Platforma e-learningowa Moodle (ang. Modular Object-Orien-ted Dynamic Learning Environment) jest jedną z najbardziej popu-larnych platform e-learningowych. Jest to oprogramowanie typu open-source udostępniane darmowo w ramach licencji publicznej GNU GPL. Oprócz polskich uczelni wyższych swoje kursy oferują na Moodle’u znane światowe uczelnie, takie jak Open Univeristy of the United Kingdom, the University of York, Ohio State University, Athabasca University – Canada’s Open University, the University of Iceland, Open Polytechnic of New Zeland. Popularność platfor-my e-learningowej Moodle związana jest z licznymi jej zaletami, do których na pierwszym miejscu zaliczyć można to, że platforma jest darmowa. Używanie platformy nie wymaga wnoszenia opłat za instalację, użytkowanie i wsparcie. To ostatnie można uzyskać w dokumentacji oraz na forach na głównej stronie internetowej http://moodle.org. Moodle jest oprogramowaniem typu open--source, co oznacza, że istnieje możliwość rozwijania dalszych, przydatnych funkcji. Przykładem funkcji może być przygotowany w CeL-u edytor wzorów matematycznych, dzięki któremu możliwe jest łatwe pisanie tekstów zawierających symbole matematyczne, litery greckie itp. Z kolei systemy wsparcia okazują się być pomoc-ne, ponieważ pozwalają na kontakt z innymi deweloperami oraz administratorami Moodle’a na całym świecie. Pozwala to na ko-rzystanie z ich wiedzy oraz doświadczeń, ale i udostępniania im swojej wiedzy.
Użytkownicy Moodle’a, czyli autorzy, prowadzący i uczestni-cy kursów, docenią, że ta platforma jest bardzo przyjazna i łatwa w obsłudze. Osoba ucząca się, jeżeli potrafi korzystać z komputera (co przypadku współczesnych studentów jest powszechne), jest
Justyna Kozłowska – E-learning jako forma...
tyczne oraz zostaną wykorzystane możliwości edukacyjnych plat-form e-learningowych. Faktem jest, że społeczeństwo inplat-formacyj- informacyj-ne, określane również społeczeństwem wiedzy, charakteryzuje się znacznym podziałem na grupy posiadające dostęp do informacji i narzędzi ich pozyskiwania, a także przetwarzania i przechowy-wania, oraz na grupy, które takiego dostępu z różnych przyczyn nie posiadają. Postulat wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań technologii informacyjnych w procesie nauczania oraz uczenia się musi iść w parze ze stosowaniem najnowszych metod oraz technik dydaktycznych. Z pewnością platforma Moodle będzie odgrywać ogromną rolę w rozwoju dydaktyki. Zważywszy na to, że rozwój technologii nieustannie postępuje, domniemywać można, że rów-nież środki oraz sposoby przekazywania wiedzy będą przybierały coraz doskonalszą formę. Jednak trudno wyobrazić sobie, aby na-uczanie wirtualne całkowicie wyparło tradycyjne nana-uczanie (Sa-dzikowska 2006).
Podsumowanie
Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że w per-spektywie kilku, a nawet kilkunastu najbliższych lat technologia informacyjna będzie nieodłącznym elementem życia zarówno prywatnego, jak i zawodowego, zdecydowanej większości społe-czeństwa. Współcześnie powszechne i wielostronne wykorzysta-nie technologii informacyjnych w procesie nauczania i uczenia się na wszystkich poziomach edukacji jest faktem, a nawet koniecz-nością (Jugajska-Jaszczolt, Czajkowska 2008). Ważnym zadaniem w Polsce okazuje się usystematyzowanie nazwy e-larningu, bo-wiem kształcenie zdalne jest na tyle szerokim pojęciem, że może dotyczyć zarówno e-learningu, jak i nauczania za pośrednictwem korespondencji przesyłanej pocztą mailową czy przekazywaniem instrukcji w trakcie rozmowy telefonicznej. Nie jest łatwą decy-zją wybrać którąś z funkcjonujących nazw. Może mógłby to być e-learning na wzór e-maila, bowiem pojęcie to tak weszło w funk-cjonowanie polskiego społeczeństwa, że znajdziemy je już nawet w Słowniku Języka Polskiego PWN. A może lepszą nazwą byłoby e-nauczanie, ponieważ na uczelniach już od dawna znajdują się systemy określane jako e-dziekanat, a tradycyjne indeksy są wy-pierane przez e-indeksy. Warto również zauważyć, że większość największych polskich i światowych uczelni posiada platformy do zdalnego kształcenia, jednak pomimo tego większość zajęć odby-wa się tradycyjnie, przy czym przepisy regulujące nauczanie ze-zwalają, aby nawet 60% programu studiów było realizowane na odległość. Zasadne jest więc pytanie: dlaczego tak się dzieje, co jest tego przyczyną oraz czy łatwo można by było to zmienić? Na-leży przy tym pamiętać, że większość kandydatów na studia nie zna już świata bez komputera i Internetu, a ich umiejętność przy-swajania wiedzy jest wypracowana w cyfrowym świecie. Można więc wysnuć hipotezę, iż coraz trudniej będzie uczyć studentów w tradycyjny sposób.
