Na świecie rosną obawy związane ze zmianami klimatu, bezpieczeństwem ener-getycznym, wyczerpywaniem się źródeł surowców, w tym również paliw kopalnych.
To spowodowało, że rozwój „zielonej” gospodarki stał się kluczowym elementem debat dotyczących przyszłego modelu gospodarczego Unii Europejskiej.
Konieczność podejmowania działań na rzecz przywracania równowagi ekologicz-nej staje się faktem, który skłania do działań zmierzających w kierunku osiągnięcia rozwoju gospodarczego, przy jednoczesnym zapobieganiu degradacji środowiska naturalnego, zachowania bioróżnorodności oraz wykorzystywania zasobów natural-nych w sposób, który nie narusza równowagi ekologicznej.
Do 2035 roku ma nastąpić wzrost światowego zużycia energii o 30–60% w zależ-ności od przyjętego scenariusza wzrostu gospodarczego (wzrost zapotrzebowania na energię o 32% – niski wzrost gospodarczy, o 60% w scenariuszu wysokiego wzrostu).
Odnawialne źródła energii są alternatywą dla tradycyjnych nieodnawialnych nośników energii, a pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych, w porównaniu do źródeł tradycyjnych, jest przyjazne środowisku naturalnemu.
94 Rozdział 4
Ustalone w dyrektywie unijnej zużycie energii ze źródeł odnawialnych w końco-wym zużyciu energii brutto w 2020 roku dla Polski ma wynosić 15%, podczas gdy w 2005 roku udział ten wynosił 6,9%. Obecnie Polska znajduje się na jednym z ostat-nich miejsc pod względem udziału energii odnawialnej w zużyciu energii.
W Polsce energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych w 2014 roku pochodzi-ła w przeważającym stopniu z biopaliw stałych – 76,2% oraz biopaliw ciekłych – 9,2%, z energii wiatru – 8,2%, energii wody – 2,3% i biogazu – 2,6%. Natomiast udział w ogólnym pozyskiwaniu energii, energii geotermalnej i energii z odnawial-nych odpadów komunalodnawial-nych, to wciąż w porównaniu z krajami UE jest niewielki – 0,5%. Wyraźne zwiększenie energii wiatru odnotowano w Polsce w 2010 roku – 2,1%
i 8,2% w 2014 roku.
W Unii Europejskiej udział energii odnawialnej ze źródeł takich jak: wiatr, ener-gia słoneczna, biomasa wzrósł z 14,3% w 2012 roku do 15% w 2013 roku. W Polsce udział OZE w 2012 roku wynosił prawie 11%, a w 2013 roku – 11,3%, jednak tempo wzrostu udziału energii odnawialnej jest − zdaniem ekspertów − zbyt małe.
Technicznie dostępny niewykorzystany potencjał energetyki odnawialnej na Mazowszu stanowią zasoby biomasy i energetyka wodna. W związku z tym przed-stawiono koncepcję trzech programów wspierania energetyki odnawialnej: program wykorzystania biomasy do celów grzewczych adresowany do jednostek samorządu terytorialnego, program wykorzystania biomasy do celów grzewczych adresowany do odbiorców indywidualnych na terenach wiejskich oraz program wspierania energety-ki wodnej, adresowany do potencjalnych inwestorów.
Procentowy udział wykorzystanych zasobów odnawialnych na Mazowszu wynosił:
biomasa – 87,2%, energia wodna – 12,1%, energia geotermalna – 0,63%, energia słoneczna – 0,07%, energia wiatru – 0,03%, inne – 0,7%.
Promowanie odnawialnych źródeł energii jest jednym z kluczowych elementów polityki rozwoju województwa mazowieckiego.
9 października 2006 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął „Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazo-wieckiego”. W programie zidentyfikowano zasoby energii odnawialnej na terenie województwa oraz wykorzystania zasobów energii odnawialnej, wskazano obszary predestynowane do wykorzystania zasobów energii odnawialnej, opracowano zagad-nienia formalno-prawne związane z budową źródeł energii odnawialnej, omówio-no dostępne źródła finansowania oraz dokonaomówio-no oceny kosztów pozyskania energii z poszczególnych źródeł.
Obecnie w Polsce jest podejmowanych wiele inicjatyw związanych z tworzeniem
„zielonych” miejsc pracy we wszystkich sektorach gospodarki: w przemyśle, w tym szczególnie w energetyce i budownictwie, w usługach oraz rolnictwie. „Zielone”
miejsca pracy powstają w dużych zakładach oraz w małych firmach rodzinnych, dopasowując się do warunków lokalnych rynków pracy.
