp r z e -m y s ł o w y c h
wytwarzającychproduktystosowa-n e wochrowytwarzającychproduktystosowa-niezdrowia.Iwytwarzającychproduktystosowa-nwytwarzającychproduktystosowa-nowacjewochrowytwarzającychproduktystosowa-niezdro-
wochroniezdrowia.Innowacjewochroniezdro-w i a sązwochroniezdrowia.Innowacjewochroniezdro-wiązanegłówochroniezdrowia.Innowacjewochroniezdro-wnieznowochroniezdrowia.Innowacjewochroniezdro-wymilubulepszonymit e c h n o l o g i a m i m e d y c z n y m i , m e t o d a m i t e r a p i i ,
no-w
ymilubudoskonalonymiproduktamimedyczny-m i .Mówienieoinnowacyjnejaktywnościwsektorzezdrowotnyymilubudoskonalonymiproduktamimedyczny-mipl acówkachmedycznychjest
zasadnerównieżprzysprawnymi skutecznymz a r z ą d z a n i u
tymiplacówkamiorazefektywnejorganizacjido-s t a r c z a n i a utymiplacówkamiorazefektywnejorganizacjido-sług,g d z i e tymiplacówkamiorazefektywnejorganizacjido-satytymiplacówkamiorazefektywnejorganizacjido-sfakcjapacjentai d z i e w parz ezefektywnościąkosztową.
Taczęśćopracowaniakoncentrujesięnanakładachi w y n i k a c h d z i a ł a l n o ś c i innowacyjnejorazdotykap r o b l e m u tworzenian
owychrozwiązańiwspółpra-cywprocesierozwojuinnowacji.Wostatniejsekcjiwskazanezostał ygłównebarieryrozwojuinnowacjiw Polsce.
3.1 Inwestycjewinnowacje
Nakładyfinansoweponoszonenadziałalnośćinnowa-cyjnąw zakresieinnowacjiproduktowychi
proceso-wychobejmują:zakupwiedzyzeźródełzewnętrznych,zakupoprogra mowaniazwiązanegozwdrażaniemnowychrozwiązań,zakupi mont ażmaszyni u r z ą
-dzeńtechnicznychiinnych,atakżeszkoleniepersoneluzwiązanezd
ziałalnościąinnowacyjną,marketingdo-tyczącynowychlubistotnieulepszonychproduktów,pracebadawczeir
ozwojowe(B+R)związanezopraco-wywaniemnowychlubistotnieulepszonychproduktówiprocesów.
Dwapodstawoweobszaryprzemysłowewytwarzają- ceproduktystosowanewochroniezdrowia–produk-cjafarmaceutykówi wyrobówmedycznych–
należądoobszarówdziałalnościo relatywnienajwiększychwydatkach nainnowacje.Między2008a2014rokiemwydatkitewzrosłyoblisko5 1%.Łącznenakładyin
-westycyjnepodmiotówprzemysłuochronyzdrowianadziałalnośćinn owacyjnąwzakresierozwojuinnowacjiproduktowychiprocesowych, wcenachbieżącychdlaposzczególnychokresówbadania,wynosiły:5 81mlnzł(2008rok),562mlnzł(2010rok),564mlnzł(2012rok),
876mlnzł(2014rok).
Wdwóchpodstawowychobszarach
przemysłowychw ytwarzającychproduktystosowanew o ch r o n i e
zdrowia,tj.wprzemyślefarmaceutycznymorazprze-
myślewyrobówmedycznych,udziałfirmprowadzą-cychdziałalnośćinnowacyjnąbieżącąlubzaniechanąwśródprzedsiębiors twogółemsektoraw2014rokubyłdużowiększywporównaniuzwart ościąśredniądlacałejp o l s k i e j gospodarki.W branżyf a r m a c e u -t y c z n e j
wynosiłniespełna51%.Podobnie,wbran-żyw y r o b ó w m e d y c z n y c h , w s e g m e n c i e produkcjiu
rządzeńnapromieniowujących,sprzętuelektrome-d y c z n e g o ie le kt ro t e rap eu t yczne go wyno sił 42 ,4 %, a w s e g m e n c i e produkcjiurządzeń,i n s t r u m e n t ó w
orazinnychwyrobówmedycznych,włączającdenty-styczne–
28,8%.Wartościtychudziałównależądojednychznajmniejszychwk rajachczłonkowskichUE.
Wydatkin a B + R stanowiąnajwiększyudziałw w y - datkachogółemponoszonychwprocesierozwojuin-
nowacji(wykres14).Wokresie2006-2014,wydatkinaB + R wynosiły46%wydatkówogółem,zczego37%to wydatkinawewnętrznepraceB+R,a9%tonakładynazewnętrzneprace B+R.Większączęśćtychwydatkówgenerujebranżafarmaceutyczna (tabela6)1.Wartośćnakładówwewnętrznychogółemn a działalnośćb a
-dawcząi rozwojowąw 2014rokuukształtowałasięw Polscenapozio mie16,2mldzł.NakładynaB+Rw przemyślefarmaceutycznymwyn iosły268,9mlnz ł , costanowiło1,7%całkowitychwydatkównaB+Rw Polsce.Względem2011roku,wydatkitewzrosłyo 74,6mlnzł,aleudzi
ałtegosektorawcałościnakła-dównaB+RwPolscepozostajebezzmian.
1 Porównaniedanychztabeli6iwykresu14jestograniczonezewzględunazakrespróbobjętychbadaniem.
Wykres14.Nakładynadziałalnośćinnowacyjną(cenybieżące,wmlnzł).
