Oddziaływania na wody powierzchniowe i podziemne

Realizacja Planu może mieć wpływ zarówno na wody powierzchniowe, jak i podziemne. Wpływ ten może być dwojaki: zarówno pozytywny, jak i negatywny.

Dodatkowo w wielu przypadkach elementy wpływu pozytywnego mogą przenikać się z oddziaływaniem negatywnym.

Pozytywne oddziaływanie będzie związane z:

– ograniczeniem ilości zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych z istniejących dróg dzięki przeprowadzonym remontom i przebudowom,

– zwiększeniem bezpieczeństwa ruchu drogowego, co zmniejszy ryzyko występowania poważnych awarii, a przez to ryzyko zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych.

Oddziaływania negatywne mogą wystąpić zarówno w zakresie wpływu na jakość wód, jak i ich zasoby. Szczególne zagrożenie wystąpienia negatywnego oddziaływania przewidzianych do realizacji inwestycji drogowych na wody powierzchniowe (choć także w pewnym stopniu i na podziemne) występuje w miejscach kolizji z wodami powierzchniowymi. Wynika to nie tylko z faktu, bezpośredniej kolizji z ciekami, ale również z faktu, że wokół nich występują z reguły tereny podmokłe oraz że bardzo często zarówno cieki, jak i tereny podmokłe mają kontakt hydrauliczny z wodami podziemnymi. Dlatego też wystąpienie poważnej awarii lub też wprowadzenie nieodpowiednio oczyszczonych wód z systemów odwodnienia drogi powodować może pewne zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego.

Także bariery w przepływie wód w postaci mostów czy nasypów w dolinie rzecznej mogą powodować wzrost zagrożenia powodziowego. Ponadto wzrost ilości powierzchni nieprzepuszczalnych oraz powierzchni o zwiększonym współczynniku spływu, może powodować przyśpieszenie obiegu wody w zlewni, a także może mieć wpływ na ilość i wielkość wezbrań w ciekach, które są zazwyczaj odbiornikami ścieków z dróg. Także przeszkody w spływach wód mogą powodować zbytnie nawilgocenie pewnych rejonów (ograniczenie odpływu wód) lub też przesuszenie.

| S t r o n a 77 Tab.18. Ocena możliwości różnego rodzaju oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne w zależności od rodzaju inwestycji

Rodzaj inwestycji

Rodzaje oddziaływań

bezpośrednie pośrednie wtórne skumulowane stałe chwilowe

Obwodnice wokół

miejscowości

- - - 0/- -/+ -

Przebudowy i remonty dróg

- +/- +/- 0/- +/- -

Wiadukty i mosty

+/- +/0 0/- 0/- +/- -

Modernizacje linii kolejowych

0/- 0/- 0/- 0 0/- 0/-

Źródło: Opracowanie własne

+ (oddziaływania pozytywne), 0 (brak oddziaływań negatywnych),

-

--

(potencjalne znaczące oddziaływania negatywne)

Potencjalnie negatywne oddziaływania mogą wystąpić przede wszystkim na etapie realizacji inwestycji. Maszyny oraz środki transportu będą stanowić potencjalne źródło zanieczyszczenia wód ale o charakterze lokalnym i chwilowym. Będą to oddziaływania przede wszystkim bezpośrednie, ograniczone czasowo do realizacji przedsięwzięcia.

Natomiast w fazie eksploatacji, w szczególności dróg przebudowanych i wyremontowanych, przy zastosowaniu właściwych rozwiązań technicznych, wpływ zanieczyszczonych wód opadowych może być znacząco zminimalizowany w porównaniu do stanu obecnego.

Należy także stwierdzić, że ewentualne negatywne oddziaływania związane z realizacją Planu Transportowego na Jednolite Części Wód nie będą miały charakteru znaczącego, jak i nie będą prawdopodobnie stanowiły zagrożenia dla osiągnięcia zakładanych celów środowiskowych określonych w Planie Gospodarowania Wodami na obszarze dorzecza Odry biorąc pod uwagę, że:

• fakt, że za ocenę stanu ogólnego rzecznych części wód odpowiadają parametry ekologiczne (na które inwestycje drogowe mają bardzo ograniczony wpływ);

• charakter oddziaływań sieci drogowej na wody płynące (tj. np.: punktowe kolizje o niewielkim zasięgu, krótkotrwałość negatywnych oddziaływań związanych głównie z fazą budowy, ograniczony wpływ na elementy biologiczne (ichtiofaunę, fitoplankton, zoobentos, makrofity), niewielki charakter przemian parametrów hydromorfologicznych poszczególnych cieków (w stosunku do istniejących parametrów cieków);

• istnienie skutecznych (i stosowanych w ramach przyjętych standardów) metody minimalizowania negatywnych oddziaływania wpływu na wody powierzchniowe (zarówno w odniesieniu do oddziaływania na kwestie jakościowe jak i ilościowe).

W przypadku inwestycji ingerujących w doliny rzeczne mogą wystąpić oddziaływania polegające na zakłóceniu przepływu rzeki, zmętnieniu wody, naruszeniu elementów biologicznych i hydromorfologicznych jakości wód. Po zakończeniu realizacji inwestycji wszystkie zakłócenia, poza trwałymi zmianami hydromorfologicznymi w miejscu realizacji, ustąpią. Rozstrzygnięcie o rzeczywistym oddziaływaniu inwestycji na wody będzie miało miejsce przy szczegółowej ocenie istotności oddziaływania na etapie uzyskiwania stosownych decyzji realizacyjnych czy lokalizacyjnych, gdzie będą brane pod uwagę konkretne czynniki tj. np.: charakter cieku, jakość wód prowadzonych, uwarunkowania terenowe i przyrodnicze,

| S t r o n a 78 powiązanie cieku obszarami, gatunkami i siedliskami chronionymi, szczegółowe rozwiązania techniczne związane z inwestycją.

