Pielęgniarka systemu i ratownik medyczny w jednostkach systemu…63

63

(Dz.U. z 2012, Nr 0, poz.7) gdzie § 3 informuje o wygaśnięciu kształcenia w zawodzie Ratownik Medyczny w szkołach policealnych. Ostatni nabór (na semestr pierwszy) odbędzie się w roku szkolnym 2012/2013. Edukacja będzie

trwała do chwili zakończenia cyklu kształcenia. Po raz ostatni uczniowie szkół policealnych z kierunku Ratownik Medyczny przystąpią do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w styczniu 2015 roku [115].

W Polsce na dzień 30.03.2010 roku jest 105 szkół policealnych, w tym 65 publicznych i 40 niepublicznych kształcących na kierunku Ratownik Medyczny. W ciągu 4 lat prowadzenia badań mury szkół policealne opuściło 5724

absolwentów (w 2007r. – 1290, 2008r. – 1275, 2009r. – 1632, 2010r. – 1527 osób). Są to abiturienci, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Alternatywną ścieżką kształcenia kadr medycznych dla szkół policealnych są studia pierwszego stopnia. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 lipca 2010 roku „w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne” (Dz.U. Nr 128,

poz. 864) w roku akademickim 2010/2011 limit na prowadzenie kształcenia na kierunku Ratownictwo Medyczne uzyskało 38 uczelni, w tym 2615 miejsc na studia stacjonarne i 2465 na niestacjonarne. Łączna suma miejsc wynosi 5080.

Liczba zatrudnionych ratowników medycznych w kraju na dzień 30.04.2010

rok wynosi 12443, natomiast prognozowana ilość na dzień 01.01.2011 rok to 13222.

3.5 Pielęgniarka systemu i ratownik medyczny w jednostkach systemu

Ustawa o „Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 8 września 2006 roku” (Dz.U. z 2006, Nr 191, poz. 1410) w artykule 1 informuje o zapewnieniu przez państwo niesienia pomocy polegającej na podejmowaniu medycznych działań ratowniczych każdej osobie, która jest w stanie zagrożenia zdrowia i życia.

Artykuł 32 niniejszej ustawy określa jednostki „systemu, którymi są szpitalne oddziały ratunkowe, zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze

64

zespoły”. Głównym celem zespołu ratownictwa medycznego jest podejmowanie

medycznych działań ratunkowych w miejscu zdarzenia. Zespoły te dzielą się na specjalistyczne, podstawowe i lotnicze. W skład pierwszego wchodzą „co

najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu, pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny”. Drugi zespół różni się od poprzedniego tylko tym, że w jego składzie nie ma lekarza systemu, lecz są co najmniej dwie wyżej wymienione osoby, „uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych”. Zespół „lotniczego ratownictwa medycznego” składa się najmniej z trzech osób, w tym minimum z jednego pilota zawodowego, lekarza systemu, ratownika medycznego lub pielęgniarki systemu [67, 71].

Lekarzem systemu zgodnie ustawą z dnia 22 października 2010 roku „o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych

innych ustaw”(Dz.U. z 2010, Nr 210, poz. 1443), jest osoba, która uzyskała tytuł specjalisty „w dziedzinie medycyny ratunkowej” albo ukończyła drugi rok wyżej wymienionej specjalizacji. Lekarzem systemu do końca grudnia 2020 roku może

być osoba „posiadająca specjalizację lub tytuł specjalisty albo która ukończyła co najmniej drugi rok specjalizacji w dziedzinie: anestezjologii i intensywnej terapii,

chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, chirurgii dziecięcej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu, ortopedii i traumatologii lub pediatrii" [99].

W jednostkach systemu pracuje „pielęgniarka systemu”. Jest to osoba „posiadająca tytuł specjalisty lub specjalizującą się w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologicznego i intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii, pediatrii, to może być również pielęgniarka posiadająca ukończony kurs

kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii, pediatrii oraz posiadającą co najmniej

3-letni staż pracy w oddziałach tych specjalności, oddziałach pomocy doraźnej, izbach przyjęć lub pogotowiu ratunkowym” [99]

Obok pielęgniarki systemu kolejnym równorzędnym członkiem zespołu jest ratownik medyczny. Ustawa o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” informuje, o dwóch alternatywnych ścieżkach dojścia do zawodu ratownika medycznego. Jedna z nich to „ukończenie studiów wyższych na kierunku

65

(specjalności) Ratownictwo Medyczne”, a druga to „ukończenie szkoły publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i posiadanie dyplomu potwierdzającego uzyskanie tytułu zawodowego ratownik medyczny lub dyplomu wydanego w państwie innym niż: państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy ratownika medycznego” lub osoby „posiadającej kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego nabytych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001r”. (Dz. U. z 2001, Nr 87, poz. 954, z późn. zm.).

Ustawodawca poprzez rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 roku określił szczegółowy zakres medycznych czynności ratunkowych, który

może być podejmowany przez ratownika medycznego (Dz.U. z 2006, Nr 4, poz. 33, z póź. zm.). Zakres tych czynności dotyczy: „układania pacjenta w pozycji właściwej

dla stanu poszkodowanego, podjęcia i prowadzenia podstawowej i zaawansowanej resuscytacji we wszystkich grupach wiekowych według

standardów, zabezpieczenia drożności dróg oddechowych różnymi metodami np. rurki ustno – gardłowej, maski krtaniowej, rurki krtaniowej, intubacji dotchawiczej,

monitorowania podstawowych czynności pacjenta, kaniulizacji żył obwodowych i szyjnej zewnętrznej, wykonania dojścia doszpikowego, nakłucia jamy opłucnej,

oznaczenia poziomu parametrów krytycznych, opatrywanie ran, tamowania krwotoków, unieruchamianie złamań, zwichnięć, skręceń, odebranie porodu, segregacji medycznej, podawanie leków” wymienionych w tabeli tegoż rozporządzenia.

W rozdziale 2 art. 14 ustawy „o Państwowym Ratownictwie Medycznym” wymieniono czynności wykonywane przez ratownika „w ramach kwalifikowanej

pierwszej pomocy”. Nie zostały one określone dla pielęgniarki systemu mimo, iż jest członkiem zespołu ratownictwa medycznego zamiennie z ratownikiem

66

medycznym. Pielęgniarki od początku powstania pogotowia ratunkowego pełniły w nim różne funkcje zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami [72].

Rozporządzenie z dnia 2 września 1997 roku Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej „w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu i rodzaju takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie”(Dz.U. z 1997, Nr 116, poz. 750) otworzyło drogę „pielęgniarkom po odbyciu kursu specjalistycznego do samodzielnego podawania dożylnych leków i przetaczania płynów w ramach postępowania w resuscytacji

krążeniowo – oddechowej według obowiązujących standardów postępowania

w stanach nagłych”, jak i wykonanie defibrylacji. Intubować zgodnie z rozporządzeniem może tylko ta pielęgniarka, która miała specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki [73].

Kolejne rozporządzenie z dnia 7 listopada 2007 roku informujące „o rodzaju

i zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez

zlecenia lekarskiego” (Dz.U. z 2007, Nr 210, poz. 1540), utrzymało w mocy wspomniane uprawnienia. W rozporządzeniu tym, w paragrafie 2 ustawodawca określił samodzielny zakres „medycznych czynności ratunkowych”, do którego jest uprawniona pielęgniarka systemu.

67