Muzea Interaktywne i muzea wirtualne
Oba typy muzeów wykorzystują w swojej działalności technologie multimedialne i media społecznościowe. Znaczącą między nimi różnicą jest posiadanie bądź brak trwałej siedziby w świecie rzeczywistym. Z tego też powodu muzea wirtualne swoją działalność opierają tylko i wyłącznie na technologiach multimedialnych, sieci internetowej i mediach społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram czy Youtube. Natomiast dla muzeów interaktywnych, które posiadają swoją siedzibę i dają możliwość zwiedzającym zobaczenie artefaktów „na żywo”, wykorzystywanie technologii multimedialnych i portali społecznościowych jest swoistym przedłużeniem swojej działalności, możliwością dotarcia do większej liczby osób. Różnica ta warunkuje również sposób użytkowania technologii multimedialnych i mediów społecznościowych. Muzea wirtualne, których działalność opiera się tylko na istnieniu w rzeczywistości internetowej lepiej wykorzystują możliwości nowych mediów. Są one też bardziej aktywne w mediach społecznościowych niż muzea interaktywne. Dzięki czemu docierają do większej liczny osób, które odwiedzają ich stronę. Dają one możliwość zobaczenia czegoś niespotykanego na co dzień w własnym domu, siedząc na kanapie. Czasami jednak widok zdjęcia, skanu 3D bądź filmu nie jest w stanie zastąpić nam artefaktu rzeczywistego. Jednakże dodatkowym atutem muzeów wirtualnych jest możliwość odwiedzenia ich zupełnie za darmo, nie tylko w wybrane dni bądź podczas Nocy Muzeów. Najczęściej są to małe jednostki muzealne, które z powodów finansowych bądź innych, nie mogą posiadać stałej siedziby. Posiadają także o wiele mniejsze kolekcje muzealiów niż muzea interaktywne.
Muzea wirtualne i interaktywne, dzięki użytkowaniu mediów społecznościowych i technologii multimedialnych, mogą zostać wykorzystane w edukacji szkolnej. Często muzea organizują lekcje muzealne dla szkół. Instytucje, które dodatkowo korzystają z technologii multimedialnych są w stanie bardziej urozmaicić przekazanie wiedzy młodym uczniom i prezentowanie artefaktów. Muzeum Powstania Warszawskiego oferuje lekcje muzealne przedstawiające tragiczne losy pokolenia
152
Kolumbów na przykładzie bohaterów Powstania Warszawskiego41 czy ofertę programu edukacyjnego dla nauczycieli poświęconą filmowi Kurier i postaci Jana Nowaka-Jeziorańskiego42.
Zakończenie
Zmiana oczekiwań społeczeństwa i zwrot ku wizualności wymusił na muzeach zmianę funkcjonowania. Otwarcie się na nowe możliwości jakie dają techniki multimedialne i audiowizualne sprawiają, że muzeum przestało być tylko instytucją dla badaczy i naukowców, ale stało się miejscem rodzinnym, gdzie pielęgnuje się wspólne dziedzictwo kulturowe. Muzea przestały być instytucją, gdzie pielęgnuje się zabytki dostępne dla oczu nielicznych, a stały się przestrzenią spotkań kulturalnych, festiwali czy seansów filmowych43 dla wszystkich chętnych.
W artykule wyróżniono dwa typy muzeów, które korzystają z technik multimedialnych: muzeum interaktywne i muzeum wirtualne. Oba typy muzeów działają jednak w innych sposób. Oba użytkują działanie multimediów i Internetu w inny sposób. Muzeum wirtualne, które nie posiada siedziby w rzeczywistym świecie jest wyłącznie uzależnione od mediów interaktywnych w celu pokazania i udostępniania swoich zbiorów oraz przekazywania swojej wiedzy. Tego problemu nie ma muzeum multimedialne, które funkcjonuje i w świecie rzeczywistym i w świecie wirtualnym. Nie przynależy ono całkowicie do jednego tylko świata.
W artykule starano się ukazać możliwości korzystania z multimediów i technik audiowizualnych na bazie dwóch przykładów: Muzeum Powstania Warszawskiego i Wirtualnego Muzeum Chodlika. Poprzez ich działalność można dostrzec zmiany zachodzące w funkcjonowaniu instytucji muzealnych, prezentowania eksponatów oraz popularyzowaniu historii i kultury.
Wprowadzenie nowych technologii dodatkowo zapewniło ochronę zbiorów i możliwość przetrwania ich dla przyszłych pokoleń poprzez digitalizację. Ponadto
41 https://www.1944.pl/artykul/lekcje-muzealne-w-celach-bezpieki,4889.html, [dostęp: 08.08.2019]
42 https://www.1944.pl/artykul/program-edukacyjny-dla-nauczycieli-z-okazji-prem,4891.html, [dostęp:
08.08.2019]
153
wykorzystanie możliwości multimedialnych jak wirtualne spacery rozbudziło na nowo ciekawość historią i kulturą wśród zwiedzających oraz umożliwiło dostęp do eksponatów, które na ogół zazwyczaj są pilnie strzeżone bądź znajdują się poza zasięgiem terytorialnym44. Dzięki mediom interaktywnym muzea stały się ogólnodostępne, zamiast działać wyłącznie lokalnie. Nie ma potrzeby by zwiedzający byli w tej samej strefie przestrzennej co muzea, by mieć możliwość ujrzenia światowych eksponatów , jak na przykład Wenus z Milo45 czy Kamień z Rosetty46.
Cyfryzacja instytucji muzealnych jest niezwykle wartościowa, zwłaszcza dla jednostek archeologicznych. Praca badawcza archeologa na stanowisku jest niszcząca, każda ingerencja sprawia, że warstwy kulturowe zostają naruszone, a tym samym jedynymi rzeczami, które pozostaną po badania są odkryte artefakty oraz zdobyte informacje47. Dokumentacja w pracy archeologa jest kluczowa. Tylko ona pozostaje wraz z odnalezionymi artefaktami, po zakończonych badaniach. Pozyskiwanie znalezisk przez archeologów wiąże się z trwałym zniszczeniem śladów. Proces ten jest procesem nieodwracalnym48. Tym bardziej metody digitalizacyjne, z których korzystają instytucje naukowe i muzea mają szczególne znaczenie. Sporządzona dokumentacja papierowa, źle przechowywana bądź na wskutek nieprzewidzianych zdarzeń, może ulec uszkodzeniu bądź został całkowicie zniszczona. W takiej sytuacji multimedia przestają być tylko sposobem na przekazywanie wiedzy i przedstawianie muzealiów, ale staje się niezastąpionym źródłem wiedzy, która w innym przypadku byłaby już nie do odzyskania. Wirtualna rzeczywistość daje szansę na zachowanie i upowszechnienie ogólnoświatowe dziedzictwa kulturalnego przy jednoczesnym zapewnieniu jak najlepszej ochrony49.
44K. Zdeb, op.cit., s. 9.
45https://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/aphrodite-known-venus-de-milo, [dostęp: 27.08.2019]
46https://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=
117631&partId=1, [dostęp: dnia 27.08.2019]
47Ibidem
48 K. Jerzykowska, Dokumentacja archeologiczna w kryminalistyce – praca licencjacka, Uniwersytet
Warszawski, 2017, s. 8.
154
Marcin Smoczyński