• Nie Znaleziono Wyników

Die OflerscbenRc

W dokumencie Oberschlesien, 1903, Jg. 2, H. 2 (Stron 66-72)

P o rt

( E a r l K l i n g s , S d ; ö n e b e r g * B e r l i n .

f i t f id ; m u t t e r f e e l e n a l l e i n 3 n b e r a l t e n © b e r f d i e n t e ,

D e r f t ä u b d / e n g i t t e r n b e S o n n e n f d / c i n

© a n g t ü b e r C i f d ; u n b B a u t e .

D e s W i r t e s D i r n l e i n , r o t w a n g i g u n b b r a t t , E f a t m i d ? e i n W e i l d / e n v e r l a f f e n ,

3 n m e i t e n b r ü b e n i m B i n b e r f t a l l D i e b r ü l l e n b e n S d j e d e u u n b B l a f f e n .

D ie © b e r fc tje n fe.

S i e ift e i n b l ü f y e n b e s B a u e r n f i n b D o n f i e b g e l p t f n a p p e n 3 a l j r e n , — D e r W i r t u n b b i e ^ - r a u W i r t i n f t n b

£ ? e u t m o r g e n i n s S t a b i l e n g e f a h r e n . —

U n b f j a i f i e b i e f d ] ä u m e n b e ITtiid) g e f e i l t , D a n n f o m m t f i e u n b f i ß t m i r g e n ü b e r , W i r fcb l a g e n K a r t e n u n b f p i e l e n 311 § r o e i t H m K ü f f e u n b Z T a f e n f t ü b e r .

D i e £ u f t ift b u m p f , b a s D u n f e l b i e r f d j a l , — D i e K ü f f e n u r l o d e n g u b l e i b e n ;

3 n 3 r o i f r b e n f a l l m i r b e r 2 t u s g u d e i n m a l D i e i a n g e m e i l e v e r t r e i b e n .

(E in ( E n t r i ß f ü f y r t f e i n e K o m p a g n i e K o p f n i d e n b ü b e r b i e S t r a f f e , 3 m H a d j b a r t j o f e b e o r b e r t fie D e r S ä u e r i n S t i m m e g u m j a a f f e .

f f a l b n a c f t i m S t a u b u n b S o n n e n b r a n b g m e i K i n b e c f a u e r n , b i e IT T ü ljte n U n b K i r c h e n b a u e n u n b a l l e r ! ] a n b , H u b S p a r e n , b i e f t ä u b e n u n b m ü f y l e n .

( S e p u ß t m i e e i n b u n t e r p a p a g e i H T it g r e l l e n K a p p e n u n b j f i d e n Z f i n f t e i n e a l t e D e t t e l v o r b e i

U n b m i ß t m i d f m i t g r i m m i g e n S ü d e n .

D r o l j t m i t b e m K r ü d f t o d , a l s m ä r ' f ie t o l l , S e f d j m ö r t mtcfi m i t f i n b i f d j e m K a l t e n — p o r d ? , — e i n e s W ä g l e i n s b u m p f ( S e r o l l , p u f f d j l a g u n b p e i t f d j e n f n a l l e n !

K u f f p r i n g e n b i e K i n b e r , b a s S p a ß e n u o l f f d j m i r r t 3n b e s Z T a d ? b a r s K i r f d j b a u m h i n ü b e r , —

D a f i n b fie , r o a l ] r l ] a f t i g , b i e W i r t i n , b e t W i r t — ■

<D K ü f f e u n b Z T a f e n f t ü b e r !

C a r l K l i n g s , D ie (Deerfcfyente.

( B r i e s g r ä m i g u n b f i n f t e r b e r p e r r p a p a , (E in a l t e r b ä r b e i ß i g e r K n a f t e r ,

D i e g u t e , r u n b l i c b e ^ r a i i U l a n i a ,

«Eine l a u e r n b e W a l b f d / a l a f t e r .

D i e f u n F e l n b e n U u g l e i n u m ß u c f e u m id ? W i e f p i e l e n b e ( S a u F l e r b o k f j e ,

D a r f o l g e n S ü d e n g a l t e n n i d j t S t i d j D i e a b g e f e i n r t e f t e n S t r o l c ß e .

D i e £ u f t w i r b fd ^ ro iiL K l e i n D u n F e l b i e r S d j m e d t b i t t e r w i e (Effig u n b ( B a l l e , D e r U l t e , F e i n Z w e i f e l , e r w i t t e r t i n m i r D e n ^ m ß s i m p ü ß n e r f t a l l e .

