Czas przyjaźni
Na początku 1980 r. nic nie wskazywało na to, że w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej już niedługo zajdą diametralne zmiany. Ówczesna Polska była postrzegana nie tylko przez władze NRD jako trwałe ogniwo wspólnoty państw socjalistycznych.
Taki też obraz przekazywał centralny organ prasowy SED – „Neues Deutschland”.
Obywatele NRD byli upewniani, że w sąsiednim kraju jest generalnie tak samo jak u nich. Polska była przewidywalna, w Polsce to partia robotnicza (PZPR) wskazy-wała kierunki, sugerowskazy-wała działania, stwarzała możliwości i je realizowskazy-wała.
Głos Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej współbrzmiał z generalnym tonem pro-pagandy państw „bloku” z ZSRR na czele. W tym okresie wszystkie dołączyły do sprzeciwu państw socjalistycznych oraz sympatyzujących z nimi partii politycznych i organizacji w krajach spoza tego bloku przeciwko planom NATO rozmieszczenia amerykańskich rakiet atomowych w Europie Zachodniej137. Jednocześnie podkreślano znaczenie propozycji pokojowych przedstawianych przez ZSRR i jego satelitów.
W oficjalnym wydaniu między partiami, władzami i społeczeństwami NRD i PRL stosunki układały się niemal jak w bajce. Wszyscy byli dla siebie życzliwi, serdeczni, wyrozumiali. Jak donosiło „Neues Deutschland”, spotkania przywód-ców NRD i PRL przebiegały „w serdecznej, przyjacielskiej atmosferze”138, „po-twierdzały zgodność poglądów we wszystkich omówionych kwestiach”, a „oparte
137 W tym okresie nastąpiło znaczne zaostrzenie stosunków na linii ZSRR-USA. Było to rezultatem polityki prezy-denta Ronalda Reagana wobec ZSRR. Szerzej por. Kukułka J., Historia współczesnych stosunków międzynaro-dowych, Warszawa 1997, s. 292 i n.; Garthoff R., Detente and Confrontation: American-Soviet Relations from Nixon to Reagan, Washington 1985; Brzeziński Z., Cztery lata w Białym Domu. Wspomnienia doradcy do spraw Bezpieczeństwa Państwa 1977-1981, Londyn 1986; Pastusiak L., Ronald Reagan. Biografia dokumenta-cyjna, Warszawa 1988; Malendowski W., Zimna wojna. Sprzeczności, konflikty i punkty kulminacyjne w ra-dziecko-amerykańskiej rywalizacji, Poznań1994.
138 Weitere Zusammenarbeit mit der polnischen Bruderpartei, „Neues Deutschland” nr 24, wtorek, 29.01.1980. Na temat różnych aspektów stosunków pomiędzy NRD i PRL w różnych okresach patrz też: red. Kerski B., Kotula A., Wóycicki K.: Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, Szczecin 2003 (wyd. niemieckie: red. red. Kerski B., Kotula A., Wóycicki K., Zwangsverordnete Freundschaft? Die Beziehun-gen zwischen der DDR und Polen, 1949-1990, Osnabrück 2003); Kerski B., Kotula A., Ruchniewicz K., Wóy-cicki K.: Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, Wrocław 2009.
na zasadach marksizmu-leninizmu i proletariackiego internacjonalizmu współdzia-łanie Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec i Polskiej Zjednoczonej Partii Robot-niczej jest podstawą wszechstronnego rozwoju wzajemnych stosunków”.139 Podpi-sywane układy, porozumienia miały znaczenie historyczne i tworzyły „trwałą pod-stawę naszych braterskich stosunków z perspektywą na następne stulecie”140.
Podkreślano, że „NRD i Polska nadal będą niezmiennie dążyć do wzmocnie-nia jedności i zwartości socjalistycznej wspólnoty”141, a „u boku ZSRR, innych krajów Układu Warszawskiego i wszystkich miłujących pokój sił na świecie będą zdecydowanie kontynuować walkę o pokój i bezpieczeństwo narodów, stawiając sobie za cel powstrzymanie zbrojeń wymuszonych przez podjęte w Brukseli decy-zje dotyczące rakiet NATO”142.
