cyjnym, w większej jednak mierze na intuicji autora. D o zagospodarowania wyzna
czono następujące pomieszczenia: sień, salon, bawialnię, jadalnię, sypialnię, pokój
pani domu, gabinet, kancelarię, izbę czeladną, pokój dla służby. Scenariusz wyposa
żenia tych wnętrz zawiera tabela 1. Próba ta nie obejmuje wyposażenia kuchni, gdyż
autor wyszedł z założenia, że książka Nakwaskiej daje wystarczająco szczegółowy opis
tego pomieszczenia, cytowany w tej pracy na s. 199-200.
K ielce, grudzień 1984 r.
t a b e l a i
S C E N A R IU S Z W Y P O S A Ż E N IA X 1 X -W IE C Z N E G O W N Ę T R Z A D W O R U P O L S K IE G O
M iejsce
M ebel Styl lub M iejsce przedm iotów Styl lub
(ściana) okres uzupełniających okres
w y p o s a ż e n i e s i e n i
A szafa X IX w. lub
wcześniejsza
с: listwa z kolkami do wieszania ubrań X IX w.
D lawa X IX w.
F duży stół X IX w. wysoko nad stołem duże poroże
w y p o s a ż e n i e s a l o n u
A-B serw antka biederm eier w serw antce porcelana, szkło,
bibeloty do 1880 r.
С kom oda barok na kom odzie wazon z kwiatami
nad kom odą obraz o tem atyce
historycznej, p o rtre t lub pejzaż do 1850 r.
D -E kom plet m ebli (stół, kanapa, 2
fotele, 2 krzesła)
L udw ik Filip na stole lampa naftowa
przed kanapą dyw an
nad kanapą obraz do 1880 r.
• E-G (skos) przed kom inkiem
fotel N apoleon I II
lub biederm eier
na kom inku 2 świeczniki, wazon nad kom inkiem lustro
biederm eier, klasycyzm lub Ludw ik F ilip
H -I kom plet m ebli (stół, kanapa, 2
fotele, 2 krzesła)
tzw. Sim m lery nad kanapą duży pejzaż, po
bokach 2 małe obrazki
przed kanapą dywan do 1880 r.
I stolik do kart Ludw ik Filip na stoliku patera z owocami,
lam pa naftowa nad stolikiem p o rtret u sufitu żyrandol
X V III lub X IX w
Próba odtw orzen ia X lX -w ie c z n e g o w n ętrza dworu polskiego
221
M iejsce
M ebel Styl lub M iejsce przedm iotów Styl lub
(ściana) okres uzupełniających okres
w y p o s a ż e n i e b a w i a l n i
A -B kom plet m ebli (stół kanapa, 2
fotele)
biederm eier n ad kanapą pejzaż
na stoliku wazon z kwiatami p rzed kanapą dyw an
do 1880 r. biederm eier X V I I I — X IX w.
C -D stolik do robótek, fotel biederm eier na stoliku tam borek do haftowania
C -D (skos) przed kom inkiem
ekran em pire na kom inku zegar, 2 świeczniki N apoleon II I
E -F (skos) kom oda L udw ik F ilip na kom odzie figurka ceram iczna
nad kom odą (F ) kilka m iniaturek
do 1880 r. biederm eier
G serw antka L udw ik F ilip w serw antce porcelana, szkło,
bibeloty X IX w., do 1880 r.
H -I (skos) fortepian biederm eier na fortepianie kandelabr,
tkanina
przed fortepianem krzesełko
em pire X V I I - X I X w. biederm eier
H (od okna) słupek L udw ik F ilip
lub N apoleon I II
na słupku figurka z brązu X IX w., do 1880 r.
I konsola biederm eier na konsoli lampa naftow a z
tulipanow ym kloszem, zegar nad konsolą kilka obrazków
ok. 1870 r. biederm eier w y p o s a ż e n i e j a d a l n i A pośrodku jadalni kredens stół z krzesłam i plecionym i eklektyk eklektyk
na kredensie cukiernica, szkło, bibeloty
na stole o brus i zastawa na kilka osób, kandelabr
pod stołem dywan
X V I I I - X I X w. X V I I I - X I X w. X IX w A -В (skos) przed kom inkiem
ekran L udw ik F ilip na ścianie В 2 ryciny o tematyce
myśliwskiej jedna pod d rugą
poł. X IX w.
C -D (skos) zegar stojący b iederm eier na ścianie С m artw a n atu ra X V III w.
К stolik pod sam ow ar eklektyk na stoliku samow ar lub patera do 1880 r.
