Podsumowanie

Podsumowując najważniejsze wyniki z danych ankietowych, zebranych zarówno od nauczycieli, jak i uczniów, można stwierdzić, że:

 Ponad połowa respondentów oceniła ogólny poziom wiedzy i umiejętności matematycznych uczniów biorących udział w badaniu jako przeciętny, a blisko ⅓ uznała, że jest on niski. Niemal tyle samo badanych oceniło umiejętności uczniów na poziomie bardzo wysokim (7%) i bardzo niskim (8%). Najlepiej poszczególne umiejętności matematyczne swoich uczniów oceniali nauczyciele ze szkół podstawowych – najwięcej jest wśród nich uczniów określanych jako przeciętnych, stosunkowo dużo w porównaniu z pozostałymi grupami tych, których umiejętności są wysokie, najmniej zaś tych, którzy mają umiejętności na poziomie niskim lub bardzo niskim. Zdecydowanie najgorzej ocenili umiejętności swoich uczniów nauczyciele pracujący w szkołach zawodowych.

 Największe zróżnicowanie poziomu umiejętności uczniów pod względem ogólnej wiedzy i umiejętności z matematyki jest, zdaniem respondentów, w szkołach podstawowych i w gimnazjach, najmniejsze zaś jest w zasadniczych szkołach zawodowych.

 Matematykę najbardziej lubią gimnazjaliści i licealiści – tam odsetek jej miłośników jest największy – lubi ją ok. 40% badanych. Najmniej matematykę lubią uczniowie techników

171 i szkół zawodowych – ok. ¾ badanych nie lubi uczyć się matematyki, z czego blisko połowa (35% w ostatniej klasie technikum) przyznaje, że zdecydowanie niechętnie podchodzi do uczenia się tego przedmiotu.

 Spora część respondentów, niezależnie od tego, czy lubi uczyć się matematyki, czy nie, ma świadomość, że uczenie się tego przedmiotu może zwiększyć ich szanse na lepszą przyszłość. Najbardziej świadomi są tego uczniowie gimnazjów i liceów, a więc ci, którzy najbardziej lubią ten przedmiot – ok. ¾ z nich zgadza się z taką opinią, nieco rzadziej przyznają to uczniowie techników (ok. 2/3 z nich). Rzadziej z tym stwierdzeniem zgadzają się uczniowie szkół zawodowych (blisko połowa w klasach pierwszych i 42% w ostatnich klasach) – widać jednak wyraźnie, że odsetek tych, którzy tak twierdzą, jest wyższy niż odsetek tych, którzy deklarują, że lubią uczyć się matematyki.

 Wielu uczniów interesuje się tym, czego uczą się na lekcjach matematyki. Najbardziej zainteresowani przedmiotem są uczniowie szkół podstawowych: zdecydowana większość (86%) deklaruje, że zadania matematyczne, które rozwiązują na lekcjach matematyki, są ciekawe. Jeśli chodzi o pozostałe etapy edukacyjne, to najbardziej zainteresowani są uczniowie gimnazjów i liceów, w najmniejszym stopniu uczniowie szkół zawodowych (ok. 1/3 deklaruje, że są zainteresowani), którzy – jak wynika z odpowiedzi na inne pytanie – w najmniejszym stopniu deklarują, że lubią uczyć się matematyki. A zatem ci, którzy lubią matematykę, interesują się tym, co dzieje się na lekcjach i widzą użyteczność przekazywanych treści na swojej dalszej drodze edukacyjnej.

 Nauczyciele stosunkowo rzadko zachęcają swoich uczniów do rozwiązania zadania wieloma sposobami – najczęściej (choć i tak tylko na niektórych lekcjach) dzieje się to w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach ogólnokształcących, rzadziej zaś w szkołach zawodowych. Inaczej postrzegają to uczniowie – spory odsetek respondentów, niezależnie od typu szkoły, deklaruje, iż dzieje się to na każdej lub większości lekcji, choć w ostatnich klasach techników i szkół zawodowych dzieje się to rzadziej niż w pozostałych. Jednocześnie 44% badanych nauczycieli deklaruje, że na większości lekcji proszą uczniów o wyjaśnienie swojego sposobu rozumowania;

 Część uczniów przyznaje, że nauczyciele wymagają, aby rozwiązywali zadania metodą, którą wskazują. Najmniejszą swobodę mają pod tym względem uczniowie szkół podstawowych – niemal co drugi badany (45%) przyznał, że na ostatnich kilku lekcjach nauczyciel wymagał, aby zadania były rozwiązane tylko wskazaną przez niego metodą. Największą samodzielnością mogą wykazywać się z kolei uczniowie ostatnich klas liceów.

 Jeśli chodzi o sprawdzanie przez nauczyciela zadanych prac domowych, widać znaczne różnice między szkołami. Im młodsi uczniowie, tym nauczyciele częściej sprawdzają im pracę domową, wraz z wiekiem uczniów działania te stają się coraz rzadsze – w szkołach podstawowych codziennie sprawdza ją 61% badanych, w gimnazjach ponad połowa,

172

w liceach 29%, a w technikach i szkołach zawodowych przyznaje to co piąty badany.Opinie nauczycieli potwierdzają uczniowie. Im młodsi uczniowie, tym częściej deklarują, że nauczyciele sprawdzają ich prace domowe. Z czasem częstotliwość ta spada i prace domowe sprawdzane są coraz rzadziej.

