W dniu 7 kwietnia 2011 roku Komisja Nadzoru Finansowego ustaliła i podała do publicznej wiadomości wysokość średniej ważonej stopy zwrotu OFE za okres od 31 marca 2008 roku do 31 marca 2011 roku. W stosunku do poprzedniego okresu publikacji z września 2010 roku, fundusze polepszyły swoje wyniki. Średnia ważona stopa zwrotu wyniosła 15,2%, a minimalna stopa zwrotu 7,6%. Wszystkie OFE osiągnęły stopę zwrotu wyższą od minimalnej wymaganej.
Było to czternaste ustalenie przez organ nadzoru średniej ważonej stopy zwrotu OFE za okres obejmujący 3 lata i dokonywane w okresach półrocznych.
Podobnie jak pół roku wcześniej, w analizowanym okresie, wszystkie OFE miały dodatnie stopy zwrotu. Najlepszy fundusz, Allianz Polska OFE, osiągnął stopę zwrotu 17,4% a najsłabszy, Aviva OFE BZ WBK 13,6%. Różnica między najwyższą i najniższą stopą zwrotu OFE była relatywnie niska i wynosiła 3,8 pkt proc. (w poprzednim półroczu 4,8 pkt proc.). Było to najniższe dotąd zaobserwowane zróżnicowanie trzyletnich stóp zwrotu OFE.
Tabela 3.1. Wartości jednostek rozrachunkowych i stopy zwrotu OFE
Nazwa OFE WJR Stopa zwrotu
w okresie
31 mar 08 31 mar 11
Allianz Polska OFE 25,05 29,41 17,405%
PKO BP Bankowy OFE 25,75 29,98 16,427%
AXA OFE 26,50 30,69 15,811%
OFE POLSAT 29,30 33,93 15,802%
ING OFE 28,80 33,28 15,556%
Nordea OFE 27,34 31,55 15,399%
Generali OFE 27,81 32,09 15,390%
AEGON OFE 26,32 30,35 15,312%
OFE Pocztylion 25,09 28,93 15,305%
OFE PZU "Złota Jesień" 27,23 31,36 15,167%
Amplico OFE 25,90 29,74 14,826%
OFE WARTA 27,47 31,51 14,707%
Pekao OFE 25,98 29,72 14,396%
Aviva OFE Aviva BZ WBK 27,00 30,68 13,630%
Średnia ważona stopa zwrotu 15,177%
Minimalna stopa zwrotu 7,589%
Źródło: Dzienne sprawozdania finansowe OFE, obliczenia własne Średnia
ważona stopa zwrotu OFE wyniosła 15,2
% w okresie trzech lat.
Różnica między najwyższą i najniższą stopą zwrotu OFE była relatywnie niska i wynosiła 3,8 pkt proc.
Wykres 3.1. Średnia ważona stopa zwrotu OFE ustalana przez KNF oraz minimalne i maksymalne stopy zwrotu OFE*.
* zgodnie z przepisami prawa do marca 2004 roku wyliczana była stopa zwrotu za okres 2 lat na ostatni dzień roboczy kwartału, od września 2004 roku wyliczana jest stopa zwrotu na ostatni dzień roboczy marca i września za okres 3 lat Źródło: KNF
Ustalane i ogłaszane przez KNF 3-letnie stopy zwrotu OFE miały wpływ na podział rachunków premiowych i przychody powszechnych towarzystw emerytalnych. Łączna wartość środków zgromadzonych na rachunkach premiowych OFE w półroczu poprzedzającym wyliczenie trzyletnich stóp zwrotu OFE na dzień 31 marca 2011 roku, wyniosła 67,4 mln zł, z czego 24,9 mln zł zostało przeniesione na rachunek rezerwowy poszczególnych OFE, a 42,5 mln zł zostało przekazane do OFE i poprawiło wyniki finansowe funduszy. Z uwagi na to, że 2 duże fundusze (Aviva OFE BZ WBK i OFE PZU "Złota Jesień") osiągnęły 3-letnie stopy zwrotu dające prawo zarządzającym nimi PTE do mniej niż połowy środków zgromadzonych na rachunku premiowym (odpowiednio 0,0% i 40,1%), to ogólna suma środków, jaka przypadła wszystkim PTE w ostatnim półroczu (36,9% rachunku premiowego) była zdecydowanie niższa niż suma środków przeniesionych do OFE (63,1% rachunku premiowego).
