grudzień 13 [112]
li s t y d o r e d a k c j i
Prawo budowlane wskazuje pewną kategorię budynków, dla których w żadnym przypadku nie jest obo-wiązkowe sporządzanie świadec-twa energetycznego.
Świadectwo charakterystyki ener-getycznej stanowi obligatoryjny załącznik do zawiadomienia o za-kończeniu budowy bądź wniosku o pozwolenie na użytkowanie budynku. Co istotne, świadectwo charakterystyki energetycznej jest wymagane również w sytuacji, gdy w danym budynku w wyniku przebudowy lub remontu zmieni się jego charakterystyka energe-tyczna. Nie chodzi o każdy remont, tylko taki, który wpływa na zmianę charakterystyki energetycznej, np.
jeśli nastąpi wymiana okna lub zmieni się instalacja dostarczająca ogrzewanie.
Certyfikaty charakterystyki ener-getycznej budynków powinny być zatem sporządzane dla wszystkich budynków, dla lokalu mieszkalne-go lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno--użytkową, oddawanych do uży-wania z wyjątkiem kategorii obiek-tów wskazanych wyżej, a także dla budynków sprzedawanych bądź wynajmowanych na rynku wtór-nym. Zgodnie z art. 5 ust. 3 Prawa budowalnego dla budynku odda-wanego do użytkowania oraz dla budynku, lokalu mieszkalnego, a także części budynku stanowią-cej samodzielną całość techniczno--użytkową w przypadkach, o któ-rych mowa w ust. 4, dokonuje się oceny charakterystyki energetycz-nej w formie świadectwa charak-terystyki energetycznej zawierają-cego określenie wielkości energii w kWh/m2/rok niezbędnej do za-spokojenia różnych potrzeb zwią-zanych z użytkowaniem budynku, a także wskazanie możliwych do realizacji robót budowlanych, mo-gących poprawić pod względem
opłacalności ich charakterystykę energetyczną. Świadectwo cha-rakterystyki energetycznej ważne jest 10 lat. W przypadku umów, na podstawie których następuje przeniesienie własności: budynku, lokalu mieszkalnego, z wyjątkiem przeniesienia własności lokalu na podstawie umowy zawartej mię-dzy osobą, której przysługuje dzielcze prawo do lokalu, a spół-dzielnią mieszkaniową, lub będącej nieruchomością części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, albo zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zbywca przekazu-je nabywcy odpowiednie świadec-two charakterystyki energetycznej;
powstanie stosunku najmu budyn-ku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową – wy-najmujący udostępnia najemcy odpowiednie świadectwo charak-terystyki energetycznej.
Uprawnionymi do sporządzania świadectw charakterystyki energe-tycznej budynków są osoby wska-zane w art. 5 ust. 8 ustawy – Pra-wo budowlane, zgodnie z którym świadectwa takie mogą wystawiać przede wszystkim osoby, które mają pełną zdolność do czynno-ści prawnych, nie były karane za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, ob-rotowi gospodarczemu, obob-rotowi pieniędzmi i papierami wartościo-wymi lub za przestępstwo skarbo-we. Osoby te muszą ukończyć stu-dia magisterskie lub inżynierskie oraz posiadać uprawnienia bu-dowlane w specjalności konstruk-cyjno-budowalnej, architektonicz-nej lub instalacyjarchitektonicz-nej. Wykonywanie świadectw charakterystyki energe-tycznej na podstawie uprawnień budowlanych wiąże się z obo-wiązkiem objęcia tej działalności ubezpieczeniem OC. Jeżeli osoba chcąca wykonywać świadectwa
nie posiada uprawnień budowla-nych, musi odbyć szkolenie i zło-żyć z wynikiem pozytywnym eg-zamin przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnic-twa. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu nie dotyczy jed-nak osób, które odbyły nie mniej niż roczne studia podyplomowe na kierunkach: architektura, bu-downictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w za-kresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków.
Poza wymienionymi osobami także obywatel państwa członkowskie-go Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa człon-kowskiego Europejskiego Porozu-mienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, może dokonywać oceny charakterysty-ki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową i sporzą-dzać świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową po uzna-niu kwalifikacji nabytych w tych państwach, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 marca 2008 r.
o zasadach uznawania kwalifika-cji zawodowych nabytych w pań-stwach członkowskich Unii Euro-pejskiej.
