Z analizy wykonanych badań wynika, że u pacjentów w okresie 18 miesięcy po wszczepieniu soczewki z fi ltrem nie zauważono jej protekcyjnego wpływu na ostrość wzroku oraz na zahamowanie postępu zmian na dnie oka w prze-biegu AMD w porównaniu z soczewką standardową. Nie wykazano także korzystnego wpływu soczewek z fi ltrem
na poprawę funkcji systemu czopkowego centralnej siat-kówki mierzonej badaniem mfERG. W przeprowadzonych badaniach funkcja centralnej części siatkówki mierzona tym testem uległa nawet pogorszeniu. Redukcja funkcji bioelektrycznej regionu plamki nie była wynikiem zasto-sowania specyfi cznego fi ltra. Jak wynika z piśmiennictwa zastosowanie fi ltra widma niebieskiego światła widzialnego nie wpływa na wynik mfERG [7].
Wyniki przedstawione w obecnej pracy potwierdza-ją poglądy przeciwników stosowania soczewek z fi ltrem.
Autorzy ci podkreślają, że pomimo 100 lat badań hipoteza nadmiernej ekspozycji na światło jako głównego z
czynni-ków etiologicznych AMD nie została w pełni potwierdzona [8]. Z dotychczasowych badań wynika, że niewidzialne promieniowanie UV jest bardziej retinotoksyczne niż wid-mo niebieskie światła widzialnego [9]. Na uwagę zasługu-je fakt, że częstość występowania czerniaka oka wzrasta pomimo redukcji ekspozycji na widmo niebieskie światła widzialnego, wskazując na to, że nie jest to determinu-jący czynnik zmian w siatkówce [10]. Widmo niebieskie światła widzialnego zapewnia 7% widzenia fotopowego i 35% skotopowego i w związku z tym jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania wzroku człowieka. Jego brak skutkuje zaburzeniami widzenia dziennego, zmierzchowego i nocnego [11].
Ponadto w badaniu anomaloskopem Morelanda (za-lecanym do badań żołnierzy Sił Powietrznych USA) u pacjentów z wszczepioną soczewką AcrySof Natural stwierdzono defekt widzenia barwnego niewykrywal-ny standardowymi testami (Farnsworth – Panel D-15 i 100 Hue). W związku z tym soczewki z fi ltrem nie-bieskim są przeciwwskazane do stosowania u pilotów w Siłach Powietrznych USA [12].
Wraz z wiekiem fi zjologicznie obniża się wrażliwość neuronalna fotoreceptorów. Po wszczepieniu soczewki z fi ltrem niebieskim wrażliwość ta obniża się o 14–21%
w warunkach skotopowych w porównaniu ze standardową soczewką. Z badań wynika, że oko z soczewką standardową jest funkcjonalnie młodsze o około 15 lat [13].
W 2002 r. odkryto, że około 1% komórek zwojowych posiada fotoreceptory dla widma niebieskiego światła widzialnego. Stymulacja tych komórek wpływa poprzez sekrecję melatoniny w OUN na rytm dobowy syntezy białek, poziomu glikemii, częstości rytmu serca, ciśnienia tętniczego. Brak wydzielania melatoniny po fi ltracji światła niebieskiego może być przyczyną zaburzeń rytmu dobowe-go. Częstsze występowanie tych zaburzeń odnotowywano u pacjentów w starszym wieku, z bezsennością, chorobą Alz-heimera, depresją, nadciśnieniem, cukrzycą. Przypuszcza się, że zastosowanie soczewek z fi ltrem niebieskim może mieć wpływ na zwiększoną częstość występowania tych schorzeń [14].
Zdajemy sobie sprawę, że trudno jest ocenić przydat-ność kliniczną soczewek z fi ltrem na podstawie małego materiału i tak krótkiego okresu obserwacji. Jednak badania wstępne nie są obiecujące i nie potwierdzają protekcyjnego wpływu soczewki z fi ltrem ograniczającym przechodze-nie światła przechodze-niebieskiego promieniowania widzialnego na przebieg AMD.
Wniosek
Na podstawie przeprowadzonych badań nie zaobser-wowano korzystnego wpływu soczewki AcrySof Natural na progresję AMD. Badania te wymagają potwierdze-nia na większej grupie pacjentów i dłuższym okresie obserwacji.
Piśmiennictwo
1. Cugati S., Mitchell P., Rochtchina E., Tan A.G., Smith W., Wang J.J.: Ca-taract surgery and the 10-year incidence of age–related maculopathy: the Blue Mountains Eye Study. Ophthalmology, 2005, 113, 2020–2025.
2. Mainster M.A., Turner P.L.: Blue Light: To block or not to block.
Cataract & Refractive Surgery Europe Today, 2007, 5, 64–68.
3. Van der Shaft T.L., Mooy C.M., de Bruijn W.C., Mulder P.G., Pameyer J.H., de Jong P.T.: Increased prevalence of disciform ma-cular degeneration after cataract extraction with implantation of an intraocular lens. Br. J. Opthalmol. 1994, 78, 441–445.
4. Mainster M.A.: Violet and blue light blocking intraocular lenses photopro-tection versus photoreception. Br. J. Opthalmol. 2006, 90, 784–792.
5. Marshall J.: Filter and don’t get the blues. Cataract & Refractive Surgery Europe Today, 2007, 5, 59–63.
6. Marmor M.F., Hood D.C., Keating D., Kondo M., Seeliger M.W., Miyake Y.:
Guidelines for basic multifocal electroretinography (mfERG). Doc.
