Opłacalność mikroinstalacji fotowoltaicznej

Aktualne ceny mikroinstalacji fotowoltaicznej są zróżnicowane i zależą od uży-tych komponentów, wielkości i kompleksowości instalacji. Na podstawie zgłaszanych ofert można przyjąć, że średnia cena mieści się między 5700 zł za kWp przy syste-mach 7–10 kWp a ceną 6900 zł za kWp przy małych systesyste-mach 3 kWp.

W rachunku korzyści mikroinstalacji fotowoltaicznej do sieci domowej dla inwe-stora mogą występować dwa elementy:

– uzyskanie energii elektrycznej na własne potrzeby po znacznie obniżonych kosztach;

– sprzedaż nadwyżek wyprodukowanej energii elektrycznej.

Dzięki nowelizacji prawa energetycznego został zniesiony obowiązek posiadania działalności gospodarczej przez wytwórców energii z mikroźródeł (o mocy elektrycz-nej do 40 kW). Podłączenie instalacji następuje na zgłoszenie do zakładu energe-tycznego bez kosztów po stronie zgłaszającego. Dodatkowo w 2016 roku inwestorzy,

120 ROZDZIAŁ 6

posiadający instalacje do 10 kWp mocy, będą mogli odsprzedawać nadwyżki energii przez 15 lat po stawce 0,65 zł za kWh, a o mocy 3 kWp po stawce 0,75 zł za kWh⁷.

Analiza opłacalności dla inwestora prywatnego (bez działalności gospodarczej) została przedstawiona w dwóch wariantach i oparta na następujących założeniach:

I wariant:

– moc instalacji 10 kWp,

– koszt jednostkowy 5700 zł brutto − koszt całkowity 57.000 zł brutto, – produkcja energii w skali roku: 950 kWh z 1 kWp mocy,

– założono  3% spadku sprawności  w pierwszym roku pracy PV i  0,6%  spadku sprawności w każdym następnym roku. Dane te są zgodne ze specyfikacją więk-szości wiodących producentów paneli fotowoltaicznych,

– pobór domu: 3000 kWh,

– 50% energii pobranej (1500 kWh) zużytej na potrzeby własne,

– wyjściowy koszt energii założony 63 gr brutto (w kolejnych latach wzrost cen 5%

rocznie),

– stawka za energię objętą taryfą gwarantowaną: 65 gr.

II wariant:

– moc instalacji 3 kWp,

– koszt jednostkowy 6900 zł brutto − koszt całkowity 20.700 zł brutto, – produkcja energii w skali roku: 950 kWh z 1 kWp mocy,

– założono  3% spadku sprawności  w pierwszym roku pracy PV i  0,6%  spadku sprawności w każdym następnym roku,

– pobór domu: 3 000 kWh,

– 50% energii pobranej (1500 kWh) zużyte na potrzeby własne,

– wyjściowy koszt energii założony 63 gr brutto (w kolejnych latach wzrost cen 5%

rocznie),

– stawka za energię objętą taryfą gwarantowaną: 75 gr.

W analizowanych wariantach pominięto koszty, które mogą wystąpić w związku z  eksploatacją urządzeń fotowoltaicznych. Mogą pojawić się koszty serwisowania urządzeń, koszty wymiany szybciej zużywających się elementów instalacji, koszty ewentualnej dzierżawy gruntu, na którym zostały usytuowane panele fotowoltaiczne, koszty ubezpieczenia, podatek od nieruchomości. Wielkość tych kosztów w mikroin-stalacjach fotowoltaicznych jest trudna do oszacowania i określa się je jako nieznacz-ne pod względem wysokości.

7 Ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii, z późniejszymi zmianami.

Dz.U. z 3 kwietnia 2015 r., poz. 478.

Ekonomiczno-finansowe uwarunkowania rozwoju mikroinstalacji fotowoltaicznych 121

Tablica 3. Wskaźniki fi nansowe w wariancie I i II

Wyszczególnienie Wariant I Wariant II

Średnioroczne korzyści inwestora 6 129 2 223

Wskaźnik rentowności (w %) 10,8 10,6

Wewnętrzna stopa zwrotu – RR (w %) 6,6 6,1

Źródło: obliczenia własne.

Według podanych założeń wynika, że w ciągu 15 lat działalności kwota uzyska-nych korzyści finansowych dla inwestora w wariancie I wyniesie prawie 92 tys. zł.

Średnioroczna kwota uzyskanych korzyści to 6,1 tys. zł. Średnioroczna rentowność liczona w stosunku do wniesionego kapitału (57 tys. zł) wynosi 10,8%. Okres zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych jest długi i wynosi ponad dziewięc lat. Poda-ne wskaźniki pokazują wielkości nominalPoda-ne. W ujęciu realnym średnioroczną stopę zwrotu ukazuje wskaźnik IRR. Jego wielkość w badanym okresie wynosi 6,6%.