Biorąc pod uwagę powyższe, in-żynier budownictwa posiadający uprawnienia budowlane bez ogra-niczeń w specjalności konstrukcyj-no-budowlanej, zgodnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym, jest uprawniony do wydania świa-dectwa energetycznego, jeżeli spełnia on pozostałe przesłan-ki z art. 5 ust. 8 pkt 1 i 3 Prawa
li s t y d o r e d a k c j i
budowlanego, bez konieczności zdawania oddzielnych egzaminów czy też przechodzenia w tym celu szkoleń.
Przepisy prawa polskiego są zgodne z wymogami dotyczący-mi obowiązku przygotowywania świadectw energetycznych i ich zakresu wprowadzonymi przez prawo unijne. Przepisy państwa członkowskiego mogą być bardziej restrykcyjne niż zapisy dyrektywy, a wynika to z faktu, iż ta kategoria źródła prawa UE wyznacza jedynie pewne minimum ustawodawcze.
Decyzja co do rozszerzenia pew-nych wymogów mających źródło w dyrektywie zależy indywidualnie od państw. Dyrektywa 2010/31/UE określa m.in. minimalne wyma-gania kierowane w stosunku do państw członkowskich UE w zakre-sie: wspólnych ram ogólnych dla metodologii obliczania zintegro-wanej charakterystyki energetycz-nej budynków i modułów budyn-ków; zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charaktery-styki energetycznej wobec nowych budynków i nowych modułów budynków; zastosowania mini-malnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej wo-bec podlegających poważniejszej renowacji budynków istniejących, modułów budynków oraz elemen-tów budynków; wobec elemenelemen-tów budynków stanowiących część przegród zewnętrznych i mających istotny wpływ na charakterystykę
energetyczną przegród zewnętrz-nych budynku, w sytuacji gdy ele-menty te są modernizowane lub wymieniane; oraz wobec syste-mów technicznych budynku, jeżeli są one instalowane, wymieniane lub modernizowane; krajowych planów mających na celu zwięk-szenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii; certyfi-kacji energetycznej budynków lub modułów budynków; regularnych przeglądów systemów ogrzewania i klimatyzacji w budynkach oraz niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energe-tycznej i sprawozdań z przeglądu.
Wątpliwości mogą natomiast bu-dzić uregulowania dotyczące osób uprawnionych do wydawania świadectw charakterystyki energe-tycznej na gruncie wymagań dy-rektywy zawartych w art. 17, który stanowi, iż państwa członkowskie zapewniają, aby wydawanie świa-dectw charakterystyki energetycz-nej budynków i przeglądy syste-mów ogrzewania i klimatyzacji były przeprowadzane w sposób nieza-leżny przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów, niezależnie od tego czy prowadzą oni działalność na własny rachu-nek, czy też są zatrudnieni w in-stytucjach publicznych lub przed-siębiorstwach prywatnych. Przy akredytacji ekspertów uwzględnia się ich fachowość. Państwa człon-kowskie upubliczniają informacje na temat szkolenia i akredytacji,
zapewniają również publiczną do-stępność regularnie aktualizowa-nych list wykwalifikowaaktualizowa-nych lub akredytowanych ekspertów albo regularnie aktualizowanych wyka-zów akredytowanych spółek ofe-rujących usługi takich ekspertów.
Biorąc powyższe pod uwagę, moż-na rozważyć, w jakim stopniu wy-magania stawiane przez ustawę – Prawo budowlane w stosunku do osób mogących wydawać cer-tyfikaty energetyczne zapewniają ich niezależność i na ile wpisują się one w przesłanie dyrektywy.
Przepisy ustawy dotyczące osób uprawnionych do wydawania świadectw powinny być restryk-cyjne i wykluczać z tego procesu osoby bezpośrednio zaangażo-wane w proces budowy, remontu czy wprowadzania w obieg dane-go budynku. Dyrektywa akcentu-je bowiem niezależność eksper-ta sporządzającego świadectwo energetyczne. Bardzo prawdopo-dobny jest fakt, iż szykowana dość gruntowna nowelizacja Prawa bu-dowlanego zmieni przepisy w taki sposób, aby w większym stop-niu odpowiadały one powołanej dyrektywie. Do czasu jednak zmiany stanu prawnego należy stosować obecne zapisy ustawy, ponieważ dyrektywa unijna nie jest aktem bezpośrednio obowiązującym w państwie członkowskim i wyma-ga odpowiedniej implementacji do jego systemu prawnego.
