Opracowanie ekofizjograficzne

Opracowanie ekofizjograficzne jest dokumentacją sporządzoną na potrzeby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa [83], [90]. Dokumentacja ekofizjograficzna charakteryzuje poszczególne elementy przyrodnicze na obszarze objętym studium lub planem i ich wzajemne powiązania.

Opracowania ekofizjograficzne sporządza się biorąc pod uwagę [83]:

1. dostosowanie funkcji, struktury i intensywności zagospodarowania przestrzennego do uwarunkowań przyrodniczych;

2. zapewnienie trwałości podstawowych procesów przyrodniczych na obszarze objętym planem zagospodarowania przestrzennego;

3. zapewnienie warunków odnawialności zasobów środowiska;

4. eliminowanie lub ograniczenie zagrożeń i negatywnego oddziaływania na środowisko;

5. ustalenie kierunków rekultywacji obszarów zdegradowanych.

Rozróżnia się opracowania ekofizjograficzne podstawowe i problemowe.

Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe sporządza się na potrzeby zarówno projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (lub kilku projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) dla obszaru gminy (lub jej części albo zespołu gmin lub ich części), jak i na potrzeby projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Opracowanie podstawowe sporządza się przed podjęciem prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz projektem planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Opracowanie ekofizjograficzne problemowe przygotowuje się w przypadku konieczności bardziej szczegółowego rozpoznania cech wybranych elementów przyrodniczych lub określenia wielkości zasięgów konkretnych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi. Opracowanie to sporządza się przed podjęciem, albo w trakcie, prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz projektem planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

Opracowania ekofizjograficzne są wykonywane na podstawie kompleksowych badań i pomiarów terenowych, analizy danych teledetekcyjnych, archiwalnych materiałów kartograficznych, planistycznych, inwentaryzacyjnych i studialnych. Ponadto pozyskiwane są

81

informacje z dokumentacji hydrogeologicznych, dokumentacji geologiczno-inżynierskich, dokumentacji geologicznych złóż kopalin, dokumentów planistycznych opracowanych na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne, map glebowo-rolniczych, planów urządzania lasów, planów ochrony rezerwatów przyrody, parków narodowych i krajobrazowych, dokumentacji różnych form ochrony przyrody, dokumentacji uzdrowisk oraz rejestru zabytków, ewidencji dóbr kultury i innych materiałów dokumentujących obiekty kulturowe i stanowiska archeologiczne.

Opracowanie ekofizjograficzne, które zawierają aktualne informacje o środowisku składa się z dwóch części: opisowej i kartograficznej. Część kartograficzną sporządza się na mapie, poświadczonej za zgodność z oryginałem, która jest przechowywana w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Skala mapy odpowiada przedmiotowi i szczegółowości opracowania ekofizjograficznego. Część kartograficzna opracowania podstawowego składa się z map analitycznych charakteryzujących przestrzenną zmienność i cechy poszczególnych elementów przyrodniczych oraz syntetycznych map kompleksowych ocen waloryzacji. Treść tych map jest uzależniona od specyfiki środowiska i problematyki sporządzonego planu zagospodarowania przestrzennego. Zakres części kartograficznej opracowania problemowego jest zależna od analizowanego problemu wybranych elementów przyrodniczych lub określenia wielkości i zasięgów konkretnych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi.

Część opisowa i kartograficzna opracowania podstawowego obejmuje rozpoznanie stanu i funkcjonowania środowiska (wraz z charakterystyką), które powinno być udokumentowane i zinterpretowane przestrzennie. Zakres rozpoznania i charakterystyki środowiska dotyczy poszczególnych elementów przyrodniczych i ich wzajemnych powiązań oraz procesów zachodzących w środowisku. Rozpoznanie i charakterystyka obejmuje:

1. zarówno dotychczasowe zmiany struktury przyrodniczej obszaru;

2. zmiany różnorodności biologicznej;

3. zmiany powiązań przyrodniczych obszaru z jego szerszym otoczeniem;

4. a także zmiany zasobów przyrodniczych i ich ochrony prawnej;

5. zmiany walorów krajobrazowych i ich ochrony prawnej;

6. oraz zmiany jakości środowiska i zagrożeń wobec środowiska wraz z identyfikacją źródeł tych zagrożeń.

Istotnym elementem opracowania ekofizjograficznego podstawowego jest diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska. Sporządzona diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska powinna dać możliwość dokonania oceny w zakresie:

82

1. odporności środowiska na degradację oraz jego zdolności do regeneracji;

2. warunków ochrony i użytkowania zasobów przyrodniczych, w tym różnorodności biologicznej;

3. stanu zachowania walorów krajobrazowych oraz możliwości ich kształtowania;

4. zgodności dotychczasowego użytkowania i zagospodarowania obszaru z jego cechami i warunkami przyrodniczymi;

5. charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku;

6. jakości środowiska oraz źródeł zagrożeń dla niego i możliwości ich ograniczania.

Część opisowa i kartograficzna opracowania podstawowego zawierać powinna wstępną prognozę dalszych zmian zachodzących w środowisku. Prognoza określać ma kierunki i możliwą intensywność przekształceń oraz degradację środowiska, które może powodować dotychczasowe użytkowanie i zagospodarowanie obszaru. W prognozie określa się przyrodnicze predyspozycje obszaru do kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej. Polegają one głównie na wskazaniu obszarów, które powinny pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze. Ocenia się także w prognozie przydatność środowiska przez wskazanie ograniczeń dla różnych rodzajów użytkowania i form zagospodarowania obszaru.

Wskazuje się również warunki ekofizjograficzne, formułowane w postaci wniosków z analiz, prognoz i ocen stosownie do przedmiotu i skali sporządzonego planu zagospodarowania przestrzennego. Warunki ekofizjograficzne przedstawia się przez:

1. określenie przydatności poszczególnych terenów dla rozwoju funkcji użytkowych, a głównie mieszkaniowej, przemysłowej, wypoczynkowo-rekreacyjnej, rolniczej, leśnej, uzdrowiskowej, komunikacyjnej, z uwzględnieniem infrastruktury niezbędnej do prawidłowego spełniania tych funkcji;

2. wskazanie terenów, których użytkowanie i zagospodarowanie podporządkowane potrzebom zapewnienia prawidłowego funkcjonowania środowiska i zachowania jego różnorodności biologicznej; struktura przyrodnicza obszaru jest podporządkowana tym potrzebom z uwagi na cechy zasobów środowiska i ich funkcję;

3. zidentyfikowanie ograniczeń, które wynikają z konieczności ochrony zasobów środowiska lub z występowania uciążliwości i zagrożeń środowiska oraz wskazanie obszarów, na których te ograniczenia występują.

W przypadku ekofizjograficznego opracowania problemowego część kartograficzna i opisowa obejmuje rozszerzenie lub uszczegółowienie rozpoznania i charakterystyki opracowania podstawowego. Opracowanie problemowe uwzględnia stan i funkcjonowanie wybranych elementów przyrodniczych (dokumentowanych i przestrzennie interpretowanych),

83

które stanowią o wrażliwości i odporności środowiska na możliwe oddziaływanie planowanego sposobu zagospodarowania i które wynikają ze specyfiki regionalnej oraz z możliwych zagrożeń dla wybranych elementów przyrodniczych.

Szczegółowy zakres opracowania problemowego dostosowuje się do rodzaju przedmiotu sporządzanego planu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu specyfiki środowiska analizowanego obszaru.