organizacji społecznych

kmdr por. rez. dr hab.

Krzysztof KubiaK Dolnośląska szkoła wyższa

godnie z obowiązującymi normami prawa międzynarodowego państwa nadbrzeżne są zobowiązane do zor-ganizowania systemu ratowania życia ludzkiego na morzu w przydzielonych im akwenach odpowiedzialności. Stanowi tak Międzynarodowa konwencja o poszukiwaniu i ra-townictwie morskim, sporządzona w Hamburgu dnia 27 kwietnia 1979 roku – tak zwana Konwencja SAR (DzU 1988 nr 27 poz. 184). Zadanie to jest wykonywane co najmniej na trzy różne sposoby.

W części krajów ratowanie życia jest jednym z za-dań morskiej służby państwowej, łączącej funkcje policji i wyspecjalizowanej agendy administracji morskiej (na przykład amerykańska straż wybrze-ża – US Coast Guard czy argentyńska straż przy-brzeżna – Prefectura Naval Argentina). Niekiedy funkcja ta jest powierzana specjalnie w tym celu powołanej służbie państwowej. W naszym kraju, na przykład, jest to zadanie Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa (Służba SAR), pod-ległej – po ostatnich przeobrażeniach – Ministerstwu Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

z

przyjęto jeszcze inny wariant — ratowanie życia na morzu jest zadaniem ochotniczych organizacji społecznych.

sKuteczna orGanizacja

Najstarszą organizacją tego rodzaju jest brytyj-skie Royal National Lifeboat Institution (RNLI – Królewska Narodowa Organizacja Łodzi Ratowniczych), założona przez Williama Hillary’ego w 1824 roku. Od początku wykazy-wała się ona olbrzymią skutecznością. Tylko do roku 1849 jej członkowie uratowali życie ponad siedmiu tysiącom rozbitków. Co interesujące, wybijająca się na niepodległość Republika Irlandii, mimo że odrzuciła znaczącą część sche-dy po Brytyjczykach, umożliwiła jednak dalsze działania RNLI na swoim terytorium.

Obecnie RNLI posiada w Zjednoczonym Królestwie i Irlandii 224 stacje ratownicze, wy-posażone w 320 jednostek ratowniczych w służ-bie i 131 w rezerwie. Są one obsadzone przez 4500 ochotników, wspieranych przez personel etatowy,

S i ł y m o r S k i E i n n y C H p a ń S t W

nieprzekraczający 150 osób (na przykład na du-żych kutrach ratowniczych jest tylko jeden etato-wy członek załogi – mechanik). Średnio w roku RNLI przeprowadza w swojej strefie odpowie-dzialności, rozciągającej się na 50 mil morskich od brzegów brytyjskich i irlandzkich, 6300 akcji, udzielając pomocy ponad czterem tysiącom osób.

RNLI w całości utrzymuje się z dobrowolnych składek instytucji i osób prywatnych. Cechuje ją przy tym bardzo dobra struktura budżetu – 80 pro-cent wydatków pochłaniają cele statutowe, czyli prowadzenie szkoleń i utrzymanie sił i środków w gotowości do działania. Koszty administracyj-ne to zaledwie trzy procent budżetu.

Zauważyć należy, że RNLI z uwagi na swój ochotniczy charakter jest czymś więcej niż jesz-cze jedną organizacją ratowniczą. Jest ona postrze-gana jako styl życia. Członkostwo w niej to bar-dzo silna rekomendacja dla potencjalnego praco-dawcy – swoista gwarancja odpowiedzialności, umiejętności działania zespołowego, ponadprze-ciętnej odporności psychicznej i fizycznej. Nie ma wiele przesady w twierdzeniu, że to właśnie takie

pozarządowe, niekomercyjne organizacje pomo-cowe tworzą fundament społeczeństwa obywatel-skiego (fot.1).

tyP seVern

Począwszy od roku 1996, RNLI wprowadza do służby duże kutry ratownicze, określane jako typ Severn. Zastępują one jednostki typów Arun i Waveney. W trakcie ich projektowania uwzględ-niono olbrzymie doświadczenie ratownicze zama-wiającej instytucji, której konsultanci współpra-cowali z biurem konstrukcyjnym zakładów Green Marine, realizujących budowę.