G kom oda biederm eier lub
L udw ik Filip
na kom odzie taca, karafka z w inem , szklanki nad kom odą obraz u sufitu rozbudow ana lampa naftowa
ok. poł. X IX w. X V III w. 2. poł. X IX w.
222
R y s z a r d de L atou rM iejsce
M ebel Styl lub M iejsce przedm iotów Styl lub
(ściana) okres uzupełniających okres
w y p o s a ż e n i e s y p i a l n i
A szafa L udw ik F ilip
C -D duże łóżko biederm eier nad łóżkiem u wezgłowia tkanina
na tkaninie krucyfiks po d łóżkiem dyw an łóżko przykryte tkaniną
X V III w. X V III w. X IX w.
D komoda Lu d w ik Filip na kom odzie toaletka, lichtarz
książka do nabożeństw a, okulary, budzik do 1880 r. E -F przed toaletą toaleta paraw an Lu d w ik F ilip lu b N apoleon I I I em pire lub L u d w ik F ilip
na toalecie dzbanek, m iednica, ręcznik
nad toaletą lustro do 1880 r.
G fotel N apoleon I I I
H stolik do robótek lu b kom oda em pire nad stolikiem obraz o tematyce
rodzajowej lu b lustro ok. 1850 r.
G -H (skos) kominek
na kom inku 2 świeczniki, zegar
u sufitu lampa naftowa
em pire
2. poł. X IX w.
w y p o s a ż e n i e p o k o j u p a n i d o m u
В sekretera L u d w ik Filip na blacie przybory do pisania,
otw arta reczka skórzana, świecznik do 1880 r.
С toaleta Ludw ik Filip
biederm eier lub N apoleon I I I
na toalecie puderniczka, flakon do p erfum itp.
2 świeczniki
do 1880 r. rokokowe
E komoda biederm eier lub
L udw ik Filip
nad kom odą p ortrety na kom odzie wazon z kwiatami
biederm eier do 1880 r.
F kanapa, stolik
2 fotele
Ludw ik Filip nad kanapą tkanina, obraz
na stole książka, lam pa naftowa
Próba odtw orzenia X IX -w ie c z n e g o w n ę trza dworu polskiego 223
M iejsce
(ściana) M ebel
Styl lub okres
M iejsce przedm iotów uzupełniających Styl lub okres w y p o s a ż e n i e g a b i n e t u A-B (przy piecu) przed toaletą toaleta paraw an L udw ik F ilip biederm eier
na toalecie dzbanek, m iednica,
toaletka Ludw ik F ilip
В łóżko em pire nad łóżkiem tkanina
na tkaninie 2 szable Buczacz XVI11 w. C -D (przy oknie)
stolik em pire na stoliku świecznik z ekranem
lub lampa
na ścianie С 2 m ałe portreciki
biederm eier lub klasycyzm biederm eier
D -E (skos) biurko em pire lub
biederm eier
na b iu rk u lam pa z abażurem , p rzybory do pisania, wazonik z kw iatam i, podstaw ka do fajek, teczka z p apieram i, kilka książek ok. 1860 r., nóż do rozcinania biederm eier za b iu r kiem fotel em pire papierów
na ścianie E obraz o tem atyce rodzajowej
na ścianie D grafika o tem atyce historycznej X V III w. do 1880 r. F stolik, 2 fotele klasycyzm angielski
na stoliku szachy lub książka
na ścianie F zegar wiszący klasycyzm lub
biederm eier
G szafa biblioteczna b iederm eier w szafie książki i czasopisma
pośrodku gabinetu duży dyw an
u sufitu lam pa naftowa 2 .p o ł.X IX w.
w y p o s a ż e n i e k a n c e l a r i i A listwa z kolkami do wieszania u brań В С kanapa krzesło b iederm eier b iederm eier
nad kanapą pejzaż o tem atyce
rodzajowe) do 1880 r.
D-K stół eklektyk na stole przyborniki do pisania,
(skos) księgi rachunkow e, świecznik biederm eier
za i przed 2 krzesła eklektyk
stołem
na ścianie E obraz o tem atyce
historycznej X V III w.