Ophthalmol. 2003, 106, 105–115.
7. Palmowski-Wolfe A.M., Woerdehoff U.: A comparison of the fast sti-mulation multifocal-ERG in patients with an IOL and control groups of different age. Doc. Opthalmol. 2005, 111 (2), 87–93.
8. Van Noren D.: Filtering ambient light with IOLs. Cataract & Refractive Surgery Today Europe, 2006, 3, 56–57.
9. Mainster M.A.: Violet and blue light blocking intraocular lenses:
photoprotection versus photoreception. Br. J. Opthalmol. 2006, 90, 784–792.
10. Shah C.P., Weis E., Laojus M., Shield J.A., Shield C.L.: Intermittent and chronic ultraviolet exposure and uveal melanoma: a meta-analysis.
Ophthalmology, 2005, 112, 1599–1607.
11. Werner J.S.: Night vision in the elderly: conequensces for seeing thro-ugh a “blue fi ltering” intraocular lens. Br. J. Ophthalmol. 2005, 9, 1518–1521.
12. Shah S.A., Miller K.M.: Explantation of an acrysof natural intraocular lens because of a color vision disturbance. Am. J. Ophthalmol. 2005, 140, 941–942.
13. Thapan K., Arendt J., Skene D.J.: An action spectrum for melatonin suppression: evidence for a novel non-rod, non-cone photoreceptor system in humans. J. Physiol. 2001, 35, 393–400.
14. Mishima K., Okawa M., Shimisu T., Hishikawa Y.: Diminished mela-tonin secretion in the elderly caused by insuffi cient environmental illumination. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2001, 86, 129–134.
Komentarz
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) jest jedną z głównych przyczyn upośledzenia widzenia central-nego u osób po 65. r.ż. Jest chorobą wieloczynnikową. Część badaczy uważa, że jednym z istotnych czynników wpływa-jących na AMD jest długotrwała ekspozycja siatkówki na wysokoenergetyczne widmo niebieskie światła widzialnego (400–500 nm). Inni badacze nie podzielają tego poglądu.
Zwolennicy teorii negatywnego wpływu widzialnego widma niebieskiego na AMD uważają, że oko należy przed nim chronić. W tym celu proponują operację zaćmy z wszczepie-niem soczewki wewnątrzgałkowej z fi ltrem ograniczającym transmisję światła niebieskiego promieniowania widzialnego (AcrySof Natural SN 60 AT), by w istotny sposób wpłynąć na powstanie lub zahamowanie progresji AMD.
Dotychczas, w recenzowanych czasopismach nie opu-blikowano wyników prac, udowadniających protekcyjne działanie tych soczewek na siatkówkę pacjentów
choru-48 DARIUSZ ŁĄK, WOJCIECH LUBIŃSKI, ZOFIA SYLWESTRZAK, ZBIGNIEW SZYCH, DANUTA KARCZEWICZ jących na AMD. Autorzy obecnej pracy słusznie podjęli
próbę sprawdzenia czy zastosowanie sztucznych soczewek AcrySof Natural SN 60 AT w operacjach zaćmy zabez-piecza oczy pacjentów przed progresją AMD. W tym celu, w odstępie 3 tygodni, w obu oczach przeprowadzili zabieg usunięcia zaćmy. W jednym oku wszczepiono soczewkę AcrySof Natural, w przeciwległym oku wszczepiono stan-dardową soczewkę AcrySof SA 60 AT.
Na uwagę zasługuje fakt, że do oszacowania zmian AMD autorzy zastosowali nie tylko rutynowe badania oku-listyczne i angiografi ę fl uoresceinową, lecz także elektrore-tinogram wieloogniskowy (mfERG) – badanie obiektywnie opisujące funkcję bioelektryczną siatkówki.
Po średnim okresie obserwacji 18 miesięcy, w oczach z soczewką AcrySof Natural i standardową autorzy nie zaobserwowali istotnych różnic w wynikach rutynowego
badania okulistycznego i angiografi i fl uoresceinowej. W ba-daniu mfERG, w oczach z soczewką AcrySof Natural zare-jestrowali pogorszenie funkcji centralnej części siatkówki.
W oczach ze standardową soczewką, w badaniu mfERG nie stwierdzono różnic statystycznie istotnych. Wyniki prze-prowadzonych nowatorskich badań dobitnie wskazują na brak ochronnego wpływu soczewki AcrySof Natural na spowolnienie progresji AMD, wbrew rozpowszechnianemu poglądowi o ich skuteczności. Jak podkreślają autorzy, bada-nia te wymagają potwierdzebada-nia na większej grupie pacjentów i dłuższym okresie obserwacji. Wyniki tej pracy są jednak godne uwagi i rozpowszechnienia. Mogą pomóc chirurgom okulistom w podjęciu obiektywnej decyzji o wszczepieniu soczewek AcrySof Natural.
prof. dr hab. n. med. Damian Czepita
R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, SUPPL. 1, 49–57
KAMILA KRASODOMSKA, WOJCIECH LUBIŃSKI, ANDRZEJ POTEMKOWSKI1, KRYSTYNA HONCZARENKO2, MONIKA GOŁĄB-JANOWSKA2, MARCIN RATAJCZAK3, ZBIGNIEW SZYCH4