I H i r g r a u t n o t i h m . ~ S * ß a b i e fcfynell, 3 d? m a d j e m i d j a u s b e m S t a u b e ,

S a n f t g r e i f t b e r f i n f t r e n i e r f d f n ö f g e ( B e f e l l

§ u S t u h l b e i n u n b D a u n t e n f c f y r a n b e .

2 ( i ] n t e r , b a ß m i t b e m C ö c ß t e r t e i n U m K ü f f e id? K a r t e n gefeß l a g e n , 3 <t? m u ß m i r f t ü c f r o e i f U r r n u n b S e i n 3 m S a d t u d ] n a d ? p a u f e t r a g e n .

X D i r t s i ö d j t e r l e i n f e i n e s , l e b e b r u m w o f j l , U n b ß a l t e D i d ? ß o p u n b t a p f e r ,

S e f e ß e r e i d j b e n C i f d j m i t K a ß l D e m b i e b e r e n S i e r u e r ß a p f e r .

3 cb 3 t e b ’ i n b e s i n s £ a n b ß i n a u s , D e i n b e n F e n b , b a l b t r a u r i g , b a l b ß e i t e r , U n b b i f t D u m a l m i e b e r a l l e i n g u p a u s , D a n n — f p i e l e n u n b F ü f f e n w i r w e i t e r .

B ü d ? e r b e fp te d ? u n g e tt.

Bikbcrbcsprecbtittgen.

'{i im te I S ilb c r a iib b e t« S d p e f i e t f a t t b e - £ ? e ra u s g e g e b e n c o m S c £ j l c f i f c £ ? e r t p e ft a « I o 33 i « V e r e i tt. ZTtit n ie te n 3 tlu f tr a tio n e n . © w e ite r B a n b . B r e s l a u . D e r ia g n o n 2Tta$ W o y rn o b . X9 0 3. 472 S e ite n .

Z)as in fd?öner l l u s f t a t t u n g u n b g u te m D m cf n o rlie g e n b e , n o m D o r fta n b e b e s fd?le=

fifdjett p e f ta lo33i» D e re in s h e ra u s g e g e b e n e u n b 3 h r e r ZTTajeftät b e r K a if e r in g e ro ib m e te Bud? ift ein b a n f e n s w e r te r B e it r a g 3m p o p u lä r e n L it e r a t u r b e r fd;lefifcf?en p e t m a t f u n b e . ) n 3in e iu n b fie b3ig nicf?t 3u fa m m e n f? ä n g e n b e n a b e r fy ftem atifd ? g e o r b n e te n 21u ffä ß e n , n o n benen bie m e ifte n burd? 2 tb b ilb u n g e n iltu ftr ie rt fin b , ro irb u n s e in b u n te r S ilb e r b o g e n u n fere s fd jö n e n S d jle fie rla n b e s u n b fe in e r ein s e in e n C e ile n o r 2 tu g e n gefü(?rt. (Es fin b b a s feine ^ o rfd ? u n g e n , b ie u n b e f a n n te (Eatfad?en n e u e r g rü n b e n w o lle n , a b e r bod? 3u m e ift au f b er E?öl?e b e r W iffe n fd ? a ft ftei?enbc p o p u l ä r e 2 trtife i, b ie f ü r e in b r e ite s p u b l t f u m be«

rechnet finb. X»ie e rfte n fed?s 21uffäße b e i? a n b e ln S to f f e , bie f ü r b a s g a n3e S Ą le fie n n o n 3 n te re ffe finb, w ie : K ö n ig in tru ife n o n p r e u ß e n in S d ?iefien , n o n 3 - K u n ic f; S te in e r n e U rfu n b en a u s S d fie fie n s D o q e i t , n o n p r o f . D r. (S ü rid ?; Sd?lefifd?e (O rts n a m e n n o n p . paefd ?fe u .f . m. (Es fo lg e n b a n n 21rtifel, b ie b e r B e ilje nad? b e r £ a u fiß , B ie b e r« u n b JTtittel«

fdjlefien u n b en b lid ; u n fe re m in b e r L it e r a t u r fo n ft fo ftie frn ü tte rlid ? b e i? a n b e lte n © b e r«

fdjiefien g e w ib m e t finb.