Najwięcej informacji dotyczyło oczywiście oficjalnego życia państwa. Najważ-niejszą rolę odgrywała w Polsce, podobnie, jak w NRD, partia robotnicza – PZPR.
Dla uczczenia ważnych z punktu widzenia władz wydarzeń, np. zjazdu partii, podej-mowano szczególne wysiłki. Tak też było w przypadku VIII Zjazdu PZPR, który od-był się w dniach 11-15 lutego 1980 r.
O przygotowaniach i o przebiegu VIII Zjazdu PZPR centralny organ prasowy SED informował często i bardzo obszernie. Podkreślano, że PZPR liczyła już po-nad trzy miliony członków, a udział robotników wzrósł z „41,8% do popo-nad 46%”.
Podkreślano przy tym, że większość nowo przyjętych członków (600 000 od grud-nia 1975 r.) to pracownicy produkcyjni. „Ponieważ dwie trzecie wszystkich nowo przyjętych od VII Zjazdu Partii to młodzież, średni wiek członków i kandydatów partii obniżył się do prawie 40 lat”.143
139 Gemeinsames Kommuniqué über das freundschaftliche Arbeitstreffen der Genossen Edward Gierek und Erich Honecker, „Neues Deutschland” nr 55, środa, 5.03.1980.
140 Brüderliches Kampfesbündnis zwischen SED und PVAP, „Neues Deutschland” nr 37, środa, 13.02.1980.
141 Gemeinsames Kommuniqué über das freundschaftliche Arbeitstreffen der Genossen Edward Gierek und Erich Honecker, „Neues Deutschland” nr 55, środa, 5.03.1980.
142 Weitere Zusammenarbeit mit der polnischen Bruderpartei, „Neues Deutschland” nr 24, wtorek, 29.01.1980.
143 PVAP hat über drei Millionen Mitglieder, „Neues Deutschland” nr 26, czwartek, 31.01.1980. Patrz też: Partia w liczbach, „Trybuna Ludu” nr 25, środa, 30.01.1980. Por. także: Sprawozdanie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej za okres od VII do VIII Zjazdu, w: VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii
Nie zabrakło także, typowych w takich przypadkach dowodów na to, że całe społeczeństwo żyło zjazdem partii. Jak donosił warszawski korespondent dziennika, polska młodzież podejmowała dla uczczenia zjazdu, który dopiero miał się odbyć, specjalne działania, nazywane w tamtym czasie czynami: „We wszystkich zakątkach Polski młodzieżowe kolektywy rywalizują o zaszczytny tytuł „Brygady VIII Zjazdu Partii”. Każdego dnia rośnie liczba czynów produkcyjnych, którymi młodzież nasze-go sąsiednienasze-go kraju pomaga przynasze-gotować znaczące obrady najwyższenasze-go organu Pol-skiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. 300 ton cynku i ołowiu ponad plan chcą na przykład wydobyć młodzi górnicy z kopalni „Bolesław”. Członkowie ZSMP144 w Hu-cie im. „Feliksa Dzierżyńskiego” w Dąbrowie Górniczej wytworzyli już dodatkowo 20 ton stali wysokiej jakości. Młodzi pracownicy zakładów papierniczych w Kostrzy-nie nad Odrą przeprowadzili generalną konserwację ważnych instalacji produkcyj-nych.” Równocześnie informowano, że od wielu tygodni trwała też kampania spra-wozdawczo-wyborcza w ZSMP. Według relacji Horsta Iffländera „2,8 miliona człon-ków związku podsumowuje swoje dotychczasowe działania podejmowane w środo-wisku młodego pokolenia Polski Ludowej, studiuje i dyskutuje wytyczne KC PZPR na zjazd partii, na podstawie których formułuje swoje własne zadania na lata 80-e.”145
W ocenie propagandy młodzież popierała kurs partii, a „najlepsza” część mło-dzieży była skupiona w kuźni nowych kadr dla partii robotniczej, tzn. właśnie w ZSMP. Świadomość klasowa tej części społeczeństwa była oczywiście wyni-kiem wychowawczej pracy prowadzonej przez PZPR wśród młodzieży. A
komuni-Robotniczej. 11-15 lutego 1980 r. Podstawowe dokumenty i materiały, Warszawa 1980: „[...] Polska Zjedno-czona Partia Robotnicza liczy według stanu na 1 stycznia 1980 r 3080 tys. członków i kandydatów. W okresie między VII a VIII Zjazdem szeregi partii wzrosły o ok. 650 tys. osób […] Do PZPR należy ponad 1420 tys. ro-botników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji, budownictwie, transporcie i usługach. Liczba roro-botników w składzie partii wzrosła w okresie międzyzjazdowym o ok. 400 tys [...]”, s. 60.
