57oraz porównania ich z odpowiednimi danymi dla Polski i województwa

mazowieckie-go. Dane te miały posłużyć do przygotowania w 2017 r. przez Stołeczne Biuro Turysty-ki diagnozy stanu turystyTurysty-ki w Warszawie na potrzeby planowanego dokumentu stra-tegicznego z zakresu rozwoju turystyki i dlatego powinny być możliwie najbardziej aktualne, najlepiej za 2016 r. Po dokonaniu przeglądu dostępnych źródeł informacji ustalono, że najpełniejszy zestaw danych można uzyskać za rok 2014 i na podstawie wyników za ten rok oraz dostępnych danych można było dokonać szacunku odpo-wiednich wielkości dla roku 2016. W  wyniku przeprowadzonych prac oszacowano wielkość spożycia turystycznego odwiedzających Warszawę, wkład CRDT w tworze-nie PKB Warszawy, zatrudw tworze-niew tworze-nie, nakłady inwestycyjne i częściowo wpływy do budże-tu miasta z tybudże-tułu budże-turystyki. Odnosząc to do przedstawionych wcześniej metod oceny efektów ekonomicznych, była to kombinacja metod WW i WP. Obliczenie wymienio-nych wielkości wymagało zastosowania różwymienio-nych metod i wykorzystania różwymienio-nych źró-deł informacji:

• w zakresie popytu były to mikrodane z badania terenowego przeprowadzo-nego w Warszawie w latach 2016 i 2014 oraz wyniki z badania CATI miesz-kańców Polski. Posłużyły one do oszacowania liczby przyjazdów turystów w  tych latach oraz odwiedzających jednodniowych w  roku 2014 (dla roku 2016 liczbę przyjazdów odwiedzających jednodniowych oszacowano na podstawie badania omnibus przeprowadzonego wśród mieszkańców Polski), a także wysokości wydatków poniesionych na terenie Warszawy. Jeśli o nie chodzi, to podstawą określenia ich wielkości było pytanie z badania tereno-wego o planowane wydatki na terenie Warszawy (dotyczyło ono wydatków na zakwaterowanie, usługi gastronomiczne, usługi kulturalne, transport lo-kalny, zakupy itp., jednak bez możliwości ich podziału). Ze względu na brak informacji o strukturze rodzajowej wydatków do jej określenia wykorzystano dane dotyczące krótkotrwałych podróży krajowych dostępne w bazie Euro-statu1. Osobno oszacowano wydatki na transport zarówno związane z dojaz-dem do Warszawy, jak i na jej terenie. Podstawą wspomnianych oszacowań były opisane wyżej źródła informacji uzupełnione o pochodzące z badania terenowego informacje na temat wykorzystanych środków transportu. Nale-ży zaznaczyć, że dane o spoNale-życiu usług transportowych objęły tylko usługi

1 Average expenditure per trip by expenditure categories (from 2012 onwards) [tour_nat_expert], [online] http://ec.europa.eu/eurostat/data/database, data dostępu 23.06.2017 (dla 2016 r. wykorzystano najbar-dziej aktualne dane dotyczące roku 2015).

58

świadczone przez przedsiębiorstwa zarejestrowane w  Warszawie. W  miarę możliwości wyniki badań w Warszawie były konfrontowane z danymi ze sta-tystyki publicznej w celu oceny ich wiarygodności i spójności;

• w zakresie danych dotyczących produkcji i wartości dodanej wykorzystano pu-blikacje dotyczące działalności przedsiębiorstw dostępne w ramach statystyki publicznej, wymagały one jednak dokonania oszacowań, ponieważ pełniej-szy zestaw danych dostępny jest dla województwa, a nie miasta; nie w pełni uwzględniono również wyniki przedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób; • wielkość wydatków inwestycyjnych oszacowano na podstawie danych

z kra-jowego rachunku satelitarnego, a  poziom podatków na podstawie danych udostępnionych przez administrację skarbową, danych budżetowych i  sza-cunków opierających się na metrażu obiektów noclegowych.

Obliczony w ten sposób wkład turystyki w PKB Warszawy wyniósł 6,2% w 2014 r. (dla porównania według metody WTTC było to 4,9% w roku 2016).

Zakończenie

Przedstawiony przegląd teoretycznych i  praktycznych uwarunkowań i  rozwiązań w zakresie oceny efektów ekonomicznych turystyki pokazuje złożoność tego zjawiska oraz wrażliwość uzyskiwanych wyników ze względu na wykorzystane dane; szczegól-nie dotyczy to danych popytowych. Dostępność tych danych w dużym stopniu decy-duje o tym, czy przeważa podejście „z góry w dół” (rozszacowanie danych krajowych), czy z „dołu w górę” (dane zebrane przez miasto).