W e n n a n b e n l?ifiorifd?en u n b ftatiftifcf?en D a te n , w ie and? a n b e r 2 trt b e r D ar«

fiellung im g ro ß e n u n b g a u ß e n n id ? ts a u s3u fe ß e n ift, n ert?äit es fid? le ib e r n id ?t fo m it b e r

® rtsn a m e n fo rfd ? u n g . £?ter ift ie ib e r nod? fe b r u i ei ßu r ü g e n ; b e n n n e b e n n ie le m r id jtig e n w irb l?ier b em £ e fe r b e b a u e rlid ? e r W e ife and? fe b r n ie ! n id ?t 3u tr e ff e n b e s n o rg e tifd jt. (Es gilt bies ebenfo n o n b e m 2 tu ffa ß n o n p a e f d ? f e : „Sd?lefifd?e © r t s n a m e n " , w ie n o n b e n geiegentltd?en fprad?m iffenfcf?aftlid?en (E jfu rfio n e n b e r a n b e r e n 2lrtife t,. B id ? t u m a n b e m im g a ty e n fe b r lo b e n s w e r te n B u d ? e e tw a s a u s ß u fe ß e n , n u r u m b e r B e o b a c h tu n g 21ns«

bru d 3U g eb en , b a ß es m i t b e r K e n n t n i s b e r fd?lefifd?en © r ts n a m e n fo r fd ? u n g le ib e r im all«

gem einen im m e r nod? fd?led?t b e fte llt ift, w ill id? bei b iefem p u n f i e e tw a s n e rw e ile n . S e h r rid?tig finb bie W o r te p a e f d f f e s , m i t b e n e n e r fe in e n g e n a n n te n 2 tu ffa ß e in le ite t: „(Es g ab eine g e i t , u n b fie lie g t f e in e s w e g s fetjr w e it 3uriicf, in b e r m a n bie fd?lefifd?en © r t s n a m e n , fom eit fie nid?t b e r beutfc£?en S p r a d j e e n tf la m m e n , in ed?t o o lf s tü m lid je r W e ife 311 e rflä re n verfnd?te“ . B acl?bem e r e in ig e S e if p ie le fold? n a in e r D o lf s e ty m o lo g ie e it a n g e f ü h r t, f ä h r t ber D e rfa ffer w e ite r f o r t : „(Es ift b a s D e rb ie n ft b e s D e r e in s f ü r fd?lefifd?e <8efd?id?te u n b 21ltertum , b e rg le id je n irrtü m lic h e 21nfid?ten u n b fa g e n b a f te (E rfin b u n g e n a ls folche gebül?renb gelen n ß eid jn et, g leich seitig a b e r and? b a s D u n f e l e r h e llt 3« h a b e n , i n b a s b is h e r b ie <£ut«

ftei?ung u n b S e b e u t u n g b e r fd?lefifd?en © r t s n a m e n g e h ü llt w a r " . 3m w e ite r e n D e r la u f e

B ü d g e r b e fp r e d g u ttg e ii,

fe in e r A u s f ü h r u n g e n o e r f ä itt a b e r b e r D e rfa ffe r, toa^rfcljetnlid? butdg nicfgt i m m e r richtig g e w ä h lte ( S e w ä lg rs m ä n n e r o e r le ite t, in b ie fe lb e n Belgier, bie e r e b e n g e r ü g t fyai, u n b g ib t u n s a ls „ H e f n lta t ra ftlo fe r g o rfd g e ra rb e lt“ b e r le ß te n g e i t n e b e n e in e r A ngalgl ric h tig e r (E rflä ru n g e n e in e g a n g e Heilge o o n D e u tu n g e n , b ie g leich falls n u r in b a s (S e b ie t b e r D olfs«

e ty m o lo g ie g e h ö re n . D a y n gu re d g n e n fin b g u m B e if p ie l bie A b le itu n g e n e in ig e r ® rts=

n a m e n n o n b e m H a m e n b e r „ S l a o e n ü b e r h a u p t “ u n b b ie h ie r a u s g eg o g en e F o lg e r u n g , biefe © rtfd g a fte n feien o o n biefeit b e g r ü n b e t w o rb e n . D ie b o r t a n g e f ü h r te n © r t s n a n te n 5 I a n> e n ß i ß u n b S l a w i f a u g . 23, lgaben m i t b e n S t a u e n a ls D o lfs fta m m n id g ts gu t u n u n b f ta m m e n e o n b e n P e r f o n e n n a m e n : S ł a w ę ta begro. S ła w e k o b e r S la w tf . C b e n fo b e b a u te t D a l f a u n id jt „ $ c rn firfjts o rt“ , ZIT i 1 i t f d g , £ u b 11 n i ß , £ ü b e n finb fe in e