144 Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (ZSMP) powstał w 1976 r. i zastąpił Związek Młodzieży Socjalistycz-nej istniejący od 1957 r. Zrzeszał osoby w wieku 15–35 lat i był podporządkowana ideowo i politycznie PZPR.
145 Taten der Jugend vor dem Parteitag, „Neues Deutschland” nr 9, piątek, 11.01.1980. Patrz też np.: Młodzieżowe zobowiązania przed VIII Zjazdem PZPR. Za słowami idą czyny, „Sztandar Młodych” nr 11, poniedziałek, 11.01.1980; Rośnie aktywność załóg. Czyny produkcyjne ZSMP-owców, „Sztandar Młodych” nr 17, ponie-działek, 21.01.1980; Spotkanie młodych przodowników czynu zjazdowego. Młodzież Ojczyźnie i Partii na jej VIII Zjazd, „Sztandar Młodych” nr 24, wtorek, 24.01.1980; Młodzi przed VIII Zjazdem. „Cegielszczacy” przy-spieszają rytm pracy, „Sztandar Młodych” nr 31, środa, 6.02.1980: „[...] Ta nasza pierwsza lokomotywa – mówi Marek Sołtysiak z Fabryki Lokomotyw i Wagonów – wyjedzie po raz pierwszy na szlak ciągnąc pociąg wiozący poznańskich delegatów na VIII Zjazd PZPR [..]”.
ści rolę młodzieży doceniali.146 Mówił o tym w swym przemówieniu podczas zjaz-du Edward Gierek147. W uchwałach VIII Zjazdu PZPR zapisano: „partia oczekuje od ruchu młodzieżowego jeszcze skuteczniejszej ideologicznej pracy wychowaw-czej wśród całej młodzieży […] Szczególna rola przypada ZSMP, który reprezen-tuje całość pracującej młodzieży naszego państwa”148. Wiodącą rolę w związku od-grywała oczywiście młodzież robotnicza.
W związku z rozpoczynającym się zjazdem polskiej partii, w poniedziałek, 11. lutego 1980 r., „Neues Deutschland” opublikowało podpisany przez Ericha Ho-neckera list KC SED, zawierający „serdeczne i braterskie bojowe pozdrowienia”
skierowane do „wszystkich delegatów na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wszystkich komunistów i do mas pracujących Polskiej Rzeczypospo-litej Ludowej”, wychwalający wszechstronne osiągnięcia149 „bratniego narodu pod przywództwem swojej sprawdzonej w walce awangardy”150, czyli PZPR. Autor li-stu przekonywał też, że współpraca między partiami pomyślnie rozwijała się we
146 Por.: O dalszy rozwój socjalistycznej Polski. O pomyślność narodu polskiego. Założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w latach 1981-1985. Referat programowy Biura Politycznego wygłoszony I sekretarza KC PZPR, Edwarda Gierka, w: VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. 11-15 lutego 1980 r.
Podstawowe..., op. cit. s. 97-158.
147 Edward Edward Gierek (1913–2001) był w latach 1970–1980 I sekretarzem KC PZPR. Od lipca 1956 r. do paź-dziernika 1956 r., następnie od marca 1959 r. do września 1980 r. był członkiem Biura Politycznego KC PZPR.
Szerzej patrz: Gajdziński P., Gierek. Człowiek z węgla, Poznań 2014; Rolicki J., Edward Gierek. Życie i narodzi-ny legendy, Warszawa 2014; Rolicki J., Edward Gierek: Przerwana dekada, Warszawa 1990. Patrz też: Gierek Edward, w: Mołdawa T., Ludzie władzy..., op. cit., s. 353.