Kadłuby kutrów typu Severn są wykonane z tworzywa sztucznego wzmacnianego włóknem szklanym oraz kevlaru (fot. 2). Kadłub jest po-dzielony przez sześć grodzi wodoszczelnych na siedem przedziałów: skrajnik dziobowy, przedział kabiny radio, przedział kabinowy – przeznaczo-ny również dla rozbitków – z toaletą i mesą, prze-dział zbiorników, maszynownia, przeprze-dział ma-szynki sterowej i skrajnik rufowy. W celu popra-wy własności manewropopra-wych jednostka jest popra-

wy-irish coast GuarD

fot. 1. Ćwiczenia w podnoszeniu rozbitków z udziałem śmigłowca i kutra typu severn

NR 02/2013

S i ł y m o r S k i E i n n y C H p a ń S t W

posażona w dziobowy ster strumieniowy. Na pod-kreślenie zasługuje obniżenie burt na śródokręciu – ułatwia to podejmowanie rozbitków bez istotne-go obniżenia dzielności morskiej jednostki.

W centralnej części kadłuba posadowiono nadbu-dówkę, w której znajduje się sterówka, kabina na-wigacyjna i centrum sterowania siłownią (siłow-nia i pokład rufowy są monitorowane za pomocą kamer telewizji przemysłowej). Łącznie umiesz-czono tam siedem stanowisk siedzących. Nad ste-rówką znajduje się odkryte stanowisko obserwa-cyjno-manewrowe. Jeżeli sytuacja tego wymaga, możliwe jest sterowanie z niego kutrem. Jednostki dysponują możliwością samopoziomowania – za-stosowano taki rozkład mas w kadłubie, że powin-ny one wrócić do pozycji pionowej nawet w wy-padku obrócenia ich przez fale stępką do góry.

Wyposażenie elektroniczne obejmuje odbior-nik GPS, radar nawigacyjny, mapę cyfrową – wszystko to zintegrowane w jeden kompleks nawigacyjny. Sprzęt łączności to urządzenia nadawczo-odbiorcze VHF i VHF DF, które pra-cują w systemie GMDSS (Global Maritime Distress and Safety System – globalny morski system bezpieczeństwa), oraz kompleks łączno-ści wewnętrznej.

autor jest absolwentem wyższej szkoły Marynarki wojennej, a także dziekanem wydziału nauk technicznych Dolnośląskiej szkoły wyższej we wrocławiu.

Na pokładzie rufowym jednostki typu Severn ulokowano łódź półsztywną, która jest opuszcza-na przy użyciu elektrycznego żurawika. Na kutrze znajduje się wodoszczelny kontener z pompą po-żarniczą, ale jednostka nie jest dostosowana do walki z pożarami na statkach. Pompa służy do sa-moobrony kutra w wypadku podejmowania ludzi z płonącej jednostki.

Podstawowe dane techniczne kutrów ratowni-czych typu Severn: wyporność standardowa – 38 ton, wyporność pełna – 41 ton, długość cał-kowita – 17,0 m, długość na konstrukcyjnej linii wodnej – 15,5 m, szerokość 5,62 m, zanurzenie – 1,35 m, napęd – dwa silniki wysokoprężne Caterpillar 3412 Rated o mocy 1250 KM przy 2300 obr./min., prędkość maksymalna 25 węzłów, pojemność zbiorników paliwa 5500 litrów, zasięg 250 mil morskich, załoga – sześciu marynarzy.

Możliwość przyjęcia 46 rozbitków.

Koszt kutra wynosi 1 809 104 funty. Łącznie zbudowano 46 jednostek typu Severn, w tym kil-kanaście na eksport. n fot. 2. Kutrer typu severn