Opinie pielęgniarek z grupy A na temat obowiązku zgłaszania działań

W toku niniejszych badań dążono do poznania subiektywnej oceny respondentów ich znajomości zasad zgłaszania działań niepożądanych leków oraz opinii na temat obowiązku ustawowego ich raportowania. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż 36,2%

wszystkich respondentów oceniło swój stan wiedzy na poziomie dobrym, a 8,5% bardzo dobrym. Słabą i złą ocenę zadeklarowało kolejno 26,0% i 5,4% osób badanych. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 1: „Jak ocenia Pani/Pan swoją znajomość zasad zgłaszania działań niepożądanych leków?” wynosi 3,2 (SD=1,1) (zakres 1-5; mediana 3,0).

Rycina 1. Samoocena znajomości zasad zgłaszania działań niepożądanych w grupie badanej A 8,5%

52 Pielęgniarki z grupy A zapytano (pytanie nr 2), czy ich zdaniem przedstawiciele tego zawodu są wystarczająco przygotowani by samodzielnie dokonywać zgłoszeń działań niepożądanych leków do URPL. Jak wskazują wyniki jedynie 3,1% osób opowiedziało „zdecydowanie tak”. Większość odpowiedzi: 30,6% i 43,2% to odpowiedzi obojętne bądź negatywne, co uwidacznia poniższa rycina. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 2 wynosi 2,7 (SD=1,0) (zakres 1-5; mediana 3,0).

Rycina 2. Opinia pielęgniarek z grupy A na temat tego, czy posiadana wiedza jest wystarczająca do samodzielnego zgłaszania działań niepożądanych

Uzyskując odpowiedzi z pytania nr 3 zauważono, że pielęgniarki z grupy badanej A oceniły obecnie stosowane leki jako raczej bezpieczne (70,6%) i (8,2%) zdecydowanie bezpieczne. Niewielki odsetek, bo zaledwie 3,7% było zdania, iż produkty lecznicze są raczej niebezpieczne. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 3: „Jak ocenia Pani/Pan bezpieczeństwo dla pacjenta obecnie stosowanych leków?” wynosi 3,8 (SD=0,6) (zakres 2-5; mediana 4,0).

Rycina 3. Bezpieczeństwo stosowanych produktów leczniczych w opinii pielęgniarek (grupa A) 3,1%

53 W dalszej części ankiety (pytanie nr 4) respondentów poproszono o wyrażenie własnej opinii na temat wpływu na bezpieczeństwo farmakoterapii faktu dokonywania pojedynczych zgłoszeń działań niepożądanych leków. Większość respondentów uznała, iż każde pojedyncze zgłoszenie wpływa na bezpieczeństwo farmakoterapii, a 33,5%

ankietowanych stwierdziła, iż ma to zdecydowany wpływ. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 4 wynosi 3,9 (SD=1,1) (zakres 1-5; mediana 4,0) Zestawienie udzielonych odpowiedzi zamieszczono na poniższym wykresie.

Rycina 4. Opinia pielęgniarek z grupy A na temat wpływu dokonywania pojedynczych zgłoszeń działań niepożądanych na bezpieczeństwo farmakoterapii

Co ciekawe, pielęgniarki (75,2%) nie upatrują w zgłaszaniu działań niepożądanych jakiegoś ryzyka dla osoby dokonującej zgłoszenia. Zaledwie 9,2% uznało, iż może to mieć negatywny oddźwięk. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 5: „Czy zgłoszenie działania niepożądanego leku może wiązać się z jakimś ryzykiem dla osoby zgłaszającej?” wynosi 2,0 (SD=1,0) (zakres 1-5; mediana 2,0).

Rycina 5. Zgłoszenie działania niepożądanego leku a ryzyko dla osoby zgłaszającej w opinii pielęgniarek z grupy A

54 Kolejne pytanie (nr 6) miało na celu poznanie opinii pielęgniarek na temat ich ustawowego obowiązku, jakim jest samodzielne zgłaszanie działań niepożądanych leków do URPL. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż większość pielęgniarek (70,1%) przyjęło postawę pasywną, deklarując iż to nie powinno być, a wręcz zdecydowanie nie powinno być obowiązkiem pielęgniarki. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 6 wynosi 2,1 (SD=1,1) (zakres 1-5; mediana 2,0).

Rycina 6. Opinia badanych z grupy A dotycząca zgłaszania działań niepożądanych jako ustawowego obowiązku pielęgniarki

Ponad połowa, bo aż 63,1% wszystkich respondentów wskazała lekarza oraz farmaceutę szpitalnego (38,9%) jako osoby, które powinny zajmować się zgłaszaniem działań niepożądanych leków. W przybliżeniu co trzeci respondent (28%) respondentów widzi potrzebę istnienia specjalnie do tego powołanych jednostek w strukturze szpitalnej.

Zaledwie 10,6% ankietowanych upatrywało w tym roli pielęgniarki, która zaobserwowała działanie.