Źródłem finansowania badań i artykułu były środki własne autorki.
teryzuje się ona prostym, niewielkim, efektywnym, przenośnym, a przy tym niezbyt skomplikowanym interfejsem dla przeglądarek internetowych. Pakiet przeznaczony do tworzenia kursów prowa-dzonych przez Internet stworzono w celu wspierania społeczne-go konstruktywizmu, jako podstawy edukacji, o czym była mowa w poprzednim rozdziale. Konstruktywizm zakłada, że student jest podmiotem aktywnym, samodzielnie tworzy własny system wiedzy, użytkując przy tym dostępne źródła nauki. Rola nauczy-ciela w e-learningu polega głównie na przydzielaniu zadań oraz formułowaniu pytań, które stanowią dla studentów problemy do rozwiązania. Zgodnie z konstruktywizmem społecznym wiedza przyswajana jest najbardziej efektywnie, gdy uczeń ma do czynie-nia z uczeniem się przez współpracę. Mimo że platforma Moodle funkcjonuje na rynku od kilku lat, to poddawana jest ciągłej pracy rozwojowej. Obecnie platforma Moodle jest używana nie tylko na uniwersytetach, ale i w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i szkołach średnich oraz przez rodziców, którzy samodzielnie kształ-cą swoje dzieci. Moodle posiada modułową budowę, dlatego też dodawanie składowych kursu należy do prostych procesów, bo-wiem nauczyciel może tworzyć swój kurs. Ma on do wyboru jeden z trzech dostępnych układów – tygodniowy, towarzyski, tematycz-ny. Dodatkowo nauczyciel może skorzystać z możliwości nałożenia na kurs klucza, czyli hasła potrzebnego do zapisania się na kurs.
Klucz działa niezależnie od systemu logowania, a jest potrzebny tylko jednokrotnie w momencie zapisu na kurs. Wymaganie po-siadania klucza jest zaznaczone obok nazwy kursu. Moodle daje pełną elastyczność użytkownikom, którzy mogą rozpocząć użytko-wanie od dowolnych, nawet pojedynczych komponentów, takich jak forum dyskusyjne czy pojedynczy udostępniony zasób. Jeżeli użytkownik zaloguje się na forum, nowe postingi są mu przesyłane za pomocą e-maila. Wystawienie oceny także owocuje powiado-mieniem wraz z informacją zwrotną. Tworzenie treści merytorycz-nych kursu jest częścią zadań systemu zarządzania kursami (tzw.
CMS), który powinien posiadać funkcję zarządzania uczestnikami kursów na wiele sposobów. Zarządzanie obejmować może dostęp do informacji o uczestniku kursu, możliwość łączenia uczestników w grupy, dostosowywanie skal ocen, zarządzanie ocenami oraz przesyłanie plików na platformę z zewnątrz.
Wykorzystanie najnowszych technologii informacyjno-komu-nikacyjnych w procesie nauczania i doskonalenia ma korzystny wpływ na jakość owego procesu. Dzieje się to poprzez następujące elementy: bazę lokalowo-sprzętową, programy nauczania, treści programowe, metody nauczania, obsługę procesu administracyj-nego, wykładowców i studentów. Standardy jakości w nauczaniu są nieustannie analizowane oraz aktualizowane, co jest uwarunko-wane ciągłymi zmianami zachodzącymi w otoczeniu uczelni, a co się z tym wiąże, ze zmianami oczekiwań oraz potrzeb studentów.
