UWAGI WSTęPNE
Partycypacja społeczna w ochronie środowiska stanowi jeden z fundamen-talnych wątków zasady zrównoważonego rozwoju, głęboko osadzony w pra- wie. łączy ona w sobie szereg celów szczegółowych, do których zaliczyć należy w pierwszej kolejności dostarczenie członkom społeczeństwa insty- tucji prawnych umożliwiających realne zaangażowanie się w proces kształ- towania polityki, a następnie prawa we wszystkich tych jego aspektach, które dotykają dobra wspólnego – środowiska1. Z celem tym łączy się rów-
1 W rozumieniu art. 3 pkt 39 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środo-wiska (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 519 ze zm.; dalej cyt.: UPOŚ), w myśl którego „środowisko” to „ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami”.
Karolina Karpus
184
nolegle cel nawiązujący do samej istoty demokracji, którym jest zapew- nienie zewnętrznej kontroli społecznej w przedmiocie wykonywania przez państwo zadania publicznego, jakim jest ochrona środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ponadto, partycypacja ta pozostaje w bezpośrednim związku z prawem do życia środowisku dobrej jakości2, jak również z koncepcją sprawiedliwości ekologicznej. W obu przypadkach jej instytucje prawne dostarczają wiedzę o stanie faktycznym, stanowiącą punkt wyjścia dla ewentualnej dalszej aktywności w interesie środowiska i jego ochrony. Niekiedy zaś stanowią podstawową formalnoprawną mo- żliwość korzystania z prawa do życia w środowisku dobrej jakości, czy też osiągania celów sprawiedliwości ekologicznej3.
Prawo do życia w środowisku dobrej jakości stanowi wspólny przed- miot badań nauki prawa ochrony środowiska i prawa praw człowieka4.
2 J. Lee, The Underlying Legal Theory to Support a Well-Defined Human Right
to a Healthy Environment as a Principle of Customary International Law, “Columbia
Journal of Environmental Law” 2000, nr 2, s. 305; S. Giorgetta, The right to a healthy
environment, human rights and sustainable development, “International Environmental
Agreements: Politics, Law and Economics” 2002, nr 2, s. 174-182; F. Francioni,
Inter-national Human Rights in an Environmental Horizon, “European Journal of InterInter-national
Law” 2010, nr 1, s. 42-47; A. Boyle, Human Rights and the Environment: Where Next?, “European Journal of International Law” 2012, nr 3, s. 613-617.
3 J. W. Nickel, The Human Right to a Safe Environment: Philosophical
Perspec-tives on Its Scope and Justification, “Yale Journal Of International Law” 1993, nr 1,
s. 289-290; W. Truszkowski, M. Szwejkowska, Prawo do środowiska a narastające
zagrożenia ekologiczne, „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 25, s. 214-217; A. Boyle,
op.cit., s. 621-626; O. W. Pedersen, Environmental Principles and Environmental Justice, “Environmental Law Review” 2010, nr 1, s. 27-28.
4 O. W. Pedersen, The Ties that Bind: The Environment, the European Convention
on Human Rights and the Rule of Law, “European Public Law” 2010, nr 4, s. 579-581;
Ch. Schall, Public Interest Litigation Concerning Environmental Matters before Human
Rights Courts: A Promising Future Concept?, “Journal of Environmental Law” 2008,
vol. 20, s. 432-444; K. Hectors, The Chartering of Environmental Protection: Exploring the
Boundaries of Environmental Protection as Human Right, “European Energy and
Environ-mental Law Review” 2008, nr 3, s. 172-175; K. E. MacDonald, A Right to a Healthful
Envi-ronment - Humans and Habitats: Re-thinking Rights in an Age of Climate Change,
“Euro-pean Energy and Environmental Law Review” 2008, nr 4, s. 218-220, 225-226; W. Radecki,
Filozoficzne i polityczne podstawy prawa człowieka do środowiska, [w:] J. Sommer (red.), Prawo człowieka do środowiska naturalnego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź
Implementacja dyrektywy INSPIRE…
Można napotkać zróżnicowane czy też nawet wzajemnie przeciwstawne próby uzasadnienia tego związku. Z jednej strony twierdzi się więc m.in., że wynika on z faktu, iż celem ochrony środowiska jest poprawa jakości życia człowieka. Z drugiej strony wskazuje się, że człowiek stanowi tylko jeden z wielu elementów złożonego, globalnego ekosystemu, który należy zachować jako całość, stąd też w tym ujęciu prawa człowieka winny być podporządkowane temu głównemu celowi. Z kolei po trzecie, dostrzega się, że ochrona środowiska i prawa człowieka odzwierciedlają różne, ale zazębiające się społeczne cele i wartości. W tym ujęciu akcentowany jest zarówno aspekt pozytywny (synergia obu reżimów prawnych służąca wzmocnieniu ochrony tychże wartości), jak i aspekty negatywny (istniejące ryzyko konfliktu między prawem do życia w środowisku dobrej jakości a innymi prawami człowieka)5.