224 R y s z a r d de L atou r
M iejsce
(ściana) M ebel
Styl lub okres
M iejsce przedm iotów uzupełniających Styl lub okres w y p o s a ż e n i e i z b y c z e l a d n e j A pośrodku izby G E komoda
stół, kilka krzeseł, ława
kredens listwa z kołkami do wieszania ub rań eklektyk p rostej roboty eklektyk
na stole 2 m osiężne świeczniki
na kredensie kilka naczyń
nad drzw iam i wejściowymi krucyfiks w y p o s a ż e n i e p o k o j u s ł u ż b o w e g o A-B C -D pośrodku pokoju E -F Г -G szafa ubraniow a łóżko stół, 2 krzesła toaleta kufer biederm eier L udw ik F ilip lu b biederm eier biederm eier eklektyk X IX w.
nad łóżkiem obrazek o tem a tyce religijnej
na stole świeca
na toalecie dzbanek, m iednica
X V III w.
Próba odtw orzenia X ïX -w ie c z n e g o w n ętrza dworu polskiego 225
A N E K S
W ykaz akt w ykorzystanych w opracow aniu; znajdujących się w A rch iw um Paristowym w K ielcach w zespole K ontrola Skarbowa przy Sądach G uberni Radom skiej
p o szy t4 1 3 a akta po Józefie C iołkow skim , d zied zicu w si K o p em ia , zm . 1831 r.;
414 akta po Ignacym C zaplickim , byłym dzied zicu w si W ilk ow o, zm . 1835 r.; 419 akta po księdzu Janie Danieckim , byłym proboszczu parafii D ziałoszyce, zm. 1849 r.; 421 akta p o Ign acym D ęb sk im , d zied zicu dóbr Szyszyce w okręgu skalbm ierskim ,
zm . 1848 r.;
426 akta po Franciszku D ęb iń sk im , d zied zicu dóbr P ieczon ogi w parafii W roci-m ow ice, okręg roci-m iech ow sk i, zroci-m . 1832 r.;
472 akta po F ran ciszce Jaworskiej, byłej dzierżaw czyni dób r B rzuchonin w parafii M iech ó w , zm . 1839 r.;
472 a akta p o A d am ie Jaśkow skim , asesorze ekonom iczn ym w R ządzie G ub ernialn ym L u b elsk im , zm . 1845 r.;
489 akta p o Janie K isielew sk im , dzierżaw cy w si D łu g ie ,o k rę g radom ski, zm . 1862 r.; 495 akta po E dw ardzie K nau cie, dzierżaw cy folwarku C ieślin w gm inie K w aśn iów ,
zm . 1859 r.;
504 akta po D io n izy m K ołłątaju, d zied zicu dóbr M ich ałow ice w okręgu p roszow skim , pow iecie m iech ow sk im , zm . 1863 r.;
507 a akta po E w ie z Bukow skich l o voto hrabinie K om orow skiej, 2 o v o to K ę s z y c -kiej, zm . 1828 r.;
525 akta po Julianie K raszkow skim , byłym d zied zicu dóbr D ąb rów na, zm . 1861 r.; 527 akta po k siędzu Józefie K roczym sk im , pleban ie w Iw anow icach pow .
Skalbm ierz, zm . 1838 r.;
536 akta licytacji p o księdzu K arolu K uleszyriskim , zm . 1838 r.; 542 akta po Sab inie de L avaux, zm . w San dom ierzu w 1859 r.;
555 akta po Jadw idze M ieroszew skiej, w łaścicielce dóbr Z agórze, zm . 1857 r.; 560 akta po Stefanie M och nackim , asesorze T ryb u n ału C yw iln eg o , zm . 1825 r.; 584 akta po K saw erym Paniriskim , w łaścicielu dóbr M ało szó w , zm . 1863 r.; 587 akta po Józefie R aczyń sk im , w łaścicielu dóbr L gota G aw ronna, zam . 1857 r.; 588 akta po W in cen tym R ad zim ińskim , w łaścicielu dóbr K rzelów w okręgu
m iech ow sk im , zm . 1855 r.;
5 9 7 akta po księdzu Janie R ożnow skim ze w si P rob ołow ice w guberni radom skiej,
zm . 1854 r.;
612 akta po W in cen tym Siem ieriskim , dzied zicu C iech ow a, zm . 1858 r. w K rakowie; 636 akta po Stanisław ie Szaum an, w łaścicielce d om u parterow ego w K ielcach przy ulicy Starowarszawskiej pod num erem h ip oteczn ym 108, policyjnym 153, zm. 1858 r.;
640 akta po księdzu Janie S zum erskim , plebanie parafii L u b orzyce w obw od zie m iech ow sk im , zm . 1826 r.;
646 akta po Józefie T y ss o n , córce dzied zica dóbr S zczy p iec, zm. 1839 r. 648 akta po Barbarze U lm a n , w łaścicielce d om u na przed m ieściu Starowarszawskim
(folwark zw any D aszk i), zm . 1860 r. w K ielcach;
656 akta po księdzu E w erm u nd zie Z ajączkow skim , pleban ie w Z ębocin ie, zm . 1840 r.;
667 akta po K arolinie Ż ochow skiej z O lkusza, w d ow ie p o b yłym sędzim T rybun ału C yw iln ego w K ielcach , zm . w 1866 r. w e dw orze Ściborzyce będącym jej w łasnością od 1835 r.;
226 R y s z a r d de L atou r
p o szy t6 7 3 inw entarz po Janie K antym C h rom oskim , w łaścicielu majątku Radzanów w okręgu stop nickim i dóbr M łod ziejow ice w okręgu p roszow ick im , zm . 1858 r.; w tym sam ym
poszycie: akta po Justynie z Sucheckich Chwalibogowej z majątku W ęchadłów , zm. 1864 r.; poszyt 678 akta p o K onstan tym K u b eckim , d zied zicu dóbr T rzeb ien ie w okręgu olkuskim i
O grod zien iec w okręgu pilick im , zm . 1858 r.
