Działalność Zespołów działających w ramach obszarów kształcenia
III. Oceny programowe
1. Charakterystyka kryteriów wyznaczania jednostek i kierunków do oceny programowej.
Do oceny wyznaczonych zostało 18 kierunków, z czego 6 w uczelniach publicznych i 12 w uczelniach niepublicznych. Dysproporcja pomiędzy szkołami publicznymi a niepublicznymi wyniknęła z wprowadzenia ocen instytucjonalnych. W efekcie spora grupa jednostek (zazwyczaj wydziałów) w uczelniach akademickich, na których można było dokonać ponownej oceny kierunku uprzednio wizytowanego, poddana została nowej procedurze. Do oceny programowej kierunki wybrane zostały albo z uwagi na upływający termin po poprzedniej ocenie pozytywnej lub warunkowej, albo – w przy-padku kierunków ocenianych po raz pierwszy – jeśli pierwsi absolwenci opuścili mury szkoły. Dwie wizytacje odbyły się na wniosek Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, a jedna na prośbę uczelni w związku z ubieganiem się o nadanie uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora w zakresie fi lologii. Trzy procedury wszczęte zostały po ocenie warunkowej. Natomiast porównywalna była liczba wizytacji odbytych po raz pierwszy (7) i po wyga-śnięciu poprzednio otrzymanej pozytywnej akredytacji (8).
Tabela nr 4.
Rodzaje ocen
Ogó
łem
Oceny
Uczelnie publiczne Uczelnie niepubliczne
Razem
Oceny dokonywane
Razem
Oceny dokonywane
Po raz pierwszy Po ocenie
warun-kowej Po ocenie pozy-tywnej Po ocenie wyró żniaj ącej
Po raz pierwszy Po ocenie
warun-kowej Po ocenie pozy-tywnej Po ocenie wyró żniaj ące Oceny wyróżniające Oceny pozytywne 11 4 1 1 2 7 4 3 Oceny warunkowe Oceny negatywne 2 2 1* 1 Odstąpienie/ zawieszenie wydania oceny 5 2 1 1 3 1* 1 1 Razem 18 6 1 2 3 12 6 1 5
*ocena na wniosek ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego (2) 2. Analiza wyników ocen programowych.
W wyniku przeprowadzonych działań przyznano 11 ocen pozytywnych i 2 negatywne. Nie dano żadnej oceny warunkowej. Natomiast w 5 przypad-kach odstąpiono od przeprowadzenia wizytacji z uwagi na likwidację szkoły lub kierunku, zgłoszony do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego brak minimum kadrowego.
Tabela nr 5.
Kierunki studiów Grupy uczelni
Nazwy uczelni Rodzaje ocen Oceny wyró żniaj ące Oceny
pozytywne Oceny warunkowe Oceny negatywne
Odst
ąpienie/ zawieszenie wydania oceny
Razem
(grupy uczelni)
fi lologia
Akademickie
uczel-nie publiczne Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie 1 1 Zawodowe uczelnie publiczne PWSZ w Elblągu 1 2 PWSZ w Nysie 1 Akademickie uczel-nie uczel-niepubliczne Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie 1 4 Wyższa Szkoła Umiejętności im. S. Staszica w Kielcach (x2) 1 1* Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi 1 Zawodowe uczelnie niepubliczne Lingwistyczna Szkoła Wyższa w Warszawie 1 2 Olympus Szkoła wyższa
im. Romualda Kudlińskiego
w Warszawie 1
Razem 8 5 1 3 9
fi lozo
fi a Zawodowe uczelnie
niepubliczne
Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie 1 1 Razem 1 1 1 historia Akademickie uczelnie niepubliczne Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna w Łowiczu 1 2 Wyższa Szkoła Handlu
i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka
w Warszawie
1*
Razem 2 1 1 2
kulturoznawstwo
Akademickie
uczelnie publiczne Uniwersytet Warszawski 1 1 Akademickie
uczelnie niepubliczne
Dolnośląska Szkoła Wyższa
we Wrocławiu 1
2 Krakowska Akademia
im. Andrzeja Frycza
Mo-drzewskiego w Krakowie 1 Zawodowe uczelnie
niepubliczne
Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej
w Toruniu 1 1
Makrokierunek
fi lozo
fi
czno-kulturoznawczy
Akademickie
uczelnie publiczne Uniwersytet Warszawski 1 1
Razem 1 1 1 nauki o rodzinie Akademickie uczelnie publiczne Katolicki Uniwersytet
Lubelski Jana Pawła II 1 1
Razem 1 1 1
Ogółem wszystkie kierunki 17 11 2 5 18
*ocena na wniosek ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego (2)
Tabela 6.