Zauważyć można, że dla obu tych nauk rozpoznanie natury i granic tego prawa nadal stanowi istotne wyzwanie, zarówno w systemie prawa międzynarodowego, prawa Unii Europejskiej i prawa polskiego6. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2.04.1997 r.7 prawo to nie zostało wyrażone expressis verbis. Podejmowane są jednakże próby jego wywodzenia poprzez odwołanie się do artykułów Konstytucji RP bezpośrednio dotyczących środowiska i jego ochrony8. Można też wskazać 1987, s. 31; K. Urbańska, Prawo podmiotowe do dobrego środowiska w prawie
międzynaro-dowym i polskim, Poznań 2015, s. 53.
5 D. Shelton, Human Rights, Environmental Rights, and the Right to Environment, “Stanford Journal of International Law” 1991, nr 1, s. 104-105; B. Gronowska, O prawie
do środowiska w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – refleksje na tle najnowszego orzecznictwa strasburskiego, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014,
nr 1, s. 181-182; E. Desmet, Balancing Conflicting Goods. The European Human Rights
Jurisprudence on Environmental Protection, “Journal for European Environmental and
Planning Law” 2010, nr 3, s. 303-323.
6 D. R. Boyd, The Implicit Constitutional Right to Live in a Healthy Environment, “Review of European Community and International Environmental Law” 2011, nr 2, s. 171-172; J. W. Nickel, op. cit., s. 284-288.
7 Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.; dalej cyt.: Konstytucja RP.
8 Zob.: art. 5, art. 31 ust. 3, art. 68 ust. 4, art. 74 i art. 86 Konstytucji RP; por.: B. Rakoczy, Ograniczenie praw i wolności jednostki ze względu na ochronę środowiska
Karolina Karpus
186
na posługiwanie się pojęciem „prawo do środowiska”, rozumianym jako „kompleks praw”, do których zaliczyć można m.in. prawo do innego niż gospodarcze korzystanie ze środowiska, prawo do informacji o środowis- ku, prawo do uczestniczenia w postępowaniach dotyczących spraw środo- wiskowych, prawo do życia w środowisku zapewniającym zdrowie psy- chiczne i fizyczne9. Także z perspektywy nauki prawa praw człowieka podejmowane są próby definiowania prawa do życia w środowisku do- brej jakości, polegające na formułowaniu katalogu uprawnień, objętych zakresem przedmiotowym tego prawa. W orzecznictwie Europejskiego Try- bunału Praw Człowieka (ETPC) prawo do informacji o środowisku i jego ochronie w widoczny sposób łączone jest przede wszystkim z art. 2 EKPC10 (prawo do życia) i art. 8 EKPC11 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego)12, gdy wiedza na temat stanu środowiska oraz rodzaju i skali negatywnego oddziaływania na środowisko jest konieczna dla zabezpieczenia dóbr chronionych tymi artykułami. Wymagany EKPC standard w tym zakresie odzwierciedla następujące stanowisko Trybunału: „obowiązek państwa, by zabezpieczyć życie osób znajdujących się pod jego jurysdykcją został zinterpretowany tak, aby obejmował zarówno aspekty materialne jak i proceduralne, a mianowicie pozytywny obowiązek, by podjąć środki regulacyjne oraz stosownie poinformować społeczeństwo o wszelkich sytuacjach kryzysowych stanowiących zagrożenie dla życia, a także zapewnić, by każdy przypadek śmierci, który nastąpił w wyniku takiej sytuacji kryzysowej, został poddany dochodzeniu sądowemu”13.