W ykaz ilustracji w yk orzystan ych w opracow aniu scenariusza X I X -w ie cz n e g o wnętrza dw oru p olsk iego
1. Ilustracja do rom ansu z 1824 r., W alen ty Ś liw ick i, zbiory B iblioteki N arodow ej w W arszaw ie (pałac K rasińsk ich), dalej B N W , sygn . 39 611
2. Pokój na pod daszu w e dw orze w Skordupianach, akwarela T . K orzona z 1867 r., B N W , sygn . 30 758
3. Sob ota, E. M ajew ska, „ K ło s y ” 1869(2)393 4. O statni przyjaciele, „ K ło s y ” , 1872(1)229 5. W ieczór zim o w y , K . P illati, T y g . II., 1874(1)69
6. W ieczór zim o w y , K . P illati, T y g . II., 1874(1)97 7. Protektor, obraz J. M aszyriskiego, T y g . II., 1874(1)100
8 -9 . W nętrze pokoju Aleksandra hr. F redry, fotografia, „ K ło s y ” , 1876(2)166, 117 10. P ow in szow an ie n ow oroczn e rozn osiciela d zien n ik ów , „ K ło s y ” , 1880(1)13 11. E gzam in przed ślu bn y panny m łodej, „ K ło s y ” , 1881(1)37
12. K oncert d om ow y, J. P ankiew icz, T y g . II., 1881(2)153
13. W nętrze salonu w L aszkach, rysunek C . D om in ik ow sk iej, 1882, B N W , sygn. 8608 14. C zęść salonu w L aszkach, akwarela A .T rettera, 1883, B N W , sygn . 34 154 15. Bez rodzin y, K . P illati, T y g . II., 1883(1)188
lu . Salve Jesu parvule, R. S zw ojn ick i, „ K ło s y ” , 1883(2)397 17. Przed toaletą, rysunek E. A n d riollego, „ K ło s y ” , 1866(1)145 18. B ez ty tu łu , T y g . II., 1888(1)137 ‘ 19. Partia szachów , H . B ielsk i, „ K ło s y ” , 1889(2)89
20. T y g o d n ik na w si, rysunek P. Stachiew icza, T y g . II., 1 8 89(2)245 21. Pokój K ółk ow sk iego, „ K ło s y ” , 1889(2)353
22. Sam na sam , A . B adow sk i, T y g . II., 1891(1)304 23. C on siliu m , T y g . II., 1891(2)121
24. W zim ow y w ieczór, T y g . II., 1891(2)136
25. Ilustracja bez tytu łu przedstaw iająca w n ętrze syp ialn i, T y g . II., 1892(1)213 26. M ieszkanie W ł. Zahorskiego w C zelabiń sku , akwarela, 1892, B N W , sygn. 2 9 9 8 6 27. Salon w dw orze C yw iń sk ich , rysunek C. D om inik ow sk iej, 2. p oł. X I X w ., B N W
28. W nętrze salonu, P łotycze — w ieś w p ow iecie brzeżańskim , akwarela C. D om in ik ow sk iej, 2. poł. X I X w ., B N W , sygn . 34 184
29. Pokój z czasów Słow ack iego, fotografia z w ystaw y z przełom u X I X i X X w. 30. W nętrze dw orku, obraz B. R ychter-Jan ow skiej, w łasn ość pryw atna, pocz. X X w. 3 1 -3 2 . G abinet Sienk iew icza w W arszaw ie, fotografia, T y g . II., 1900(1)443
33. C ien ie, S. G roch olsk i, T y g . II., 1901(1)105
34. W ystaw a m ebli stylow ych K . M alczew skiego w W arszaw ie, fotografia, T y g . II., 1907(1)273 35. Pokój B abu ni, F. R u szczyc, T y g . II., 1907(2)787
Próba odtw orzenia X lX -w ie c z n e g o w n ętrza dworu polskiego 227
37. Salon E lizy O rzeszkow ej w G rod n ie, fotografia, T y g . II., 1910(1)435 38. W nętrze saloniku, obraz A . N eu m an a, T y g . II., 1911(2)768
39. Salonik artysty, obraz A . N eu m an a, T y g . II., 1911(2)773 40. P uszczyk , W . P iech ow ski, „B iesiad a L iteracka” , 1912(2)211 41. Salonik w dw orku C h ełm oń sk iego, T y g . II., 1913(2)547 42. Salon w D ereszew icza ch , fotografia, T y g . II., 1928(2)550