Brak jednolitych standardów, często niedostateczne środki, jakie mogą być prze-znaczone na badania, stanowią poważną barierę. Informacje dostarczone przez mia-sta uczestniczące w inicjatywie UNWTO oraz doświadczenia Warszawy pokazują, że może być ona przynajmniej częściowo przezwyciężona dzięki współpracy z władzami centralnymi, instytucjami odpowiedzialnymi za statystykę publiczną i administrację, a  także podmiotami gospodarczymi. Wspomniane trudności przesądzają o  tym, że obecne inicjatywy mają charakter incydentalny i jednostkowy.

Opisana analiza efektów ekonomicznych turystyki w Warszawie została sfinansowana przez Miasto Stołeczne Warszawa.

59

Bibliografia

Ashworth G., Page S. (2011), Urban tourism research: Recent progress and current pa-radoxes, „Tourism Management”, Vol. 32 (1).

Bellini N., Pasquinelli C. (red.) (2016), Tourism in the City. Towards an Integrative Agenda on Urban Tourism, Springer.

Bock K. (2015), The changing nature of city tourism and its possible implications for the future of cities, „European Journal of Futures Research”, nr 3 (20).

Canada A. (2013), Regional Tourism Satellite Account, UNWTO, Madrid.

Dwyer L., Forsyth P., Dwyer, W. (2010), Tourism Economics and Policy, Channel View Publications, Buffalo, Bristol, Toronto.

Dziedzic E., Kachniewska M., Skalska T. (2015), Rachunek satelitarny turystyki: meto-dologia, wyniki, interpretacja, Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji, Warszawa.

Dziedzic E., Kachniewska M., Skalska T. (2016), Regionalny rachunek satelitarny tu-rystyki: metodologia, uwarunkowania implementacji, Szkoła Główna Turystyki i Rekre-acji, Warszawa.

Edwards D., Griffin T., Hayllar B. (2008), Urban Tourism Research. Developing an Agenda, „Annals of Tourism Research”, Vol. 35(4).

Eurostat (2016), Urban Europe. Statistics on cities, towns and suburbs, 2016 edition, Eurostat, Luxembourg.

Frechtling C. (2009), Measurement and analysis of tourism economic contributions for sub-national regions through the Tourism Satellite Accounts UNWTO, Madrid.

Heeley J. (2011), Inside City Tourism. A  European Perspective, Channel View Publica-tions, Bristol Buffalo Toronto.

Kauppilaa P., Karjalainena T. (2012), A process model to assess the regional economic im-pacts of fishing tourism: A case study in northern Finland, „Fisheries Research”, t. 127–128. Kozak M. (2004), Destination Benchmarking. Concepts, Practices and Operations, CABI Publishing, Wallingford, Cambridge.

Law C. (2002), Urban Tourism. The Visitor Economy and the Growth of Large Cities, Con-tinuum, London.

Markowski T. (1999), Zarządzanie rozwojem miast, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Mika M. (red.) (2011), Kraków jako ośrodek turystyczny, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.

Murillo J., Vayá E., Romani J. i in. (2011), How Important to a City Are Tourists and Daytrippers? The Economic Impact of Tourism on The City of Barcelona, AQR-IREA Uni-versitat de Barcelona, Barcelona.

Ritchie J., Crouch J. (2003), The Competitive Destination. A Sustainable Tourism Per-spective, CABI Publishing, Cambridge, MA.

Smętkowski M., Jałowiecki B., Gorzelak G. (2009), Obszary metropolitalne w Polsce – diagnoza i rekomendacje, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 1.

Szafrańska E., Włodarczyk B., Dziedzic E. (2015), Pomiar wielkości ruchu turystycz-nego w  regionie [w:] E. Dziedzic (red.), Badania konsumentów usług turystycznych w regionach, POT, Warszawa.

UN, UNWTO (2008), International Recommendations for Tourism Statistics 2008 (IRTS 2008), UN, UNWTO, New York, Madrid.

UNWTO InRouTe (2015), A Closer Look at Tourism: Subnational Measurment and Ana-lysis. Subnational Tourism: a Basic Glossary, UNWTO InRouTe, Madrid.

UNWTO CICtourGUNE (2014), For City Tourism Measurement. Global Benchmarking, UNWTO, Madrid.

UNWTO (2012), Global Report on City Tourism – Cities 2012 Project (AM Report nº six), UNWTO, Madrid.

Williams S., Lew A.A. (2015), Tourism Geography, Critical Understanding of Place, Spa-ce and ExperienSpa-ce, Routledge, London, New York.

WTTC (2017), City Travel & Tourism Impact 2017 Europe, WTTC.

Zmyślony P. (2015), Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast, Prokse-nia, Poznań–Kraków.

Tom XVIII | Zeszyt 8 | Część III | ss. 61–72