Osoby starsze

Domy pomocy społecznej

Zgodnie z danymi ze sprawozdania MPiPS-05, zawierającego informacje na temat placówek zapewniających całodobową opiekę i wsparcie, w 2019 roku na terenie województwa łódzkiego funkcjonowało 55 domów pomocy społecznej – o 1 jednostkę mniej w porównaniu

89 z rokiem 2018 (w 2019 roku brak jednej placówki prowadzonej przez podmiot niepubliczny w powiecie łódzkim wschodnim). Wszystkie domy pomocy społecznej funkcjonujące na terenie województwa to placówki ponadgminne, które w większości prowadzone były przez samorządy powiatowe (48 placówek). Podmioty niepubliczne prowadziły w 2019 roku 7 placówek tego typu.

Domy pomocy społecznej oferują wsparcie nie tylko osobom wymagającym całodobowej opieki ze względu na wiek⁶², ale również innym grupom odbiorców. Placówki funkcjonujące w 2019 roku w województwie łódzkim przeznaczone były dla:

− osób w podeszłym wieku (8 placówek);

− osób przewlekle somatycznie chorych (12);

− osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle somatycznie chorych (8);

− osób przewlekle psychicznie chorych (17);

− dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie (6);

− dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie (1);

− osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie (2);

− innych odbiorców, zgodnie z art. 56a, ust. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej (1).

W województwie łódzkim nie prowadzono domów dla osób niepełnosprawnych fizycznie oraz dla osób uzależnionych od alkoholu.

Domy pomocy społecznej znajdowały się na terenie 22 powiatów. Jedynie w powiecie rawskim i skierniewickim (podobnie, jak rok wcześniej) nie odnotowano funkcjonowania tego typu placówek. W przekroju terytorialnym, największa liczba domów pomocy społecznej zlokalizowana była w stolicy województwa (15), a następnie w powiecie kutnowskim (6), zgierskim (4) i sieradzkim (3). Pozostałe powiaty, na terenie których znajdowały się domy pomocy społecznej, dysponowały maksymalnie 2 jednostkami tego typu.

Z opieki i wsparcia oferowanego przez domy pomocy społecznej w województwie łódzkim skorzystało w ciągu całego roku łącznie 7 208 osób⁶³ (o 181 osób mniej niż w roku 2018).

Placówki te oferowały w 2019 roku 6 211 miejsc (o 46 mniej w porównaniu do stanu z roku 2018), a liczba ich mieszkańców według stanu na koniec 2019 roku wyniosła 6 126 osób, z czego:

− 573 osoby zamieszkiwały domy dla osób w podeszłym wieku;

− 1 668 osób przebywało w domach dla osób przewlekle somatycznie chorych;

− 722 osoby zamieszkiwały domy dla osób w podeszłym wieku oraz przewlekle somatycznie chorych;

− 2 072 osoby przebywały w domach dla osób przewlekle psychicznie chorych;

− 458 osób zamieszkiwało domy dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;

− 48 osób przebywało w domu dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;

− 211 osób zamieszkiwało w domach dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;

62 Niemniej jednak przeważająca część mieszkańców domów pomocy społecznej to osoby w wieku poprodukcyjnym, tj. w wieku 60 lat i więcej przypadku kobiet i powyżej 65 lat dla mężczyzn (w 2019 roku w województwie łódzkim osoby te stanowiły ponad 62,0% wszystkich mieszkańców DPS).

63 Dane dotyczące łącznej liczby osób, które w ciągu całego roku skorzystały z pomocy i wsparcia oferowanego przez domy pomocy społecznej pochodzą ze sprawozdań zgromadzonych w ramach Oceny zasobów pomocy społecznej. W sprawozdaniu MPiPS-05 informacja ta nie występuje.

90

− 374 osoby przebywały w domu dla innych odbiorców, zgodnie z art. 56a, ust. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej.

Około 14,0% spośród wszystkich mieszkańców domów pomocy społecznej w województwie łódzkim (845 osób) stanowiły osoby, które nie opuszczały łóżek.

Rysunek 83. Łączna liczba osób korzystających z domów pomocy społecznej w województwie łódzkim w 2019 roku

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdania Ocena zasobów pomocy społecznej dla województwa łódzkiego za 2019 rok.

W strukturze wiekowej mieszkańców domów pomocy społecznej w województwie łódzkim w 2019 roku przeważały osoby w wieku poprodukcyjnym (3 815 osób), stanowiące niewiele ponad 62,0% wszystkich osób korzystających z opieki oferowanej przez te placówki. Niespełna 38,0% mieszkańców DPS stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (2 297 osób), natomiast liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zamieszkujących domy pomocy społecznej była marginalna (14 osób w 2019 roku). Jednocześnie najstarszy mieszkaniec DPS w województwie łódzkim miał w 2019 roku 106 lat (odnotowano dwie takie osoby), najmłodszy zaś – 3 lata.

