V.512.5.2018 z 4 lipca 2018 r. – wystąpienie do Minister Finansów w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Projektowane zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej jako: „u.p.e.a.”) wynikają z konieczności wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 czerwca 2016 r. (sygn. akt SK 31/14), który zapadł po rozpoznaniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zestawiając projektowane regulacje w zakresie opłaty manipulacyjnej z wyrokiem Trybunału Rzecznik zauważył, że dokonano odmiennego uregulowania sposobu naliczania opłaty manipulacyjnej, odstępując od jej procentowego wyliczania i przyjęto dwie kwotowe stawki tej opłaty. Opłata manipulacyjna w wysokości 40 zł będzie należna w związku z wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Natomiast w przypadku wszczęcia egzekucji administracyjnej opłata manipulacyjna ulegnie podwyższeniu i będzie wynosić 100 zł. W uzasadnieniu projektu zmian do ustawy u.p.e.a. nie wskazano jednak, czym podyktowane było ustalenie opłaty na takim właśnie poziomie, a także jakie czynniki zdeterminowały prawodawcę do określenia takiej właśnie kwoty.
W związku z tym, zdaniem Rzecznika, brak jest możliwości oceny, czy regulacje te zostały ukształtowane w sposób odpowiadający zaleceniom Trybunału wyrażonym w ww. wyroku, a w szczególności czy istnieje racjonalna zależność pomiędzy wysokością opłaty a czynnościami organów egzekucyjnych.
Natomiast rozwiązanie polegające na uczynieniu jako kryterium ustalania wysokości opłaty egzekucyjnej efektów egzekucji (kwoty wyegzekwowanych należności pieniężnych), w ocenie Rzecznika, zasługuje na aprobatę. Takie ukształtowanie wysokości opłaty powoduje, że przestaje mieć ona charakter opłaty ryczałtowej – ponoszonej niezależnie od rezultatów egzekucji i skutkuje znacznym uproszczeniem systemu.
Rzecznik pozytywnie przyjął również propozycję obniżenia opłaty egzekucyjnej w przypadku dobrowolnej zapłaty przez zobowiązanego dochodzonej należności (5% wyegzekwowanej w ten sposób należności pieniężnej, nie więcej niż 20000 zł). Norma ta motywować będzie dłużników do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Skoro istnieje możliwość obniżenia opłaty egzekucyjnej o połowę, to zobowiązani będą zainteresowani wywiązaniem się ze swoich obowiązków dobrowolnie.
VII.602.14.2018 z 19 lipca 2018 r. – wystąpienie do Marszałka Sejmu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy.
Rzecznik Praw Obywatelskich przyznał, że obecna regulacja dotycząca wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego zawarta w Kodeksie wyborczym jest niedoskonała i wymaga pewnych korekt. Zmiany zawarte w projekcie należy
146
jednak rozpatrzyć w kontekście bardzo istotnej zasady, jaką jest proporcjonalność wyborów. W tym kontekście przedłożony projekt budzi poważne wątpliwości Rzecznika.
Konstytucja nie zawiera regulacji dotyczącej bezpośrednio wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego. Istotne przepisy na poziomie prawa Unii Europejskiej zawiera natomiast Akt dotyczący wyborów członków do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (dalej jako:
Akt).Przy zachowaniu regulacji zawartych w Akcie, w zakresie obecnej liczby i struktury 13 okręgów wyborczych oraz 5% progu wyborczego, proponowane przez projektodawców rozwiązania dotyczące liczby mandatów w okręgach wyborczych oraz sposobu przeliczania głosów na mandaty budzą bardzo poważne zastrzeżenia odnośnie do zagwarantowania proporcjonalnego charakteru wyborów posłów do PE. W ocenie Rzecznika proponowane rozwiązania normatywne w sposób całkowicie nieuzasadniony premiowałyby w praktyce komitety wyborcze dużych partii politycznych, kosztem osłabienia mniejszych ugrupowań oraz „obywatelskich” komitetów wyborczych tworzonych przez wyborców. W efekcie prowadzić może to do faktycznego pozbawienia reprezentacji relatywnie dużej części wyborców. Powyższe zagrożenie należy zaś analizować biorąc również pod uwagę doniosłą konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego, zawartą w art. 2 Konstytucji.
Rzecznik zauważył ponadto, że w świetle powyższych ustaleń, także jeden z ważnych celów projektu wskazywanych w jego uzasadnieniu, jakim jest zwiększenie frekwencji wyborczej, wydaje się wysoce problematyczny.
Rzecznik krytycznie ocenił także dotychczasowy tryb prac nad projektem, szczególnie biorąc pod uwagę zakres wprowadzanych zmian i ich wagę dla obywateli. Prace ustawodawcze przebiegają w bardzo szybkim tempie, co znajduje odzwierciedlenie w braku pogłębionej merytorycznej analizy projektowanych rozwiązań prawnych. Brak jest konsultacji społecznych, nie skorzystano również z możliwości zorganizowania wysłuchania publicznego. W niewielkim zakresie zaprezentowano konieczne ekspertyzy i symulacje, które umożliwiałyby zapoznanie z praktycznymi konsekwencjami zastosowania nowego systemu wyborczego dla wyborców.
VII.602.14.2018 z 23 lipca 2018 r. – wystąpienie do Marszałka Senatu RP w sprawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy.