Zdalne nauczanie zakłada możliwość dostosowania umiejętno-ści, a jednocześnie tempa pracy studentów. Jest ono szczególnie ważne w przypadku studentów pracujących, którzy harmonogram dnia podporządkowują pracy zawodowej. W e-learningu student realizuje treści kształcenia w godzinach i wymiarze, jaki jest dla niego najbardziej odpowiedni. Kluczem do sukcesu w efektywnym nauczaniu dużych grup studentów jest angażowanie ich w proces nauczania oraz uczenia się. Zainteresowanie studentów przebiega łatwiej, o ile zostaną zastosowane najnowsze technologie
informa-9. Kusuak J., (2008) Wprowadzenie do e-learningu [w:] Anioł-Mirek M., Wprowadzenie do e-learningu, Kraków: Uczelniane Wydawnictwa Na-ukowo-Dydaktyczne AGH.
10. Marković J., (2008) Założenia e-learningu. Platformy e-learningowe [w:] Anioł-Mirek M., Wprowadzenie do e-learningu, Kraków: Uczel-niane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH.
11. Polański P., (2007) Ramy prawne dla prowadzenia zajęć dydaktycz-nych z wykorzystaniem Internetu, Warszawa: „Czasopismo E-mentor”
nr 1(18).
12. Sadzikowska L., (2006) Platforma Moodle – dydaktyka przyszłości, Ka-towice: „Miesięcznik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, Gazeta Uniwersytecka nr 6(136).
13. Siemińska-Łasko A., (2006) Interakcje w e-learningu [w:] Nowe Tech-nologie w kształceniu na odległość, Koszalin: Materiały konferencyjne, II Krajowa Konferencja Naukowa.
14. Stecyk A., (2006) Charakterystyka systemów e-learning w globalnym społeczeństwie informacyjnym [w]: Gwoździcka-Piotrowska M., Zdu-niak A., (red.), Edukacja w społeczeństwie – ryzyka, Poznań: Wydaw-nictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
15. Striker A., Wojtaszczyk K., (2009) Bariery wdrażania e-learningu na przykładzie uczelni wyższej, Warszawa: „Czasopismo e-mentor” nr 5(32).
16. Syguła A., (2010) Wirtualne wyspy wiedzy, Kalisz: Wydawnictwo PWSZ w Kaliszu.
17. Ustawia z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach po-krewnych Dz.U. 2006 nr 90, poz. 631.
Bibliografia
1. Balcerak A., (2005) Kształcenie zorientowane na studenta – sceptycz-nie o metaforze „student klientem” [w:] Stalewski T., (red.), Jakość kształcenia na kierunku zarządzanie i marketing. Problemy, badania, rozwiązania, Warszawa: Diffin.
2. Clarce A., (2004) E-learning. Nauka na odległość, Warszawa: WKiŁ.
3. Czarkowski J., (2012) E-learning jako sposób edukacji dorosłych, War-szawa: Diffin.
4. Grodeka K., (2008) Aspekty prawne e-learningu [w:] Anioł-Mirek M., Wprowadzenie do e-learningu, Kraków: Uczelniane Wydawnictwa Na-ukowo-Dydatktyczne AGH.
5. Hołowiecki M., (2014) Wykorzystanie e-learningu jako formy kształ-cenia zdalnego na publicznych uczelniach wyższych w Polsce, Poznań:
„Czasopismo Lingua Ac Communitas” tom 24.
6. Jugalska-Jaszczolt B., Czajkowska M., (2008) Platforma moodle jako element wspierania procesu nauczania przedmiotów ilościowych na studiach ekonomicznych, Lodź: Acata Universitatis Lodzientis nr 217/2008.
7. Juszczyk S., (2005) Edukacja na odległość. Kodyfikacja pojęć, reguł i procesów, Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek.
8. Karcewicz J., (2009) E-learning jako narzędzie wspomagające dydak-tykę studiów stacjonarnych, Katowice: Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Organizacja i Zarządzanie z. XX.