Tabela 3.2. Podział środków zgromadzonych na rachunku premiowym od 31.03.2008 do 31.03.2011
OFE Kwota na rachunek
rezerwowy Kwota do funduszu Łącznie
AEGON 1,2 1,5 2,8
Źródło: Dzienne sprawozdania finansowe OFE, obliczenia własne -40%
spread (min - max) średnia ważona stopa zwrotu OFE min max
stopy liczone co kwartał za okres 2 letni
stopy liczone co pół roku (w marcu i wrześniu) za
DEPARTAMENTNADZORUINWESTYCJIEMERYTALNYCH PION NADZORU UBEZPIECZENIOWO-EMERYTALNEGO
Realna stopa zwrotu OFE utrzymywała się poniżej zera w dużej części badanego okresu. Od lipca 2010 roku wartość indeksu średniej ważonej jednostki rozrachunkowej była wyższa od wartości indeksu inflacji. Kluczowy wpływ na takie wyniki miało odwrócenie koniunktury na GPW. Od lutego 2009 roku, fundusze zaczęły odrabiać poniesione wcześniej straty. Dobre wyniki inwestycyjne pozwoliły na uzyskanie realnych zysków. W analizowanym okresie stopa zwrotu OFE była wyższa niż skumulowana inflacja i fundusze od 31.03.2008 r. do 31.03.2011 r.
osiągnęły średnio dodatnią realną stopę zwrotu wynoszącą 3,4%.
Wykres 3.2. Zmiana średniej ważonej jednostki rozrachunkowej OFE na tle indeksu cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce
Średnia ważona aktywami netto wartość jednostki rozrachunkowej OFE, 31.03.2008=10 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, dzienne sprawozdania finansowe OFE, obliczenia własne
Analiza histogramu miesięcznych stóp zwrotu OFE w okresie od stycznia 2000 roku do marca 2011 roku ukazuje wyniki odnotowane w badanym okresie na tle wyników historycznych. W całym okresie stopy charakteryzuje asymetria rozkładu względem stopy zerowej, ale dominują stopy dodatnie. Stopy z badanego okresu od marca 2008 roku do marca 2011 roku oznaczono kolorem granatowym. Warto zwrócić uwagę na skrajną ujemną wartość, która wystąpiła w październiku 2008 roku. Stopa na poziomie –8,3% odchyla się o 3,5 pkt. proc. od drugiego w kolejności, najgorszego wyniku inwestycyjnego na rynku OFE (styczeń 2008 roku, stopa zwrotu –4,8%). Po okresie wyraźnego spadku średniej wartości jednostki rozrachunkowej OFE trwającym do lutego 2009 roku obserwowany jest powrót na ścieżkę wzrostu, dodatnie stopy zwrotu wyraźnie dominują nad ujemnymi. Przewaga ujemnych stóp zwrotu zaobserwowanych w ostatnich trzech latach pokazuje, że nie był to okres najlepszy, jednak najświeższe obserwacje pozwalają na formułowanie optymistycznych prognoz co do najbliższej przyszłości.
7,5 8,0 8,5 9,0 9,5 10,0 10,5 11,0 11,5 12,0
mar 08 maj 08 lip 08 wrz 08 lis 08 sty 09 mar 09 maj 09 lip 09 wrz 09 lis 09 sty 10 mar 10 maj 10 lip 10 wrz 10 lis 10 sty 11 mar 11
WJR inflacja
Średnia realna stopa zwrotu OFE wyniosła 3,8%.