Kierunek
Rodzaj oceny
Liczba
Kryteria oceny programowej koncepcja rozwoju kierunku cele i efek-ty kształ-cenia oraz system ich weryfi kacji program
studiów kadrowezasoby
infrastruk-tura dydak-tyczna prowadze-nie badań naukowych system wsparcia studentów w procesie uczenia się wewnętrz-ny system zapewnie-nia jakości 122 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 fi lologia pozytywna 5 2 2 3 4 1 1 2 1 2 2 1 negatywna 1 1 odst ąpienie 2+1* fi lozo fi a pozytywna 1 1 1 1 1 1 1 1 1
historia negatywna 1* 1 1 1 1 1 1 1 odst ąpienie 1 kulturoznawstwo pozytywna 3 1 2 3 3 3 2 1 1 1 2 1 3 odst ąpienie 1 Makrokierunek fi lozo fi czno-kulturoznawczy pozytywna 1 1 1 1 1 1 1 1 1
nauki o rodzinie pozytywna
1
RAZEM
18 5 2 1 7 1 1 5 1 1 7 2 3 3 1 1 1 2 3 6 1 1 5 2 1
*ocena na wniosek ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego (2)
2.1. Które kierunki otrzymały najwięcej cząstkowych ocen wyróżniają-cych i dla jakich kryteriów?
Zespoły oceniające przyznały niewiele cząstkowych ocen wyróżniają-cych. W trzech przypadkach (1 na kierunku „fi lologia” i 2 – na kierunku „kul-turoznawstwa”) oceniono tak infrastrukturę dydaktyczną: jej nowoczesność, dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych, wyposażenie w sprzęt dydaktyczny (laboratoria językowe, studia radiowe) oraz zaplecze socjalne. „Makrokierunek fi lologiczno-kulturoznawczy” otrzymał oceny wyróżniające
za znakomity, interdyscyplinarny program nauczania oraz badania naukowe o międzynarodowej randze.
2.2. Które kierunki otrzymały najwięcej cząstkowych ocen negatywnych i dla jakich kryteriów?
Oceny negatywne otrzymały dwa kierunki. „Filologia” dostała jedną ocenę negatywną z powodu niespełniania warunków posiadania minimum kadrowe-go, natomiast historia – wizytowana na wniosek Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – oceny niedostateczne z siedmiu kryteriów (z wyłączeniem badań naukowych, do których prowadzenia nie była zobowiązana), gdyż władze szkoły uniemożliwiły zespołowi PKA przeprowadzenie wizytacji.
2.3. Analiza każdego kryterium cząstkowego w przekroju wszystkich do-konanych ocen na danym kierunku:
Kryterium 1
Oceniając to kryterium wskazywano bądź pozytywnie na związki koncep-cji rozwoju kierunku z misją i strategią uczelni, bądź podkreślając negatywnie brak takich korelacji. W kilku przypadkach akcentowano również pozytywnie odniesienie kierunku do potrzeb i specyfi ki regionu.
Kryterium 2
Oceniając cele i efekty kształcenia zwracano uwagę na specyfi kę momen-tu, w którym przeprowadzane były wizytacje, a mianowicie wprowadzanie w życie Krajowych Ram Kwalifi kacji. W kilku przypadkach podkreślono brak spójności pomiędzy celami i efektami kształcenia, niewystarczający opis metod weryfi kacji efektów kształcenia, przeszacowanie punktacji ECTS, a także złą jakość sylabusów.
Kryterium 3
Oceniając programy studiów funkcjonujące w myśl dawnych przepisów odnoszono się do ich zgodności ze standardami nauczania, zazwyczaj taką zgodność znajdując. W przypadku programów zbudowanych w oparciu o KRK uwypuklono w kilku przypadkach brak możliwości osiągnięcia za-kładanych efektów kształcenia w oparciu o proponowane treści programowe. Odnotowywano jednak również prawidłowe korelacje pomiędzy programami a efektami kształcenia.