148 Elan der Arbeiterjugend Polens verbürgt Erfolge, „Neues Deutschland” nr 98, piątek, 25.04.1980. Patrz też:
Uchwała VIII Zjazdu PZPR, Zadania partii w dalszym rozwoju socjalistycznej Polski, w kształtowaniu pomyśl-ności narodu polskiego, „Trybuna Ludu” nr 43, środa, 20.02.1980; por. także: Zadania partii w dalszym rozwo-ju socjalistycznej Polski, w kształtowaniu pomyślności narodu polskiego. Uchwała VIII Zjazdu Polskiej Zjed-noczonej Partii Robotniczej, w: VIII Zjazd Polskiej ZjedZjed-noczonej Partii Robotniczej. 11-15 lutego 1980 r. Pod-stawowe..., op. cit, s. 167-212.
Horst Iffländer, autor artykułu w „Neues Deutschland”, pisał także o dyskusji prowadzonej na łamach „Sztan-daru Młodych” na temat socjalistycznego stylu życia, z tym że cytowane fragmenty pochodzą z jednego tekstu z początku stycznia 1980 r. zamieszczonego w dziale Postawy i ideały: Socjalistyczny sposób życia. W poszu-kiwaniu recepty, „Sztandar Młodych” nr 2, czwartek, 3.01.1980. Tu właśnie znajduje się przywoływana wypo-wiedź, jakiej „Sztandarowi Młodych” udzielił w sondzie na zadany temat „Eugeniusz Myśliwczyk, górnik- kombajnista kopalni „Wujek” w Katowicach, lat 29, członek ZSMP, sekretarz Brygadowej Organizacji Partyj-nej, delegat na VIII Zjazd PZPR”. Ponadto patrz też np.: Młodzież dyskutuje przed VIII Zjazdem PZPR.
Aktywność na co dzień, „Sztandar Młodych” nr 2, czwartek, 3.01.1980; Studenckie Forum Przedzjazdowe.
Dojrzałość i zaangażowanie, „Sztandar Młodych” nr 18, wtorek, 18.01.1980; Wysoka jakość pracy ambicją młodzieży, „Sztandar Młodych” nr 33, piątek, 8.02.1980; Młodzież Ojczyźnie i Partii, „Sztandar Młodych”
nr 41, poniedziałek, 18.02.1980.
149 W propagandowych tekstach w NRD donoszono stale o „socjalistycznych osiągnięciach”. Szerzej o tym, jak to rozumiano patrz: Sozialistische Errungenschaften, w: red. Eppelmann R., Möller H., Nocke G., Wilms D, Lexi-kon des DDR-Sozialismus..., op. cit., s. 557-558.
150 Brüderliche Kampfesgrüße an VIII. Parteitag der PVAP, „Neues Deutschland” nr 35, poniedziałek, 11.02.1980.
wszystkich dziedzinach i że „Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec również w przyszłości zrobi wszystko dla umacniania i poszerzania braterskiego i pełnego zaufania współdziałania naszych partii i państw”.151
Rezultaty zjazdu też zostały oce-nione wysoko. Jak głosiła oficjalna pro-paganda, uchwały VIII Zjazdu PZPR były kontynuacją słusznej linii poprzed-nich zjazdów152, a ówczesny I sekretarz KC PZPR Edward Gierek stwierdzał w wygłoszonym referacie: „Partia jest niezłomnie zdecydowana kontynuować
sprawdzoną strategię rozwoju społeczno-politycznego lat 70-ych”, ponieważ „dzięki temu można było przyspieszyć rozwiązanie wielu problemów społecznych o histo-rycznym znaczeniu”153. Przedstawiane perspektywy były wprawdzie świetlane, ale mówca dodawał trochę dziegciu do beczki miodu zwracając uwagę na, jak się wyra-ził, czynniki hamujące, które wystąpić miały w następnym dziesięcioleciu: „Przede wszystkim zarysowuje się spadkowa tendencja wzrostu liczby pracowników. Rów-nież możliwości zwiększenia inwestycji będą ograniczone. Musimy liczyć się z ten-dencjami w gospodarce światowej, które są niekorzystne dla rozwoju naszego eks-portu. Nasza ekonomia będzie obciążona spłacaniem zaciągniętych kredytów. Musi-my likwidować napięcia, zmniejszać trudności w dziedzinie energii i transportu oraz zaopatrzenia – rozwój naszego kraju kształtować w bardziej zrównoważony sposób”154. Wnikliwy czytelnik „Neues Deutschland” mógłby z tej części referatu
151 Grüße an PVAP-Parteitag, „Neues Deutschland” nr 35, poniedziałek, 11.02.1980.
152 Kontinuierlicher Kurs der PVAP zum Wohl des Volkes, „Neues Deutschland” nr 34, sobota/niedziela, 9./10.02.1980. Patrz też: Sprawozdanie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej za okres od VII do VIII Zjazdu, „Trybuna Ludu” nr 33, piątek, 8.02.1980.
