Ratownik medyczny w ustawie o Państwowym Ratownictwie

55

klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego” (Dz.U. z 1998, Nr 4, poz. 9 ze zm.) [10].

Następnym dokumentem przedstawiającym szczegółowo kwalifikacje i umiejętności ratownika medycznego jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z dnia 20 kwietnia 1995 roku „w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania” (Dz.U. 1995,

Nr 48, poz. 253) [10], zawarty „w Klasyfikacji zawodów i specjalności, Tom V, Słownik Zawodów i Specjalności, Zeszyt 3, Grupa Wielka: Technicy i inni Średni Personel Medyczny”.

Tę sytuację miała regulować ustawa o „Państwowym Ratownictwie Medycznym”, nad którą pracę rozpoczęto w 1999 roku. Miała na celu zwiększenie skuteczności i podniesienie jakości działania pogotowia ratunkowego w Polsce [12].

Równolegle z pracami nad wyżej wspomnianą ustawą, ówczesna Minister Zdrowia Franciszka Cegielska, wdrożyła program polityki zdrowotnej „Zintegrowane Ratownictwo Medyczne”, którego celem było zagwarantowanie finansowania zakupu ambulansów ratunkowych, wyposażenie w nowoczesny sprzęt szpitalne oddziały ratunkowe oraz „budowa systemu powiadamiania ratunkowego z numerem 112” [13].

3.2 Ratownik medyczny w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym w 2001 r.

W dniu 25 lipca 2001 roku, ustawa o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” (Dz.U. 2001, Nr 113, poz. 1207 z późn. zm.) została zaakceptowana przez Sejm RP. Był to pierwszy akt rangi ustawowej, gdzie w art. 3 ust. 8 pojawiła się definicja ratownika medycznego - „osoba posiadająca kwalifikacje, o których mowa w ustawie”. W rozdziale 3 zawarto „zasady działania systemu”. Oprócz ratownika medycznego wymieniono osoby podejmujące medyczne działania ratunkowe w jednostkach systemu. Ustawa jednak nie zawiera aktu wykonawczego. Nie stworzono żadnych podstaw prawnych określających

56

uprawnienia wcześniej wspomnianej grupy społecznej, w trakcie wykonywanych czynności ratunkowych. Fakt ten nie dawał podstawy do wykonywania tym osobom swoich obowiązków [15].

W art. 30 ust. 3, wyżej wspomnianego rozdziału przedstawiono prawne wymagania, stawiane ratownikom medycznym. Według ustawy do pełnienia

zawodu uprawnione są osoby, które ukończą do 30 września 2006 roku (a od 1 stycznia 2004 roku nabory mają być wstrzymane) policealne szkoły oraz ci, którzy ukończyli „wyższe studia zawodowe w zakresie ratownictwa

medycznego” w Polsce lub poza jej granicami. Ratownik medyczny ponadto „musi

posiadać pełną zdolność do czynności prawnych”. W ust. 4 wyżej wymienionego artykułu zabrakło aktu wykonawczego do

„określenia minimalnych wymagań programowych i zakresu wiedzy dla wyższych studiów kształcących ratowników medycznych”. W kolejnym ustępie ustawodawca nakłada na wspomnianą grupę zawodową obowiązek doskonalenia zawodowego poprzez uczestnictwo w kursach zawodowych, potwierdzonych dyplomem lub świadectwem ukończenia, nie rzadziej niż raz na cztery lata [15].

Ustawa funkcjonowała tylko do 2001 roku, ponieważ „po jesiennych wyborach nowe kierownictwo resortu zdrowia” podjęło decyzję o zawieszeniu jej z braku środków finansowych [13].

Aby nie dopuścić do zachwiania działalności ratownictwa medycznego, w dniu 6 grudnia 2002 roku uchwalono kolejną ustawę „o Świadczeniu Usług

Ratownictwa Medycznego” (Dz.U. z 2002, Nr 241, poz. 2073). Zapewniła finansowanie „działalności zespołów ratownictwa medycznego” i „kosztów pozapłacowych działalności centrów powiadamiania ratunkowego”. Jednak ustawa nie wprowadzała „rozwiązań systemowych”, takich, jak obowiązująca wcześniej [14].

W kolejnym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 10 grudnia 2002 roku, w „sprawie kwalifikacji zawodów i specjalności dla potrzeb

rynku oraz zakresu jej stosowania” (Dz.U 2002, Nr 222, poz. 1868) pod numerem 322905 jest mowa o tym, że „zawód ratownika medycznego jest pełnoprawnym średnim zawodem medycznym” [25].

57

3.3 Ratownik medyczny w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2006 r.

W nowym projekcie ustawy o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” z dnia 28 maja 2004 roku zostały wprowadzone kolejne zmiany dotyczące „rozwiązań organizacyjnych i prawnych”. Innowacje te nie zostały

„usankcjonowane prawnie” jednak wiele proponowanych zmian zawarto w następnej nowelizacji o PRM z 2006 roku [14].

Dopiero w wyniku katastrofy budowlanej na terenie Międzynarodowych

Targów Katowickich, w Chorzowie w 2006 roku, w której zginęło 66 osób, a rannych zostało 190 podjęto ponownie dyskusję, która toczyła się od dłuższego

czasu na temat istniejącej ustawy o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” i konsekwencjach, jakie może wywołać brak nowelizacji tego aktu [15].