Diagram 3.1. Histogram miesięcznych stóp zwrotu OFE w okresie od stycznia 2000 do marca 2011
Źródło: obliczenia własne
W okresie od 31 marca 2008 roku do 31 marca 2011 roku średnia stopa zwrotu OFE z subportfela akcyjnego wyniosła 3,92% i była wyższa o 2,4 pkt. proc. od zmiany indeksu WIG oraz o 9,1 pkt. proc. od zmiany indeksu WIG20. Spread pomiędzy skrajnymi wynikami osiągniętymi na subportfelu akcyjnym przez poszczególne OFE kształtował się na poziomie 21,7 pkt proc.
Średnia stopa zwrotu OFE z subportfela papierów dłużnych była niższa o 0,78 pkt proc. niż zmiana indeksu krajowych obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu. Maksymalny spread
2011-03 2009-01 2004-04 2001-12 2004-09 2009-07 2006-05 2003-01 2001-08 2004-02 2009-04 2005-10 2002-06 2001-05 2003-12 2006-07 2003-11 2002-02 2001-04 2003-07 2005-02 2002-07 2001-09 2001-01 2003-05 2003-08 2009-02 2001-06 2001-07 2000-08 2002-08 2002-10 2008-06 2001-02 2001-03 2000-07 2001-11 2002-01 2008-01 2000-09 2000-10 2000-06 2000-11 2000-12
2008-10 2007-11 2000-04 2000-05 2000-03 2000-01 2000-02 2001-10
-10% do -8% -8% do -6% -6% do -4% -4% do -2% -2% do 0% 0% do 2% 2% do 4% 4% do 6% 6% do 8% 8% do 10%
DEPARTAMENTNADZORUINWESTYCJIEMERYTALNYCH PION NADZORU UBEZPIECZENIOWO-EMERYTALNEGO
między wynikami osiągniętymi na ww. subportfelu przez poszczególne OFE kształtuje się na poziomie 3,15 pkt proc.
Tabela 3.3. Stopy zwrotu otwartych funduszy emerytalnych z części akcyjnej i dłużnej portfela inwestycyjnego
Miara Stopa zwrotu z subportfela i indeksów instrumenty udziałowe instrumenty dłużne
Średnia na rynku OFE 3,92% 19,29%
Mediana na rynku OFE 3,81% 19,32%
Minimalna na rynku OFE -4,44% 18,25%
Maksymalna na rynku OFE 17,24% 21,39%
Indeks WIG 1,50%
Indeks WIG20 -5,51%
Indeks obligacji 20,07%
Źródło: Dzienne sprawozdania finansowe OFE, GPW, FTSE
Inwestycje w spółki z udziałem Skarbu Państwa: KGHM, PKO BP oraz PKN ORLEN, pozwoliły funduszom osiągnąć najwyższe nominalne zyski w badanym okresie. Relatywnie duże straty (ponad pół miliarda zł) OFE odnotowały na inwestycjach w akcje spółek GLOBE TRADE CENTRE i POLIMEX-MOSTOSTAL.
Tabela 3.4. Papiery wartościowe, na których sektor OFE zrealizował największe zyski i straty w okresie od 31.03.2008 roku do 31.03.2011 roku
Nazwa instrumentu Kategoria lokat Łączny zysk w mln zł
KGHM POLSKA MIEDŹ akcje 3 623
PKO BP akcje 2 082
PKN ORLEN akcje 2 020
DS1017 obligacje 1 519
PS0412 obligacje 1 474
DS1015 obligacje 1 296
LW BOGDANKA akcje 1 284
PS0414 obligacje 1 277
DS1019 obligacje 1 183
PS0511 obligacje 1 153
ECHO INVESTMENT akcje -222
ASSECO POLAND akcje -223
POL-AQUA akcje -243
IMMOEAST akcje -284
VISTULA GROUP akcje -317
CERSANIT akcje -347
PBG akcje -435
CEDC akcje -494
GLOBE TRADE CENTRE akcje -640
POLIMEX-MOSTOSTAL akcje -748
Źródło: Dzienne sprawozdania finansowe OFE