153 Volkspolens Kurs auf die Stärkung des Friedens und des Sozialismus, „Neues Deutschland” nr 36, wtorek, 12.02.1980. Patrz też: Referat programowy Biura Politycznego „O dalszy rozwój socjalistycznej Polski, o po-myślność narodu polskiego; założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w latach 1981-1985” wygłoszo-ny przez I sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka, „Trybuna Ludu” nr 36, wtorek, 12.02.1980.
154 Die Strategie der PVAP zum Wohl des polnischen Volkes wird fortgesetzt, „Neues Deutschland” nr 36, wtorek, 12.02.1980.
Ilustracja 4: Prezydium VIII Zjazdu PZPR obradującego w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Źródło: Neues Deutschland, 12. 02.1980, nr 36
wyłowić sygnały nadchodzących jeszcze w tym roku zawirowań gospodarczych i politycznych w Polsce.
W zjeździe polskiej partii uczestniczyła oczywiście delegacja SED. Na jej czele stał Paul Verner155, który też zabrał głos. 12. lutego 1980 r. „Neues Deutsch-land” donosiło na pierwszej stronie, że jego wystąpienie zostało przyjęte „burzli-wymi oklaskami”. Mówca przekazał braterskie bojowe pozdrowienia od Ericha Honeckera i wszystkich komunistów NRD i opowiadał się za tym, „żeby zgodnie z testamentem takich wybitnych przywódców rewolucyjnego ruchu robotniczego, jak Karl Liebknecht, Róża Luksemburg, Wilhelm Pieck i Julian Marchlewski do-bre sąsiedztwo, nierozerwalna przyjaźń i sojusz naszych partii i państw nieznisz-czalnie, trwale i na zawsze żyły w świadomości i działaniach naszych obu naro-dów. Podpisany przez Ericha Honeckera i Edwarda Gierka układ o przyjaźni two-rzy trwałą podstawę naszych braterskich stosunków z perspektywą na następne stulecie”156. Końcowe akordy wystąpienia Paula Vernera brzmiały:
„Niech żyje Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, przewodnia siła narodu polskiego narodu!
Niech żyje braterski sojusz i nierozerwalna przyjaźń między Niemiecką So-cjalistyczną Partią Jedności (tak w „Trybunie Ludu” – przypis WJ) i Polską Zjed-noczoną Partią Robotniczą, między naszymi państwami i narodami!
Niech żyje marksizm-leninizm i proletariacki internacjonalizm!
Za nowe sukcesy w walce o socjalizm i pokój!”157
155 Paul Verner (1911–1986) był od 1963 r. członkiem Biura Politycznego KC SED. Patrz też: Verner, Paul, w: Namen und Daten..., op. cit., s. 327; Verner, Paul, w: Biographische Datenbanken..., op. cit.
156 Brüderliches Kampfesbündnis zwischen SED und PVAP, „Neues Deutschland” nr 37, środa, 13.02.1980.
157 Gute Nachbarn, feste Freunde und starke Bundesgenossen, ibidem. Patrz też: Przemówienie tow. Paula Vernera przewodniczącego delegacji NSPJ, „Trybuna Ludu” nr 37, środa, 13.02.1980; Pozdrowienia KC NSPJ dla VIII Zjazdu PZPR, „Trybuna Ludu” nr 36, wtorek, 12.02.1980. W tekście opublikowanym przez „Trybunę Ludu” ostatni akapit przemówienia Paula Vernera brzmiał: Za nowe sukcesy Towarzyszki i Towarzysze w walce i socjalizm i pokój!”. Tekst przemówienia Paula Vernera wydrukowało też „Życie Warszawy”: Wystąpienia przedstawicieli bratnich partii. Przewodniczący delegacji NSPJ Paul Verner, „Życie Warszawy” nr 37, środa, 13.02.1980.