 Im młodsi uczniowie, tym częściej nauczyciele nie tylko sprawdzają ich prace domowe, ale też omawiają z nimi rozwiązania – najczęściej w szkołach podstawowych i gimnazjach, rzadziej w liceach, najrzadziej zaś w technikach i szkołach zawodowych, gdzie do regularnego omawiania rozwiązań z uczniami przyznaje się 15% respondentów. Nieco inaczej kwestia omawiania prac domowych wygląda z perspektywy uczniów. Z danych pozyskanych od uczniów wynika, że najrzadziej omawiane są zadania domowe w gimnazjach – niemal połowa uczniów powiedziała, że taka sytuacja nigdy się nie zdarza. W pozostałych typach szkół omawianie zadań zdarza się stosunkowo często, zazwyczaj na każdej lub na większości lekcji. Warto jednocześnie zauważyć, że w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych nauczyciele częściej omawiają zadania niż w klasach ostatnich.

 Jak wynika z badania, z programów komputerowych w trakcie nauki matematyki korzysta co trzeci nauczyciel w szkole podstawowej, co czwarty w gimnazjum i prawie co piąty nauczyciel liceum, technikum i szkoły zawodowej. Najbardziej popularnym programem, co potwierdzają zarówno nauczyciele, jak i uczniowie, jest Excel oraz programy do rysowania wykresów funkcji (np. Wykresy, Wykresy online czy Winplot). Natomiast pozostałe programy są niemal zupełnie nieznane wśród uczniów, a do korzystania z nich przyznaje się niewielki odsetek nauczycieli.

 Wykorzystywanie gier i zabaw matematycznych na lekcjach jest bardzo mało popularne i jak ujawnia badanie, najczęściej stosują je nauczyciele ze szkół podstawowych, rzadziej natomiast wykorzystują je nauczyciele w gimnazjach i szkołach zawodowych – ponad połowa nie wykorzystuje ich wcale. Warto podkreślić, że w liceum tego typu rozwiązania są raczej rzadkością – ¾ respondentów mówi, że nie gra ze swoimi uczniami wcale, co być może wynika z faktu, iż uznają je za propozycje zbyt infantylne i niewarte stosowania. O tym, że gry na lekcjach matematyki pojawiają się rzadko, mówią też uczniowie. Warto przy tym zauważyć, że im wyższy poziom edukacyjny, tym gry na lekcjach są wykorzystywane rzadziej, przy czym najrzadziej grają w nie uczniowie ostatnich klas liceów i techników.

 Nauczyciele matematyki rzadko wykorzystują na swoich lekcjach Internet – ⅔ badanych nie korzysta z niego wcale na swoich lekcjach, a ⅓ wykorzystuje go tylko sporadycznie.Ponad ¾ respondentów przyznaje także, że wcale nie korzysta na swoich lekcjach z płyt CD dołączonych do podręczników.

 Nauczyciele częściej korzystają natomiast z konkretnych modeli i innych pomocy wizualnych – na większości lekcji korzysta z nich 16% badanych, ponad ⅔ wykorzystuje je

173 na niektórych lekcjach, choć jest też grupa nauczycieli (zwłaszcza w liceach i szkołach zawodowych), którzy przyznają, że wcale z nich nie korzystają.

 Zdecydowanie częściej nauczyciele wykorzystują na swoich lekcjach teksty użytkowe (np. reklamy, instrukcje itp.) – połowa deklaruje, że korzysta z nich na niektórych lekcjach (w gimnazjach i szkołach podstawowych odsetek ten jest wyższy).

 Blisko ⅔ ankietowanych deklaruje, że na niektórych lekcjach wykorzystuje własne karty pracy, a 17% nie przygotowuje ich wcale.

 Większość badanych przyznaje, że często daje swoim uczniom do rozwiązania zadania matematyczne wymagające stosowania wyuczonych procedur. Rzadziej natomiast nauczyciele dają do rozwiązania zadania wymagające odczytywania i interpretowania informacji z tabel, diagramów, wykresów. Zadania badające rozumienie pojęć matematycznych zadaje na każdej lekcji co piąty badany nauczyciel, 40% robi to na większości lekcji. Zdecydowanie rzadziej pojawiają się zadania z nadmiarem danych – blisko połowa nie daje ich wcale, a co drugi poleca je do wykonania na niektórych lekcjach, przy czym częściej są one wykorzystywane w szkołach podstawowych, najrzadziej zaś w szkołach zawodowych (60% nie daje ich wcale). Podobnie wygląda kwestia zadań z deficytem danych – 58% nie dawało ich wcale, a 39% zadeklarowało, że pojawiły się one tylko na niektórych lekcjach. Niemal identycznie wygląda sytuacja, jeśli chodzi o zadania ze sprzecznymi danymi – pojawiają się one na tylko na niektórych lekcjach (38%).

 Polecanie uczniom zadań nietypowych ze względu na brak schematu rozwiązywania, na niektórych lekcjach, deklaruje ¾ badanych, choć warto podkreślić, że częściej takie ćwiczenia są wykorzystywane w gimnazjach i liceach (86%), zdecydowanie rzadziej w szkołach zawodowych (56%). Polecanie uczniom do wykonania zadań wymagających stworzenia modelu matematycznego do opisanej sytuacji z kontekstem realistycznym, na niektórych lekcjach, deklaruje blisko ¾ badanych.

 Zdecydowanie bardziej popularne są zadania wymagające przeprowadzenia rozumowania matematycznego – na większości lekcji daje je co trzeci badanych – częściej ćwiczone są w szkołach podstawowych, najrzadziej zaś w szkołach zawodowych.  ⅔ badanych przyznaje, że na niektórych lekcjach daje uczniom zadania matematyczne

wymagające wykrycia błędu w rozumowaniu, przy czym zdecydowanie częściej dzieje się to w szkołach podstawowych, najrzadziej w szkołach zasadniczych.

174