NEW
PUBLICATIONS
Banaszak, B., 2014, Kodeks wyborczy. Komentarz, C.H.Beck, seria: Komentarze Becka, Warszawa, ss. 762.
System wyborczy jest niewątpliwie podstawowym elementem systemu politycznego każdego demokratycznego państwa. Ma on zasadniczy wpływ na liczbę ugrupowań obecnych w parlamencie, umożliwiając bądź też utrudniając powstanie większości zdolnej do stworzenia rzą-du, a w konsekwencji wpływając w istotny sposób na funkcjonowanie systemu partyjnego i na stabilność rządów. W 2011 roku doszło do ważnej reformy polskiego prawa wyborczego: dotychczasowe akty prawne regulujące wybory parlamentarne, prezydenckie, samorzą-dowe oraz wybory do Parlamentu Europejskiego zostały zastąpione ustawą Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 z późn. zm.), która stanowi obecnie kompleksową regulację polskiego prawa wyborcze-go. Niniejsza publikacja jest pierwszym opracowaniem dotyczącym Kodeksu wyborczego, przedstawiającym całościowo jego regulacje.
Jej autorem jest prof. dr hab. Bogusław Banaszak, czołowy polski kon-stytucjonalista, autor wielu znakomitych prac z zakresu problematyki prawa konstytucyjnego, zarówno w ujęciu krajowym, jak i porównaw-czym. Opracowanie ma formę tradycyjnego komentarza prawniczego, zawierającego uwagi (nieraz bardzo rozbudowane i pogłębione) do po-szczególnych przepisów Kodeksu. Każdy dział i rozdział ustawy jest poprzedzony krótkim wprowadzeniem. W swoich uwagach poświę-conych poszczególnym przepisom prof. Banaszak nie tylko starannie wyjaśnia ich treść, ale także niejednokrotnie ocenia celowość danego przepisu. Autor nie ogranicza się do stricte dogmatyczno-prawnej wy-kładni przepisów Kodeksu, często przedstawiając również ich genezę oraz poglądy doktryny odnośnie do danej tematyki, a w przypadkach spornych prezentuje wyraźne, lecz bardzo wyważone opinie. W swo-ich komentarzach prof. Banaszak korzysta z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, a także sądów administracyj-nych oraz z dorobku literatury naukowej z uwzględnieniem najnow-szych pozycji, sięgając również do pozycji z literatury zagranicznej czy też orzecznictwa zagranicznych sądów. Opisywana książka, ze wszech miar godna polecenia zarówno ze względu na swą treść, jak i osobę autora, niewątpliwie powinna być lekturą obowiązkową dla czytel-ników głębiej zainteresowanych problematyką polskiego systemu
Nowości wydawnicze
wyborczego; powinna także się znaleźć w bibliografii każdej pracy naukowej dotyczącej tej problematyki. (tl)
Axelrod, P., Trilokekar, R.P., Shanahan, T., Wellen, R., 2013, Making Policy in Turbulent Times. Challenges and Prospects for Higher Education, McGill‑Queen’s Uni‑
versity Press, Montreal, ss. 446.
Książka o obiecującym tytule, który można przetłumaczyć na język polski jako Ustalanie polityki w trudnych czasach, dotyczy niezwykle ważnego aspektu polityki publicznej, jakim są sprawy szkolnictwa wyższego. Tom wydany w serii „Queen’s Policy Studies” jest rezul-tatem międzynarodowej konferencji/warsztatów, które odbyły się w marcu 2012 roku w York University w Kanadzie. Celem zarów-no tamtego spotkania, jak i omawianego tomu było odnalezienie najwłaściwszych rozwiązań polityki wobec szkolnictwa wyższego, zwłaszcza po 2008 roku, kiedy kryzys ekonomiczny wymusił wpro-wadzanie cięć budżetowych.
We wstępie słusznie zauważono, że doświadczenia poszczególnych krajów mogą być zupełnie różne ze względu na odmienność tradycji, ustrojów politycznych i ram prawnych, w jakich działają uczelnie.