„Neues Deutschland” przekonywało, że zjazd PZPR „jest z żywym zaintere-sowaniem śledzony przez członków naszej partii, przez obywateli naszej republiki.
Bratnia partia w naszym sąsiednim socjalistycznym kraju radzi o zadaniach przy-szłej pięciolatki. Chodzi przy tym o dalsze kształtowanie rozwiniętego społeczeń-stwa socjalistycznego w Polsce Ludowej i o politykę międzynarodową kraju. Obej-muje to naszą wspólną walkę o pokój i bezpieczeństwo prowadzoną u boku Związ-ku Radzieckiego i innych bratnich krajów, jak również o dalsze pogłębianie różno-rodnych przyjacielskich stosunków pomiędzy naszymi narodami”.158
Zjazd nie przyniósł żadnych niespodzianek. Edward Gierek został ponownie wybrany na stanowisko I sekretarza KC PZPR, w związku z czym Erich Honecker wysłał w imieniu KC SED telegram gratulacyjny, w którym życzył Polskiej Zjedno-czonej Partii Robotniczej i polskiemu narodowi „dalszych sukcesów w budowie roz-winiętego społeczeństwa socjalistycznego w trakcie realizacji znaczących uchwał VIII Zjazdu”.159
Obrady skończyły się, delegaci i goście wrócili do domów, a za nimi mogły podążać kartki pocztowe i listy ofrankowane jednym z dwóch specjalnych znaczków. Jak donosił Horst Iffländer, warszawski korespondent dzienni-ka, „dla polskich kolekcjonerów filatelistycznych nowości dzień 11. lutego był pierwszym szczytowym wydarzeniem
tego roku. W dniu rozpoczęcia VIII Zjazdu PZPR wyemitowane zostały dwa spe-cjalne znaczki” o wartości 2,50 zł. Ich motywami były zjazdowe plakaty. Za atrak-cyjne uznawał też znaczki z planowanej w 1980 r. przez polskie Ministerstwo Poczty i Telekomunikacji specjalnej emisji, która miała uhonorować „110. rocznicę urodzin Lenina i 35. rocznica układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy
158 Warschau im Blickpunkt, „Neues Deutschland” nr 38, czwartek, 14.02.1980.
159 Gratulation an Edward Gierek, „Neues Deutschland” nr 40, sobota/niedziela, 16./17.02.1980; zob też: Depesze gratulacyjne do Edwarda Gierka, „Trybuna Ludu” nr 42, wtorek, 19.02.1980.
Ilustracja 5: Znaczki pocztowe wydane z okazji VIII Zjazdu PZPR. Źródło: Neues Deutsch-land, 16/17. 02.1980, nr 40
zawartego z ZSRR, 35. rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem, a także 35. rocznicę powstania ONZ”.160
VIII Zjazd PZPR przyniósł za to zmiany w rządzie. Piotr Jaroszewicz161 popro-sił o odwołanie go z funkcji premiera. Na jego miejsce Edward Gierek rekomendo-wał Edwarda Babiucha162, który dotychczas był wiceprzewodniczącym Rady Pań-stwa, a Sejm tę propozycję przyjął. „Neues Deutschland” pisało 19. lutego 1980 r., że „nowy prezes Rady Ministrów podkreślił na forum parlamentu, że uchwały VIII Zjazdu PZPR stanowią programową linię działalności rządu”. Sejm przychylił się także do wniosku Edwarda Babiucha o „odwołanie Jana Szydlaka163 [...] z funk-cji wiceprezesa Rady Ministrów, ponieważ podejmie on inną odpowiedzialną dzia-łalność. Parlament przyjął propozycję powołania Kazimierza Barcikowskiego, kan-dydata Biura Politycznego KC PZPR, na wiceprezesa Rady Ministrów”.164
Wydarzeniem, które przedstawiano jako bardzo ważne dla NRD i PRL, i o którym przypominano jeszcze przez pra-wie następne pół roku, była wizyta Eri-cha Honeckera w Warszawie na począt-ku marca 1980 r. Informację o jej rozpo-częciu „Neues Deutschland” zamieściło na pierwszej stronie i opatrzyło ją zdję-ciem obu polityków spotykających się
160 Sonderwerte Volkspolens zum Parteitag, „Neues Deutschland” nr 40, sobota/niedziela, 16./17.02.1980. Patrz też: Znaczki pocztowe na VIII Zjazd, „Życie Warszawy” nr 35, poniedziałek, 11.02.1980.