W ciągu całego 2019 roku do domów pomocy społecznej w województwie łódzkim przyjętych zostało 1 025 osób, przy czym liczba osób w nich umieszczonych (tj. przyjętych do tych jednostek po raz pierwszy) wyniosła 1 021 osób. Jednocześnie w ciągu roku z placówek tych odeszło 1 085 osób, przy czym w zdecydowanej większości osoby te zmarły (87,0%; 940 osób), natomiast 6,0% (65 osób) przeniesionych zostało do innych placówek, około 4,5% (49 osób) powróciło do rodziny, a 2,9% (31 osób) usamodzielniło się.

Według stanu na koniec 2019 roku, w województwie łódzkim na umieszczenie w domu pomocy społecznej oczekiwało 235 osób. Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w domach pomocy społecznej (stosunek liczby osób umieszczonych w ciągu roku do ogółu osób wymagających umieszczenia w domach pomocy społecznej, tj. osób umieszczonych oraz

91 oczekujących na umieszczenie) osiągnął w województwie łódzkim wartość blisko 81,3%

(wartość zbliżona do obserwowanej w latach poprzednich). Oznacza to, że w 2019 roku blisko 19,0% osób wymagających umieszczenia w domach pomocy społecznej nie otrzymało miejsca w istniejących placówkach.

Dzienne domy pomocy

Dzienne domy pomocy stanowią ośrodki wsparcia przeznaczone głównie dla osób starszych.

Zgodnie z danymi z aplikacji CeSAR MRPiPS, w 2019 roku w całym województwie łódzkim funkcjonowały 43 tego typu jednostki, a zatem o 6 placówek więcej niż w roku poprzednim i o 8 więcej niż w roku 2017. Ośrodki te w większości prowadzone były przez samorząd terytorialny (39 przez samorząd gminny i 2 przez samorząd powiatowy), a prowadzenie pozostałych dwóch zostało zlecone podmiotom zewnętrznym. Placówki tego typu funkcjonowały na terenie 11 powiatów (w roku 2018 było to 10 powiatów) i w 3 miastach na prawach powiatu, przy czym największą ich liczbę odnotowano w Łodzi (22 ośrodki). Z danych pozyskanych w ramach Oceny zasobów pomocy społecznej wynika, że dzienne domy pomocy dysponowały w 2019 roku 1 798 miejscami (o 65 więcej niż w roku 2018), z których w ciągu całego roku skorzystało łącznie 2 187 osób (o 211 osób więcej niż przed rokiem).

Rysunek 84. Łączna liczba osób korzystających z dziennych domów pomocy w województwie łódzkim w 2019 roku

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdania Ocena zasobów pomocy społecznej dla województwa łódzkiego za 2019 rok.

Wsparcie dziennych domów pomocy realizowane jest m.in. poprzez projekt Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Senior-WIGOR, w ramach którego samorządy mogą ubiegać się o środki na rozwój sieci dziennych domów dla osób starszych na swoim terenie. W pierwszej kolejności wsparcie udzielane jest gminom wiejskim i miejsko-wiejskim

92

charakteryzującym się niskimi dochodami w przeliczeniu na mieszkańca i wysokim odsetkiem seniorów w populacji lub brakiem wsparcia dla seniorów, w tym infrastruktury pomocy społecznej służącej do realizacji usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób starszych poza miejscem ich zamieszkania.

Wśród innych form dziennej pomocy skierowanej do osób starszych, w województwie łódzkim w 2019 roku funkcjonowały 253 kluby i inne miejsca spotkań dla seniorów (o 20 więcej niż rok wcześniej i o 45 więcej niż w roku 2017). Jednostki te działały w większości powiatów województwa łódzkiego, poza powiatem poddębickim. W 2020 roku przewidywane jest dalszy wzrost liczby miejsc spotkań dla seniorów o kolejne 8 jednostek.

Rysunek 85. Liczba klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów w województwie łódzkim w 2019 roku

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdania Ocena zasobów pomocy społecznej dla województwa łódzkiego za 2019 rok.

Kluby samopomocy

Wspieraniem osób starszych zajmują się również ośrodki wsparcia, jakimi są kluby samopomocy. W 2019 roku kluby samopomocy w województwie łódzkim oferowały łącznie 435 miejsc (o 95 miejsc więcej niż w roku 2018), z których skorzystało łącznie 420 osób (o 130 więcej niż przed rokiem). Najwięcej osób korzystało z usług klubów samopomocy w Bełchatowie (160 osób) oraz w Łodzi (116).