Funkcjonujący dotychczas scentralizowany model rozwoju energetyki, dzięki niskoemisyjnej transformacji, pozwoli na przejście Polski do bardziej
zdecentrali-„Zielone” miejsca pracy w energetyce odnawialnej w Polsce i na Mazowszu 95
zowanego modelu energetycznego, co spowoduje wzrost szans rozwojowych poza dotychczasowe centra wzrostu gospodarczego. Inwestycje w poprawę efektywności energetycznej, a także wzrost udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych, spo-woduje rozproszenie produkcji energii i przyczyni się do powstania nowych miejsc pracy w regionach cechujących się dotąd ograniczonym potencjałem gospodarczym, pozwalając na zwiększenie zatrudnienia w niewielkich ośrodkach.
Dzięki ustawie o odnawialnych źródłach energii i budowie energooszczędnych domów w ciągu ośmiu lat może powstać w Polsce ponad 300 tys. miejsc pracy.
W branży budowlanej powinno powstać od 23 do 75 tys. nowych miejsc pracy, pozo-stałe miejsca pracy będą utworzone w: produkcji, transporcie, usługach, konsultingu i finansach, takie są prognozy ekspertów Centralnego Europejskiego Uniwersytetu w Budapeszcie oraz Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii.
Mazowsze, choć ma wiele dokumentów strategicznych i operacyjnych, to są one tylko cząstkowe, a podejmowane działania są przypadkowe, dlatego też część fun-duszy jest marnowana. Zapewnienie stabilnego wzrostu regionu z uwzględnieniem obecnych uwarunkowań i wyzwań wymaga zmiany w programowaniu strategicznym oraz rzeczywistego, a nie pozornego monitoringu, realizowanych zamierzeń w zakre-sie „zielonej” gospodarki.
Zmiana w programowaniu strategicznym Mazowsza powinna być spójna z per-spektywą polityki regionalnej, a to wymaga zmiany w filozofii zarządzania publicz-nego na Mazowszu i większego niż dotychczas włączenia ekonomii społecznej i ekonomii rozwoju, aby w większym niż dotychczas stopniu wykorzystać energię odnawialną jako kreatora „zielonych” miejsc pracy na Mazowszu.
Bibliografia
(BP) British Petroelum Energy Outlook 2030 (2012).
CEE Bakwatch, PZŚ (2014). Oszczędnie, odnawialnie, obywatelsko. Fundusze europejskie na rewolucję energetyczną w regionach. Warszawa.
Greenpeace Polska (2016). Raport Pracując dla Klimatu. Zielone miejsca pracy w Polsce (pozy-skano: 19.05. 2016).
GUS (2015). Energia ze źródeł odnawialnych w 2014 roku. Warszawa: GUS.
GUS (2015a). Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski. Katowice: GUS.
Kassenberg, A., Śniegocki, A. (2013). W kierunku niskoemisyjnej transformacji rynku pracy, publikacja w ramach projektu „Niskoemisyjna Polska 2050”. Warszawa
Komisja Europejska (2014). Podsumowanie realizacji strategii „Europa 2020” na rzecz inten-sywnego, trwałego wzrostu gospodarczego. Bruksela.
Pomierny, W. (2010). Zasoby odnawialnej energii na Mazowszu, opracowano na podstawie:
„Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego”, wykonanego w 2006 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego przez Instytut Energetyki. Gdańsk: IE.
Potocki W. (2014). Ropa naftowa a wzrost gospodarczy. Teoria i praktyka. Warszawa: Poltext.
Renewable Energy and Jobs. Annual Review 2015, s. 4–16.
96 ROZDZIAŁ 4
Renewable Energy in Europe 2016 – Recent growth and knock – on effect (pozyskano:
19.05.2016).
Sobótka, K. (2010). Możliwości realizacji odnawialnych źródeł energii na Mazowszu. Semina-rium „Odnawialne źródła energii” RCEE. Płock, kwiecień.
Strategia rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku (2013). Warszawa.
Szcześniak, A., Kulawczuk, P. (red.) (2014). Praca wysokiej jakości na zielonym rynku pracy w województwie mazowieckim. Warszawa: Instytut Badań nad Demokracją i Przedsię-biorstwem Prywatnym.
Weperchowska, B. (2015). Bez sieci ani rusz. Puls Biznesu, 16−18.10.
Wesołowska, E. (2016). Nawet 300 tys. nowych miejsc pracy dzięki energii odnawialnej, Gazeta Prawna (pozyskano: 19.05).
Wiśniewski, G. (red.) (2016). Polski przemysł produkcji urządzeń dla energetyki odnawialnej.
Warszawa: IEO.
Wojewódzki Urząd Pracy (2015). Potencjał tworzenia „zielonych” miejsc pracy na Mazowszu.
Warszawa.
www.odnawialne źródła energii (pozyskano: 11.05).
Rozdział 5
ANDRZEJ NAŁĘCZ1