TABL.5- SIEĆ ZAKŁADÓW GASTRONOMICZNYCH Stan w dniu 31 XII
X. OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA
Szczególnie niesprzyjające warunki klimatyczne miasta przemysłowego, jakim jest Chorzów oraz skutki wojny, sprzy
jały rozszerzaniu się chorób zakaźnych i społecznych.
Bezpośrednio po wojnie zostały uruchomione wszystkie 4- istniejące na terenie Chorzowa szpitale. Brak było lekarzy, a personel pomocniczy w większości nie posiadał odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Położono więc wiele starań, aby lecz
nictwo zamknięte jak najszybciej w pełni mogło służyć społe
czeństwu. Dzięki tym staraniom do roku 1960 przekazano do użytku 1421 łóżek, które uzyskano w wyniku odbudowy i rozbu
dowy pawilonów szpitalnych, przeprowadzenia kapitalnych re
montów i racjonalnego rozmieszczania łóżek.
W roku 1963 powstał nowy szpital przeciwgruźliczy o 70 dodat
kowych łóżkach, a w roku 1964 szpital dziecięcy. Przy szpita
lu przeciwgruźliczym istnieje również półsanatorium liczące 12 łóżek.
Zostało też w Chorzowie zorganizowane sanatorium rehabilita
cyjne dla niewidomych na 53 łóżek.
Podczas gdy w roku 1949 przypadało na 10 000 mieszkań
ców Chorzowa 72,2 łóżka, to w roku 1964 już było 97»1, a w 1968 roku 107,2 łóżka.
Poniższa tablica 1 zilustruje szczegółowo stan zakładów leczniczo - zapobiegawczych pomocy zamkniętej w latach 1960, 1964 i 1968.
TABL. 1. ZAKŁAD! LECZNICZO - ZAPOBIEGAWCZE POMOCY ZAMKNIETEJ Stan w dniu 31 K U
67
Lata Szpitale Izby chorych Półsanatoria
Sanatoria
Obecnie na terenie Chorzowa działają przychodnie i poradnie, których liczba wykazana jest w poniższej tablicy 2. W liczbie przy
chodni przyzakładowych podane są również przychodnie i poradnie górniczej służby zdrowia działającej na terenie Chorzowa.
TABL. 2. ZAKŁADY LECZNICZO- - ZAPOBIEGAWCZE POMOCY OTWARTEJ Stan w dniu 31 XII
Działalność poradni jako zakładów leczniczo - zapobiegaw
czych pomocy otwartej bez lecznictwa przyzakładowego w latach 1964 do 1968 jest zilustrowaaa w poniższej tablicy 3.
68
TABL.J. PORADNIE I PORADY
Wyszczególnienie 1964 1965 1966 1967 1968 PORADNIE
Ogółem 49 50 43 43 48
w tym:
dla dzieci 14 14 7 7 7
Dla kobiet 6 6 6 6 6
Przeciwgruźlicze 1 1 1 1 1
Skórno-weneryczne 1 1 1 1 1
Chirurgiczne 3 3 • 4 4
4
Reumatologiczne 2 2 2 2 1 2
Laryngologiczne 2 2 2 2 2
Okulistyczne 1 1 1 1 2
Przeciwalkoholowe 1 1 1 1 1
Dentystyczne 4 4 4 4 5
PORADY
Ogółem 759621 751579 707904 750450 705220
w tym :
Dla dzieci 131657 130124 139070 146840 132623 Dla kobiet 47223 55947 53407 48552 50057 Przeciwgruźlicze 26553 27659 21399 19122 16104 Skórno-weneryczne 48902 44609 38490 27717 27059 Chirurgiczne 43416 41396 57093 59316 58821 Reumatologiczne 16791 15807 14064 14522 14156 Laryngologiczne 34653 35034 36434 32178 31336 Okulistyczne 19238 20253 24140 24521 22344 Przeciwalkoholowe 790 1130 1582 1529 1288 Dentystyczne 60182 57767 57875 53875 52081
Liczbę poradni podano według stanu w dniu 31 grudnia. Po - cząwszy od roku 1966 połączono poradnie dla dzieci D i Dl w jedną całość, dlatego w latach 1966 do 1968 było ich tylko 7,
Chorych na gruźlicę zarejestrowanych w poradni przeciwgruź
liczej było w 1960 roku 8672, w 1964 roku już 7371, a w 1,968 ro
69
ku 5670. W 1968 roku liczba w stosunku do 1960 roku pomniejszy
ła się o 34,6 %, a w stosunku do 1964 roku o 23,1 %• Tablica 4 zobrazuje szczegółowo dane liczbowe w układzie grup wiekowych oraz wskaźniki chorych na 10000 ludności.Podano również liczbę chorych na gruźlicę nowozarejestrowenych w poradni przeciwgruźli
czej, którzy dotychczas wogóle nie byli leczeni.