161 Piotr Jaroszewicz (1909–1992) był w latach 1952–1970 wiceprezesem, a w latach 1970–1980 prezesem Rady Ministrów PRL. Od 1964 r. do 1980 r. był też członkiem Biura Politycznego KZ PZPR. Patrz też: Zieleniewski M., Przez lekko uchyloną bramę: Gierek, Jaroszewicz, Babiuch, Cyrankiewicz, Szlachcic i inni, Lublin 1989;
Jaroszewicz, Piotr, w: Mołdawa T., Ludzie władzy..., op. cit., s. 364.
162 Edward Babiuch (ur. w 1927 r.) był od grudnia 1970 r. do sierpnia 1980 r. członkiem Biura Politycznego KC.
Od lutego do sierpnia 1980 r. pełnił funkcję prezesa Rady Ministrów. Patrz też: Zieleniewski M., Przez lekko uchyloną bramę: …, op. cit.; Babiuch, Edward, w: Mołdawa T., Ludzie władzy..., op. cit., s. 330.
163 Jan Szydlak (1925–1997) był wiceprezesem Rady Ministrów od 1976 r. do 1979 r. Od lutego do sierpnia 1980 r. był przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych (CRZZ). Patrz też: Szydlak, Jan, w: Mołda-wa T., Ludzie władzy... op. cit., s. 430.
164 Parlament der VR Polen trat in Warschau zusammen, „Neues Deutschland” nr 42, wtorek, 19.02.1980. Patrz też: Sejm powołał Edwarda Babiucha na prezesa Rady Ministrów, „Trybuna Ludu” nr 42, wtorek 19.02.1980.
Ilustracja 6: Erich Honecker przybył z wizytą do Warszawy. Źródło: Neues Deutschland, 4.03.1980, nr 54
na lotnisku. Mimo tego, że szumny tytuł noty „Rozmowy pomiędzy wiodącymi przed-stawicielami SED i PZPR” zajmuje ponad połowę szerokości kolumny dziennika (czte-ry z siedmiu łamów), i w sumie nota wyglądała na dużą, to zawarta w niej informacja o treści rozmów była nader skromna. Pierwszy akapit informował o tym kto przybył i na czyje zaproszenie, drugi to lista uczestników rozmów, a w trzecim najkrótszym na-pisano: „Tematem rozmów był dalszy rozwój współpracy między oboma krajami oraz kilka problemów wynikających z aktualnej sytuacji międzynarodowej”.165
Relacja z wizyty była oczywiście standardowa. Obaj rozmówcy wyrazili swo-je „zadowolenie ze stale pogłębiającej się współpracy i z przyjacielskich stosun-ków obu partii i narodów”. Taki rozwój był zgodny, jak stwierdzano w komunika-cie opublikowanym po zakończeniu spotkania, z duchem umowy o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy zawartej w 1977 r. Rozmówcy podkreślili też, że bezpaszportowy i bezwizowy ruch turystyczny między NRD i Polską166 nadal od-grywa znaczącą rolę w rozwoju współpracy.167 Jak się okazało pół roku później, ta otwarta granica przyjaźni na powrót stała się rzeczywistą granicą, która miała chronić obywateli NRD przed zgubnym i niepożądanym, zdaniem władz tego kra-ju, wpływem wrzenia nastrojów w PRL. W październiku 1980 r. przywrócono na granicy kontrolę paszportową.
165 Gespräche zwischen den führenden Repräsentanten der SED und PVAP, „Neues Deutschland” nr 54, wtorek, 4.03.1980. Patrz też: Na zaproszenie E. Gierka E. Honecker z wizytą w Polsce, „Trybuna Ludu” nr 54, wtorek, 4.03.1980.
166 25.11.1971 zawarto umowę o wzajemnych podróżach obywateli obu państw, która zaczęła obowiązywać od
166 25.11.1971 zawarto umowę o wzajemnych podróżach obywateli obu państw, która zaczęła obowiązywać od