Rzecznik Praw Obywatelskich przyznał, że obecna regulacja dotycząca wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego zawarta w Kodeksie wyborczym jest niedoskonała i wymaga pewnych korekt. Zmiany zawarte w noweli ustawy należy jednak rozpatrzyć w kontekście bardzo istotnej zasady, jaką jest proporcjonalność wyborów. W tym kontekście ustawa budzi poważne wątpliwości Rzecznika.
147
Konstytucja nie zawiera regulacji dotyczącej bezpośrednio wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego. Istotne przepisy na poziomie prawa Unii Europejskiej zawiera natomiast Akt dotyczący wyborów członków do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (dalej jako:
Akt). Przy zachowaniu regulacji zawartych w Akcie, w zakresie obecnej liczby i struktury 13 okręgów wyborczych oraz 5% progu wyborczego, proponowane w ustawie rozwiązania dotyczące liczby mandatów w okręgach wyborczych oraz sposobu przeliczania głosów na mandaty budzą bardzo poważne zastrzeżenia odnośnie do zagwarantowania proporcjonalnego charakteru wyborów posłów do PE. W ocenie Rzecznika rozwiązania te w sposób całkowicie nieuzasadniony premiowałyby w praktyce komitety wyborcze dużych partii politycznych, kosztem osłabienia mniejszych ugrupowań oraz „obywatelskich” komitetów wyborczych tworzonych przez wyborców. W efekcie prowadzić może to do faktycznego pozbawienia reprezentacji relatywnie dużej części wyborców.
Powyższe zagrożenie należy zaś analizować biorąc również pod uwagę doniosłą konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego, zawartą w art. 2 Konstytucji.
Rzecznik krytycznie ocenił także dotychczasowy tryb prac nad ustawą, szczególnie biorąc pod uwagę zakres wprowadzanych zmian i ich wagę dla obywateli. Prace ustawodawcze przebiegają w bardzo szybkim tempie, co znajduje odzwierciedlenie w braku pogłębionej merytorycznej analizy proponowanych rozwiązań prawnych. Brak jest konsultacji społecznych, nie skorzystano również z możliwości zorganizowania wysłuchania publicznego. W niewielkim zakresie zaprezentowano konieczne ekspertyzy i symulacje, które umożliwiałyby zapoznanie z praktycznymi konsekwencjami zastosowania nowego systemu wyborczego dla wyborców.
VII.602.14.2018 z 31 lipca 2018 r. – wystąpienie do Prezydenta RP w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy.
Rzecznik Praw Obywatelskich przyznał, że obecna regulacja dotycząca wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego zawarta w Kodeksie wyborczym jest niedoskonała i wymaga pewnych korekt. Zmiany zawarte w omawianej ustawie należy jednak rozpatrzyć w kontekście bardzo istotnej zasady, jaką jest proporcjonalność wyborów. W tym zakresie przedłożona ustawa budzi poważne wątpliwości Rzecznika.
Konstytucja nie zawiera regulacji dotyczącej bezpośrednio wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego. Istotne przepisy na poziomie prawa Unii Europejskiej zawiera natomiast Akt dotyczący wyborów członków do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (dalej jako:
Akt). Przy zachowaniu regulacji zawartych w Akcie, w zakresie obecnej liczby i struktury 13 okręgów wyborczych oraz 5% progu wyborczego, proponowane przez projektodawców rozwiązania dotyczące liczby mandatów w okręgach wyborczych oraz sposobu przeliczania głosów na mandaty budzą bardzo
148
poważne zastrzeżenia odnośnie do zagwarantowania proporcjonalnego charakteru wyborów posłów do PE. W ocenie Rzecznika proponowane rozwiązania normatywne w sposób całkowicie nieuzasadniony premiowałyby w praktyce komitety wyborcze dużych partii politycznych, kosztem osłabienia mniejszych ugrupowań oraz „obywatelskich” komitetów wyborczych tworzonych przez wyborców. W efekcie prowadzić może to do faktycznego pozbawienia reprezentacji relatywnie dużej części wyborców. Powyższe zagrożenie należy zaś analizować biorąc również pod uwagę doniosłą konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego, zawartą w art. 2 Konstytucji.
Rzecznik zauważył ponadto, że w świetle powyższych ustaleń, także jeden z ważnych celów ustawy wskazywanych w jej uzasadnieniu, jakim jest zwiększenie frekwencji wyborczej, wydaje się wysoce problematyczny.
Rzecznik krytycznie ocenił także dotychczasowy tryb prac nad ustawą, szczególnie biorąc pod uwagę zakres wprowadzanych zmian i ich wagę dla obywateli. Prace ustawodawcze przebiegają w bardzo szybkim tempie, co znajduje odzwierciedlenie w braku pogłębionej merytorycznej analizy proponowanych rozwiązań prawnych. Brak jest konsultacji społecznych, nie skorzystano również z możliwości zorganizowania wysłuchania publicznego. W niewielkim zakresie zaprezentowano konieczne ekspertyzy i symulacje, które umożliwiałyby zapoznanie z praktycznymi konsekwencjami zastosowania nowego systemu wyborczego dla wyborców.
Rzecznik zwrócił się do Prezydenta RP o przyjęcie powyższego stanowiska i uwzględnienie go w toku oceny ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy.
149