WewnętrznadziałalnośćB+R
ZewnętrznadziałalnośćB+R(
wtymzakupusługB+R)
146
27 36
77 86
182
303 314
Marketingzwiązanyzwprowadzeniemn owychlubistotnieulepszonychproduktów
91 101 74
228
Nakładyinwestycyjnen a środkitrwałez wyłączeniemśrodkówprzeznaczonych dopracB+R
Zakupwiedzyzeźródełzewnętrznych
Zakupoprogramowania
Pozostałenakładyponiesionena wprowadzenienowychlubistotnieule pszonychproduktówlubprocesów
90 68
28
128 19
20 38 13
8
9 10
143
221
Szkoleniepersoneluzwiązane 4 bezpośredniozwprowadzenieminnowacji
produktowychlubprocesowych 23
0 50 100 150 200 250 300 350
2008 201 0
20122014
Źródło:GłównyUrządStatystyczny,2017b,Działalnośćinnowacyjnaprzedsiębiorstw–mikrodane(2006-2014),Szczecin.
Ważnąpozycjęwśródwydatkówinwestycyjnychz wi ąz a ny c h z rozwojeminnowacjis t a n o w i ą nakła-d y inwestycyjnenaśronakła-dkitrwałe2(w ykres14,tabe-l a 6).W2014rokuichwartośćwynosiła143mykres14,tabe-lnzł( 2 1 , 2 % wydatkówogółem);istotnąpozycjąsąró w-n i e ż wydatkinadziałaniamarketingowezwiązan e z wprowadzewydatkinadziałaniamarketingowezwiązaniemwydatkinadziałaniamarketingowezwiązanowychlubistotwydatkinadziałaniamarketingowezwiązanieu l e p s z o -nychproduktównarynek(228mlnzłw2014roku).Wt y c h działaniachw i docznaj
estrównieżnajwięk- szaciągłość.Wydatkinaszkoleniepersoneluzwią-z a n e beszaciągłość.Wydatkinaszkoleniepersoneluzwią-zpośrednioszaciągłość.Wydatkinaszkoleniepersoneluzwią-zwprowadszaciągłość.Wydatkinaszkoleniepersoneluzwią-zenieminnowacjipro- bezpośredniozwprowadzenieminnowacjipro-duktowychlubprocesowych,zakupoprogramowaniaora zzakupwiedzyzeźródełzewnętrznychstanowiłył ącznie 10,3%wydatkówogółem.
2 ZwyłączeniemśrodkówprzeznaczonychnapraceB+R.
Nakłady wewnętrzne
Aparatura
naukowo-badawcza (stan w dniu 31 XII)
Wyszcze-z nakładów ogółem przypada na środki gólnienie
ogółem w tym
nakłady inwestycyjnez budżetu państwa
pozabudżetowe
w tym wartośćstopień
bruttozużycia w % ogółem własne
jednostek
16.7%
4.2%
40.3%
20.8%
27.8%
2.8%
1.4%
5.6%
2.8%
1.4%
4.2%
6.9%
4.2%
2.8%
1.4%
1.4%
1.4%
Tabela6.Nakładywewnętrznenadziałalnośćbadawcząirozwojowąpodmiotówbranżyfarmaceutycznej(cenybieżąc e,wmlnzł).
2014 268,9 48,7 22,5 246,4 231,2 208,4 79,1
2013 242,5 19,3 16,5 226,0 217,9 154,5 75,1
2012 259,0 25,0 5,4 253,6 242,1 100,5 76,5
2011 194,3 13,4 12,3 182,1 159,3 114,2 74,3
Źródło:GłównyUrządStatystyczny(od2012do2015),Rocznikstatystycznyprzemysłu,Warszawa
Przedsiębiorstwaprzemysłuochronyzdrowiamogąl i czyćnawieleróżnychformpublicznegowsparcia.Najw ażniejsząi nstytucjąwsparciad z i a ł a l n o ś c i i n-nowacyjnejprzedsiębiorstwanalizowanegoobszaru
jestEuropejskaPolitykaSpójnościiRegionalnePro-gramyOperacyjne,którychzadaniemjestwdrażaniecelówt ejpolitykinapoziomieregionalnym.
Wykres15.Formypublicznegowsparciaprzedsiębiorstwbranżfarmaceutycznejiwyrobówmedycznychwokresie2012-2014.
Wsparcieinwestycji
WsparciedziałalnościB+R
Wsparcieeksportu
Innerodzajeprogramów
Wsparciewspółpracysfery naukiiprzedsiębiorstw
Podnoszeniekwalifikacjizawodowyc
hWsparciewspółpracymiędzynarodow
ej
Wsparciewspółpracykrajowej, regionalnej,klastrowej
50.0%
0 10 20 30 40 50 60
UniaEuropejska Rząd Samorząd
Źródło:GłównyUrządStatystyczny,2017b,Działalnośćinnowacyjnaprzedsiębiorstw–mikrodane(2006-2014),Szczecin.
Głównymio b s z a r a m i wsparciaw analizowanymok resieb y ł y nakładyinwestycyjnenaś r o d k i t r w ałe(50
%)orazdziałalnośćB+R(40%).Ważnymobsza-remwsparciabyłateżaktywnośćeksportowa(28%).Wsp arciekrajowerównieżdotyczyłonakładównaś r odk itrw
ałe(17%)orazdziałalnościB+R(21%).Źró-dłemfinansowaniawspółpracymiędzyinstytucjami sferynaukiibiznesembyłyśrodkikrajowe(wprzy-padku7%podmiotów)orazś r o d k i europejskie(dla4
%).R e g i o n a l n e programywsparciab y ł y rzadzie jużywane.Najczęściejwykorzystywanewsparciere-gionalnestanowiłyinwestycjewśrodkitrwałe(4%).