Kryterium 4
Zasoby kadrowe budziły wątpliwości w wielu przypadkach. Często zda-rzało się niezaliczanie do minimum wszystkich zgłoszonych przez uczelnię pracowników, tak że oceny pozytywne wydawane były dopiero w wyniku działań naprawczych udokumentowanych w odpowiedzi na raporty powizy-tacyjne. Zdarzały się też uwagi o niezgodności prowadzonych zajęć z posia-danym dorobkiem lub wykształceniem.
Kryterium 5
Infrastruktura dydaktyczna trzykrotnie nagrodzona została oceną wyróż-niającą, ale też zdarzały się oceny odmienne, wskazujące na zły stan bazy, ciasnotę, brak dostosowania budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Kryterium 6
Oceniając badania naukowe odnoszono się do poziomu aktywności, czyli licz-by i jakości publikacji, realizowanych tematów badawczych, organizacji konfe-rencji naukowych i poziomu współpracy międzynarodowej. Jeden raz przyznano ocenę wyróżniającą, natomiast częściej wytykano słaby stopień internacjonali-zacji badań. W przypadku szkół zawodowych zawsze pozytywnie akcentowano prowadzenie badań tam, gdzie nie były one wymagane przez przepisy prawa.
Kryterium 7
W zakresie systemu wsparcia studentów zazwyczaj podkreślano dobre przygotowanie szkół do obsługi administracyjnej i stypendialnej, choć w kil-ku przypadkach wskazano na niedociągnięcia proceduralne. Problemem była często zbyt mało rozwinięta współpraca zagraniczna, ale i niechęć samych studentów do wyjazdów w ramach wymiany. Przedmiotem negatywnej oce-ny były też niewystarczające zasoby biblioteczne, szczególnie w szkołach w mniejszych miastach.
Kryterium 8
Wewnętrzny system zapewnienia jakości funkcjonował na wszystkich kie-runkach przede wszystkim w zakresie ankietyzacji studentów, ocen okreso-wych pracowników, ustalonych zasad dyplomowania, weryfi kacji programów nauczania. Najczęstszym problemem był brak udziału interesariuszy zewnętrz-nych, czasami niedostateczna reprezentacja interesariuszy wewnętrznych w cia-łach kolegialnych i komisjach, mała dostępność informacji zwrotnych na temat ankiet i słabe wdrożenie procesu monitorowania losów absolwentów.
2.4. Analiza przyczyn negatywnych i warunkowych końcowych ocen pro-gramowych.
Oceny negatywne postawione zostały dwukrotnie z dwóch zupełnie róż-nych przyczyn. W jednym przypadku powodem był brak minimum kadro-wego, w drugim natomiast uniemożliwienie przez szkołę dokonania oceny jakości kształcenia. Ocen warunkowych w roku 2012 nie było.
3. Wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Tabela nr 7. Liczba odwołań
Ogółem
z tego rozpatrzonych:
pozytywnie z zaleceniamipozytywnie negatywnie Liczba
% 3 100% 1 33,3% 1 33,3% 1 33,3%
W roku 2012 trzy uczelnie wniosły o ponowne rozpatrzenie decyzji PKA. W jednym przypadku rektor zakwestionował termin, w którym uczelnia po-winna była spełnić wymagania dotyczące minimum kadrowego, powołując
się na pismo wysłane do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W tym przypadku Prezydium PKA pozytywnie rozpatrzyło wniosek. Jedna uczelnia odwołała się od uchwały warunkowej. Prezydium PKA znalazło w piśmie rektora argumenty za zmianą swej decyzji, uchwalając przyznanie oceny po-zytywnej z zaleceniami dotyczącymi dopracowania celów i efektów kształce-nia. W jednym przypadku podtrzymano decyzję negatywną z uwagi na nie-spełnianie wymogów dotyczących minimum kadrowego.
4. Czy odpowiedzi na raporty powizytacyjne wskazują, iż uczelnie wyko-rzystują uwagi PKA w procesie doskonalenia jakości kształcenia? W znakomitej większości odpowiedzi uczelni na raporty powizytacyjne przygotowane były starannie, szczególnie w tych przypadkach, gdzie zespoły wizytujące wskazywały konkretne uchybienia lub niedociągnięcia. Opisy pod-jętych działań naprawczych oraz załączane dokumenty wskazywały, że władze uczelni dokładnie analizowały raporty PKA. W pierwszym rzędzie dążono do wyeliminowania braków w minimach kadrowych, ale też ulepszano działanie wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia, korygowano sylabu-sy i programy studiów. Usuwane były niedociągnięcia proceduralne, zwłaszcza w zakresie wsparcia studentów.