Rycina 7. Rozkład procentowy wybranych odpowiedzi na pytanie o wskazanie osób, które powinny zajmować się zgłaszaniem działań niepożądanych do URPL

4,3%

55 Na podkreślenie zasługuje fakt, iż pielęgniarki z badanej grupy A widzą potrzebę organizacji szkoleń na temat procedur zgłaszania działań niepożądanych (58,6%).

Niepokojącym natomiast wydaje się, że 23,9% pytanych taką potrzebę neguje. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 8: ”Czy w Pani/Pana opinii powinny odbywać się szkolenia dla pielęgniarek na temat procedur zgłaszania działań niepożądanych leków?”

wynosi 3,5 (SD=1,2) (zakres 1-5; mediana 4,0).

Rycina 8. Opinia w grupie badanej A na temat zasadności organizacji szkoleń dla pielęgniarek na temat procedur zgłaszania działań niepożądanych leków

Szukając przyczyn braku raportowania ADR’s pielęgniarki wyraziły opinie, z których wynika, iż główną przeszkodą jest brak czasu (ryc.10). Zaledwie 10% przebadanych deklaruje, iż czas nie jest przeszkodą do dokonywania zgłoszeń. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 9: „Czy w swojej pracy ma Pani/Pan wystarczającą ilość czasu, aby móc dokonać zgłoszenia (np. wypełnić formularz) działania niepożądanego leku?”

wynosi 1,9 (SD=1,0) (zakres 1-5; mediana 2,0).

Rycina 9. Zgłaszanie działań niepożądanych a dysponowanie odpowiednim czasem w pracy (grupa A) 20,8%

56 W aktualnie wdrażanym procesie informatyzacji szpitali pielęgniarki za przeszkodę do zgłoszenia działań niepożądanych nadal wskazują ograniczony dostęp do komputera czy formularzy zgłoszeniowych. Prawie jedna trzecia (27,4%) badanych podkreśla, iż raczej nie posiada swobodnego dostępu do właściwego sprzętu, a 16,1% deklaruje, iż stanowczo nie posiada takiego dostępu, co zobrazowano poniżej. Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 10: „Czy podczas pracy dysponuje Pani/Pan swobodnym dostępem do sprzętu ułatwiającego zgłoszenie działania niepożądanego leku lub wady jakościowej leku (komputer, formularz)?” wynosi 2,9 (SD=1,3) (zakres 1-5; mediana 3,0).

Rycina 10. Ocena swobodnego dostępu do sprzętu ułatwiającego zgłoszenie działania niepożądanego leku podczas pracy przez pielęgniarki w grupie A

Pielęgniarki zapytano również, czy w ich odczuciu są zachęcane lub motywowane przez pracodawcę do bezpośredniego dokonywania zgłoszeń działań niepożądanych leków.

Ponad połowa (57,9%) uzyskanych odpowiedzi była negatywna, a 24,9% respondentów nie miało zdania na ten temat, co też nie świadczy o poczuciu bycia motywowanym.

Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 11: „Czy Pani/Pana pracodawca zachęca/motywuje kadrę pielęgniarską do bezpośredniego dokonywania zgłoszeń działań niepożądanych leków?” wynosi 2,4 (SD=1,1) (zakres 1-5; mediana 2,0).

Rycina 11. Odczucie bycia motywowanym przez pracodawcę do podejmowania działań związanych z bezpośrednim zgłaszania działań niepożądanych leków prze pielęgniarki w grupie A

7,9%

57 Niewielki odsetek ankietowanych, bo 26,5% upatruje pozytywnego wpływu nadania pielęgniarkom możliwości wypisywania recept na aktywność w zakresie zgłaszania działań niepożądanych leków. Uzyskane wyniki umieszczono na poniższym wykresie.

Średnia wartość odpowiedzi na pytanie 12: ”Czy w Pani/Pana opinii uzyskanie przez pielęgniarki uprawnień do wypisywania recept może przyczynić się do zwiększenia aktywnych działań w zakresie zgłaszania działań niepożądanych leków lub wad jakościowych leków?” wynosi 2,7 (SD=1,2) (zakres 1-5; mediana 3,0).

Rycyna 12. Wpływ zdobycia uprawnień do wypisywania recept na zwiększenie aktywności z zakresie zgłaszania działań niepożądanych w opinii pielęgniarek z grupy A

Podsumowując, zmienne ilościowe badające opinie pielęgniarek z grupy A na temat obowiązku zgłaszania działań niepożądanych scharakteryzowane za pomocą średniej arytmetycznej z uwzględnieniem odchylenia standardowego przedstawiono na poniższym wykresie.

Rycina 13. Średnia wartość punktów pytań dotycząca opinii w grupie A na temat zgłaszania działań niepożądanych

7,8%

18,7%

28,8%

25,9%

18,4%

0,4%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak

Nie mam zdania/Nie wiem Raczej nie

Zdecydowanie nie Brak danych

0 1 2 3 4 5

58

5.1.3. Postawa pielęgniarek z grupy A związana z obowiązkiem