PRZYPOMINAMY
1 stycznia 2014 r. wejdzie w życie Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające niektóre zapisy Warunków Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.
poz. 926). Zmiany obejmują przepisy dotyczące instalacji oraz urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, izolacyjności i izolacyjności cieplnej. Określone zostały maksymalne wartości wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapo-trzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia oraz wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej poszczególnych przegród zewnętrznych bu-dynku oraz przewodów i komponentów w instalacjach. Następuje m.in. obniżenie współczynnika przenikania ciepła dla ścian oraz dla dachów i stropodachów (Załącznik nr 2).
m o i m z d a n i e m
grudzień 13 [112]
W mojej praktyce jako rzeczoznawcy budowlanego często musiałem stwier-dzać, że powodem braków zarzucanych wykonawcy były niezgodne z zasadami wiedzy technicznej założenia projek-towe. Przedstawię to na przykładach konkretnych opinii technicznych wy-konanych w latach 2011–2013.
Według art. 20 ust. 1 Prawa budow-lanego (Pb) projektant ma obowiązek wykonać projekt zgodnie z obowiązują-cymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Ponadto ma on obowią-zek zapewnić sprawdzenie zgodności
projektu z tymi przepisami. Natomiast art. 20 ust. 4 zobowiązuje projektanta i sprawdzającego do złożenia oświad-czenia zgodności projektu z obowiązu-jącymi przepisami oraz zasadami wie-dzy technicznej. Zgodnie z art. 22 ust.
3 Pb kierownik budowy ma obowią-zek kierowania budową w sposób zgodny z projektem, pozwoleniem na budowę oraz przepisami. Z tego stanu prawnego wynika wyłączna od-powiedzialność projektanta za zapro-jektowanie i realizację inwestycji zgod-nie z zasadami wiedzy technicznej.
Wykonanie niezgodne z zasadami wie-dzy technicznej powoduje zazwyczaj występowanie wad nazywanych czę-sto usterkami. Pojęcie „zasady wiedzy technicznej” nie zostało określone w ustawie – Prawo budowlane. Przyj-muje się, że zasady wiedzy technicznej wynikają z praktyki budowlanej i wcześ-niejszych doświadczeń uczestników procesów budowlanych i producentów wyrobów budowlanych, jak również na-leżytej staranności oraz specyfi cznych zasad umożliwiających prawidłowe i niewadliwe wykonanie robót.
Liczne zarysowania spowodowane niepoprawnym posado-wieniem nowego obiektu poniżej fundamentów sąsiedniego budynku.
Inwestor zarzucił wykonawcy, że w następstwie wykonywa-nia przez niego robót budowlanych w nowo realizowanym obiekcie doszło do powstania szkód w postaci rys w ele-mentach konstrukcyjnych istniejącego sąsiedniego budyn-ku. Na podstawie powyższego stwierdzenia inwestor wniósł o zasądzenie od wykonawcy wysokiego odszkodowania.
Wykonawca robót przekazał uprzednio inwestorowi w for-mie pisemnej istotne zastrzeżenia dotyczące brakujących opracowań projektowych oraz otrzymanych danych pro-jektowych. Wszystkie wymienione pisma dotyczyły głównie problematyki związanej z robotami fundamentowymi oraz podbijania fundamentu istniejącego budynku graniczącego z budową. Wprawdzie pisma te były natury ogólnej i wy-nikały najprawdopodobniej z braku doświadczenia przy wykonywaniu takich prac, jednak wykonawca formalnie wskazywał na braki projektowe i możliwe zagrożenia
związane z wykonywaniem robót podbudowy fun-damentów. O tych zastrzeżeniach byli informowani wszy-scy uczestnicy procesu budowlanego wykazani w Prawie budowlanym.
Projektant konstrukcji napisał oświadczenie, że przyjęta me-toda pogłębiania istniejących fundamentów poprzez odcin-kowe podmurowywanie za pomocą bloczków betonowych M6 jest poprawna. W oświadczeniu tym potwierdza też fakt istnienia pęknięcia w sąsiednim budynku, zalecając wy-konanie kotwienia w miejscu pęknięcia. Natomiast w piśmie skierowanym do architekta oraz inwestora zaleca wykony-wanie podbijania za pomocą betonu monolitycznego.
Rzeczoznawca budowlany wykonujący ocenę i inwen-taryzację tych uszkodzeń nie wskazał we wnioskach i zaleceniach swojej ekspertyzy na brak projektu wy-konania podbudowy sąsiedniego budynku. Również w opinii geotechnicznej nie wskazano na konieczność wy-konania takiego opracowania.
Podana metoda pogłębiania fundamentów za pomocą bloczków lub betonu monolityczngo jest niezgodna