9 L. Karski, Prawa człowieka i środowisko, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 2006, s. 312-313, 323.
10 Konwencja z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.; dalej cyt.: EKPC.
11 Wyrok ETPC w sprawie Taskin i inni przeciwko Turcji z 10.11.2004 r., nr sprawy 46117/99, §119.
12 Conseil de l’Europe, Manuel sur les droits de l’homme et l’environnement, Editions du Conseil de l’Europe 2012, s. 83-85.
13 Wyrok ETPC w sprawie Budayeva i inni przeciwko Rosji z 20.03.2008 r., nr sprawy 15339/02, §131; wyrok ETPC w sprawie Öneryildiz przeciwko Turcji z 18.06.2002 r., nr sprawy 48939/99, §89-118.
Implementacja dyrektywy INSPIRE…
Próby rekonstrukcji zakresu prawa do życia w środowisku dobrej jakości, prowadzone z perspektywy dwóch nauk prowadzą więc do wspólnego wniosku, iż w jego zakresie przedmiotowym mieści się prawo do informacji o środowisku i jego ochronie. W prawie ochrony środowiska prawo to stanowi przedmiot samodzielnych rozwiązań prawnych i badań, podczas gdy w prawie praw człowieka nie udało się dotąd w podobny sposób wyeksponować tego zagadnienia14.
Prawo do informacji o środowisku i jego ochronie istniejące w prawo- dawstwie państw europejskich kształtowane jest bez wątpienia w najwięk- szym stopniu pod wpływem aktu, jakim jest konwencja z Aarhus15. W ostatnich dwóch dekadach prawo to konfrontowane jest z wyzwa- niami nowych technologii informatycznych sprawiających, że partycy- pacja społeczna w ochronie środowiska służąca osiąganiu celów zrówno- ważonego rozwoju i wynikające z niej zadania dla administracji publicznej zyskują nowe odsłony w związku ze zjawiskami informatyzacji i cyfryzacji. Zjawiska te eksponują elektroniczną formę aktów i czynności prawnych, jak również teleinformatyczny dostęp do informacji i usług. Z punktu widzenia udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie dynami- ka tych zmian wzmocniona została dodatkowo pojawieniem się tech- nologii informatycznych służących obrazowaniu przestrzeni, generują- cych elektroniczną formę szczególną, jaką jest informacja przestrzenna. Zobowiązania państw członkowskich Unii Europejskiej dotyczące budowy infrastruktury informacji przestrzennej ustanawia dyrektywa INSPIRE16. Wprowadzony tym aktem dostęp do informacji przestrzennej
14 B. Gronowska, op.cit., s. 186-187.
15 Konwencja EKG ONZ z dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 706 ze zm.; dalej cyt.: konwencja z Aarhus.
16 Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14.03.2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE), Dz. Urz. UE L 108 z 25.4.2007, s. 1-14 ze zm.; INSPIRE - Infrastructure for
Spatial Information in the European Community; weszła w życie w dniu 15.05.2007 r.,
Karolina Karpus
188
jako instytucja prawna wymusza nowe spojrzenie na dotychczasowe ramy prawne udostępniania informacji o środowisku, a więc pośrednio na formę realizacji partycypacji społecznej w ochronie środowiska i prawa do życia w środowisku dobrej jakości.
KONWENCJA Z AARHUS I ELEKTRONICZNA FORMA INFORMACJI O ŚRODOWISKU I JEGO OCHRONIE
Aktem o fundamentalnym znaczeniu dla rozwoju partycypacji społecznej w ochronie środowiska w Europie jest konwencja z Aarhus, licząca obecnie 47 stron (46 państw i Unia Europejska). W preambule konwencji wskazano m.in., że „każda osoba ma prawo do życia w środowisku odpowiednim dla jej zdrowia i pomyślności oraz obowiązek, tak osobiście, jak i we współdziałaniu z innymi, ochrony i ulepszania środowiska dla dobra obecnego i przyszłych pokoleń”. Konsekwentnie więc przyjęto, iż „aby być zdolnym do dochodzenia tego prawa i spełniania tego obowiązku, obywatele muszą mieć dostęp do informacji, muszą być uprawnieni do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji i muszą mieć dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska”. W świetle tak więc rozumianego podstawowego celu konwencji z Aarhus ukształtowane zostały jej trzy filary: 1) prawo do informacji dotyczących środowiska (art. 4-5), 2) prawo udziału społeczeństwa w podejmowaniu rozstrzygnięć dotyczących środowiska (art. 6-8), 3) dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska (art. 9).