R E K L A M A
Rafał Sadłowski – Współczesny e-learning na...
stanowią osoby z wyższym wykształceniem – 12%, pośród wszyst-kich bezrobotnych według poziomu wykształcenia i w przedziale wiekowym 15-24 lat. Z kolei osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niepełnym podstawowym stanowią 14%, średnim ogólnokształcącym – 18%, a zasadniczym zawodowym, policealnym oraz średnim zawodo wym – 28%. Ciekawostką jest, że pośród osób zarejestrowanych w urzędach pracy z wyższym wykształceniem mię-dzy 15 a 24 rokiem życia liczba ta wynosi 29 tysięcy, gdzie mężczyźni stanowią zaledwie 24%, zaś kobiety 76% (odpowiednio: 7 tysięcy i 22 tysiące) (Główny Urząd Statystyczny 2017a). Powyższe dane utwierdzają w przekonaniu, że pomimo wielu mankamentów wystę-pujących podczas procesu kształcenia na wyższych uczelniach warto studiować, ponieważ liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym między 15 a 24 rokiem życia jest na tyle mała, że nie wpły-nie negatywwpły-nie na poziom zatrudwpły-nienia, a wręcz przeciwwpły-nie. Ponad-to A. Majchrowska i S. Roszkowska zauważają, że „wynagrodzenia jednostek rosną wraz ze zwiększaniem wykształcenia i wzrostem doświadczenia zawodowego, jednakże wpływ obu zmiennych jest nieliniowy” (Majchrowska, Roszkowska 2013: 251). Warto zauwa-żyć, że liczne kursy zostały udostępnione na funkcjonującej od dłuż-szego czasu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów platformie e-lear-ningowej (System e-learning KPRM) znajdującej się pod adresem:
http://www.elearning.kprm.gov.pl/. Dostępne są tam m.in.: Kurs pakietu biurowego MS Office 2007 (Word, Excel, PowerPoint), kurs Radzenie sobie ze stresem oraz Kurs efektywnego zarządzania cza-sem, a nawet Podstawy legislacji dla nie-prawników (Serwis Służby Publicznej, dsc.kprm.gov.pl oraz Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, elearning.kprm.gov.pl).
Wstęp
Kształcenie na odległość przy użyciu Internetu (ang. e-lear-ning) jest dziedziną prężnie rozwijającą się w Polsce na przestrzeni ostatnich lat, co możemy zaobserwować zarówno w sektorze pu-blicznym, jak i w sektorze prywatnym, w szczególności na wyższych uczelniach (Mielcarek, Parczewski, Madeyski 2004). Uczelnie wyższe w Polsce często poddawane są nieustannej krytyce ze strony absol-wentów oraz pracodawców. Powszechnym zarzutem skierowanym przeciwko uczelniom wyższym jest fakt, że systemu kształcenia nie dostosowano do obecnych potrzeb rynku pracy. Wychodząc naprze-ciw oczekiwaniom przyszłych absolwentów, a także pracodawców, uczelnie wyższe stawiają na intensywny rozwój e-learningu. Pośród zarzutów stawianych uczelniom wyższym w zakresie prowadzenia kształcenia na odległość można spotkać się z takimi czynnikami jak:
uczucie odosobnienia, brak osobistego kontaktu z nauczycielem czy brak zajęć praktycznych oraz praktyki zawodowej, które przyczyni-łyby się do zwiększenia szansy otrzymania zatrudnienia na rynku pracy. Co więcej, można się spotkać z zastrzeżeniami wielu osób do poziomu nauczania oraz weryfikacji kwalifikacji nabytych podczas kursu, szkolenia lub studiów niewymagających fizycznej obecności w sali wykładowej. Ponadto popularnym stereotypem wśród osób pracujących (starszych) jest przeświadczenie, że studiowanie jest zbędne, a należy się skupić wyłącznie na zdobywaniu praktycznego doświadczenia. W oparciu o najnowsze dane Departamentu Badań Demograficznych i Rynku Pracy Głównego Urzędu Statystycznego (z III kwartału 2016 roku) nie można się zgodzić z powyższym twier-dzeniem. Co więcej, najmniej liczną grupę wśród osób bezrobotnych
Rafał Sadłowski, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie