Opinia pielęgniarek z grupy B na temat zgłaszania działań

Badana grupa B stanowiła grupę porównawczą, która została zastosowana w celu zobrazowania ewentualnych różnic w opiniach pielęgniarek z amerykańskiego ośrodka akademickiego, które dokonują wielu zgłoszeń ADR’s względem opinii pielęgniarek z polskich placówek akademickich.

Respondentów zapytano, czy w ich opinii pielęgniarki powinny samodzielnie zajmować się zgłaszaniem działań niepożądanych do właściwych organów. Pomimo faktu, iż na terenie USA na pracownika ochrony zdrowia nie jest nałożony ustawowy obowiązek zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych aż 91,8% osób udzieliło pozytywnej odpowiedzi, co wyraźnie wskazuje na wysoki poziom odpowiedzialności zawodowej osób wykonujących zawód pielęgniarki. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 2 wynosi 4,6 (0,8) (zakres 1-5; mediana 5,0).

Rycina 36. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy w opinii badanych pielęgniarki powinny samodzielnie dokonywać zgłoszeń działań niepożądanych do właściwych organów?”

Ankietowani również na wysokim poziomie (92,5%) oceniają przygotowanie przedstawicieli swojego zawodu do samodzielnego raportowania działań niepożądanych leków. Średnia wartość odpowiedzi na to pytanie wynosi 4,5 (0,8) (zakres 1-5; mediana 5,0).

78,1%

13,7%

3,4% 2,7% 2,1%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak

Nie mam zdania/Nie wiem Raczej nie

Zdecydowanie nie

71 Rycina 37. Opinia pielęgniarek z grupy B na temat przygotowania do zgłaszania działań niepożądanych leków

W celu porównania opinii pielęgniarek polskich i amerykańskich respondentów z grupy IB poproszono o wyrażenie opinii na temat oceny bezpieczeństwa stosowanych leków.

Jak wykazuje poniższe graficzne zestawienie 50,7% oraz 38,4% uznało stosowane w swojej praktyce produkty lecznicze za raczej i zdecydowanie bezpieczne. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie to wynosi 4,3 (0,7) (zakres 2-5; mediana 4,0).

Rycina 38. Bezpieczeństwo stosowanych produktów leczniczych w opinii pielęgniarek (grupa B)

Na podkreślenie zasługuje fakt, iż 53,4% respondentów z grupy porównawczej zdecydowanie upatruje wpływu zgłaszania pojedynczych działań niepożądanych na poprawę bezpieczeństwa, a 24% uznało, iż takie raportowanie raczej ma taki wpływ.

Oznacza to, iż 77,4% respondentów widzi zasadność dokonywania zgłoszeń działań niepożądanych produktów leczniczych. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie to wynosi 4,2 (1,1) (zakres 1-5; mediana 5,0).

63,7%

72 Rycina 39. Opinia pielęgniarek z grupy B na temat wpływu dokonywania pojedynczych zgłoszeń działań niepożądanych na bezpieczeństwo farmakoterapii

Pielęgniarki w grupie porównawczej nie dostrzegają również ewentualnego ryzyka czy zagrożenia dla osoby raportującej działanie niepożądane. Aż 82,2% ankietowanych uznało, iż nie może to wpłynąć negatywnie na pracę zawodową osoby dokonującej zgłoszenia. Pytanie posiadało kafeterię półotwartą, dająca respondentom możliwość samodzielnego wymienienia zagrożeń związanych z raportowaniem działań niepożądanych. W opinii 7,5% osób, które dostrzegają taką ewentualność, niebezpieczeństwo leży po stronie uznania danej sytuacji za zdarzenie niepożądane, czy błąd medyczny wynikający z nieprawidłowo podanej dawki, czy źle przeprowadzonego wywiadu z pacjentem, niż na zagrożeniu poniesienia odpowiedzialności za wystąpienie ADR’s. W odpowiedziach pojawiały się również takie, które podkreślały przekonanie o braku jakiegokolwiek wpływu ADR’s na pracę zawodową, dając świadectwo na wysoce ugruntowaną sferę afektywną.

Rycina 40. Zgłoszenie działania niepożądanego leku a ryzyko dla osoby zgłaszającej w opinii pielęgniarek z grupy B

73 W dalszej części ankiety respondentów zapytano o warunki zgłaszania działań niepożądanych panujące w miejscu pracy. W znacznej większości ankietowani deklarują, iż posiadają niezbędny czas by dokonywać takich zgłoszeń, o czym świadczy fakt, że 23,3% oraz 43,2% udzieliło kolejno odpowiedzi: „zdecydowanie tak” i „raczej tak”.

Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 7 wynosi 3,6 (1,2) (zakres 1-5; mediana 4,0).

Rycina 41. Ocena warunków niezbędnych do raportowania ADR’s w miejscu pracy – dysponowanie odpowiednim czasem na dokonanie zgłoszenia (grupa B)

Podobnie wygląda sytuacja dotycząca dostępu do komputera oraz formularzy zgłoszeniowych. Większość 68,5% ankietowanych podkreśliło fakt zdecydowanie dobrej dostępności do tego typu narzędzi. Natomiast 22,6%, ich osiągalność określiła jako raczej dobrą. Nieznaczny odsetek, bo 2,8% upatruje w tym problem, co zestawiono poniżej.

Średnia wartość odpowiedzi na to pytanie wynosi 4,6 (0,8) (zakres 1-5; mediana 5,0).

Rycina 42. Ocena warunków niezbędnych do raportowania ADR’s w miejscu pracy - swobodny dostęp do sprzętu ułatwiającego zgłoszenie działania niepożądanego leku przez pielęgniarki w grupie B

23,3%

74 Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że respondenci grupy B przypisują swoim pracodawcom role osób motywujących do zgłaszania działań niepożądanych, o czym świadczy fakt, iż 71,9% czuje się zdecydowanie ukierunkowywanych na podejmowanie takich działań. Średnia wartość odpowiedzi na to pytanie wynosi 4,5 (0,9) (zakres 1-5;

mediana 5,0).

Rycina 43. Opinia dotycząca roli pracodawcy w raportowaniu ADR’s - odczucie bycia motywowanym przez pielęgniarki w grupie B

Podsumowując, zmienne ilościowe badające opinie pielęgniarek z grupy B na temat obowiązku zgłaszania działań niepożądanych scharakteryzowane za pomocą średniej arytmetycznej z uwzględnieniem odchylenia standardowego przedstawiają się jak na poniższym wykresie.

Rycina 44. Średnia wartość punktów pytań dotycząca opinii w grupie B na temat zgłaszania działań niepożądanych

71,9%

18,5%

3,4% 4,8%

1,4%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak

Nie mam zdania/nie wiem Raczej nie

Zdecydowanie nie

0 1 2 3 4 5

pytanie 2 pytanie 3 pytanie 4 pytanie 5 pytanie 7 pytanie 8 pytanie 9

75

5.1.7. Postawa pielęgniarek z grupy B na temat zgłaszania działań niepożądanych i wad jakościowych leków

W celu dokonania analizy postaw jakie przedstawiają respondenci zapytano o obowiązujące w szpitalu procedury dokonywania zgłoszeń ADR’s. Jak poniżej zobrazowano większość pielęgniarek z grupy B (68,5%) przekazuje informacje o ADR’s lekarzowi.

Rycina 45. Podmioty, którym przekazywane są informacje o ARD’s w praktyce pielęgniarek z grupy B

Kolejne z pytań dotyczyło charakteru zgłaszanych działań niepożądanych. Znaczna większość ankietowanych zadeklarowała raportowanie wszystkich zaobserwowanych działań niepożądanych według obowiązujących w szpitalu procedur. Nieliczni respondenci odpowiedzieli, iż nie raportują działań opisanych w ulotce (8,2%), w sytuacji gdy mają pewność braku powiazania z danym lekiem (7,5%) oraz w sytuacji braku uciążliwości dla pacjenta (4,1%).

Rycina 46. Zachowania respondentów z grupy B dotyczące zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych

76 W dalszej części ankiety respondentów poproszono o wskazanie czy w ciągu ostatnich 3 lat dokonali zgłoszenia działania niepożądanego produktów leczniczych. Jak zostało zobrazowane na poniższym wykresie 42,5% ankietowanych dokonywało takich zgłoszeń w tym czasie.

Rycina 47. Poziom raportowania działań niepożądanych leków przez pielęgniarki z grupy B w ostatnich 3 latach

Wyróżniającym jest fakt, iż spośród tak niewielkiej grupy respondentów (n=146) 62 osoby (57,5%) udzieliły odpowiedzi, że nigdy nie zgłaszało żadnych działań niepożądanych. Pozostali ankietowani deklarują, że w ciągu całego okresu zatrudnienia raportowali działanie niepożądane produktu leczniczego łącznie ok. 338 razy.

Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku zgłaszania wad jakościowych produktów leczniczych. W grupie B 89% ankietowanych w przeciągu trzech lat nie zgłaszało takiego przypadku. Reszta osób, które udzieliły pozytywnej odpowiedzi deklaruje, iż raportowało 20 razy w tym czasie, a w całym czasie zatrudnienia ankietowani deklarują łącznie dokonanie 43 zgłoszeń.

Rycina 48. Poziom zgłaszania wad jakościowych produktów leczniczych przez pielęgniarki z grupy B w ostatnich 3 latach

77

5.1.8. Postawa i wiedza pacjentów geriatrycznych na temat zgłaszania