Gdyby nie fakt, iż do tego zdarzenia doszło na Śląsku, gdzie zintegrowany system ratownictwa wprowadzono „w życie, mimo braku woli polityków”, to ofiar byłoby znacznie więcej. Na kanwie „wydarzeń chorzowskich”, które miały miejsce

w dniu 28 stycznia 2006 roku, ówczesny Minister Zdrowia prof. Zbigniew Religa w pierwszych miesiącach 2006 roku, powołał kolejny zespół ekspertów, (poprzedni

nie zrealizował wyznaczonych zadań). Na jego czele stanął Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Jarosław Pinkas. Opracowano projekt ustawy

„regulującej organizację systemu ratownictwa medycznego w Polsce” [13].

Nowa ustawa o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” z dnia 8 września 2006 roku, (Dz.U. z 2006, Nr 191, poz. 1410), weszła w życie 01. 01. 2007 roku [14].

W rozdziale 2 zatytułowanym „Ratownicy medyczni i ratownicy”, w art. 10 przedstawiono „warunki wykonywania zawodu ratownika medycznego”. Osoba pragnąca zostać ratownikiem medycznym powinna spełniać następujące wymagania: „posiadać pełną zdolność do czynności prawnych”, „stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu” (sprawność fizyczna i psychiczna). Kolejny wymóg dotyczy „znajomości języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonania zawodu”, gdyż na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mogą pracować

58

również obywatele innych państw [99].

W obecnym stanie prawnym obowiązują „dwie ścieżki” edukacyjne. W pierwszej kolejności ustawodawca wspomina o „ukończeniu studiów wyższych

na kierunku lub specjalności ratownictwo medyczne” [99].

Kształcenie ratowników medycznych w uczelniach do roku 2007 odbywało się na kierunku Zdrowie Publiczne - specjalność Ratownictwo Medyczne, a od 2007

roku na kierunku Ratownictwo Medyczne zgodnie z rozporządzeniem „Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego” z dnia 13 czerwca 2006 roku w „sprawie nazw kierunków studiów” (Dz.U. z 2006, Nr 121, poz. 838). Absolwenci uczelni uzyskują tytuł licencjata [14].

Alternatywna ścieżka kształcenia prowadzona jest nadal w „szkołach policealnych zarówno publicznych, jak i nie publicznych mających uprawnienia

szkoły publicznej”. Ustawodawca nie podtrzymał poprzednich zapisów o zaprzestaniu kształcenia w wyżej wspomnianych szkołach.

W Polsce edukację ratowników medycznych zaczęto od roku 1992 w szkołach medycznych. Ustawodawca postanowił, że „wyżej wspomniany zawód

będzie wykonywany na tych samych warunkach”, zarówno przez absolwentów szkół wyższych, jak i policealnych, którzy otrzymali dyplomy ukończenia szkoły [14].

W art. 11 ustawy o „Państwowym Ratownictwie Medycznym” przedstawiono „czynności wykonywane przez ratownika medycznego”. Odzwierciedlają cele kształcenia podstawy programowej w szkołach policealnych,

sformułowanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w „sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: asystentka

stomatologiczna, higienistka stomatologiczna, opiekunka dziecięca, ortoptystka, protetyk słuchu, ratownik medyczny, technik dentystyczny, technik elektroniki medycznej, technik elektroradiolog, technik farmaceutyczny, technik masażysta, technik ortopeda, terapeuta zajęciowy”[14].

Zgodnie z art. 11 ust. 2 Minister Zdrowia określił na drodze rozporządzenia z dnia 29 grudnia 2006 roku „szczegółowy zakres medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego”

59

(Dz.U. z 2007, Nr 4, poz. 33), i uwzględnił jego zakres kwalifikacji zdobytych w trakcie edukacji przeddyplomowej [14].

W art. 12 niniejszej ustawy jest mowa o „prawach i obowiązkach ratownika medycznego” dotyczących doskonalenia zawodowego. Powołanie do życia takich przepisów sprzyja pogłębieniu i uaktualnieniu wiedzy, zwiększeniu bezpieczeństwa ratownika medycznego i osób poszkodowanych. Przepisy te reguluje rozporządzenie z dnia 27 czerwca 2007 roku Ministra Zdrowia „w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych” (Dz. U. z 2007, Nr 112, poz. 775). Określa ono formy tego doskonalenia, sposób i zakres materiału. Do form kształcenia zaliczono: kursy doskonalące, seminaria i samokształcenie, ale nie występuje tu szkolenie specjalistyczne. Ratownik medyczny ma obowiązek

dokumentowania przebiegu kształcenia w „karcie doskonalenia zawodowego”, a za zrealizowanie poszczególnych „form kształcenia” otrzymuje punkty

edukacyjne. Pierwszy okres rozliczeniowy rozpoczyna się 1 stycznia następnego roku po ukończeniu szkoły [111]. Rozliczenie odbywa się w okresie pięcioletnim, w którym to ratownik medyczny powinien uzyskać minimum 200 punktów edukacyjnych [14].

W rozporządzeniu pojawiły się liczne niejasności, dotyczące przyznawanych

punktów edukacyjnych. Nie są one uwzględniane za prenumeratę czasopism i książek medycznych. Również nie określono podmiotu odpowiedzialnego za sprawowanie nadzoru nad realizacją doskonalenia zawodowego. Ponadto nie

ustalono konsekwencji zawodowych w przypadku nie uzyskania wymaganej liczby

punktów edukacyjnych oraz nie sprecyzowano, kto pokrywa koszty za doskonalenie zawodowe [14].

Akt prawny nie zawiera również żadnej informacji o konieczności recertyfikacji zawodowej, czyli o powrocie do wykonywania zawodu po długiej przerwie [14].

60

3.4 Ratownik medyczny absolwent szkół policealnych – współczesne