TABL.4. CHORZY NA GRUŻLIC? ZAREJESTROWANI W PORADNI PRZECIWGRUŹLICZEJ
Stan w dniu 31 H I
Wyszczególnienie 1960 1964 1968
Chorzy zarejestrowani ogółem 8672 7371 5670 z tego: według wieku
0 - 4 344 188 75
5 - 9 93^ 607 206
10 - 14 787 698 319
15 - 19 674 540 293
20 - 29 1381 1093 662
30 i więcej 4552 4245 4115
Chorzy zarejestrowani ogółem
na 10000 ludności 586,4 479,5 375,5
Z liczby ogółem chorzy nowo- zarejestrowani dotychczas
nieleczeni 1246 1621 639
Liczba wszystkich lekarzy medycyny pracujących w 1938 roku w Chorzowie wynosiła 81, zatem jeden lekarz wypadał średnio na 1697 ludności.W roku 1960 było już lekarzy 182, a więc jeden wy
padał na 812 ludności. Natomiast w 1968 roku Chorzów liczył 215 lekarzy, w tym wielu o różnych specjalnościach.Zatem jeden lekarz przypada średnio na 702 ludności,
W okresie powojennym, a szczególnie w latach sześćdziesią - tych bardzo.szeroko została rozbudowana opieka zdrowotna nad mie
szkańcami Chorzowa nie tylko poprzez szereg placówek leczniczych,
70
ale również powstała odpowiednia ilościowo i jakościowo kadra lekarzy i personelu medycznego.Śląska Akademia Medyczna dostar
czyła już wielu lekarzy,którzy pracują w Chorzowie na różnych stanowiskach, a pielęgniarek o pełnych kwalifikacjach dostarcza Liceum Medyczne Pielęgniarstwa w Chorzowie.
Poniższa tablica 5 zilustruje szczegółowo personel służby zdrowia w latach od 1960 do 1968, jak również wskaźniki przypa - dające na 10000 ludności,
TABL.5. PERSONEL SŁUŻBY ZDROWIA Stan w dniu 31 XII
W LICZBACH BEZW ZGL^DNYCH
1960 128 38 30 26 ! 432 264 46
71
Chorzów,posiada 10 aptek i 9 punktów aptecznych. Stan ten jest korzystny, bowiem jedna apteka względnie punkt apteczny przypadają w 1968 roku na 6 860 ludności. Jest to wynikiem tro
ski władz terenowych o zdrowie i wygodę swoich obywateli.
Troską tych władz o zdrowie mieszkańców miasta jest choćby wskaźnik wykazany w poniższej tablicy, że dopłaty z budżetu te
renowego za leki wzrosły w 1968 roku w porównaniu z 1964 rokiem o 49,3 %.
Tablica 6 obrazuje całą działalność aptek na terenie Cho - rzowa.
TABL.6. APTEKI I PUNKTY APTECZNE
Wyszczególnienie 1964 1968 1964 = 100
Apteki 10 11 110,0
Liczba ludności na 1 aptekę 15353 13720 89,4
Punkty apteczne 10 11 110,0
Personel aptek i punktów aptecznych
106 121 114,2
w tymsfarmaceuci dyplo
mowani 28 35 125,0
technicy farma -
ceutyczni . 10 22 220,0
Sprzedaż w aptekach i punkt«cł aptecznych ogółem w tys.zł
i
31417 47745 152,0
Dopłaty za leki z budżetu
t erenowego 21570 32200 149,0
O trosce zdrowia mieszkańców miasta świadczy również rozwój Stacji Pogotowia Ratunkowego, której obraz i działalność « l a
tach 1960, 1964 i 1968 pokaże tablica 7.