W myśl art. 2 ust. 3 konwencji z Aarhus „informacja dotycząca środowiska”17 to „każda informacja w pisemnej, wizualnej, słownej,
elektro-17 Z uwagi na różne nazewnictwo przy analizie konwencji z Aarhus używam pojęcia „informacja dotycząca środowiska”, którego odpowiednikiem jest pojęcie „informacja o środowisku i jego ochronie” z ustawy z dnia 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1405 ze zm.; dalej cyt: UOIŚ); zob. też szerzej: K. Gruszecki, Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziały-wania na środowisko: komentarz, Wrocław 2009; B. Rakoczy, Ustawa o udostępnianiu
Implementacja dyrektywy INSPIRE…
nicznej lub jakiejkolwiek innej materialnej formie, dotycząca: (a) stanu elementów środowiska, takich jak powietrze i atmosfera, woda, gleba, grunty, krajobraz i obiekty przyrodnicze, różnorodność biologiczna oraz jej składniki, w tym genetycznie zmodyfikowane organizmy, oraz wzajemnego oddziaływania pomiędzy tymi elementami; (b) czynników takich jak sub- stancje, energia, hałas i promieniowanie, a także działań i środków, włącza- jąc w to środki administracyjne, porozumienia dotyczące ochrony śro- dowiska, wytyczne polityki, ustawodawstwo, plany i programy, które mają lub mogą mieć wpływ na elementy środowiska w zakresie określonym powyżej pod lit. (a), oraz rachunków zysków i strat i innych ekonomicznych analiz lub opracowań wykorzystywanych przy podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska; (c) stanu zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, warun- ków życia ludzkiego, miejsc o znaczeniu kulturowym oraz obiektów budo- wlanych, w zakresie, w jakim wpływa lub może wpływać na nie stan elementów środowiska lub, za pośrednictwem tych elementów, czynniki, działania lub środki wymienione pod lit. (b)”.
Na szczególną uwagę w świetle analizowanego zagadnienia zasługuje elektroniczna forma tej informacji. Brak wprawdzie jej samodzielnej od- rębnej charakterystyki, jednakże możliwe jest zrekonstruowanie mini- malnych wymaganych konwencją standardów technicznych dla tej formy, ujętych zwłaszcza w jej art. 5. W pierwszej jednak kolejności należy przypomnieć, że prawo do „informacji dotyczących środowiska” ukształ- towane zostało w konwencji z Aarhus w podziale na tzw. czynne informowanie o środowisku (art. 5) i bierne informowanie o środowisku (art. 4)18. Koncepcja czynnego informowania o środowisku odzwierciedla w swojej logice podstawowe czynności, które muszą być podejmowane
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko: komentarz, Warszawa 2010.
18 S. de Abreu Ferreira, Passive Access to Environmental Information in the EU -
An Analysis of Recent Legal Developments, “European Energy and Environmental Law
Review” 2008, nr 4, s. 186-198; R. Hallo, Access to Environmental Information. The
Reciprocal Influences of EU Law and the Aarhus Convention, [w:] M. Pallemaerts (red.), The Aarhus Convention at Ten. Interactions and Tensions between Conventional Interna-tional Law and EU Environmental Law, Groningen 2011, s. 63-65.
Karolina Karpus
190
przez zobowiązanego (władze państwa strony), by możliwa była następnie prawidłowa realizacja indywidualnego prawa podmiotowego członków społeczeństwa. W świetle art. 5 konwencji z Aarhus do tych czynności zaliczyć należy gromadzenie, organizowanie i uaktualnianie oraz rozpow- szechnianie „informacji dotyczących środowiska”. Przykładowo można przywołać tylko jedno z tych zobowiązań, dotyczące stworzenia „obowią- zkowego systemu zapewniającego odpowiedni dopływ do władzy publicznej informacji o planowanych i prowadzonych działaniach mogących znacząco wpływać na środowisko” (art. 5 ust. 1 lit b)19.