Jednocześnie nie ulega wątpliwości, że poznanie rozwiązań zastoso-wanych u innych może się przyczynić do znalezienia skuteczniejszych dróg wychodzenia z kryzysu, w jakim znalazły się uczelnie. Ogromną wartością książki jest nie tylko zaprezentowanie sytuacji szkolnictwa wyższego w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Chinach czy w Unii Euro-pejskiej jako takiej. Dla osób chcących lepiej zrozumieć narzędzia po-lityki wobec szkolnictwa wyższego książka ta jest niezwykle cennym źródłem informacji o tym, jak i dlaczego rządy decydują się na podej-mowanie (bądź nie) interwencji na tym polu.
Książka jest wprawdzie napisana przede wszystkim z myślą o Ka-nadzie, ale dzięki wykorzystaniu różnych metod badawczych: od analizy historycznej po instytucjonalno-funkcjonalną, pozwala na dogłębne poznanie sił i mechanizmów, które oddziałują na szkol-nictwo wyższe. Tym bardziej, że autorzy wyraźnie odwołują się do globalizacji, za której sprawą powstaje skomplikowana sieć wzajem-nych zależności pomiędzy uczelniami na całym świecie.
Nowości wydawnicze
Do najciekawszych rozdziałów należy Politics, Money, Economic Advantage, and Last, but Perhaps Not Least, University Autonomy, au-torstwa Michaela Shattocka. Autor w sposób jednocześnie dogłębny i przystępny dowodzi, jak ważna dla realizowania podstawowych celów szkolnictwa wyższego jest autonomia instytucjonalna, i jed-nocześnie, jak wielu ograniczeniom podlega ona we współczesnych realiach polityczno-gospodarczych. Dla osób zainteresowanych szer-szym kontekstem funkcjonowania uczelni ogromną wartość mieć bę-dzie rozdział dotyczący przemian szkolnictwa wyższego w Chinach.
Dwójka autorów: Qiang Zha i Fenqajao Yan niezwykle przekonująco pokazuje, jak zdecydowana i konsekwentna polityka chińskich władz prowadzi do błyskawicznego awansu naukowego chińskich uczelni.
Ze względu na nasze położenie geograficzne, rozdział The Europe of Knowledge może wzbudzić szczególne zainteresowanie. W tym tekście autorzy z kolei analizują przyczyny niepowodzenia europej-skich planów wykorzystania szkolnictwa wyższego do wspierania rozwoju gospodarczego. Strategia lizbońska, onegdaj traktowana jako środek na podbudowanie konkurencyjności Europy, okazała się bardziej myśleniem życzeniowym niż skuteczną polityką. The Europe of Knowledge wyjaśnia to w boleśnie przejrzysty sposób.
Niejednokrotnie tomy wydawane jako pokłosie konferencji czy warsztatów noszą wyraźne cechy doraźnego zlepienia różnych wątków i problemów. Nie dzieje się tak w przypadku omawianej książki. Uważna lektura wszystkich rozdziałów naprawdę pozwala na lepsze poznanie obecnej sytuacji szkolnictwa wyższego oraz mechanizmów, które nim kierują. (rr)
Cenckiewicz, S., Chmielecki, A., Kowalski, J., Piekar‑
ska, A.K., 2013, Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949‑2005, Wydawnictwo Zysk i S‑ka, Poznań, ss. 1024.
Obszerny tom jest w zamyśle Autorów pierwszą częścią dwutomo-wej biografii Lecha Kaczyńskiego. Cezurą zamykającą narrację jest opisanie działań bohatera jako prezydenta Warszawy. W odrębnej publikacji zostanie przedstawionych ostatnich pięć lat jego życia.
Książka jest drobiazgową opowieścią o losach tragicznie zmarłe-go prezydenta Rzeczypospolitej. Obejmuje lata dziecięce spędzone
Nowości wydawnicze
w Warszawie i młodość w Trójmieście – najpierw w roli studenta, potem pracownika naukowego, a także działacza opozycji demo-kratycznej – wreszcie aktywność polityczną w III RP: w Senacie, Kancelarii Prezydenta RP Lecha Wałęsy, Najwyższej Izbie Kontroli, Ministerstwie Sprawiedliwości, a wreszcie podczas pełnienia funkcji prezydenta Warszawy.
Biografia Lecha Kaczyńskiego obfituje w liczne dygresje, stając się lekturą ukazującą nie tylko życiorys bohatera, ale także wyjaśniającą zawiłości historii PRL, a przede wszystkim III RP. Autorzy nie lękają się odkrywać kulisów działań politycznych, takich jak choćby inwi-gilacja prawicy przez Urząd Ochrony Państwa w czasie działania rządu Hanny Suchockiej.