72
TABL.7. STACJE POGOTOWIA RATUNKOWEGO
Wyszczególnienie I960 1964 1968
Stacje 1 1 1
Karetki sanitarne 9 10 9
Wyjazdy w ciągu roku z powodu
zachorowań 7502 10189 9970
wypadków 1464 1159 1375
Dla zapewnienia opieki nad dziećmi małymi i umożliwienia ich matkom podjęcia pracy zawodowej, utworzono w Chorzowie 6 żłobkówt
z tego 3 dzielnicowe i 3 przy zakładach pracy.Dzieci w żłobkach mają zapewnioną fachową opiekę lekarską i pielęgniarską, oraz do
bre wyżywienie.
Dla dzieci do 3 lat pozbawionych opieki rodzicielskiej Cho
rzów posiada jeden dom małych dzieci.
Opiekę nad matką i dzieckiem prezentuje tablioa 8, TABL.8. ZAKŁADY OPIEKI NAD MATKA I DZIECKIEM
Stan w dniu 31 XII
Wyszczególnienie I960 1964 1968
Żłobki ogółem 6 6 6
dzielnicowe 3 3 3
zakładowe 3 3 3
Miejsca ogółem 385 415 425
dzielnicowe 180 210 220
zakładowe 205 205 205
Dzieci przebywające ogółem 712 830 937
-dzielnicowe 362 425 498
zakłndowe 350 405 439
Dom małych dzieci 1 1 1
Miejsca ogółem 85 85 86
dzieci 85 85 80
mutkl - — 6
Przebywające ogółem 117 125 144
dzieci 117 125 129
matki - - 17
Zadaniem służby zdrowia jest nie tylko leczenie,lecz rów
nież zapobieganie chorobom, czyli profilaktyka.W trosce o zdro
wie społeczeństwa upowszechniona i usprawniona została akcja szczepień ochronnych.W coraz szerszym zakresie przeprowadz.an* są okresowe badania społeczne,wstępne badania przystępujących do pracy oraz kontrola stanowisk pracy pod kątem wpływu szkodliwych czynników na zdrowie pracownika. Specjalną troską objęto dzieci, które są okresowo badane i poddawane szczepieniom ochronnym.
Szczepienia ochronne stosuje się niemal od pierwszych chwil ży
cia dziecka. Są to szczepienia przeciw gruźlicy,ospie,tyfusowi i innym chorobom. W wypadku epidemii szczepieniami ochronnymi
* obejmuje się również i dorosłych,jak to miało miejsce w 1963 ro
ku, w związku z epidemią ospy. Szczepienia ochronne przeprowadza w Chorzowie Stacja Sanitarno Epidemiologiczna.
Wszystkie dzieci szkolne są objęte opieką lekarską,poddawa
ne badaniom okresowym i w razie potrzeby kierowane do specjalis
tycznego leczenia. Przy szkołach funkcjonują gabinety higieny szkolnej, gabinety ogólnolekarskie i dentystyczne.
Zadania w zakresie służby zdrowia na terenie Chorzowa są bai'4zo trudne oraz odpowiedzialne i pomimo dużego rozwoju opieki
zdrowotnej w porównaniu z pierwszym okresem powojennym,wymagają ciągłej i stałej troski ze strony władz terenowych.Dało się to zaobserwować i stwierdzić szczególnie w okresie ostatniej kaden
cji Miejskiej Rady Narodowej.Bardzo dużym osiągnięciem właśnie w okresie tej kadencji,to w listopadzie 1968 roku otwarta i oddana do użytku Miejska Przychodnia Obwodowa Nr 2.Jest to nowoczesny obiekt, zbudowany według najnowszych wymogów budownictwa sani
tarnego.Przychodnia została zlokalizowana na tex'enie II dziel - nicy Chorzowa, a przeznaczona jeat dla II i III dsielnicy, więc dla około 60 tysięcy mieszkańców, rekrutujących się głównie z
73
74
hutników, metalowców i górników.