228 R y s z a r d de L atou r П О П Ы Т К А Р Е К О Н С Т Р У К Ц И И 19-В Е Ч Н О Г О И Н Т Е РЬ Е РА П О Л Ь С К О Г О П О М Е Щ И Ч Ь Е ГО Д О М А Вопрос касающийся оформления интерьера типичного помещ ичьего д о м а в 19 в. д о сих пор, собствен но говоря, не р азработан. У ж е в 19 в. мы встречаемся с гипотезой Каролины Накваской о б оф ормлении такого интерьера. Н еодн ократн о заметки о б оф орм лении помещений находятся в м ем уарах, воспоминаниях или худож ественной литературе. 2 0 век внёс нем ного в зан им аю щ ую нас тем у. С обствен но говоря, м ож но говорить только о работах И нститута истории П ольской А кадем ии наук, относящ ихся к культуре материаль ной жизни, и в которых была намечена тем а оф орм ления помещ ичьего до м а . При разработке темы использовались 3 основны х источника: архивные, иконографи ческие и литературные материалы — м ем уары , воспоминания и 19-вечная худож ественная литература. Сравнение пр оанализированного м атериала позволило сделать выводы в интересую щем нас вопросе и гипотетически реконструировать оф орм ление д о м а ср едн ебогатого помещика. Д о м состоял по больш ей части из следую щ и х помещений: сеней, салона (гостиной), столовой , спальни, кабинета, лю дской и кухни. И ногда помещ ений бы ло больш е, как, хотя бы: канцелярия, ком ната хозяйки д о м а , ком ната для гостей, детская, а иногда меньше — в зависимости от богатства хозяина. Качество и количество пр едм етов дом аш н его о б и х о д а также зависело от м атериального уровня. П реимущ ественно это была старинная м ебель, неоднократно 17 и 18-вечная, по последней м оде. П оэтом у не м ож ет быть и речи о стилистической одн ор одн ости оф ор м л е ния такого интерьера. Конкретизируя, интерьер пом ещ ичьего д о м а показан в предъявленной работе так, как его себе воображ ает пишущий эти слова на основании пр оанализированного материала как если речь идёт о распоряжении предм етов во внутренности, так и о их стилистической ценности. В салоне преимущ ественно были размещ ены два гарнитура мебели — один меньш е, другой больш е, сервант, к ом од и столик. На стенах висели картины, на полу лежал один ковёр или даж е больш е. Так же была меблирована и гостиная, в которой стоял ещё рояль (если не в салоне). О бстановка столовой бы ла типичная: посредине комнаты стоял стол и несколько стульев с плетёными сиденьями и спинками, буф ет, подсобны й столик у стены, иногда столик для сам овара. В спальне — одн а больш ая или две меньшие кровати, над которыми висел о б р а з или распятие, рядом с кроватью небольш ой к ом о д (позже ночной шкафчик), платяной шкаф и умывальник за ш ирм ой. В кабинете стояли: письменный стол , библиотечный шкаф, столик, несколько стульев или кресел, софа, над которой на стене висела ткань, а на ней дем онстр ир овалось пам ятное оружие. Л ю дская — сам ое скром ное помещ ение с простым сто л о м и скамьями, а также с сундуком для необходим ы х предметов. Во многих помещ ениях д о м а находились картины и гравюры. Освещение составляли канделябры, подсвечники, лю стры (со свечами), масляные лампы. Только в третьей четверти века начало распространяться керосиновое освещение. В стилистическом отнош ении, как я уже упом янул выше, сущ ествовала больш ая неодн ор одн ость мебели. Э то были предметы и м ебель как в стиле барокко, рококо, ампир, бидерм ейер, так и в стиле Н аполеона 3, или эклектичные. Н аибольш ей популярностью пользовалась м ебель в стиле бидерм ейер, которая д о сих пор считается характерной для оборудован ия польского пом ещ ичьего до м а .
