przyczyny nieważności przyczyny restytucyjne
Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:
1)jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia;
2)jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.
Art. 379 KPC
Nieważność postępowania zachodzi:
1)jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
2)jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3)jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4)jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
5)jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6)jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Podstawy restytucyjne:
1) oparcie wyroku na dokumencie podrobionym lub przerobionym;
2) oparcie wyroku na skazującym wyroku karnym następnie uchylonym;
3) uzyskanie wyroku za pomocą przestępstwa;
4) późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego;
5) wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na
wynik sprawy, a z których uczestnik nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu;
6) stwierdzony wpływ na treść wyroku postanowienia niekończącego postępowanie w sprawie,
wydanego na podstawie aktu normatywnego uznanego przez TK za niezgodny z Konstytucją RP,
ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, uchylonego lub zmienionego zgodnie z art. 4161KPC.
Uchwała SN z dnia 17 grudnia 2009 r., III PZP 2/09
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art.
401[1] KPC.
•o wniesienia skargi o wznowienie postępowania legitymowane są strony, ich następcy prawni, interwenient uboczny samoistny oraz prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i organizacje pozarządowe w zakresie, w jakim są uprawnione do wszczęcia postępowania,
• postępowaniu nieprocesowym skarga może być wniesiona przez uczestników postępowania,
•skargę może wnieść także zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy – może on żądać wznowienia, jeżeli postanowienie to narusza jego prawa (art. 524 § 2 KPC).
Art. 409 KPC
Skarga o wznowienie powinna czynić zadość warunkom pozwu oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.
•w skardze o wznowienie postępowania muszą zostać wskazane ustawowe podstawy wznowienia – wymóg ten wyznacza granice, w jakich sąd rozpoznaje sprawę na nowo,
•rozpoznając sprawę, sąd pozostaje bezwzględnie związany przyczyną wznowienia i wyłącznie do niej ogranicza rozpoznanie sprawy,
•sąd może oprzeć się wyłącznie na ustaleniach poczynionych w związku z przytoczoną przez skarżącego podstawą wznowienia,
•dodatkowym elementem skargi o wznowienie postępowania jest wskazanie okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do wniesienia skargi,
•dopuszczalność wniesienia skargi ograniczona jest terminem 3-miesięcznym, przy czym początek jego biegu jest uzależniony od okoliczności konkretnej sprawy.
Art. 407 KPC
§ 1 Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.
§ 2 W sytuacji określonej w art. 4011 skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jeżeli w chwili wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa w art. 4011, nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego postanowienia.
•nie można żądać wznowienia postępowania po
upływie dziesięciu lat od dnia uprawomocnienia się wyroku, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była
pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana,
•termin ten jest terminem prawa materialnego, w związku z czym nie stosuje się do niego instytucji prawa procesowego – w szczególności termin ten nie podlega przedłużeniu, skróceniu ani
przywróceniu,
•skarga wniesiona po upływie tego terminu jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu.
•do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 4011 KPC właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej,
•do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy (art. 405 KPC),
•po wniesieniu skargi do sądu właściwego następuje jej badanie przez przewodniczącego po kątem spełnienia wymogów formalnych,
•dopuszczalne jest uzupełnianie braków skargi przy zastosowaniu art. 130-1304 KPC – skarga, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie, jak również skarga nieopłacona podlega zwrotowi,
•skutecznie wniesiona skarga podlega następnie ocenie sądu pod względem jej terminowości, dopuszczalności oraz oparcia na ustawowej podstawie – na potrzeby tego badania sąd może zażądać od skarżącego uprawdopodobnienia okoliczności stwierdzających zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia (art. 410 § 2 KPC),
• skarga spóźniona lub niedopuszczalna podlega odrzuceniu,
•rozpoznając ponownie sprawę, sąd stosuje odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem I instancji, w tym przepisy o rozprawie, o postępowaniu dowodowym, o czynnościach procesowych, o doręczeniach, jak również dotyczące wydawania orzeczeń, ich uzasadniania i doręczania,
•nie znajdują zastosowania przepisy o zmianach przedmiotowych i podmiotowych,
•sędzia, którego udziału lub zachowania się w procesie poprzednim dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie (art. 413 KPC).
Art. 414 KPC
Wniesienie skargi o wznowienie nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku. W razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek strony wstrzymać wykonanie wyroku, chyba że strona przeciwna złoży odpowiednie zabezpieczenie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.
•orzeczenia, jakie sąd wydaje po ponownym rozpoznaniu sprawy we wznowionym postępowaniu, uzależnione są od merytorycznej oceny zasadności podniesionych przez skarżącego podstaw wznowienia,
• przypadku bezzasadności podstaw wznowienia sąd oddala skargę,
•pozytywna ocena zasadności podstaw wznowienia może doprowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenia i odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania,’
•jeżeli do rozstrzygnięcia o wznowieniu postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, sąd ten orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje sądowi drugiej instancji,
•o oddaleniu skargi i zmianie zaskarżonego orzeczenia sąd rozpoznający skargę rozstrzyga wyrokiem, a o uchyleniu orzeczenia i odrzuceniu pozwu lub umorzeniu postępowania – postanowieniem,
•od wyroków wydawanych przez sąd I instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy przysługuje apelacja,
•wyrok wydany przez sąd II instancji może być zaskarżony skargą kasacyjną, o ile z uwagi na przedmiot sprawy i wartość przedmiotu sporu zaskarżenia skarga taka będzie dopuszczalna,
•postanowienie w przedmiocie uchylenia zaskarżonego orzeczenia i odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania wydane przez sąd I instancji jest zaskarżalne zażaleniem; jeżeli zostało ono wydane przez sąd II instancji, to może być od niego wniesiona skarga kasacyjna (o ile z uwagi na przedmiot sprawy i wartość przedmiotu sporu zaskarżenia skarga taka będzie dopuszczalna).