Podsumowując należy stwierdzić, że istnieją obszary w zakresie środowiska gruntowo-wodnego, gdzie realizacja Programu może negatywnie oddziaływać na wody podziemne i powierzchniowe. Należy jednak podkreślić, że negatywne oddziaływania na te komponenty środowiska mogą być w zdecydowanej większości skutecznie minimalizowane.

Działania minimalizujące

Przy projektowaniu inwestycji drogowych i kolejowych należy zwracać szczególną uwagę na odprowadzanie wód opadowych planowanych obiektów. Rowy występujące przy drogach powinny posiadać odpowiednią pojemność by były w stanie przyjąć wody opadowe z nawalnych deszczy lub nagłych roztopów. Wody opadowe pochodzące z dróg, poza terenami miejskimi, winny mieć możliwość wsiąkania do gruntu lub odprowadzania ich do wód powierzchniowych. W przypadku występowania gruntów słabo przepuszczalnych w rejonie dróg, wody opadowe powinny być odprowadzane na obszary o większej przepuszczalności, gdzie będą mogły wsiąkać do gruntu. Alternatywą może być wykonanie zbiorników retencyjnych o wystarczającej pojemności, z których wody wyparują do atmosfery.

Na terenach zabudowanych o dużym natężeniu ruchu wody opadowe ujmowane są w szczelne systemy kanalizacyjne. Wtedy traktowane są jako ścieki i po oczyszczeniu w separatorach węglowodorów ropopochodnych odprowadzane są do wód powierzchniowych lub poprzez studnie chłonne do gruntu. Wody opadowe mogą być odprowadzane z dróg do wód powierzchniowych pod warunkiem utrzymania co najmniej dobrego stanu JCWP, a gdy występuje bardzo dobry stan JCWP, nie powinien być on obniżony ze względu na odprowadzanie wód opadowych. W przypadku występowania zagrożenia obniżenia stanu JCWP winny być zastosowane separatory węglowodorów ropopochodnych bądź osadniki obniżające zawartość zawiesin ogólnych.

Biorąc pod uwagę:

− możliwość kolizji z wodami powierzchniowymi;

− możliwość kolizji z Głównymi Zbiornikami Wód Podziemnych (GZWP), w szczególności, że na przeważającej część województwa opolskiego występują główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP), charakteryzujące się dobrą jakością i znacznymi zasobami wód podziemnych,

− możliwość kolizji z I poziomem wodonośnym poprzez grunty o dobrej przepuszczalności;

− możliwość występowania poważnych awarii;

− prognozowane przekroczenia stężeń zanieczyszczeń w ściekach opadowych i roztopowych w zakresie zawiesiny ogólnej,

konieczne jest zastosowanie przy realizacji poszczególnych inwestycji w systemach odwodnienia odpowiednich zabezpieczeń. Z uwagi na fakt, że istnieje wiele sposobów skutecznego usuwania zawiesiny ogólnej, wybór konkretnej metody powinien uwzględniać lokalne uwarunkowania.

Biorąc jednak pod uwagę fakt, postępujących zmian klimatu (susze) oraz to, że jednym z istotnych oddziaływań nowych inwestycji może być przyśpieszanie odpływu wód z danej zlewni, pierwszeństwo w stosowaniu (tam gdzie jest to możliwe) powinny mieć systemy oparte o naturalne procesy i infiltrację (rowy trawiaste, przegrody spowalniające

| S t r o n a 79 przepływ w rowach, zbiorniki retencyjne). Wskazanej jest także, aby wymieniane w poniższej tabeli urządzenia/sposoby usuwania zanieczyszczeń były stosowane w ciągach technologicznych – tak aby można było zapewnić maksymalnie długie i prawidłowe funkcjonowanie całego systemu. Dlatego też przed zbiornikami retencyjnymi, separatorami oraz czasami rowami infiltracyjnymi powinny być stosowane urządzenia/rozwiązania, które ograniczą zamulanie całego systemu i wydłużą żywotność całego układu.

Obok stosowania odpowiednich urządzeń/układów oczyszczających ścieki, które funkcjonować będą w ramach zwykłej eksploatacji dróg, konieczne jest również wykonanie zabezpieczeń, które chronić będą środowisko wodne w przypadku wystąpienia poważnych awarii (np. szczelnego systemu odwodnienia, zastawek odcinających, wzmocnionych barier energochłonnych o wyższym poziomie powstrzymywania). Zabezpieczenia takie należy stosować głównie na terenach bardzo wrażliwych (np. strefy ochronne ujęć wód).

Reasumując, szczególnie istotnym elementem projektowania przebiegów i budowy nowych dróg oraz poprawy stanu technicznego istniejących powinna być skuteczna ochrona obszarów bardzo wrażliwych i wrażliwych na oddziaływania związane z odwodnieniem pasa drogowego, w tym w szczególności:

− ujęć wód podziemnych,

− użytkowych zbiorników wód podziemnych, w szczególności GZWP oraz ich obszarów ochronnych.

Szczególną uwagę należy również zwrócić na przebieg i projektowanie dróg przez obszary zagrożone powodzią. Jest to istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa powodziowego, szczególnie w kontekście zachodzących zmian klimatu. W związku z powyższym obiekty wrażliwe - mosty, drogi na nasypach itd. należy tak projektować by nie stwarzały barier w przepływie wód powierzchniowych.