W przypadku wariantu II kwota uzyskanych korzyści finansowych dla inwestora w ciągu 15 lat działalności wyniesie nieco ponad 33 tys. zł. Średnioroczna kwota uzyskanych korzyści to 2,2 tys. zł. Średnioroczna rentowność liczona w stosunku do wniesionego kapitału (20,9 tys. zł) 10,6%. Okres zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych jest nieco dłuższy niż w wariancie I i wynosi ponad 10 lat. W ujęciu realnym średnioroczna stopa zwrotu − IRR w badanym okresie wynosi 6,1%.

Jak pokazują obliczenia, mikroinstalacje fotowoltaiczne mogą już dzisiaj być opłacalne w Polsce bez systemu dotacji, pod warunkiem zastosowania ich w domach jednorodzinnych o większym zużyciu energii elektrycznej. Poprawie opłacalności i coraz szerszemu wykorzystywaniu mikroinstalacji fotowoltaicznej będzie sprzyjał rozwój technologii fotowoltaicznej i obniżanie kosztów inwestycyjnych na jednostkę wyprodukowanej energii występujący wraz ze wzrostem cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych na rynku w długim okresie.

W powyższych wynikach nie została uwzględniona dotacja, jaką inwestor może uzyskać w ramach programu wsparcia OZE. Włączając maksymalnie możliwą do uzyskania w 2016 roku 40% dotację i pomniejszając stosownie kwotę początkowych nakładów inwestycyjnych uzyska się znacznie korzystniejsze wskaźniki, charaktery-zujące analizowane projekty. Okres zwrotu wyniesie około sześciu lat w obu warian-tach. Średnioroczna stopa rentowności osiągnie blisko 18%, a wewnętrzna stopa zwrotu IRR w wariancie I − 15,7%, w wariancie II − 14,6%. Trzeba zaznaczyć, że uzyskaniu dotacji mogą towarzyszyć różne ograniczenia i dodatkowe obciążenia zmniejszające realną kwotę wsparcia finansowego inwestycji.

Jak wynika z obliczeń, inwestycja w ogniwa fotowoltaiczne pozwala osiągnąć korzyści finansowe dla inwestora. Ich wysokość może być nieco niższa od ustalonych ze względu na możliwość występowania dodatkowych kosztów eksploatacyjnych.

Istotnym czynnikiem wpływającym na efektywność tych inwestycji jest wysokość realnego dofinansowania w postaci dotacji ze środków publicznych. Są to inwestycje

122 ROZDZIAŁ 6

zwracające się w długim okresie. Korzyści z wytwarzania energii z technologii OZE, w tym także z instalacji fotowoltaicznych są zwiększone w okresie pierwszych 15 lat eksploatacji obiektu, tj. wtedy, gdy inwestycja korzysta z gwarantowanego przyszłą ustawą OZE systemu wsparcia.

Jednocześnie trzeba zauważyć, że nowelizacja ustawy o OZE z grudnia 2015 roku przesunęła termin wejścia w życie systemu taryf gwarantowanych dla najmniejszych producentów „zielonej” energii w mikroinstalacjach z 1 stycznia na 1 lipca 2016 roku.

To ukazuje ryzyko polityczne, związane z prowadzeniem takiej działalności gospodar-czej. Są też bardziej konkretne skutki przesunięcia terminu wprowadzenia taryf gwa-rantowanych. Doszło do zwolnień pracowników w wielu małych i średnich firmach, zajmujących się sprzedażą i instalacją produktów PV, a także produkcją elementów do tych instalacji. Te firmy przygotowywały się do tego, że 1 stycznia 2016 roku wejdzie w życie nowy system wsparcia OZE, który zwiększy popyt na ich produkty i usługi, a zaskoczone w grudniu 2015 roku nowelizacją ustawy o OZE rozpoczęły zwolnienia pracowników. W ocenie PSES⁸ propozycja ministerstwa energii dotycząca prosumen-tów przedstawiona 11 marca 2016 roku może być nawet odebrana jako zapowiedź wycofania się władz z taryf gwarantowanych sprzedaży energii z mikroinstalacji OZE przy pozostawieniu rozliczeń na zasadzie zmienionego net-meteringu, który jest nie-korzystny dla prosumenta. Ta propozycja jest znacząco gorsza od rozwiązań zawartych w przepisach ustawy o OZE, których wejście w życie zostało wstrzymane. 

Wycofanie się z taryf gwarantowanych oznacza brak przychodów po cenach uza-sadniających sensowność ekonomiczną takiej inwestycji dla prosumenta, a warunki net-meteringu mają ulec pogorszeniu. Zgodnie z propozycją ministerstwa energii prosument za 1 kWh oddany do sieci miałby otrzymywać od sprzedawcy 0,7 kWh, czyli oddając do sieci 1 kWh energii prosument miałby zapłacone tylko za 0,7 kWh.

Ponadto, rozliczenia na zasadzie net-meteringu mają obowiązywać tylko w przypadku, gdy prosument rozlicza się ze sprzedawcą na zasadzie umowy kompleksowej. Może to oznaczać, że w przypadku rozliczeń na zasadzie umów rozdzielonych, odrębnie dla sprzedaży energii i odrębnie dla dystrybucji, net-metering nie będzie możliwy.