Próba odtw orzen ia X IX -w ie c z n e g o w n ętrza dworu polskiego 229
A N A T T E M P T A T R E C O N S T R U C T I N G A 1 9 T H -C E N T U R Y I N T E R I O R O F A P O L I S H M A N O R H O U S E
T h e problem o f the furn ish in gs o f th e interior o f an average m anor h ou se in the 19th century has not been elaborated yet. A s early as th e 19th cen tury, w e find a su ggestion m ade by K arolina Nakw aska h ow su ch an interior sh ou ld be furnish ed F req u en tly, m en tion s about the fu rn ish in gs o f particular interiors are fou n d in diaries, m em oirs and fiction. T h e 20th century has not brought m uch inform ation about the su bject in q u estion . A s a matter o f fact, w e can only refer to the research w ork o f th e In stitu te o f M aterial C u ltu re, the P olish A cadem y o f S cien ces, in w h ich the problem o f the m anor house and its furnishings is dealt w ith to som e extent. T h e p resen t article is based on three m ain sources: archival, iconographie and literary m aterials, the last o n e being diaries, m em oirs and 19th -cen tury fiction.
A com parison o f the analyzed m aterials p erm itted to draw con clu sion s as regards the p roblem in qu estion and to reconstruct a h yp oth etical m anor h ou se o f average landed gentry. It u sually con sisted o f th e fo llo w in g interiors: v e stib u le , parlour, draw ing-room , d in in g-room , b ed room , stu dy, servants’ hall, and kitchen. S om etim es there w ere a few m ore interiors, eg office room , w ife ’s room , g u est-ro o m , child ren’s room . Som etim es there w ere few er interiors. It d ep en d ed on the w ealth o f the proprietor.
T h e quality and qu antity o f im p lem en ts in th e interiors w ere also d ep en d en t on o n e ’s w ealth. T h e y w ere old pieces o f furniture, freq uently from th e 17th and 18th cen turies, and a few dictated by a contem porary fashion. H en ce one co u ld hardly speak about the stylistic uniform ity o f interior furnish ings.
It sh ould be n oted that the im age o f the m anor h ou se interiors is represented in the article on th e basis o f the auth or’s analysis o f available m aterial in respect o f both arrangem ent o f objects in th e interiors and their stylistic value.
T h e draw ing-room contained as a rule tw o su ites o f furniture — a sm aller and a larger o n e, a glazed cabinet, a ch est o f draw ers, and a sm all table. Pictures h u n g on the w alls, and on e or m ore carpets lay on the floor. T h e parlour had sim ilar furnish ing. T h e piano stood either in the d raw ing-room or in the parlour. T h e typical furnish ings o f th e d in in g-room included: a centrally-situ ated table w ith a few or m ore chairs, a cupboard, an auxiliary table by the wall and som etim es a table under a sam ovar. T h e b edroom contained o n e large or tw o sm all beds above w hich hu n g a h oly picture or a cross, a sm all c h est o f drawers by the bed (later replaced by a nigh t table), a w ardrobe, a w ash-stan d beh in d a screen. T h e stu d y contained a w ritin g-tab le, a bookcase, a table, a few chairs or arm chairs, a sofa above w hich h u n g tapestry w ith com m em orative arm s. T h e servants’ hall was th e m o st m od est interior containing o n ly a sim ple table, benches and a w o o d en ch est for necessary u n ten sils. P ictures and draw ings w ere hu n g in large num bers in m ost o f the interiors. T h e ligh tin g eq u ip m en t in clu d ed candelabra, candle- -stick s, chandeliers and o liv e lam ps. In the third quarter o f the 19th century kerosene lam ps began to be w id ely used.
A s has been said, there was a great sty listic differentiation o f furniture in m anor house interiors: baroque, rococo, em pire and B iederm eier, the style o f N a p o leo n I I I , or eclecticism . B iederm eier furniture enjoyed the greatest pop ularity although in our o p in ion it was usually associated w ith sm all m anor h ou ses.