Niewątpliwie książka jest pisana z dużą sympatią dla jej główne-go bohatera, co może rozczarować jegłówne-go przeciwników. Dla badaczy najnowszych dziejów Polski czy polskiego systemu polityczne-go powinna się jednak stać lekturą obowiązkową – przynosząc drobiazgową faktografię, udokumentowaną szeroką kwerendą archiwalną. Zderzenie ustaleń Autorów z medialną narracją od-noszącą się do Lecha Kaczyńskiego może natomiast stać się ko-lejnym przyczynkiem do badań patologii polskiego środowiska medialnego. (fm)
Leja, K., 2013, Zarządzanie uczelnią. Koncepcje i współ‑
czesne wyzwania. Wydanie II uaktualnione, przedmo‑
wa: M. Kostera, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa, ss. 326.
Książka autorstwa Krzysztofa Lei, pracownika naukowego Wydzia-łu Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, jest pierwszym w Polsce tak szerokim kompendium wiedzy o funkcjonowaniu pol-skich uczelni. Jak autor sam to wyraźnie zapowiada we wstępie – ze względu na przeprowadzone badania skupia się przede wszystkim na uczelniach technicznych. Ich specyfika: ściślejsza współpraca z otoczeniem zewnętrznym i nastawienie na praktyczność naucza-nia wymusza szybsze dostosowywanie się do zmian zachodzących w otaczającym uczelnie świecie.
Książka opisuje przede wszystkim mechanizmy zarządzania polskimi uczelniami, ale to nie z tego powodu zasługuje na uwagę
Nowości wydawnicze
w „Horyzontach Polityki”. Autor w precyzyjny sposób wyjaśnia, w jaki sposób uwarunkowania polityczne i organizacyjne oddziału-ją na uczelnie. Jednym słowem, chociaż to nie jest głównym celem publikacji, pokazuje, na czym polega i w jaki sposób może być reali-zowana polska polityka wobec szkolnictwa wyższego.
Towarzyszy nam kolejna fala dyskusji nad koniecznością refor-mowania (albo niemal „antyreforrefor-mowania”) naszych uczelni. W tych dyskusjach wielokroć uderza brak zrozumienia dla uniwersyteckich tradycji i łatwość, z jaką zapomina się o bogatej historii polskich uczel-ni. Pomimo tego, że Krzysztof Leja stara się przede wszystkim od-powiedzieć na pytanie, jak należy skutecznie zarządzać uczelniami dzisiaj, to przywiązuje on ogromną wagę do ewolucji naszego systemu szkolnictwa wyższego. Z tego powodu niemało miejsca poświęca pol-skim uczelniom okresu międzywojennego, a także przemianom, jakich doświadczyły w czasach PRL-u (co najczęściej jest zupełnie pomijane).
Tylko na takim tle można zrozumieć, czy była i czym być powinna gwarantowana w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym autonomia.
Dla osób, które mniej są zainteresowane zarządzaniem, bardzo cenny jest rozdział Od uniwersytetu liberalnego do uniwersytetu przed-siębiorczego. Autor, odwołując się do historii uczelni europejskich, w błyskotliwym skrócie pokazuje, na czym polegały założenia refor-my uniwersytetu Humboldtów: jak polityka państwa niemieckiego wymusiła zmiany profilu działania uczelni, by ich aktywność przy-nosiła korzyści dla całego państwa. Z kolei dalsze przemiany ekono-miczne w powojennej Europie doprowadziły do ukształtowania się modelu uniwersytetu przedsiębiorczego. Autor w sposób niebudzący wątpliwości pokazuje, że kolejne fale uniwersyteckich reform miały swoje głębokie korzenie w zaangażowaniu władz państwowych.
Ten właśnie aspekt – opisujący w istocie politykę wobec szkol-nictwa wyższego – może być dla czytelników „Horyzontów Polity-ki” najciekawszy. Działania uczelni nie rozgrywają się w społecznej, gospodarczej i politycznej próżni. Rektorzy i uniwersyteckie władze zarządzają powierzonymi im szkołami w rzeczywistości określanej przez politykę. I chociaż nie jest to najważniejszym celem książki, to przedstawienie tak szerokiego kontekstu pozwala na lepsze zrozu-mienie mechanizmów działania współczesnego państwa. (rr)
Warunki prenumeraty