Bezpośrednio do elektronicznej formy „informacji dotyczącej środo- wiska” zastosowanie znajduje ust. 3 art. 5 konwencji z Aarhus, w pierw- szej części którego ustanawiano generalne zobowiązanie by informacje te „sukcesywnie stawały się dostępne dla społeczeństwa w elektronicznych bazach danych łatwo osiągalnych poprzez publiczne sieci telekomuni-kacyjne”. Druga część tego ustępu zawiera wskazówki co do standardu wymaganego od stron konwencji, który wydaje się jednakże zbyt wąsko zarysowany w stosunku do istniejących możliwości i potrzeb w dostępie do informacji w formie elektronicznej. Sposób ujęcia katalogu przedmio-towego20 sugeruje jego zamknięty charakter, z następującym dodatkowym i negatywnym w swojej naturze wskazaniem o konieczności zapewnienia formy elektronicznej: „o ile takie informacje istnieją już w formie elektro-nicznej”. Niekonsekwencja ta jest tym jaskrawsza gdy spojrzy się na ust. 9 tego samego artykułu, w którym pomimo powyższego katalogu równo-
19 W Polce jednym z najważniejszych takich systemów jest państwowy monitoring środowiska (PMŚ), koordynowany przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska, stano-wiący „system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwa-rzania i rozpowszechniania informacji o środowisku” (art. 25 ust. 2 UPOŚ).
20 Zob. art. 5 ust. 3 konwencji z Aarhus – katalog ten obejmuje: (a) krajowe raporty o stanie środowiska (zawierające informacje o jakości środowiska i informacje o oddziaływaniach na środowisko); (b) teksty aktów prawnych dotyczących lub mają-cych znaczenie dla środowiska; (c) gdy ma to zastosowanie - wytyczne polityki, plany i programy dotyczące lub mające znaczenie dla środowiska, a także porozumienia doty-czące ochrony środowiska; (d) inne informacje w zakresie, w jakim dostępność takich informacji w tej formie mogłaby ułatwiać stosowanie postanowień prawa krajowego mających na celu wykonywanie niniejszej konwencji.
Implementacja dyrektywy INSPIRE…
legle wskazano na elektroniczną formę szczególną w postaci „publicznie dostępnej skomputeryzowanej bazy danych zestawionych na podstawie ujednoliconych sprawozdań”, wymaganą dla innych kategorii „informacji dotyczących środowiska”, to jest wykazów lub rejestrów obejmujących „wprowadzanie, uwalnianie i przemieszczanie się określonego rodzaju substancji i produktów, wliczając w to wodę, energię i wykorzystane zasoby, z określonych rodzajów działalności do elementów środowiska i do miejsc ich oczyszczania lub składowania na danym terenie lub poza nim”.
To ostatnie zobowiązanie stron konwencji z Aarhus znalazło swoje rozwinięcie w przyjętym do niej protokole kijowskim z dnia 21.05.2003 r. w sprawie rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń21, którego celem jest rozszerzenie dostępu społeczeństwa do informacji poprzez utworzenie spójnych, zintegrowanych, ogólnokrajowych rejestrów uwalniania i trans- feru zanieczyszczeń (PRTR)22, co ma ułatwiać udział społeczeństwa w po- dejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących środowiska, jak również przyczynić się do zapobiegania i redukcji zanieczyszczenia środowiska (art. 1). W protokole kijowskim formie elektronicznej gromadzenia i udo- stępniania tych rodzajów informacji nie poświęcono szczegółowej uwagi w zakresie proponowanej technologii informatycznej, poza wskazaniem w jego art. 4 („Kluczowe elementy systemu rejestru uwalniania i transferu zanieczyszczeń”), iż system ten ma być „spójny i tak skonstruowany, aby był łatwy w obsłudze i publicznie dostępny, w tym w formie elektronicznej” (art. 4 lit. h) oraz ma istnieć „w postaci usystematyzowanej komputerowej bazy danych lub w postaci kilku połączonych baz danych prowadzonych przez organ właściwy” (art. 4 lit. j). Pomocny wydaje się tu także art. 5 ust.