Przychodnia jest wyposażona w najwyższej jakości sprzęt i aparaturę medyczną. Obejmuje wiele poradni, a więc kardiologicz
ną, przeciwgruźliczą, laryngologiczną, dentystyczną, stomatolo - giczną, ginekologiczną oraz pierwszą w Chorzowie poradnię orto
doncji.
Oddanie mieszkańcom Chorzowa tej bardzo potrzebnej placów
ki leczniczej jest jeszcze jednym dowodem troski władz partyj - nych i państwowych o dalszą poprawę warunków zdrowotnych ludnoś
ci miasta Chorzowa.
POMOC SPOŁECZNA
Na terenie Chorzowa działają trzy zakłady opieki społecz - nej, z tego dwa państwowe i jeden społeczny.Domy państwowe opie
ki społecznej obejmują Państwowy Dom Rencistów przeznaczony dla rencistów mężczyzn i kobiet oraz Państwowy Zakład Specjalny dla Dzieci,przeznaczony jest dla dzieci o wysokim stopniu niedoroz
winiętych umysłowo.
Społeczny Zakład opieki społecznej, to Zakład Specjalny dla Dorosłych „Caritas", który jest przeznaczony dla kobiet przewle
kle chorych.
Poniższa tablica 1 zilustruje pomoc zakładową w latach 1964 i 1968.
.
75
TABL.9. ZAKŁADY OPIEKI SPOŁECZNEJ Stan w dniu 31 XII
Wyszczególnienie Miejsca Pensjona
riusze Osobodni Państwowy Zakład Rencistów
1964 90 94 33227
1968 90 103 33479
Państwowy Zakład Specjalny
dla Dzieci 1964 100 101 36794
1968 100 106 37577
Zakład Specjalny dla Doros
łych i,Caritas" 1964 90 90 33061
1968 90 76 29471
Zaznacza eię, że spadek liczby pensjonariuszy w Zakładzie Specjalnym dla Dorosłych ,, Caritas " spowodowany został prze - prowadzaniem kapitalnego remontu budynku.
Równolegle z działalnością lecznictwa zamkniętego i otwar
tego w Chorzowie wypełnia swoje obowiązki także opieka społeczna nad ludźmi, którzy jej potrzebują ze względu na wiek lub zły stan zdrowia, a także ze względu na trudne warunii życia.
76
Znane są szerokie zamiłowania mieszkańców Chorzowa do tu
rystyki.Ruch turystyczny obejmuje kilkanaście tysięcy osób zrze
szonych w 30 kołach chorzowskiego oddziału Polskiego Towarzy - stwa Turystyczno - Krajoznawczego.Faktycznie liczba turystów jest znacznie większa, ponieważ poza członkami zrzeszonymi upra
wia turystykę wiele osób niezrzeszonych.Warunki rozwoju turystyki są bardzo dobre,ponieważ w bliskiej i dalszej okolicy Chorzowa znajdują się doskonałe tereny turystyczne z dobrze wytyczonymi szlakami turystycznymi, zwłaszcza w Beskidzie Śląskim oraz w pa
śmie Jury Krakowsko - Częstochowskiej.
Oddział chorzowski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Kra
joznawczego, poza turystyką kwalifikowaną, wymagającą specjał - nego przygotowania pod względem fizycznym i określonych umiejęt
ności posługiwania się sprzętem turystycznym, organizuje rów - nież wycieczki o charakterze sportowo - wypoczynkowym do takich miejscowości jak Świerklaniec, jezioro Dzierżno, jezioro Pogo -
w
ria, czy Beskid Śląski.
Poniższa tablica 1 zaprezentuje działalność chorzowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w latach 1960, 1964 i 1968 oraz zilustruje rozwój ruchu turystycz
nego wśród mieszkańców Chorzowa. Turystyka bowiem jest dla mie
szkańców miasta przemysłowego, jakim jest Chorzów, bardzo po - trzebna 1 pożyteczna.