„ j r e u b e n « u n b (S la n g o rte “ , eb en fo w ie 5 t r a dg w i ß , S t r a l a u fe in e „S dgretfens«

o r te “ finb. A u c fj.b ie fe n © r t s n a m e n lie g e n p e r f o n e n n a m e n gu (S ru n b e . D a l f a u I je ift n u r b e r ( ® r t) b e s D a le f, C u b tin ie c h e iß t n u r K lein« C u b lin u n b £ u b tin w ie £ ü b e n h e iß t b e r ( ® r t) b e r £ u b a . ITtilitfcfg g etjt a u f b e n p e r f o n e n n a m e n ITtil guriief u . f. w . H a m y s « ło w = H a m s I a u h e iß t n id g t „ f lu g g e w ä h lte r ® r t “ , fo n b e rn ( ® r t) b es H a m y s ł. H idgt rich tig ift auch bie H e g e l, b a ß bie „ C n b filb e n : wilg, iß , fdgüß, b iß , o iß , in , in e ic. „ im D eut«

fdgen fouiel a l s : D o rf, ® r t , R ie d e n , A u e “ :c. b e b e u te n .

D e r D e rfa ffe r b e s A r tife ls „ ® p p e ln , bie a lte p ia f te n f ta b t“ b e le h rt u n s ( S . 3 9 0):

„ D ie g e lb e r , bie b ie 23urg u m g a b e n u n b a u f b e n e n D o rf u n b S t a b t ( ® p p e ln ) em p o rm u d g fe n , g a b e n b e r A n fie b e lu n g b e n H a m e n O p o le , O p o l, o o n p o le = (felb, o p o le = b a s r in g s u m b e fin b lid je $ e lb “. 2tudg b a s ftim m t nicht, © p p e in h ä tte b iefen H a m e n h a b e n fo rm e n , audg w e n n es r in g s u m o o n B e r g e n eingefchloffen w ä r e . O p o le f la m m t g w a r v o n p o le = ^ e lb , b e b a u te t a b e r : „ b e r (S a u “ , u n b © p p e in w ü r b e fo g e n a n n t, w e il es b a s C e n tr u m e in e s (B a u e s, e in e r gu e in e m (S a u e g e ß ö re n b e n D o lfsfip p e w a r .

D ie fe h r u m ftä n b lic h a u s e in a n b e r g e fe ß te (E ty m o lo g ie b e s H a m e n s H a tib o r , weldge b e r D e rfa ffe r b e s A r tife ls ü b e r biefe S t a b t b e r 21blganblung b e s P f a r r e r s 3ofepfg (S re g o r o e r b a n f t ( S . q-gg— q2%), t r if f t auch n u r g u r Egälfte gu. H a tib o r , polnifd? R a c ib ó r z , h e iß t b e r ( ® r t) b e s H a tib o r . D e r p e r f o n e n a a m e H a c ib o r felbft, w e n n b ie fe r a u dg e r f l ä r t w e r b e n foll, h e iß t e tw a fouiel w ie S d g la d jie n fä m p fe r, o b e r b e r im Egeere K ä m p f e n b e , b e n n bie e rfte S ilb e h ä n g t n ich t m it r a b fo n b e rn m it ra d = b a s Egeer g u fa m m e n .

A bgefelgen o o n b e r a u f b e m (S e b ie te b e r © rts n a m e n fo r fd g u n g lie g e n b e n S dgroäd/e, f a n n b a s g an g e 23udg a ls e in e S a m m lu n g o o n angietgenb gefdgrieberteit a b w ed g slu n g s«

reidgen u n b g u o e rlä ffig e n A u ffä ß e tt begeidgnet w e r b e n , ^ ü r b ie £ e fc r u n f e re r g e itfd g rift fei nodg b e fo n b e ts h e ro o rg e h o b e n , b a ß elf A rtife l, b ie H r . 6 t — 7 t fidg ausfdgließlidg m it

fflberfdglefien b efd g äftig en . Z .

.§ciitt(itfilttbe ttoit SBeutfjett (CÖerfdjfeficn). t- Ceil. Egerausgegeben oon bem £ e lg r e r = f o l l e g i u m b e r ft ä b t i f dg e n f a t l g o l i f d g e n H e a l f d g u l e g u B e n « t lg e n ®.«S. ty o s. p ro g r. H r.

258

. Drucf oon Clg. Kirfdg ((Suftao EMüIler) gu Heutigen

®.«

5

.

67

Seiten.