21 Protokół z dnia 21.05.2003 r. w sprawie rejestrów uwalniania i transferu zanie-czyszczeń do Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmo-waniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, Dz. U. z 2012 r., poz. 1300.
22 Zob. też: rozporządzenie (WE) nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18.01.2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 33 z 4.2.2006, s. 1-17 ze zm.) oraz Tytuł III Dział IVA („Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń”) UPOŚ.
Karolina Karpus
192
4 protokołu, wymagający by „rejestr jest skonstruowany w taki sposób, aby publiczny dostęp do niego za pomocą środków elektronicznych, takich jak Internet, był maksymalnie ułatwiony. Konstrukcja rejestru ma pozwolić, aby, w normalnych warunkach, informacje zawarte w nim były stale i natychmiast dostępne za pomocą środków elektronicznych”. Postano-wienie to koresponduje w aspekcie udostępniania informacji z art. 11 protokołu („Publiczny dostęp do informacji”), w którego ustępie 1 przyjęto jako zasadę, że strona „zapewnia publiczny dostęp do informacji zawartych w prowadzonym przez nią rejestrze uwalniania i transferu zanieczyszczeń, bez konieczności wykazywania jakiegokolwiek interesu i zgodnie z postano-wieniami niniejszego Protokołu, w pierwszym rzędzie przez zapewnienie bezpośredniego elektronicznego dostępu do rejestru za pomocą publicznych sieci telekomunikacyjnych”.
Podsumowując wskazać można, że konwencja z Aarhus – podpisana w 1998 r. – a więc w początkach ery dynamicznej informatyzacji życia społecznego, obejmuje już zobowiązania do realizacji partycypacji spo- łecznej w drodze udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie w formie elektronicznej, jednakże są one sformułowane w nazbyt ogólni- kowy sposób. Późniejszy akt, jakim jest protokół kijowski poszerza wymagania dotyczące formy elektronicznej informacji, lecz z uwagi na wąski zakres przedmiotowy samego protokołu jego postanowienia w tym zakresie mają tym samym ograniczoną siłę oddziaływania. W okresie po wejściu w życie konwencji, prace nad elektroniczną formą „informacji dotyczącej środowiska” kontynuowane są w ramach Grupy Zadaniowej Konwencji ds. Narzędzi Elektronicznej Informacji (z nową nazwą od 2011 r. – ds. Dostępu do Informacji). Grupa ta sporządziła m.in. projekt rekomendacji dotyczących narzędzi elektronicznej informacji i mecha- nizmu wymiany informacji, zatwierdzonych następnie w 2005 r. przez Spotkanie Stron (MOP) konwencji z Aarhus decyzją II/323. Aktualnie
23 Decision II/3 on electronic information tools and the clearing house mechanism, adopted at the second meeting of the Parties to the Convention on Access to Information, Public Participation in Decision making and Access to Justice in Environmental Matters held in Almaty, Kazakhstan, on 25 27 May 2005 [ostatni dostęp: 15.03.2017].
Implementacja dyrektywy INSPIRE…
Grupa jest odpowiedzialna za nadzorowanie implementacji tego aktu. Zagadnienie technologii informatycznej w pracach Grupy jest obecne, jednakże brak bezpośredniego odniesienia do szczególnej formy elektro-nicznej informacji o środowisku i jego ochronie, jaką stanowi informacja przestrzenna. Jedyne nawiązania znaleźć można głównie w ramach analiz przypadków, zgłaszanych przez strony konwencji i publikowanych przez Grupę (m.in. też i polskich)24.
Reasumując, ujęte w konwencji z Aarhus i protokole kijowskim postanowienia odnoszące się do elektronicznej formy „informacji doty- czącej środowiska” w pierwszej kolejności znajdują zastosowanie do tej części obowiązków władzy publicznej w ramach filaru I w systemie Aarhus (prawo do informacji o środowisku), którą określa się jako tzw. czynne informowanie o środowisku. Nie ulega jednak wątpliwości, że uwagi i oce- ny prawne sformułowane w tym zakresie można bezpośrednio odnieść do tzw. biernego informowania o środowisku (na wniosek), w ramach którego informacja co do zasady jest udostępniana w żądanej formie (a więc