D a s eb en begeidgnete B iid g lein lie g t b em b iesjä tg rig en 6. ^ a ß re s b e r id g l b e r ftäbtifdgen fatlgolifdgen Ztealfdgule gu H eu tig en © .« S ., b ie in b e r (Eittw icflung g u r © b e rre a lfd g u le be«

g riffe n ift, b ei. ID ie b a s D o r w o r t b erid g tet, Igat b a s £ etg re rfo lle g iu m a m 3. A p r il t.9 0 2, e in e r 2L nregung b es. D ir e ftp r s D r . jla fd g e l fo lg e n b , befdgloffen, e in e E g eim a tfu n b e o o n H eu tig en , älgnlid; w ie b ie 0 0m C etgrerfoU egium b es (S y m n a fiu m s gu ( S ö tü ß h e ra u s g e g e b e n e E g eim a tfu n b e, g e m e in fa m g u - o e rfa ffe n . D ie IT titg lieb er b e s £ e h r e r fo lle g iu m s te ilte n bie e in g e in e n (S e b ie te u n te r e in a n b e r , b e r D ir e fto r b e h ie lt fidg nodg a u ß e tb e m bie g u f a m m e n «

8 ü c i? e r b e fp r e ch ttn g e tl.

m (£t;rOnif.

h e b e n ift, b a ß es a u f b o fu m e n ta rifc h e r ^ o rfc h u n g b e r u lp urtb a ^ i e f j e n b gefch rie b en ift.

D e n © b e rfd jle fie tn , b e te n B e ftr e b u n g e n , e in e ig e n e s , b e n K n f o rb e r u n g e n b e r Z ie u je it g e n ü g e n d e s ö j e a t e r b e i ftd; h eim ifd ; gu m a c h e n , g e g e n w ä rtig feijr le b h a f t fin b , f a n n bie S c ftiire b iefes S u c r e s e m p fo h le n w e rb e n . S ie w e rb e n b a r a n s 311 ih re m C ro fte e rfe h e n , a u s w ie g e rin g e n A n f ä n g e n bie im m e rh in g ro ß e n u n b le iftu n g s fä h ig e n (T h eater u n f e r e r p r o »

» in ß ia th a u p tfta b t fidj e n tro id e it h a b e n .

W e ite r finb in b e r R e b a f tio n e in g e g a n g e n :

(Sitrl Mliitgo. W ie la n b b e r S d jm ie b . D e r s b r a m a in 5 E lften. D e r la g b e s „ Ä iib e g a h l" , j r i e b l a n b i. S . (9 0 5. 70 S e ite n ,

g r a n j ß t r u n b m u n t t . (Ebelw ilb. D r a m a in e in e m K ft. ^ r ie b la n b i. 8 . D e rla g b e s „H ü b e«

3 0h l" . (9 0 2. 28 S e ite n .

ß b r o n i l t .

1. 9tf>ri(. D o n b iefem (Tage ab e rfd je in e n in © b e rfch lefie n b re i n e u e p o ln ifd fe B l ä t t e r , bie in b e r D r u d e re t b e s K a tto w if je r G órnoślązak a n g e f e r tig t w e rb e n , u n b 3w a r bie beltetriftifche W o d je n fc h rift „3s f r a " in © le iw tß u n b bie 3w e im a l w ö d jen tlich er»

fd je in e n b e n D zw on P olski in S u b lin itj u n b S traż n a d O d rą in K o fel.

11

.

3 n S d fo m b e rg w irb m it b e m B a u e in e r n e u e n f a th o lifd je n K irche b e g o n n e n . 1 3 , D ie K ö n ig lich e R e g ie ru n g h a t 31t b e n S a u f o f t e n b e r n e u e n S c h u le in D e u tfd p P i e f a r e in e B e ih ilfe n o n 2 \ 0 0 0 ITCarE b e w illig t, w ä h re n b bie p a tr o n a th e r r f c h a f t b e n H e ft ü b e r n im m t u n b bie (S e m e in b e b e n B a u p la ß h ^ rg ib t. (© berfchl. K113.) 1 5 . (E in fü h ru n g b e s S ü r g e r m e i f t e r s p r i e m e r in C eobfdjüß.

1 6 . (E in w eih u n g b es S t . 3 o fe p h s* K o n r> i!ts in (S le iw iß . 1 8 . W r i l . (E in w eih u n g b e s n e u e r b a u te n (S y m n a fiu m s 3U ZTlysIow iß.

R e b a f tio n D r. (E. § i v i e r , p I e ß © .« S .

D ru cf u n b D e r la g n o n ( S e b r ü b e r B ö b m , B ucb* u n b S t e in b r u d e r e i, K a t t0m iß © .» S .

W dokumencie Oberschlesien, 1903, Jg. 2, H. 2 (Stron 66-72)

Powiązane dokumenty